Σχολική Ιστορία και εθνική υπερηφάνεια

Κωστής Παπαϊωάννου, εφ. Τα Νέα, 15/11/2010 (www.antiphono.wordpress.com)

«Είµαστε ως λαός περήφανοι για την Ιστορία µας και έχουµε κάθε λόγο να είµαστε περήφανοι. Το µάθηµα της Ιστορίας ήταν, είναι και θα είναι ένα κεντρικό, ουσιαστικό αντικείµενο στην εκπαίδευση των ελλήνων µαθητών». Ο υφυπουργός Παιδείας κ. Πανάρετος έθεσε µε τη δήλωση αυτή τέλος στην αναστάτωση που προκάλεσε η πληροφορία ότι στο υπουργείο συζητήθηκε το ενδεχόµενο µετατροπής της Ιστορίας σε µάθηµα επιλογής στο Γενικό Λύκειο. Η δήλωσή του αναδεικνύει βέβαια µια δυσάρεστη πραγµατικότητα. Καλές οι επιτροπές ειδικών, τα παιδαγωγικά ινστιτούτα και οι εθνικοί διάλογοι για την παιδεία. Οταν όµως έρθουν οι πιέσεις από εξωεκπαιδευτικά κέντρα, οι αντιδράσεις της Εκκλησίας, η στοχοποίηση µέσω του ∆ιαδικτύου, τότε ο φόβος του πολιτικού κόστους εξαφανίζει τον εκσυγχρονιστικό οίστρο: «Υπάρχουν σκέψεις και προτάσεις από επιτροπές για το πώς µπορεί να λειτουργήσει καλύτερα το λύκειο. Οµως υπάρχουν και πράγµατα που πηγαίνουν πέρα από το τεχνοκρατικό µέρος. Και ένα τέτοιο είναι το µάθηµα της Ιστορίας». Σαφέστατος ο κ. υφυπουργός. Ορισµένα µόνο πράγµατα είναι για τους ειδικούς και τους τεχνοκράτες. Τα υπόλοιπα τα λύνουµε µε τον πατροπαράδοτο τρόπο.

Πέρα από το διαδικαστικό µέρος, υπάρχει και η ουσία. Εµείς έχουµε κάθε λόγο να είµαστε υπερήφανοι για την Ιστορία µας, πιστοποιεί ο κ. Πανάρετος. Αυτό συνεκδοχικά µας διαχωρίζει από άλλους λαούς που, σύµφωνα µε την ίδια λογική, δεν είναι υπερήφανοι ή µπορεί ακόµα και να ντρέπονται για τη δική τους Ιστορία. Η διδασκαλία λοιπόν της Ιστορίας συναρτάται µε τον βαθµό υπερηφάνειας που προκαλεί στον κάθε λαό. Οσο πιο πολλά τα ρίγη υπερηφάνειας τόσο πιο πολλές οι ώρες διδασκαλίας. Τα υπόλοιπα περιττεύουν: η επαφή µε την ιστορική επιστήµη, η ανάπτυξη ιστορικής σκέψης και συνείδησης, η κατανόηση γεγονότων µέσα από την εξέταση αιτίων και αποτελεσµάτων, η κατανόηση της συµπεριφοράς των ανθρώπων, η διαµόρφωση αξιών και στάσεων που οδηγούν στην εκδήλωση υπεύθυνης συµπεριφοράς (δεν είναι δικά µας, από το αναλυτικό πρόγραµµα σπουδών τα αντιγράφουµε). ∆εν είναι για τους λόγους αυτούς που διδάσκεται (και πρέπει να διδάσκεται) η Ιστορία ως βασικό γνωστικό αντικείµενο στο λύκειο. Οχι. Πρέπει να διδάσκεται για να είµαστε ακόµα πιο υπερήφανοι. Ιστορία είναι µόνο η εθνική Ιστορία, λέει µε άλλα λόγια ο κ. υφυπουργός. Αδίκως, υποθέτουµε, διδάσκεται η Ιστορία άλλων λαών και άλλων πολιτισµών (εκείνη η ελάχιστη που διδάσκεται). Αφού δεν µας κάνει υπερήφανους, ποιος ο σκοπός;

Ολα αυτά αποτελούν άλλο ένα επεισόδιο στον «πόλεµο της σχολικής Ιστορίας». Και πάλι επιχειρείται να εξοβελιστεί οποιαδήποτε «αποκλίνουσα» άποψη ως προς το γνωστικό αντικείµενο του µαθήµατος και τη θέση του στη σύγχρονη εκπαίδευση. Το πρόβληµα είναι ότι οι υφυπουργοί µε τις δηλώσεις τους και οι υπουργοί µε την εύγλωττη σιωπή τους κλείνουν µε νόηµα το µάτι στους «εθνικώς ανησυχούντες». Το πρόβληµα είναι ότι σε αυτόν τον «πόλεµο της σχολικής Ιστορίας» η πολιτική ηγεσία εµφανίζεται έµφοβη. Οδυνηρό άλλωστε το µάθηµα που έλαβε η κ. Γιαννάκου όταν τόλµησε να πει το αδιανόητο: «Την Ιστορία δεν τη γράφει ο λαός όπως νοµίζει, αλλά οι επιστήµονες». Παρόµοιο µάλλον µάθηµα έλαβε και η κ. ∆ραγώνα, πρόσφατα παραιτηθείσα και διόλου υποστηριχθείσα από τους πολιτικούς της προϊσταµένους. Επελέγη πάλι η σώφρων τακτική, γνωστή ως «τακτική Ευθυµίου - Στυλιανίδη»: αποσύρουµε µε µια δήλωσή µας και έξω από κάθε προβλεπόµενη διαδικασία το εκάστοτε αµφιλεγόµενο βιβλίο, αποφεύγουµε το πολιτικό κόστος. Θα προτείναµε ένα ακόµα βήµα: στο πλαίσιο του νέου λυκείου, µπορεί ο κ. υφυπουργός να αντικαταστήσει τη βαθµολογική βάση του 10 (εκείνη που κατάργησε µε δήλωσή του στα ΜΜΕ) µε έναν νέο βαθµό, τον βαθµό ιστορικής υπερηφάνειας.

Ο Κωστής Παπαϊωάννου είναι πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα ∆ικαιώµατα του Ανθρώπου