Άθλιο φαγητό για τους μαθητές

Ασύδοτα τα κυλικεία με την ανοχή των αρμοδίων αρχών

Οι κανονισμοί των υπουργείων Παιδείας και Υγείας για το τι πρέπει να τρώνε τα παιδιά στα σχολεία, το διατυπώνουν σαφώς: Όχι τσιπς, σοκολάτες, λουκανικόπιτες, ανθρακούχα αναψυκτικά, σοκολατούχο γάλα, τσίχλες, γλειφιτζούρια κ.λπ. Ωστόσο, τα μισά και πλέον σχολικά κυλικεία διαθέτουν, με την ανοχή των σχολικών συμβουλίων, αλλά και των κατά τόπους εισαγγελέων, όλες τις παραπάνω ανθυγιεινές τροφές, υποσκάπτοντας την υγεία των μαθητών.

Ο λόγος είναι απλός. Τα κυλικεία αφήνουν αρκετά χρήματα στα σχολεία. Και με τη «βούλα» του νόμου. Δηλαδή, ενώ οι κανονισμοί ορίζουν με σαφήνεια τι πρέπει και τι δεν πρέπει να τρώνε τα παιδιά, ταυτόχρονα ξεκαθαρίζουν ότι: «Οι εισπράξεις από τη λειτουργία του κυλικείου αποτελούν έσοδα της αρμόδιας Σχολικής Επιτροπής και θα διατίθενται για την κάλυψη ή συμπλήρωση των δαπανών λειτουργίας του σχολείου». Δηλαδή, οι μαθητές αφήνονται να καταναλώνουν ανθυγιεινά προϊόντα για να εξοικονομηθούν χρήματα για τη θέρμανση του κτιρίου, την αλλαγή των τζαμιών κ. ά. Με το επιχείρημα ότι τα είδη αυτά μπορούν τα παιδιά να τα προμηθευτούν έτσι κι αλλιώς από γειτονικά καταστήματα, το σχολείο κάνει τα στραβά μάτια στις παραβάσεις, ζητώντας από τον υπεύθυνο του κυλικείου συνήθως ένα υπέρογκο μίσθωμα, το οποίο καθορίζεται με τα «κεφάλια». Όπως αναφέρεται στη σχετική υπουργική απόφαση, το ελάχιστο ποσό προσφοράς ορίζεται στα τρία ευρώ ανά μαθητή ετησίως, τα μισθώματα όμως ανεβαίνουν ανά περίπτωση στα 60, 70, ακόμη και 80 ευρώ το «κεφάλι» ανάλογα με την «πελατεία» του σχολείου.

Τα σχολικά κυλικεία πωλούν... παχυσαρκία

Σπύρος Καραλής, εφ. Καθημερινή, 19/11/2006

Παρά τους ελέγχους και με τη συναίνεση των σχολικών επιτροπών διαθέτουν μεγάλη ποικιλία απαγορευμένων από τον κανονισμό ειδών

Τσιπς, σοκολάτες, λουκανικόπιτες, ανθρακούχα αναψυκτικά, σοκολατούχο γάλα, τσίχλες, γλειφιτζούρια πωλούνται τουλάχιστον στα μισά σχολικά κυλικεία, μολονότι το ποια τρόφιμα και ποτά πρέπει να διατίθενται στα σχολεία ορίζεται σαφώς με κοινή απόφαση των υπουργείων Υγείας και Παιδείας. Σχεδόν καμία διάταξη για την προστασία και την προαγωγή της υγείας των παιδιών δεν εφαρμόζεται. Αντίθετα, οι παραβάσεις είναι καθημερινές και αυξανόμενες, τόσο σε πλήθος όσο και σε σοβαρότητα και παρά την εντατικοποίηση των υγειονομικών ελέγχων και την επιβολή κυρώσεων και διοικητικών ποινών, τα περισσότερα κυλικεία εξακολουθούν να διαθέτουν μη εγκεκριμένα είδη, με επιχείρημα την οικονομική απόδοση της επιχείρησης ή τη δυνατότητα των μαθητών να προμηθεύονται τα απαγορευμένα είδη από γειτονικά καταστήματα.

Πρόσφατη έρευνα της Νομαρχίας Πειραιά κατέδειξε ότι όχι μόνον το πρόβλημα παραμένει και ότι τα ακατάλληλα είδη συνεχίζουν να πωλούνται στους μαθητές, αλλά και ότι σε αρκετές περιπτώσεις οι παραβάσεις σημειώνονται εν γνώσει και με την ανοχή των σχολικών επιτροπών. Στην έρευνα της Νομαρχίας Πειραιά προστίθενται και τα στοιχεία του υπουργείου Δημοσίας Τάξεως για το σχολικό έτος 2005 - 2006 για να καταδείξουν ότι η μαθητιώσα νεολαία παραμένει σοβαρά εκτεθειμένη σε διατροφικά είδη αμφιβόλου καταλληλότητας. Ενα στα τέσσερα σχολικά κυλικεία βρέθηκε να μην τηρεί τις προβλεπόμενες από τον νόμο διαδικασίες και να θέτει σε κίνδυνο την υγεία μαθητών (σε 4.040 κυλικεία που ελέγχθηκαν, τα 1.219 δεν τηρούσαν το γράμμα του νόμου και παρανομούσαν συστηματικά, είτε διότι λειτουργούσαν χωρίς άδεια είτε διότι πωλούσαν απαγορευμένα είδη, ενώ διαπιστώθηκαν ακόμη άλλες 154 αγορανομικές και υγειονομικές παραβάσεις).

Υπέρογκα μισθώματα

Ο νόμος ορίζει αφ’ ενός τι επιτρέπεται να προσφέρουν στους μαθητές και τι απαγορεύεται αυστηρά, ξεκαθαρίζει ωστόσο ότι «οι εισπράξεις από τη λειτουργία του κυλικείου αποτελούν έσοδα της αρμόδιας σχολικής επιτροπής και θα διατίθενται για την κάλυψη ή συμπλήρωση των δαπανών λειτουργίας του σχολείου». Τι επιφέρει στην πραγματικότητα η διάταξη αυτή; Απλούστατα, δίνει το «πράσινο φως» για μεγιστοποίηση του μισθώματος που με τη σειρά του θα προσφέρει αυξημένα έσοδα για την κάλυψη των σχολικών λειτουργικών αναγκών. «Ο γενικευμένος χαρακτήρας των παραβάσεων, όπως αποτυπώνεται στους ελέγχους που πραγματοποιούμε, έχει στην πραγματικότητα νομική κάλυψη. Κι αυτό διότι τα σχολικά κυλικεία δεν θεωρούνται από τη σχετική νομοθεσία σαν κοιτίδες υγιεινής διατροφής ή σαν προέκταση διαπαιδαγώγησης των παιδιών στις σωστές διατροφικές συνήθειες, αλλά ως πηγή εσόδων για την κάλυψη του μεγάλου λειτουργικού ελλείμματος των μονάδων», τονίζει ο νομάρχης Πειραιά κ. Γιάννης Μίχας και σημειώνει. «Ετσι έχουμε υπέρογκα μισθώματα που για να καλυφθούν υποθηκεύεται η υγεία των μαθητών, τους οποίους η νομοθεσία αντιμετωπίζει σαν “κεφαλάκια” για τον καθορισμό της εκμίσθωσης. Οσο περισσότεροι μαθητές τόσο υψηλότερη και η τιμή του μισθώματος».

Όπως αναφέρεται στη σχετική υπουργική απόφαση, το ελάχιστο ποσό προσφοράς ορίζεται στα τρία ευρώ ανά μαθητή ετησίως και αποτελεί σημείο εκκίνησης κατά τη διαδικασία του πλειοδοτικού διαγωνισμού, τα μισθώματα όμως ανεβαίνουν ανά περίπτωση στα 60, 70, ακόμη και 80 ευρώ το «κεφάλι» ανάλογα με τη δυναμικότητα –πελατεία– του σχολείου. Το αποτέλεσμα είναι οι διαγωνισμοί για την εκμίσθωση κυλικείων να μην έχουν ως προϋπόθεση τη σωστή επιλογή προσώπων και την καλή ποιότητα των ειδών διατροφής, αλλά τα απαιτούμενα έσοδα για την ομαλή λειτουργία του σχολείου με δεδομένη, άλλωστε, την υστέρηση που παρουσιάζουν οι επιχορηγήσεις, οι οποίες δεν αρκούν ακόμη και για τη κάλυψη στοιχειωδών αναγκών.

Δημιουργείται εύλογα το ερώτημα ότι για να λειτουργήσει το κυλικείο με τέτοια υπέρογκα οικονομικά βάρη, δεν μπορεί παρά να ρίξει την ποιότητα και να παραβεί τους κανονισμούς για το είδος των προϊόντων που διατίθενται στη μαθητική κοινότητα. «Πρόκειται για ένα φαύλο κύκλο. Από την αρχή του σχολικού χρόνου καταγράψαμε περισσότερες από 70 παραβάσεις σε 41 σχολεία, τα προβλήματα όμως παραμένουν. Οι εντατικοί υγειονομικοί έλεγχοι βοηθούν βεβαίως να αμβλυνθεί το πρόβλημα, αλλά δεν το αντιμετωπίζουν ριζικά. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να αναιρεθεί η αιτία που το δημιουργεί. Περισσότερα κονδύλια για την εκπαίδευση και τους μαθητές, ώστε τα σχολικά κυλικεία να μην αποτελούν κερδοσκοπικές επιχειρήσεις. Ο ρόλος τους επιβάλλεται να επαναπροσδιοριστεί, ώστε να ενταχθούν στην εκπαίδευση των μαθητών με την ευρύτερη έννοια, τα είδη τους να καθορίζονται από ειδικούς γιατρούς και να διατίθενται σε χαμηλές τιμές», σημειώνει ο κ. Μίχας.

Αυστηροί οι περιορισμοί από τον νέο κανονισμό

Σύμφωνα με τον νέο κανονισμό, τα είδη που θα πρέπει να πωλούν τα σχολικά κυλικεία καθορίζονται αυστηρά και είναι: σάντουιτς και τοστ με τυρί (προαιρετική η προσθήκη εποχικών λαχανικών), ψωμί τύπου 90%, τυριά ελληνικής προέλευσης, ψωμί πολυτελείας σε συσκευασία, κουλούρι σιμίτιο, σταφιδόψωμο σε ατομική συσκευασία, φρυγανιές σε μικρές συσκευασίες, γάλα παστεριωμένο σε ατομική συσκευασία, γιαούρτι χωρίς ζάχαρη ή άλλες προσμίξεις, φρούτα εποχής πλυμένα και τυλιγμένα σε σελοφάν, φυσικοί χυμοί φρούτων (χωρίς ζάχαρη), ξηροί καρποί (σε μικρή συσκευασία), τυρόπιτα/σπανακόπιτα πολύ καλής ποιότητας, τσάι και λοιπά αφεψήματα, καφές (μόνο για το προσωπικό).

Τι προϊόντα, όμως, βρίσκουν τα παιδιά; Πανελλήνια έρευνα του Κέντρου Προστασίας Καταναλωτών (ΚΕΠΚΑ) δείχνει ότι το 14% των κυλικείων πωλούσαν λουκουμάδες, καραμέλες και γκοφρέτες, 21% λουκανόπιτες, ζαμπονοκασερόπιτες, σάντουιτς με αλλαντικά, μπουγάτσες και πεϊνιρλί, 30% γάλα κακάο και γλειφιτζούρια, 36% χυμούς με ζάχαρη, αναψυκτικά και πατατάκια, 43% πωλούσαν πίτσα, 50% μπισκότα και 57% των κυλικείων πωλούσαν κρουασάν και τσίχλες.

«Τα σημερινά κακώς διατρεφόμενα παιδιά θα είναι οι αυριανοί παχύσαρκοι ενήλικες. Η ευθύνη των γονέων στη δημιουργία του φαινομένου είναι σημαντική, καθώς η αδυναμία να ετοιμάσουν ένα ισορροπημένο πρωινό στα παιδιά τους, τους οδηγεί στην εύκολη λύση του χαρτζιλικιού. Θα πρέπει να ενδιαφερθούν περισσότερο. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης παραμένει στην πολιτεία. Η αλλαγή του καθεστώτος που διέπει τη λειτουργία των κυλικείων και ο περιορισμός της διαφημιστικής καμπάνιας των αλυσίδων “έτοιμου φαγητού”, καθώς και των επιβαρυντικών σνακ (γαριδάκια, σοκολάτες, μπισκότα, χυμοί και αναψυκτικά), ειδικά σε ώρες τηλεθέασης παιδικής ζώνης είναι ζητήματα άμεσης προτεραιότητας. Ας μην μας διαφεύγει ότι τα Ελληνόπουλα συγκαταλέγονται στα πλέον παχύσαρκα της Ευρώπης», επισημαίνει η διατροφολόγος κ. Ελίνα Κωστοπούλου.

Εκφυλιστικές ασθένειες πρωτόγνωρες για παιδιά

Στα 14 εκατομμύρια ανέρχονται τα υπέρβαρα παιδιά στην Ευρώπη, εκ των οποίων περισσότερα από τρία εκατομμύρια είναι παχύσαρκα, ενώ ο αριθμός τους υπολογίζεται ότι θα αυξάνεται κατά 400.000 παιδιά ετησίως. Τα στοιχεία δόθηκαν πριν από λίγες ημέρες από τον αρμόδιο επίτροπο κ. Μ. Κυπριανού, προκειμένου να ενθαρρυνθεί ο υγιεινός τρόπος ζωής στα σχολεία, ν’ αυξηθεί η διαθεσιμότητα υγιεινών τροφών στα κυλικεία ή στα μηχανήματα αυτόματης πώλησης και να μειωθεί η διαθεσιμότητα τροφίμων πλούσιων σε ενέργεια (λίπη και σάκχαρα) ή που προσφέρονται σε μερίδες μεγάλου μεγέθους.

Ενδεικτικό των μεγάλων διαστάσεων που έχει λάβει το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας στην Ευρώπη είναι η ανακοίνωση μεγάλης φαρμακοβιομηχανίας πως έχει έτοιμο φάρμακο αδυνατίσματος για παιδιά, γεγονός που έχει προκαλέσει σάλο στην ιατρική κοινότητα, καθώς εκφράζονται φόβοι, αφενός, για πιθανή κατάχρησή του και, αφετέρου, διότι νομιμοποιεί όλες εκείνες τις αιτίες που προκαλούν το φαινόμενο και κυρίως την πλύση εγκεφάλου που γίνεται στα παιδιά μέσω της τηλεοπτικής διαφήμισης επεξεργασμένων τροφών, γλυκών και αναψυκτικών.

Το θέμα απασχόλησε και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας στη συνδιάσκεψη που διοργάνωσε την περασμένη εβδομάδα στην Κωνσταντινούπολη, υπό το βάρος ιατρικών ερευνών που ενοχοποιούν ευθέως την παχυσαρκία για σειρά εκφυλιστικών νοσημάτων πρωτόγνωρων για παιδιά (υπέρταση, αύξηση των επιπέδων της χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων, χαμηλή πυκνότητα λιποπρωτεϊνών, υποαερισμός των πνευμόνων, άπνοιες κατά τη διάρκεια του ύπνου, ορθοπεδικά προβλήματα, πρώιμη ήβη, υπερινσουλινισμός και σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ).

Bαρύνουσας σημασίας είναι η αποκάλυψη του Παγκόσμιου Οργανισμού Μελέτης της Παχυσαρκίας, σύμφωνα με την οποία οι διαφημιστικές εταιρείες χρησιμοποιούν παιδοψυχιάτρους για να διαμορφώνουν τις επιθυμίες των παιδιών, ακυρώνοντας έτσι κάθε γονεϊκή συμβουλή. Ο Οργανισμός ζητάει να σταματήσει εδώ και τώρα η εμπορευματοποίηση που θέτει σε κίνδυνο τη σωματική και πνευματική τους υγεία. Ηδη, σε αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης εγείρονται αιτήματα από διάφορους φορείς, ώστε να περιοριστούν οι διαφημιστικές προβολές επεξεργασμένων προϊόντων που απευθύνονται σε παιδιά και λαμβάνονται σοβαρές πρωτοβουλίες.

Θέρμανση με... τσιπς

Του Απόστολου Λακασά

«Καταναλώστε τσιπς για να έχετε θέρμανση στο σχολείο σας και τα τζάμια στη θέση τους». Αυτό είναι το μήνυμα προς τους πιτσιρικάδες, αφού το ενοίκιο στα κυλικεία των σχολείων πηγαίνει για να συμπληρωθούν τα κονδύλια τα έξοδα λειτουργία τους των σχολείων. Τι κάνει το Υπουργείο Παιδείας; Γιατί δεν επιβάλλει την εφαρμογή των υπουργικών αποφάσεων; Είναι όμως και υποκριτικό οι αρμόδιοι τοπικοί άρχοντες να βγάζουν έξω την ....ουρά τους, να δικαιώνουν - εμμέσως πλην σαφώς - την απαράδεκτη αδιαφορία των γονιών και την κερδοσκοπία των «κυλικειαρχών», αλλά και να μεμψιμοιρούν, για ακόμη μια φορά, για έλλειψη κονδυλίων...