Μη μάθεις, παιδί μου, γράμματα

Χρήστος Κάτσικας-Κώστας Καντούρης, εφ. Τα Νέα, 4/8/2005

Τα παιδιά των τουριστικών περιοχών εγκαταλείπουν το σχολείο γιατί βρίσκουν δουλειά

«Εάν πήγαινα στο Πανεπιστήμιο θα χρειαζόμουν ένα-δύο χρόνια για διάβασμα στις Πανελλαδικές Εξετάσεις μέχρι να περάσω και άλλα τέσσερα στη Σχολή. Στην περίπτωση όμως που έλειπα για έξι χρόνια, η δουλειά του πατέρα μου θα έσβηνε...».

Ο 26χρονος Κώστας Μούργκος ανέλαβε υπεύθυνος στις τουριστικές εργασίες του πατέρα του στη Χαλκιδική αμέσως μετά το Λύκειο. Όσο για πανεπιστημιακή εκπαίδευση... ούτε λόγος. Έχει δύο αδέλφια - τον 25χρονο Στέλιο και τον 23χρονο Δημήτρη. Ο Στέλιος είναι ο μόνος που σπουδάζει - μαθηματικός - στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Ο Δημήτρης είχε περάσει σε ένα TEI, αλλά «δεν συνέχισε, βλέποντας ότι εδώ υπάρχει σίγουρη δουλειά...».

Εγκαταλείπουν

H οικογένεια Μούργκου δεν είναι η εξαίρεση - το αντίθετο. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, τα ποσοστά εγκατάλειψης του σχολείου στις τουριστικές περιοχές είναι ιδιαίτερα υψηλά. Την ίδια ώρα, οι επιτυχόντες στις Πανελλήνιες Εξετάσεις είναι ελάχιστοι συγκριτικά με άλλες περιοχές. Ο λόγος, απλός: η άμεση απορρόφηση των νέων στις τοπικές επιχειρήσεις.

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής του πληθυσμού, οι Κυκλάδες, η Κέρκυρα, η Ρόδος, η Κρήτη και η Χαλκιδική έχουν την «πρωτιά» στην εγκατάλειψη του σχολείου: ο ένας στους πέντε νέους ηλικίας 15 - 29 ετών διαθέτει μόνο απολυτήριο Δημοτικού.

Γρήγορο κέρδος

«H επαγγελματική επιτυχία φαίνεται να διοχετεύεται στην εμπλοκή με τα τουριστικά επαγγέλματα που απαιτούν λιγότερο κόπο και παραπέμπουν σε γρήγορο κέρδος», λέει ο πανεπιστημιακός Πάρις Τσάρτας, που έχει ασχοληθεί ερευνητικά με τις κοινωνικές επιπτώσεις της τουριστικής ανάπτυξης σε διάφορες νησιωτικές περιοχές της χώρας μας.

H υπερδιόγκωση ή καλύτερα μονοκαλλιέργεια του τουριστικού τομέα άλλαξε και τη «λογική» αξιολόγησης της κοινωνικής θέσης, ιδιαίτερα για εκείνα τα λαϊκά και μικρομεσαία κοινωνικά στρώματα του πληθυσμού, που σε άλλα τμήματα της ελληνικής επαρχίας «επενδύουν» τις τελευταίες ελπίδες για «αποκατάσταση - εξασφάλιση» των παιδιών τους αποκλειστικά στην εκπαίδευση. Αυτά ακριβώς τα παιδιά των λαϊκών στρωμάτων των νησιών του Αιγαίου και του Ιονίου, κατά κύριο λόγο, εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο προκειμένου - πολλές φορές με την ανοχή ή την προτροπή ακόμη των γονιών τους - να προσφέρουν την «εργατική τους δύναμη» στην αυξημένη ζήτηση που δημιουργεί η βιομηχανία του τουρισμού.

«Πλεόνασμα βλέψεων»

Το «πλεόνασμα βλέψεων» για κοινωνική άνοδο με «όχημα» την επιτυχή σχέση με την τουριστική δραστηριότητα λιπάνθηκε αρκετά χρόνια από τη μαζική εγκατάλειψη των αγροτικών, οικοδομικών, επιστημονικών δραστηριοτήτων και τη στροφή στον τουρισμό στη διάρκεια της ανάπτυξής του, γεγονός που εσωτερικεύτηκε από τις νεώτερες γενιές ως απαξίωση όχι μόνο κάθε επαγγέλματος που δεν συνδέεται άμεσα και σαφώς με το «τουριστικό όνειρο» αλλά και ως ελαχιστοποίηση του ενδιαφέροντος για πανεπιστημιακές σπουδές.

Φυσικά βέβαια, η πρόωρη εγκατάλειψη του υποχρεωτικού σχολείου δεν αφορά γενικά τα παιδιά των τουριστικών περιοχών. Όλες οι ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά που αποκλείονται από το σχολείο στη συντριπτική πλειονότητά τους προέρχονται από τα φτωχά αγροτικά και μικρομεσαία στρώματα του πληθυσμού, που βρίσκουν στον τουρισμό δυνατότητα απασχόλησης είτε στις μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις (ενοικίαση δωματίων, μπαρ στις παραλίες, φαστ φουντ), είτε ως υπάλληλοι των τουριστικών επιχειρήσεων (γκαρσόνια, καμαριέρες, πωλητές). Σε αυτές κατευθύνονται πολλές φορές και με την προτροπή των γονιών τους, που θεωρούν προτιμότερο να στρέφουν τα παιδιά τους σε «αποδοτικότερους» προσανατολισμούς με γρήγορο κέρδος, αντί για το «αβέβαιο μέλλον» της εκπαίδευσης.