Αστερίξ: Ένας τρελός τρελός πενηντάρης

Αστερόπη Λαζαρίδου, εφ. Το Βήμα, 18/10/2009

Μισόν αιώνα δημιουργικής ζωής γιορτάζει εφέτος το περίφημο κόμικ των Ρενέ Γκοσινί και Αλμπέρ Ουντερζό. Το Γαλλικό Ινστιτούτο μάς μεταφέρει στο πολύχρωμο σύμπαν του γαλατικού χωριού μέσα από σειρά εκδηλώσεων

Ένα αστέρι γεννιέται. Ή καλύτερα, ένας Αστερίξ: ήταν 29 Οκτωβρίου του 1959, όταν το εβδομαδιαίο περιοδικό «Ρilote» φιλοξενούσε για πρώτη φορά στις σελίδες του το πρώτο στριπ με τις περιπέτειες του ανυπότακτου Γαλάτη. «Δεν είχαμε μεγάλες φιλοδοξίες. Ο σκοπός μας ήταν να φτιάξουμε ένα κόμικ στριπ με ντόπιους ήρωες, καθώς όλα τα περιοδικά τότε ήταν γεμάτα από αμερικανικά κόμικς» δήλωσε πρόσφατα οΑλμπέρ Ουντερζό, ο οποίος έντυνε με ευφάνταστα σκίτσα τις ευφυείς ιστορίες τουΡενέ Γκοσινί. Ο περίφημος γαλλικός σοβινισμός χάρισε λοιπόν στην ανθρωπότητα μία από τις πιο εμβληματικές σειρές κόμικς όλων των εποχών. Το 1961 κυκλοφόρησε σε 6.000 αντίτυπα το πρώτο σκληρόδετο τεύχος. Ηταν η αρχή μιας μακροχρόνιας σχέσης με το κοινό, η οποία κρατά ως σήμερα και μπορεί να υπερηφανεύεται για 325 εκατομμύρια αντίτυπα και 33 άλμπουμ που έχουν κυκλοφορήσει σε ολόκληρο τον κόσμο. Σαν άλλο πεισματάρικο χωριό που ονειρεύεται να γίνει ανυπότακτο σαν αυτό του Αστερίξ όταν μεγαλώσει, η Ελλάδα τρέφει ιδιαίτερη συμπάθεια στις περιπέτειες του Αστερίξ, αποτελώντας, συγκριτικά με τον πληθυσμό της, την τέταρτη χώρα σε πωλήσεις: ο κοντοπίθαρος πλην όμως πολυμήχανος Γαλάτης μάς συστήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ΄60 από τις εκδόσεις Σπανός, ενώ στα 20 χρόνια που κυκλοφορεί από τη Μαμούθ Κόμιξ έχει πουλήσει 5,5 εκατομμύρια αντίτυπα. Το Γαλλικό Ινστιτούτο έχει ετοιμάσει μια σειρά εκδηλώσεις για να γιορτάσει τα πεντηκοστά γενέθλια του θρυλικού πλέον κόμικ, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι θα τα χιλιάσει...

Επί ελληνικού εδάφους

Το bistrot του Γαλλικού Ινστιτούτου θα μεταφέρει το κοινό από τις 22 Οκτωβρίου ως τις 5 Νοεμβρίου στο πολύχρωμο σύμπαν των Ουντερζό- Γκοσινί, σκιαγραφώντας τη διαδρομή του βραχύσωμου ήρωα στην Ελλάδα: εξώφυλλα, βινιέτες, οι χαρακτήρες που έγιναν ένα με τα παιδικά μας χρόνια αλλά και την ενήλικη ζωή μας, καθώς και περίεργα gadgets θα μας δώσουν την εντύπωση ότι από στιγμή σε στιγμή θα εισβάλουν οι Ρωμαίοι, γι΄ αυτό καλά θα κάνουμε να βιαστούμε και να πιούμε το μαγικό φίλτρο μέσα από τη μαρμίτα του Δρυΐδη. Την ημέρα των εγκαινίων άλλωστε θα φιλοξενηθεί και μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα «Αsterix και Βande Dessinee, ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Η επιρροή τους στο ελληνικό κόμικ και την ελληνική πραγματικότητα». Επίτιμος προσκεκλημένος θα είναι ο σκιτσογράφος και σχεδιαστής του «Λούκι Λουκ»Αchde, ο οποίος θα αναζητήσει τους λόγους που κάνουν τον Αστερίξ τόσο γοητευτικό στα πενήντα του μαζί με τον Αρη Μαλανδράκη, συγγραφέα- δημοσιογράφο, τονΣτάθη(Σταυρόπουλο), δημοσιογράφο- σκιτσογράφο, τονΓιάννη Σκαρπέλο, αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου, και τονΧρήστο Χωμενίδη, συγγραφέα. Τεστ κοπώσεως

Στις 14 Οκτωβρίου κυκλοφόρησε στη Γαλλία και σε 27 χώρες ακόμη το επετειακό τριακοστό τέταρτο τεύχος, η ελληνική έκδοση του οποίου αναμένεται στα τέλη του μηνός. Με το προηγούμενο άλμπουμ «Και ο ουρανός έπεσε στο κεφάλι τους», ο Ουντερζό είχε ουσιαστικά δηλώσει το τέλος της σειράς, λέγοντας ότι θα επανέλθει αν έχει κάποια εξαιρετική ιδέα. Η αλήθεια είναι ότι ο αιφνίδιος θάνατος του στενού συνεργάτη του Γκοσινί, ο οποίος υπέγραφε το σενάριο- πέθανε το 1977 κατά τη διάρκεια ενός τεστ κοπώσεως-, μείωσε την παραγωγικότητά του. Εχοντας επωμιστεί και το δύσκολο έργο της συγγραφής, ο Ουντερζό δημιούργησε μόλις επτά νέα βιβλία. Ο εκλιπών Γκοσινί είχε τη φήμη του μέγα χωρατατζή- γεγονός που αποδεικνύεται περίτρανα μέσα από τη γραφή του- και έτσι ο «Αστερίξ» διένυσε την πιο ένδοξη περίοδό του από τα μέσα της δεκαετίας του ΄60 ως τον θάνατο του «μπαμπά» του, με 26 ξεκαρδιστικές περιπέτειες.

Μαθήματα Ιστορίας

Ο Αστερίξ και οι φίλοι του δεν πέρασαν απλά στην Ιστορία. Τη βοήθησαν να ξαναγραφτεί. Η Σφίγγα της Αιγύπτου οφείλει τη σπασμένη μύτη της στον άγαρμπο Οβελίξ, ο οποίος πήγε να κρατηθεί από πάνω της όταν προσπάθησε να σκαρφαλώσει και να τα αποτελέσματα. Οι τηγανητές πατάτες (french fries) ανακαλύφθηκαν στο Βέλγιο, όταν οι Γαλάτες ετοιμάζονταν να πετάξουν καυτό λάδι στους Ρωμαίους. Μπορεί οι γενετιστές να πασχίζουν ακόμη να ανακαλύψουν το γονίδιο που προκαλεί το χανγκόβερ, ο χοντρός και ο λιγνός ήρωας όμως όχι μόνο ανακάλυψαν το θαυματουργό αντίδοτο, αλλά έκαναν και τους Ρωμαίους να είναι αρρωστημένα εξαρτημένοι από αυτό. Οταν ο Αστερίξ συμμετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες, το μαγικό φίλτρο απαγορευόταν να χορηγηθεί στους αθλητές- σατανικό σχόλιο για τη μόδα των αναβολικών. Και όταν βρέθηκε σε ένα μικρό νησάκι κοντά στην Αμερική, έκανε σινιάλο σε ένα πλοίο των Βίκινγκς κρατώντας ψηλά έναν πυρσό και κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα για το Αγαλμα της Ελευθερίας, δώρο της Γαλλίας στις ΗΠΑ. Με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε λαού να είναι διογκωμένα και αυτοί να παρουσιάζονται σαν καρικατούρες (οι φιλοπόλεμοι Γερμανοί, οι γλεντζέδες Ισπανοί, οι φιλοχρήματοι Ελβετοί, οι φλεγματικοί Βρετανοί, οι πολυμήχανοι Ελληνες) τα πενήντα χρόνια ενός κόμικ που υποτίθεται ότι τοποθετείται το 50 π.Χ. αφηγούνται με τον πιο γλαφυρό τρόπο την ιστορία μιας τρελής τρελής ανθρωπότητας.

Είπαν για τον Αστερίξ

Χρήστος Χωμενίδης, συγγραφέας

«Ανδρική υπόθεση»

«Ποτέ δεν συμπάθησα τον Αστερίξ αυτόν καθαυτόν.Είναι ο αντίστοιχος Μίκι Μάους.O κοντός εξυπνάκιας σε αντιδιαστολή με τον ψηλό ατσούμπαλο τύπο,που τελικά κλέβει την παράσταση,όπως είναι ο Οβελίξ και ο Γκούφι αντίστοιχα.Η ιδέα της ανεξάρτητης και αδούλωτης Γαλατίας ακουμπά στη φιλοσοφία του Ντε Γκωλ: ήταν ένας ηγέτης που αντιστεκόταν στα “θέλω” των Αμερικανών,δεν ήθελε το ΝΑΤΟ,κτλ.,κτλ.,όπως περίπου ο Αστερίξ βγάζει επιδεικτικά τη γλώσσα στον επεκτατισμό των Ρωμαίων.Μεγάλη εντύπωση μου έκανε πάντα ο περιορισμένος ρόλος των γυναικών. Ενώ στον κόσμο του Ντίσνεϊ υπάρχουν αιώνιες αρραβωνιαστικές,ή ακόμη και η Ντόλι,το άλογο του Λούκι Λουκ,που έχει ουσιαστικά ερωτική σχέση με τον αναβάτη του (έχει ξανθιά φράντζα και του λέει “μη με κοιτάζεις τώρα που αλλάζω σέλα”),ο Αστερίξ είναι περισσότερο ανδρική υπόθεση,γι΄ αυτό άλλωστε είχε πάντα μεγαλύτερη απήχηση στα αγόρια και όχι στα κορίτσια.Οσο για το γεγονός ότι γίνεται πενήντα,με αγχώνει κάπως,γιατί σκέφτομαι ότι μαζί του έχω μεγαλώσει κι εγώ...».

Κωστής Κατσακιώρης, υπεύθυνος Δημοσίων Σχέσεων και Μedia της Μαμούθ Κόμιξ

«Είμαστε σαν τους Γαλάτες»

«Η Ελλάδα είναι το τελευταίο γαλατικό χωριό της Ευρώπης.Γι΄ αυτό άλλωστε κατάλαβε τόσο καλά τον Αστερίξ.Είμαστε κι εμείς ευέξαπτοι και ξεροκέφαλοι σαν εκείνους τους Γαλάτες.Μπορεί μια ολόκληρη Ευρωπαϊκή Ενωση να απαγορεύει λόγω υγιεινής διατροφής να τρώμε κεφαλάκια και άλλα ζωτικά όργανα,εμείς όμως θα κάνουμε του κεφαλιού μας.Στη χώρα μας τη μεγαλύτερη επιτυχία έχει σημειώσει για ευνόητους λόγους “Ο Αστερίξ στους Ολυμπιακούς Αγώνες”. Εχει μεταφραστεί από τον Φάνη Κακριδή στα αρχαία ελληνικά και έχει πουλήσει πάνω από 45.000 τεύχη,πολλά από τα οποία και στο εξωτερικό,από “ξένους” που έχουν αδυναμία στους “έλληνες Γαλάτες”».

Γιάννης Σκαρπέλος, αναπληρωτής καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου

«Ένα μυστικό πέρασμα»

«Πέρα και πάνω απ΄ όλα ο Αστερίξ είναι ένα μάθημα για το πώς “διαβάζουμε” τα κόμικς, αλλά και ένα μυστικό πέρασμα για να κατανοήσουμε την κοινωνία μέσα στην οποία ζούμε.Από κάθε άποψη,το γαλατικό χωριό είναι κάτι που μας αφορά.Οι χάρτινοι ήρωες πάλευαν να διαφυλάξουν την ατομικότητά τους,όπως πασχίζουν και σήμερα πολλοί να σώσουν οτιδήποτε απέναντι στην παγκοσμιοποίηση, χωρίς όμως να τα καταφέρνουν εξίσου καλά. Μέσα από μια καρικατουρίστικη εκδοχή της Ιστορίας,της πολιτικής και της ίδιας της ανθρώπινης φύσης,μέσα από χοντροκομμένες αντιθέσεις ανάμεσα στους καλούς και στους κακούς ήρωες,τα πράγματα γίνονται ξαφνικά πιο ξεκάθαρα».