Έρευνα για το εκπαιδευτικό σύστημα

Σπυρίδων Βλιώρας, περιοδικό CarpeRoSas, Μάρτιος 2005

Εισαγωγή

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: ένας από τους βασικούς λόγους που βγάζουμε το περιοδικό είναι να εκφράσουμε τις ανησυχίες μας και για το εκπαιδευτικό σύστημα και την εκπαιδευτική διαδικασία εν γένει.

Στα πλαίσια μάλιστα του εθνικού διαλόγου για την Παιδεία, που έχει ήδη ξεκινήσει και που τα πρώτα του βήματα δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά, θέλουμε κι εμείς να συμβάλλουμε καταθέτοντας τις απόψεις, τους προβληματισμούς και τις προτάσεις μας.

Έρευνα

Η έρευνα που ακολουθεί πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2005. Δόθηκε στους μαθητές του σχολείου μας το ερωτηματολόγιο που βλέπετε. Οι απαντήσεις που λάβαμε ήταν 40, δηλαδή απάντησε το 40% των μαθητών του σχολείου. Διαπιστώνουμε καταρχάς ότι το ενδιαφέρον των μαθητών ήταν μικρό. Δεν θέλησαν οι περισσότεροι να απαντήσουν, κυρίως γιατί πιστεύουν ότι δεν θα αλλάξει τίποτα, ακόμα κι αν εκφράσουν την άποψή τους.

Πίνακας 1: Συμμετοχή κατά τάξεις

Όσον αφορά την τάξη που φοιτούν όσοι απάντησαν, φαίνεται από το σχετικό πίνακα ότι περισσότερο ενδιαφέρον επέδειξαν η Β’ Λυκείου καθώς και η γ’ γυμνασίου, κάτι που δείχνει την αγωνία των μαθητών που πλησιάζουν να δώσουν εξετάσεις στη Γ’ Λυκείου μ’ ένα σύστημα που ακόμη δεν γνωρίζουν. Η Γ’ Λυκείου φάνηκε αδιάφορη: θεωρεί -κακώς- ότι το παιχνίδι γι’ αυτή έχει ήδη χαθεί. Εντύπωση προκαλεί η αδιαφορία των μαθητών της Α’ Λυκείου.

Πίνακας 2: Συμμετοχή κατά φύλο

Όσον αφορά τις απαντήσεις κατά φύλο, τα πράγματα δείχνουν μοιρασμένα, με μια μικρή έστω υπεροχή στη συμμετοχή των κοριτσιών.

Πίνακας 3: Τι σας ενοχλεί περισσότερο στο εκπαιδευτικό σύστημα, έτσι όπως το βιώνετε τόσα χρόνια;

Όπως προκύπτει από τον πίνακα 3, αυτό που κυρίως ενοχλεί τους μαθητές είναι η πίεση που υφίστανται από το σχολείο είτε με τη μορφή των εξετάσεων (22,5%) είτε του φορτωμένου ωραρίου (20%) είτε των μικρών διαλειμμάτων (15%) είτε με το μπαμπούλα των απουσιών και των αποβολών (10%) είτε των λίγων εκδρομών (10%) είτε της πολλής ύλης (7,5%) είτε γενικότερα (5%). Ενδιαφέρον εύρημα και το 10% των μαθητών που δεν τους ενοχλεί τίποτα στο εκπαιδευτικό σύστημα!

Άλλες απαντήσεις: οικονομική επιβάρυνση-φροντιστήρια, αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα, αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου, δεν εργαζόμαστε ομαδικά, πρωινό ξύπνημα (!), λίγη γυμναστική, δεν ακούγεται η γνώμη μας, μαθηματικά στη θεωρητική, αρχαία στη θετική...

Πίνακας 4: Ποιες αλλαγές θα θέλατε να γίνουν οπωσδήποτε, για να λειτουργήσει καλύτερα το εκπαιδευτικό σύστημα;

Ως απόρροια του προηγούμενου ερωτήματος, έρχονται και οι απαντήσεις στο ερώτημα αυτό: Όχι τόσες πολλές εξετάσεις, όχι τόση πολλή (κατα)πίεση, δώστε μας χρόνο ν’ «αναπνεύσουμε»…

Άλλες απαντήσεις: ψυχολόγοι στο σχολείο, βελτίωση (αισθητική-λειτουργική) των χώρων του σχολείου, επιμόρφωση καθηγητών, ελευθερία, χρήματα για την παιδεία, απεξαρτηθεί το Λύκειο από εισαγωγή στα πανεπιστήμια

Πίνακας 5: Ποια μαθήματα θα θέλατε να διδάσκεστε που τώρα δεν διδάσκεστε καθόλου στο σχολείο;

Αξιοπαρατήρητη η προτίμηση των μαθητών σε μαθήματα «μη χρηστικά»: Μουσική, ζωγραφική, χορός, θέατρο. Ζητούν ακόμη να διδάσκονται μαθήματα «χρηστικά» που δεν διδάσκονται στο σχολείο σήμερα: Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, αγωγή υγείας, οδική συμπεριφορά.

Οι περισσότεροι μαθητές ζητούν να διδάσκονται πιο ουσιαστικά τη μουσική και μάλιστα να μαθαίνουν κάποιο μουσικό όργανο στο σχολείο (42,5%). Ακολουθεί η επιθυμία για εκμάθηση ζωγραφικής (37,5%) και η επιθυμία για γνώσεις ψυχολογίας (27,5%). Θα θέλαμε να επισημάνουμε επίσης την αγωνία τους να μαθαίνουν πιο ολοκληρωμένα ξένες γλώσσες και να είναι σε θέση να δώσουν το κρατικό πιστοποιητικό γλωσσομάθειας (15%).

Άλλες απαντήσεις: Περιβάλλον, πολιτισμός, πρόληψη σεισμών, ευέλικτη ζώνη, φωτογραφία, ανάλογα με τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντα μαθητή...

Πίνακας 6: Πιστεύετε ότι θα μπορούσε να λειτουργήσει το εκπαιδευτικό σύστημα, αν δεν υπήρχαν καθόλου εξετάσεις στο σχολείο;

Φαίνεται ότι τους ενοχλούν οι πολλές εξετάσεις (22,5%), αλλά δείχνουν επιφυλακτικοί κατά πόσο μπορεί να λειτουργήσει η εκπαιδευτική διαδικασία χωρίς καθόλου εξετάσεις (77,5%).

Συμπεράσματα

Από την έρευνα προκύπτει πως το εκπαιδευτικό σύστημα δεν ικανοποιεί τους μαθητές. Το νιώθουν καταπιεστικό και φορτικό. Τους έχουν κουράσει οι πολλές εξετάσεις που έχουν δώσει ήδη ή που πρόκειται να δώσουν ακόμη στη ζωή τους. Είναι πράγματι ξεκάθαρο και ολοφάνερο στον οποιονδήποτε έρχεται σε επαφή ή ρωτάει στοιχειωδώς τα παιδιά: πιέζονται, κουράζονται, δεν έχουν ελεύθερο χρόνο, ασφυκτιούν. Διαβάζουμε πώς το υπουργείο προτίθεται να αυξήσει τις ώρες των μαθημάτων. Αλήθεια: ξέρουν την κατάσταση;

Ζητούν μαθήματα που θα τους βοηθήσουν να «αναπνεύσουν» αλλά και να εκφραστούν: Μουσική ζωγραφική, θέατρο… Ζητούν να μαθαίνουν πράγματα χρήσιμα για τη ζωή τους, για τα οποία το σχολείο δείχνει αδιάφορο: Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, αγωγή υγείας, οδική συμπεριφορά.

Το χειρότερο που προκύπτει από την έρευνα είναι βέβαια αυτό που αναφέρθηκε στην αρχή: Από το 40% της συμμετοχής κι από τις συζητήσεις που έγιναν φαίνεται πως είναι απογοητευμένοι και αγανακτισμένοι, επειδή η γνώμη τους δεν μετράει, δεν υπολογίζεται. Θεωρούν τον εθνικό διάλογο που ήδη έχει ξεκινήσει προσχηματικό και τις αποφάσεις που θα προκύψουν απ’ αυτόν προειλημμένες και ξένες με τα ενδιαφέροντα, τις ανάγκες, τις επιδιώξεις τους.