«Σε ένα σχολείο της πλήξης είναι φυσικό να θερίζουμε θύελλες»

Ολυμπία Λιάτσου, εφ. Ελευθεροτυπία, 7/1/2009

ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΟΣ επίκουρος καθηγητής, διευθυντής του περιοδικού «Νέα Παιδεία»

Γιόρτασε φέτος 30 χρόνια ζωής ενώ στο ενεργητικό του έχει 120 τεύχη επιτυχημένης εκδοτικής παρουσίας. Είναι το παλιότερο εκπαιδευτικό περιοδικό κι από τα εγκυρότερα του χώρου της εκπαίδευσης. Το περιοδικό «Νέα Παιδεία», με την επιστημονική του αρθρογραφία και τα κριτικά του σχόλια, αποτέλεσε όλα αυτά τα χρόνια έναν σημαντικό πόλο ζύμωσης στο εκπαιδευτικό γίγνεσθαι. Σήμερα, με ανανεωμένη μορφή, περιεχόμενο και υπό νέα διεύθυνση, συνεχίζει την αξιόπιστη εκδοτική του πορεία. Απευθύνεται σε επιστήμονες όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων, οι οποίοι μέσα από επιστημονικές εργασίες και άρθρα συμμετέχουν στον διάλογο που ανοίγει το περιοδικό για όλα τα μείζονα ζητήματα της εκπαίδευσης στην Ελλάδα και στον κόσμο. «Το εκπαιδευτικό σύστημα σήμερα έχει αγγίξει τα όρια της κατάρρευσης. Υπάρχει ένα τέλμα γραφειοκρατίας, συγκεντρωτισμού, συντηρητισμού, βολέματος και αναξιοκρατίας. Δεσπόζουσα θέση σε μια τέτοια θλιβερή πραγματικότητα κατέχει μια πολιτική ηγεσία χωρίς όραμα για την εκπαίδευση και το μέλλον της ελληνικής κοινωνίας». Για το περιοδικό και τα εκπαιδευτικά μας πράγματα μιλάμε με τον επίκουρο καθηγητή και διευθυντή του περιοδικού «Νέα Παιδεία», Κώστα Αγγελάκο.

Συμπληρώθηκαν 30 χρόνια από την πρώτη έκδοση του περιοδικού «Νέα Παιδεία». Η έκδοσή του συνδέθηκε με τη μεταπολιτευτική αγωνία για την εκπαίδευση και ειδικότερα με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1976;

«Πράγματι η "Νέα Παιδεία" ιδρύθηκε το 1977 ως επιστημονική ένωση και περιοδικό από μία ομάδα ευαίσθητων εκπαιδευτικών, οι οποίοι αγωνιούσαν για τη ριζική μεταρρύθμιση της εκπαίδευσης και ιδιαίτερα των ανθρωπιστικών σπουδών, για την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας και για την επιστημονική αναβάθμιση των εκπαιδευτικών».

Πώς παρακολούθησε όλα αυτά τα χρόνια το περιοδικό τις σημαντικές εξελίξεις στην εκπαίδευση;

«Με διαρκείς, νηφάλιες αλλά κριτικές παρεμβάσεις στις εκπαιδευτικές εξελίξεις και αλλαγές. Με αναγνώριση και υποστήριξη των θετικών πρωτοβουλιών για τη βελτίωση του σχολείου, αλλά και με άρθρωση ενός αντίπαλου λόγου σε κάθε προσπάθεια οπισθοδρόμησης στον χώρο της εκπαίδευσης».

Πώς συνέβαλε στην επιμόρφωση και στην επιστημονική εξέλιξη των εκπαιδευτικών;

«Κυρίως μέσα από την ανάδειξη της πλούσιας παιδαγωγικής αρθρογραφίας και την παρουσίαση του επιστημονικού έργου πολλών εκπαιδευτικών - επιστημόνων, αρκετοί από τους οποίους κατέχουν σήμερα σημαντικές θέσεις σε πανεπιστημιακά και άλλα ερευνητικά ιδρύματα. Παράλληλα, με πρωτοβουλίες προβολής μέσω εκδηλώσεων και επιμορφωτικών συναντήσεων σημαντικών παιδαγωγικών καινοτομιών από το διεθνές επιστημονικό περιβάλλον για τη διδασκαλία και τη μάθηση».

Ειδικά στα θέματα της γλώσσας και ιδιαίτερα της διδασκαλίας της αρχαίας και της νεοελληνικής γλώσσας είχε ενεργό παρουσία. Ποια αντίληψη για τη διδασκαλία τους πρόβαλε και προβάλλει στην εκπαίδευση και στην κοινωνία;

«Αντιτάχθηκε και αντιτάσσεται στη μουσειακή προσέγγιση του αρχαίου κόσμου. Προτείνει μια γόνιμη και δημιουργική μαθητεία στις ιδέες και αξίες του αρχαίου κόσμου με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Προώθησε και προωθεί τις πιο σύγχρονες επιστημονικές προσεγγίσεις για τη διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας, σε αντίθεση με τη φορμαλιστική διδασκαλία του σχολείου. Μέσα από τη μακροχρόνια έκδοση του πολύ αξιόλογου περιοδικού Γλώσσα ανέδειξε όλα τα επιστημονικά ζητήματα που συνδέονται με την εξέλιξη και διδασκαλία της γλώσσας μας. Ποτέ δεν κινδυνολόγησε για την πορεία και την εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας, πιστεύει στη ζωντάνια και στο δυναμισμό της».

Ποιες καινοτομίες σχεδιάζετε στη μορφή και το περιεχόμενο της «Νέας Παιδείας». Με ποιες πρωτοβουλίες θα συνοδευτεί η ανανέωση του περιοδικού στην εκπαιδευτική και επιστημονική κοινότητα;

«Εκτός από την ανανέωση στο εξώφυλλο και στη δομή του περιοδικού, συγκροτούμε μια νέα επιστημονική επιτροπή από κορυφαίους Ελληνες επιστήμονες από όλους τους επιστημονικούς τομείς που συνδέονται με την εκπαίδευση. Εμπλουτίζουμε την ύλη με αφιερώματα σε εκπαιδευτικές καινοτομίες, συνεργαζόμαστε με εκπαιδευτικούς-επιστήμονες από άλλες χώρες. Καθιερώνουμε ένα ειδικό ένθετο για την ανάγνωση της λογοτεχνίας με την παρουσίαση νέων εκδόσεων, αλλά και δειγμάτων σύγχρονης λογοτεχνικής γραφής. Παράλληλα οργανώνουμε επιμορφωτικές συναντήσεις προβληματισμού για τις εκπαιδευτικές αλλαγές. Ηδη προγραμματίζουμε μια νέα εκδήλωση για την παρουσίαση μιας νέας πρότασης για την αλλαγή των Πανελλαδικών εξετάσεων και την αυτονόμηση του Λυκείου».

Πώς βλέπει το περιοδικό τα εκπαιδευτικά πράγματα σήμερα στη χώρα μας;

«Το εκπαιδευτικό σύστημα σήμερα έχει αγγίξει τα όρια της κατάρρευσης. Διασώζεται χάρη στην ευαισθησία και τη συνέπεια κάποιων δασκάλων της τάξης που θεωρούν το έργο τους στο σχολείο λειτούργημα. Πέρα και πάνω από αυτούς, υπάρχει ένα τέλμα γραφειοκρατίας, συγκεντρωτισμού, συντηρητισμού, βολέματος και αναξιοκρατίας. Δεσπόζουσα θέση σε μια τέτοια θλιβερή πραγματικότητα κατέχει μία πολιτική ηγεσία χωρίς όραμα για την εκπαίδευση και το μέλλον της ελληνικής κοινωνίας».

Άρα η πρόσφατη έκρηξη των μαθητικών κινητοποιήσεων δεν συνδεόταν μόνο με το γεγονός της δολοφονίας του δεκαπεντάχρονου Αλέξη;

«Φυσικά η δολοφονία ήταν η πιο τραγική αφορμή που έπληξε βαθιά το σώμα της δημοκρατίας μας. Η έκρηξη όμως προετοιμαζόταν πολύ καιρό. Σε ένα σχολείο της πλήξης, της τυποποίησης, της έλλειψης δημιουργικότητας και φαντασίας, σε μια κοινωνία του στυγνού ανταγωνισμού, της χρησιμοθηρίας και της υποτίμησης του νέου ανθρώπου είναι φυσικό να θερίζουμε θύελλες. Και αν δεν καθίσουμε ως ευαίσθητοι παιδαγωγοί και ως πολιτικά όντα να ακούσουμε τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς των νέων ανθρώπων, το μέλλον του σχολείου και της κοινωνίας προδιαγράφεται ζοφερό...». *