ΕπιπλέονΕπιπλέον

Το «όνειρο» του Αλεξανδράκη

Νίνος Φένεκ Μικελίδης, εφ. Ελευθεροτυπία, 13/11/2005

Τη ρεαλιστική, τολμηρή για την εποχή της, κοινωνική ταινία «Συνοικία το όνειρο» που σκηνοθέτησε και στην οποία πρωταγωνιστεί ο Αλέκος Αλεξανδράκης προσφέρει σήμερα σε DVD στους αναγνώστες της η «Κ.Ε.».

Πρόκειται για την καλύτερη ταινία που γυρίστηκε το 1961 στην Ελλάδα, δοσμένη στο πνεύμα του ιταλικού νεορεαλισμού, ιδιαίτερα εκείνου των Ντε Σίκα και Τσαβατίνι. Η συνοικία του τίτλου είναι ο Ασύρματος, μια από τις φτωχογειτονιές της Αθήνας, όπως τόσες άλλες που την περίοδο εκείνη κατέκλυζαν την ελληνική πρωτεύουσα, σε περιοχές όπως η Καισαριανή, τα Πετράλωνα και το Πολύγωνο. Πρωταγωνιστές φτωχοί και άμοιροι άνθρωποι, που ο καθένας έχει το δικό του όνειρο, που θα τον βγάλει από τη μιζέρια και τη φτώχεια του. Ανάμεσά τους και ο Αλεξανδράκης στον ρόλο ενός φτωχού αλλά έντιμου νέου που ζει στον Ασύρματο, ερωτευμένος με μια όμορφη αλλά φτωχή νεαρή (πολύ καλή στον ρόλο η Αλίκη Γεωργούλη, την εποχή εκείνη γυναίκα του Αλεξανδράκη), η οποία, επηρεασμένη από τον κινηματογράφο, ονειρεύεται να γίνει μια νέα Μπριζίτ Μπαρντό. Απελπισμένος από τη μίζερη χωρίς διέξοδο ζωή του, ο ήρωας πείθεται, μαζί με μια παρέα φτωχών και καταφρονεμένων σαν κι αυτόν (ανάμεσά τους και ο Μάνος Κατράκης), να μπει στο σπίτι μιας μοναχικής γριάς και να την κλέψει. Μόνο που τα γεγονότα θα κάνουν την κακόμοιρη αυτή παρέα των κλεφτών ν' αλλάξει πορεία...

Ο Αλεξανδράκης κατάφερε με τη λιτή, φροντισμένη σκηνοθεσία του να αποφύγει τον υπερβολικό μελοδραματισμό, στήνοντας εσωτερικές σκηνές με ένα ρεαλισμό που αγγίζει το νατουραλισμό, επιλέγοντας μια συνοικία στο πνεύμα του Ασύρματου της ταινίας και κινώντας με σιγουριά και δεξιοτεχνία ένα πλήθος απαραίτητο στις σκηνές της γειτονιάς. Στην επιτυχία της δημιουργίας της νατουραλιστικής ατμόσφαιρας που απαιτεί το θέμα, εκτός από τις πολύ καλές ερμηνείες μιας ομάδας γνωστών και έμπειρων ηθοποιών, συμβάλλουν το σενάριο των Τάσου Λειβαδίτη και Κώστα Κοτζιά, η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, καθώς και η μαυρόασπρη φωτογραφία του Δήμου Σακελλαρίου.

Η ταινία γυρίστηκε σε μια περίοδο που ο Αλεξανδράκης και η Αλίκη Γεωργούλη άνοιγαν ένα νέο δρόμο στη θεατρική και κινηματογραφική τους καριέρα, ανεβάζοντας στο θέατρο έργα όπως «Μια ιστορία του Ιρκούτσκ» του Αρμπούζοφ, ενώ στον κινηματογράφο στρέφεται σε κοινωνικά θέματα, σκηνοθετώντας ο ίδιος, αρχίζοντας το 1960 με το κοινωνικό αισθηματικό δράμα «Ο θρίαμβος» και συνεχίζοντας την επόμενη χρονιά με τη «Συνοικία το όνειρο». Κι αυτά σε μια δύσκολη εποχή, εποχή του παρακράτους της ακροδεξιάς και μιας αυστηρής λογοκρισίας που στόχο είχε την καταστολή των φιλελεύθερων απόψεων. Αποτέλεσμα, η «Συνοικία το όνειρο» ν' αντιμετωπίσει την εποχή της προβλήματα με τη λογοκρισία, η οποία προσπάθησε να την εμποδίσει από του να συμμετάσχει στο φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης (και αργότερα της Μόσχας, όπου είχε προσκληθεί). Τελικά η ταινία προβλήθηκε και στα δύο φεστιβάλ, κερδίζοντας στη Θεσσαλονίκη το βραβείο φωτογραφίας (στον Δήμο Σακελλαρίου), ενώ η κριτική επιτροπή απέφυγε να της απονείμει κάποιο βραβείο που θα επαινούσε το τολμηρό για την εποχή θέμα της. Η ταινία κέρδισε και δύο βραβεία των ελλήνων κριτικών: ανδρικής ερμηνείας στον Αλεξανδράκη) και μουσικής (στον Θεοδωράκη).

ΣΥΝΟΙΚΙΑ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ