Η δυναμική των σχολικών βιβλιοθηκών

Νίκος Τσούλιας

Το όλο εγχείρημα των «Σχολικών Βιβλιοθηκών» πρέπει να συνδεθεί με τους βασικούς στόχους του σχολείου αλλά και με την ενίσχυση των μορφωτικών τάσεων της κοινωνίας. Στις κύριες επιδιώξεις μας είναι: α) Η αναμόρφωση της σχολικής ζωής προσβλέποντας σε μια αυταξία αυτής μέσα από τη διαρκή πολιτισμική μετεξέλιξη των εκπαιδευτικών θεσμών.

β) Η αλλαγή στάσεων και συμπεριφορών ως προς το βιβλίο αφού η σημερινή κρατούσα άποψη το θεωρεί ως μια σχολική (και μάλλον εξεταστική) υπόθεση και η διαμόρφωση μιας φιλαναγνωσιακής και βιβλιοφιλικής κουλτούρας.

γ) Η καλλιέργεια της διαρκούς μάθησης, της αναζητητικής συμπεριφοράς του ανθρώπου.

δ) Η τροφοδότηση της ερευνητικής ματιάς και διάθεσης των παιδιών και των νέων.

ε) Η συγκρότηση ενός ευνοϊκού σκηνικού για την πρώιμη άνθηση του θεσμού του πολλαπλού βιβλίου, που θα αναπτυχθεί στο σχολείο την επόμενη περίοδο. Αποβλέπουμε ουσιαστικά στην «αποκάλυψη» του βαθύτερου πυρήνα της γνώσης, της γνώσης που οδηγεί στην ετερογνωσία και στην αυτογνωσία, στην πλήρη κατανόηση του κόσμου και όχι στην κατεύθυνση μιας στείρας και πρόχειρης πληροφόρησης. Εδώ συνάπτονται και η ανάδειξη της αισθητικής απόλαυσης της ανάγνωσης, της στοχαστικής κατάδυσης στο εσωτερικό του εαυτού μας, της τόνωσης του όμορφου και διαρκούς διαλόγου που κάνει ο κάθε άνθρωπος με τον εαυτό του.

Ο τρόπος και τα χαρακτηριστικά της συγκρότησης θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην πορεία αυτής της προσπάθειας. Θεωρώ, λοιπόν, ότι η όλη κινητικότητα των βιβλιοθηκών θα πρέπει:

1) Να λάβει υπόψη κυρίως τις ανάγκες και τους σχεδιασμούς κάθε σχολείου με τις όποιες ιδιαιτερότητές του και να μη διαμορφωθούν βιβλιοθήκες με λογικές «περισσευμάτων» των εκδοτικών οίκων. Απαιτείται καλή ενημέρωση και εδώ πρέπει να υπάρξει συγκεκριμένο σχέδιο.

2) Να στηριχθεί στην ανάπτυξη μικρορευμάτων και πρωτοβουλιών ομάδων φιλαναγνωσίας και να μην εισαχθεί ως ένας θεσμός που προκύπτει «έξωθεν», γιατί η πρώτη εικόνα θα πρέπει να είναι απόρροια μιας βιβλιοφιλικής διάθεσης.

3) Να συγκροτηθούν και να λειτουργούν οι βιβλιοθήκες με συστηματικό και επιστημονικό τρόπο, με την υποστήριξη των νέων τεχνολογιών και με την ευθύνη επιμορφωμένων εκπαιδευτικών. Σημαντικός είναι και ο ρόλος των βιβλιοθηκονόμων/βιβλιοθηκάριων στο όλο εγχείρημα.

4) Να έχουν ευρεία θεματολογία, να ενισχύουν τη σχολική μάθηση, να στηρίζουν τις επιμορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών και μια συνολική μορφωτική κινητικότητα.

5) Να συνδεθούν με πολιτισμικές πρωτοβουλίες και να δώσουν στο σχολείο χαρακτηριστικά μορφωτικού κέντρου της τοπικής κοινωνίας.

Πρέπει να διαμορφώσουμε πυρήνες μαθητών και εκπαιδευτικών που θα προωθήσουν συγκεκριμένα τη βιβλιοφιλία και θα λειτουργήσουν ως ένα μορφωτικό θρόισμα στη σχολική μικροκοινωνία. Η πρώτη ομάδα των εκπαιδευτικών, που έχουν ήδη επιμορφωθεί, μπορούν να αναλάβουν προοπτικά πιο κεντρικό ρόλο. Ταυτόχρονα αυτός ο πυρήνας θα σηκώσει το βάρος της διάχυσης της θεώρησης των βιβλιοθηκών στους άλλους εκπαιδευτικούς. Παράλληλα, στην επιμόρφωση που απευθύνεται σε όλους τους καθηγητές, θα πρέπει να υπάρξουν και ειδικές αναφορές για τις αντιλήψεις λειτουργίας των βιβλιοθηκών.

Και φυσικά να αρχίσουν να αναπτύσσονται με ικανοποιητικούς ρυθμούς, γιατί ήδη υπάρχει καθυστέρηση στις 500 αρχικά προσδιορισμένες βιβλιοθήκες. Απαραίτητος όρος για τη δυναμική προώθησή τους είναι η ικανοποιητική χρηματοδότηση και από τον κρατικό προϋπολογισμό (πέραν δηλαδή της αντίστοιχης ενίσχυσης από το 3ο ΚΠΣ), εντάσσοντας τον σχεδιασμό στις αναπτυξιακές δαπάνες του ΥΠΕΠΘ. Στρατηγικός μας στόχος είναι η επιμελής καλλιέργεια της διά βίου φιλομάθειας, της πολιτιστικής ανανέωσης του «παράλληλου» σχολείου, της πνευματικής επικοινωνίας των ανθρώπων. Και εδώ οι παιδαγωγικές μας ευθύνες είναι μεγάλες.

Ο Νίκος Τσούλιας είναι πρόεδρος της ΟΛΜΕ.