→ Εκ Θεού άρξασθε → Σύμμεικτα

Ο κοινός εορτασμός του Πάσχα

Κονιδάρης Ιωάννης, εφ. Το Βήμα, 14/4/2001

Η ευτυχής σύμπτωση του εφετινού συνεορτασμού του δικού μας Πάσχα, του Πάσχα των Ορθοδόξων, με το Πάσχα των λοιπών ανά τον κόσμο Χριστιανών, των Ρωμαιοκαθολικών και των Διαμαρτυρομένων, επιτρέπει, ίσως μάλιστα επιβάλλει, όπως θα εξηγηθεί στη συνέχεια, να κατατεθούν ορισμένες σκέψεις που ως σκοπό τους έχουν να προωθήσουν την ιδέα της καθιερώσεως κάποτε κοινού εορτασμού...

Υπενθυμίζω ότι κοινός ήταν ο εορτασμός του Πάσχα για πολλούς αιώνες, όπως είχε καθιερωθεί και προσδιορισθεί με απόφαση της Α' Οικουμενικής Συνόδου, η οποία είχε συνέλθει στη Νίκαια το 325 μ.Χ. Σύμφωνα με την απόφαση αυτή, ως σταθερή βάση για τον υπολογισμό της ημέρας εορτασμού του Πάσχα τέθηκε η εαρινή ισημερία και καθορίστηκε ότι το Πάσχα εορτάζεται πάντοτε την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία. Ο καθορισμός δηλαδή του εορτασμού δεν συνδέθηκε με συγκεκριμένη ημερομηνία, αλλά με συγκεκριμένο αστρονομικό γεγονός, με την εαρινή ισημερία, και επομένως τυχόν ακριβέστερος προσδιορισμός της εαρινής ισημερίας, με βάση τα πορίσματα της αστρονομίας, δεν δημιουργεί δογματικό πρόβλημα στην Εκκλησία να αναπροσαρμόσει την ημέρα εορτασμού του Πάσχα.

Εν πάση περιπτώσει, ο κοινός εορτασμός έπαυσε, όταν εισήχθη, με πρωτοβουλία του Πάπα Γρηγορίου ΙΓ', το 1582 το νέο ημερολόγιο που είχε διορθώσει τα σοβαρά ελαττώματα του ως τότε ισχύοντος σε Ανατολή και Δύση Ιουλιανού ημερολογίου. Το νέο ημερολόγιο αποδέχθηκαν αμέσως τα καθολικά κράτη, αρχές δε του 18ου αιώνα και οι Διαμαρτυρόμενοι.

Αντιθέτως οι Ορθόδοξες Εκκλησίες τήρησαν αρχικώς αρνητική στάση και στη συνέχεια διαφοροποιήθηκαν. Η προσχώρηση σε κάτι το νέο, αν και σαφώς και αναμφισβητήτως αρτιότερο, φάνταζε σχεδόν αδιανόητη. Το ελληνικό κράτος προσχώρησε στο νέο ημερολόγιο ήδη το 1923. Το επόμενο έτος και η Εκκλησία της Ελλάδος, μετά συνεννόηση με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, υιοθέτησε το νέο ημερολόγιο για τον υπολογισμό των ακίνητων εορτών, διατήρησε όμως αμετάβλητο τον Πασχάλιο κανόνα και τον τρόπο υπολογισμού των κινητών εορτών, σεβόμενη τη μακρά παράδοση και τις ενδοορθόδοξες αντιδράσεις. Παρά ταύτα, δεν αποφεύχθηκε η δημιουργία του παλαιοημερολογητικού ζητήματος και βεβαίως δεν κατέστη δυνατός ο συνεορτασμός του Πάσχα με τους λοιπούς Χριστιανούς...

Είναι πάντως γεγονός ότι οι Καθολικοί της Ελλάδος, κατά παρέκκλιση, συνεορτάζουν το Πάσχα με τους Ορθοδόξους, και μάλιστα στις Κυκλάδες σχεδόν από την καθιέρωση του νέου ημερολογίου από την Καθολική Εκκλησία, από το 1584, όπως είχε καταδείξει από τις ίδιες αυτές στήλες ο αείμνηστος Ν. Παναγιωτάκης («Το Βήμα της Κυριακής», 7.5.1995). Και αντιστρόφως, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Φινλανδίας έχει καθιερώσει να εορτάζει το Πάσχα την ίδια ημέρα με τους Καθολικούς, προκειμένου να μη διαφοροποιείται από τη μεγάλη πλειοψηφία των Διαμαρτυρομένων της χώρας αυτής.

Το ζήτημα του κοινού εορτασμού του Πάσχα από όλους τους Χριστιανούς είναι ένα από τα ζητήματα που πρόκειται να απασχολήσουν τη μέλλουσα να συνέλθει Αγία και Μεγάλη Πανορθόδοξο Σύνοδο. Στις προπαρασκευαστικές εργασίες της Συνόδου, που έλαβαν υπόψη τους και τα νεότερα πορίσματα των αστρονόμων, αναγνωρίστηκε ότι ένας ακριβέστερος προσδιορισμός της ημερομηνίας του Πάσχα με βάση τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα, πάντοτε την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία, θα ήταν δυνατόν να συμβάλει στην επίλυση του ζητήματος. Εν τούτοις επισημάνθηκε ότι, πέραν της επιστημονικής ακριβείας, υπάρχει και ζήτημα εκκλησιολογικής αυτοσυνειδησίας της Ορθοδοξίας, η ενότητα της οποίας δεν θα πρέπει για κανένα λόγο να διασαλευθεί.

Εν όψει ακριβώς του γεγονότος ότι «ο πιστός λαός του Θεού είναι ανέτοιμος ή τουλάχιστον απροπαράσκευος και απληροφόρητος διά να αντιμετωπίση και δεχθή μίαν αλλαγήν εις το θέμα» η Β' Προσυνοδική Πανορθόδοξη Διάσκεψη έκρινε απαραίτητη «την εφεξής συστηματικωτέραν κατά το δυνατόν πληροφόρησιν του ποιμνίου εις εκάστην επί μέρους Ορθόδοξον Εκκλησία, ίνα η Ορθοδοξία εν ευρήτητι νού και καρδίας προχωρήση επί της οδού της... επιτεύξεως ενιαίου εορτασμού της μεγίστης των εορτών του Χριστιανισμού...». Είθε!