Βιβλιοθήκες μόνες και έρημες

Δημήτρης Νανούρης, εφ. Ελευθεροτυπία, 6/3/2005

«Με γοητεύει η μυρωδιά του χαρτιού και η ειρηνική ατμόσφαιρα της βιβλιοθήκης. Εδώ μου δίνεται η ευκαιρία να διαβάσω βιβλία που δεν βρίσκω αλλού. Νοιώθω τυχερή που έχω αυτήν τη δυνατότητα στο σχολείο μου».

Τα λόγια της Ιωάννας, μαθήτριας του 24ου Γυμνασίου Αθηνών, απηχούν τα συναισθήματα των συμμαθητών της.

Από το προαύλιο του σχολείου τους, ψηλά στο Πολύγωνο, προσφέρεται μια πανοραμική θέα του Λεκανοπεδίου. Το πραγματικό προνόμιο που απολαμβάνουν, όμως, βρίσκεται στην πίσω πλευρά του κτιρίου, σε μια όχι τόσο άνετη αίθουσα, όπου στεγάζεται η σχολική τους βιβλιοθήκη. Στις τρεις σειρές των ραφιών της υπάρχουν ταξινομημένοι κατά θεματικές κατηγορίες 5.000 τίτλοι βιβλίων. Λογοτεχνία, θέατρο, ιστορία, εγκυκλοπαίδειες, φυσικές και ανθρωπιστικές επιστήμες.

Κάθε μαθητής μπορεί να δανείζεται δύο βιβλία την εβδομάδα για το σπίτι, να αντλεί υλικό για σχολικές εργασίες, να «σερφάρει» στο Διαδίκτυο, να παρακολουθεί οπτικοποιημένα εκπαιδευτικά προγράμματα, να ακούει μουσική. Πράγματα πρωτοποριακά στη δημόσια εκπαίδευση.

«Τα παιδιά δεν θεωρούν, όπως παλιότερα, τα εξωσχολικά βιβλία απόλαυση. Τα περισσότερα τα εξισώνουν με τα βιβλία του σχολείου. Αλλωστε οι Ελληνες δεν διαβάζουμε πολύ», λέει η εκπαιδευτικός Κατερίνα Τζαμουράνη, υπεύθυνη της βιβλιοθήκης.

Γραφειοκρατία

Η βιβλιοθήκη του 24ου είναι μια απ' τις 499 σχολικές βιβλιοθήκες που λειτουργούν διάσπαρτες σε όλη τη χώρα, από το 1999. Ιδρύθηκαν επί υπουργίας Γεράσιμου Αρσένη, με χρήματα της Ε.Ε. από το Β' ΚΠΣ. Το χρονοδιάγραμμα προέβλεπε επέκταση του προγράμματος σε εκατοντάδες ακόμη σχολεία, κάτι που δεν έγινε ποτέ, αφού η υπόθεση καθηλώθηκε μεταξύ υπουργείου, νομαρχιών και άλλων «κακολαδωμένων» γραναζιών της δημόσιας διοίκησης.

* Το αρχικό πρόγραμμα σχεδιάστηκε σε κεντρικό επίπεδο από πανεπιστήμια και ΤΕΙ, που σε μικρό χρονικό διάστημα κατόρθωσαν να «στήσουν» τις 500 πρώτες -και δυστυχώς «μοναδικές»- βιβλιοθήκες. Η επέκταση του έργου, που εντάχθηκε στο Γ' ΚΠΣ, βασίστηκε στο μοντέλο της αποκέντρωσης. Κι εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. Φορείς υλοποίησης ορίστηκαν οι νομαρχίες...

«Κάθε σχολική βιβλιοθήκη είχε προϋπολογισμό 28 εκατ. δρχ. και ήταν έργο μικρού ενδιαφέροντος για τους περιφερειακούς φορείς, οι οποίοι επέδειξαν αδιαφορία», εξηγεί ο τέως υπουργός Παιδείας Πέτρος Ευθυμίου. Και έκτοτε δεν προστέθηκε καμία νέα βιβλιοθήκη.

Σύμφωνα, μάλιστα, με παράγοντες του υπουργείου Παιδείας, οι περιφέρειες Πελοποννήσου και Κρήτης ζήτησαν να διατεθούν τα κονδύλια σε άλλα προγράμματα. Εισέπραξαν τα χρήματα των βιβλιοθηκών και κατασκεύασαν μ' αυτά «ελκυστικότερα», κατά την κρίση τους, έργα.

* Μεγάλο ζητούμενο για την εύρυθμη λειτουργία των σχολικών βιβλιοθηκών είναι ο εμπλουτισμός τους με νέα βιβλία, αλλά κι αυτό προσκρούει στον κρατικό παραλογισμό.

Τον Αύγουστο του 2003, ανετέθη στις σχολικές επιτροπές η ανανέωση των βιβλιοθηκών με τίτλους που περιέχονται στους πίνακες εγκεκριμένων βιβλίων.

Συγκροτήθηκε, έτσι, ειδική επιτροπή εμπειρογνωμόνων και θεματικών υπευθύνων που αφού μελέτησε 20.000 τίτλους βιβλίων και οπτικοακουστικό υλικό κατάρτισε κατάλογο που παρέδωσε, δυο μήνες πριν από τις εκλογές του Μαρτίου.

Ο φάκελος μπήκε στο συρτάρι και παραδόθηκε ξανά στη νέα ηγεσία. Η Μαριέττα Γιαννάκου όμως, ξεκίνησε τη διαδικασία επανέγκρισης από την αρχή. Οι νέοι κατάλογοι αναμένεται να παραδοθούν τους επόμενους μήνες, αλλά ακόμη κι αν υπογραφούν από την υπουργό, οι σχολικές επιτροπές δεν μπορούν να προμηθευτούν νέα βιβλία αφού το υπουργείο Οικονομικών δεν έχει εντάξει το σχετικό κονδύλι στον κρατικό προϋπολογισμό του 2005.

«Όλα αυτά τα χρόνια δεν έχουμε πάρει ούτε ένα βιβλίο από το υπουργείο. Μόνο η Βουλή μάς έχει στείλει εκδόσεις του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, που έτσι κι αλλιώς στέλνει σε όλα τα σχολεία, είτε διαθέτουν βιβλιοθήκη είτε όχι», επισημαίνει η Κ. Τζαμουράνη.

Μικρό το ενδιαφέρον

Ο εμπλουτισμός των σχολικών βιβλιοθηκών επαφίεται έτσι τον πατριωτισμό των Ελλήνων. Οι υπεύθυνοι των σχολικών βιβλιοθηκών λύνουν μόνοι τους τα προβλήματα που δημιουργούνται και μέσω ιστοσελίδας στο Διαδίκτυο ανταλλάσσουν απόψεις και εμπειρίες.

«Οποιαδήποτε βιβλιοθήκη πεθαίνει εάν δεν εμπλουτίζεται σταθερά και μόνιμα βάσει προτάσεων βιβλιοθηκονόμου ή εκπαιδευμένου καθηγητή», τονίζει ο Γιώργος Δαρδανός, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εκδοτών - Βιβλιοπωλών, που θεωρεί ότι οι σχολικές βιβλιοθήκες πρέπει να αποτελούν ζωντανό κύτταρο των τοπικών κοινωνιών. «Υπάρχουν μαθητές αλλά και καθηγητές που τέσσερα χρόνια τώρα δεν έχουν πατήσει ούτε στο κατώφλι, παρ' ότι έχουμε οργανώσει δεκάδες εκδηλώσεις», καταλήγει με σκεπτικισμό, η Κ. Τζαμουράνη.