H µάχη για το e-book

Γιάννης Μπασκόζος, εφ. Το Βήμα, 31/12/2011

Τα ζητήµατα που σχετίζονται µε την ηλεκτρονική ανάγνωση απασχολούν έντονα την εκδοτική αγορά σε Ευρώπη και Αµερική

Η διαµάχη που θα κυριαρχήσει τις χρονιές που έρχονται είναι αυτή για τα e-books. Το πόσο γρήγορα θα κινηθεί η αγορά, το πόσο θα πειστούν οι καταναλωτές να αποφασίσουν να διαβάσουν σε έναν ηλεκτρονικό αναγνώστη τα βιβλία που τους αρέσουν και το πώς θα προσαρµοστεί η εκδοτική επιχείρηση σε µια τέτοια κατεύθυνση είναι τα ζητήµατα που απασχολούν την αγορά των βιβλίων και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. 

Ηδη τα όργανα άρχισαν καθώς το Λουξεµβούργο αποφάσισε να µειώσει τον ΦΠΑ στο ηλεκτρονικό βιβλίο από 15% σε 3%. Αυτό ξεσήκωσε τους επικεφαλής των µεγάλων αλυσίδων στη Βρετανία, καθώς θεώρησαν ότι αυτή η ενέργεια έδωσε ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα στην Amazon να διεισδύσει µε το Kindle στη βρετανική αγορά – στο Λουξεµβούργο έχουν την έδρα των ευρωπαϊκών δραστηριοτήτων τους τόσο το Amazon όσο και η Apple. Επίσης, σύµφωνα µε την ευρωπαϊκή νοµοθεσία, κατά τις πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών ο ΦΠΑ υπολογίζεται µε βάση την έδρα του πωλητή και όχι εκείνη του αγοραστή. 

Ανοίγει έτσι ο δρόµος για το Amazon, αλλά και το iBookstore της Apple, να πωλούν e-books µε ΦΠΑ κατά πολύ µικρότερο απ’ όλες τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και να έχουν µεγάλο ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα σε σχέση µε τοπικά βιβλιοπωλεία που θα πρέπει να αποδίδουν τον κατά πολύ υψηλότερο ΦΠΑ της χώρας τους. Από την άλλη, στη Γαλλία ανακοινώθηκε ότι ο ΦΠΑ των ηλεκτρονικών βιβλίων θα εξοµοιωθεί µε εκείνον των εντύπων και από το 19,6% θα πέσει στο 7%. Το τι θα κάνουν οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι άδηλο ακόµη. Το πόσο γρήγορα θα διεισδύσει στην ευρωπαϊκή αγορά το e-book είναι βέβαια και θέµα κουλτούρας. Σε Γερµανία, Γαλλία και Βρετανία τα ποσοστά διείσδυσης δεν είναι πάνω από 1%. Αντίθετα στις ΗΠΑ η αγορά των e-books επιταχύνεται ακόµη περισσότερο και υπολογιζόταν ότι το 2011 θα έκλεινε µε το µερίδιο αγοράς των ηλεκτρονικών βιβλίων να καλύπτει το 18%19% της συνολικής αγοράς βιβλίου. Αντίθετα, υπολογίζεται ότι η Βρετανία βρίσκεται περίπου δύο χρόνια πίσω από τις ΗΠΑ όσον αφορά την υιοθέτηση και προσαρµογή στα ηλεκτρονικά βιβλία, µε τη Γερµανία, τη Γαλλία και την Ιταλία να ακολουθούν, µε καθυστέρηση ενός ακόµη χρόνου. Οι εκδότες χωρών όπως η Γερµανία, η Βραζιλία, η Κίνα, η Ιταλία κ.ά. εκτιµούν ότι θα πάρει τουλάχιστον τρία χρόνια ώσπου το µερίδιο αγοράς των e-books να φθάσει το 10% στις χώρες τους. Στην Ελλάδα ο ΦΠΑ για τα τυπωµένα βιβλία είναι 6,5% αλλά για τα e-books είναι 23%, καθώς σύµφωνα µε την ευρωπαϊκή νοµοθεσία το e-book θεωρείται υπηρεσία και όχι βιβλίο. Η αγορά του έντυπου βιβλίου ανησυχεί. Μια πρόσφατη µελέτη στη Βρετανία έδειξε ότι οι µισοί και πάνω βιβλιοπώλες στερούνται στρατηγικού σχεδιασµού για τις πωλήσεις e-books, δεν διαθέτουν εξειδικευµένο προσωπικό και γενικώς πορεύονται αγνοώντας τους κινδύνους από την ηλεκτρονική αγορά. Στη Γαλλία ο υπουργός Πολιτισµού Φρεντερίκ Μιτεράν ανακοίνωσε ήδη µια σειρά µέτρων για να βοηθήσει τους ανεξάρτητους βιβλιοπώλες σε αυτή την πορεία µετάβασης. Ενα άλλο ζήτηµα που θα ανακύψει είναι η διαµάχη για την τιµή του e-book, τα πνευµατικά δικαιώµατα και τη διακίνησή του. Σήµερα η µέση τιµή του e-book είναι για όλον τον κόσµο 10,50 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), αλλά υπάρχει µεγάλη διαµάχη για το πού θα κινηθεί τελικά σε σχέση µε την αντίστοιχη τιµή του έντυπου βιβλίου.