Έρχονται τα τροφοφάρµακα

Φωτεινή Στεφανοπούλου, εφ. Τα Νέα, 10/11/2011

Τροφές µε στοχευµένα συστατικά ανάλογα µε το πρόβληµα υγείας του καταναλωτή

Σιτηρά και ρύζι χωρίς γλουτένη για όσους έχουν δυσανεξία στη συγκεκριµένη πρωτεΐνη, φακές µε αυξηµένη περιεκτικότητα σιδήρου για τους πάσχοντες από αναιµία, ντοµάτες µε χαµηλή περιεκτικότητα σε κάλιο και φώσφορο, που µπορούν να περιορίσουν τις αιµοκαθά ρσεις των νεφροπαθών. Αυτές είναι µόνοµερικές απότις «εξειδικευµένες» τροφές, που φιλοδοξεί να βγάλει στην παραγωγή το Ινστιτούτο Αγροβιοτεχνολογίας (ΙΝΑ), κάτω από την «οµπρέλα» ενός δικτύου (cluster), στο οποίο συµµετέχουν ερευνητικές µονάδες, παραγωγοί και επιχειρήσεις.

Η παραγωγή τροφίµων που θα εξυπηρετούν τις ανάγκες συγκεκριµένων οµάδων καταναλωτών, όπως είναι οι νεφροπαθείς, οι διαβητικοί, οι παχύσαρκοι, οι υπερήλικοι, ακόµα και οι καρκινοπαθείς, που αποτελούν συνολικά µεγάλο ποσοστό του πληθυσµού, είναι πλέον εφικτή µε τη χρήση της γονιδιωµατικής τεχνολογίας. Μέσα από την αποκρυπτογράφηση του γονιδιώµατος των φυτών οι επιστήµονες έχουν τη δυνατότητα να γνωρίζουν ποιες ποικιλίες σπόρων έχουν αυξηµένη ή περιορισµένη περιεκτικότητα σε ωφέλιµες ή επιβλαβείς αντίστοιχα ουσίες, γεγονός που µπορεί να αποδειχτεί σωτήριο για χιλιάδες ανθρώπους µε συγκεκριµένα ιατρικά προβλήµατα. Η λογική αυτή αντικατοπτρίζει και τη στροφή της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην πολιτική της παραγωγής από το «from farm to fork» (από τo χωράφι µέχρι το πιρούνι) στο αντίστροφο «from fork to farm». «Μέχρι πρότινος όλοι οι κρίκοι της παραγωγικής διαδικασίας σχεδίαζαν χωρίς να λαµβάνουν υπόψη τούς τελικούς καταναλωτές. Τώρα η φιλοσοφία έχει αλλάξει, δηλαδή οι καταναλωτές καθοδηγούν όλους τους εµπλεκοµένους στην παραγωγή εξειδικευµένων ποιοτικών προϊόντων. ∆εν µιλάµε δηλαδή για αλλαγή, αλλά ανασυνδυασµό της παραγωγής. Κι αυτό δεν γίνεται µε µεταλλαγµένα τρόφιµα, αλλά µε τη σωστή αξιοποίηση των ποικιλιών που ήδη υπάρχουν», εξηγεί ο διευθυντής του ΙΝΑ, καθηγητής Γενετικής του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, Αθανάσιος Τσαυτάρης.

ΤΑ ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑΤΑ Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγµα των ασθενών που πάσχουν από κοιλιοκάκη, οι οποίοι δεν µπορούν να αφοµοιώσουν τη γλουτένηπου υπάρχει στο σιτάρι και άρα δεν µπορούν να καταναλώσουν αρτοσκευάσµατα και τροφές από αλεύρι που την περιέχουν.

«Υπάρχει ποικιλία σιταριού µε χαµηλή γλουτένη, η οποία καλλιεργείται εδώ και χρόνια. Ωστόσο, ανακατεύεται τυχαία µε τις υπόλοιπες, µε αποτέλεσµα η ποιότητα και η συγκεκριµένη αξία της να χάνεται στο τυχαίο µείγµα. Οµως, για τη συγκεκριµένη οµάδα των καταναλωτών, που αποτελούν περίπου το 5% του πληθυσµού, είναι εξαιρετικά σηµαντική. Και είναι διατεθειµένοι να την πληρώσουν ακριβότερα, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να απολαύσουν τα παράγωγα τρόφιµα», τονίζει ο κ. Τσαυτάρης.

ΤΙ Ε∆ΕΙΞΕ Η ΕΡΕΥΝΑ: ΣΟΥΠΕΡ ΤΡΟΦΕΣ

• Σιτάρι µε χαµηλή περιεκτικότητα σε γλουτένη για πάσχοντες από κοιλιοκάκη
• Φακή µε αυξηµένη βιοδιαθεσιµότητα σιδήρου για αναιµικούς
• Ντοµάτα µε χαµηλή περιεκτικότητα σε κάλιο και φωσφόρο, για νεφροπαθείς
• Σταµναγκάθι πλούσιο σε φολικό οξύ για εγκύους
• Σταυρανθή όπως κουνουπίδι, ρεπάνι και ρόκα, για πρόληψη από τον καρκίνο
• Ντοµάτα για νεφροπαθείς

Η έρευνα έχει αναδείξει σε «χρυσές» ορισµένες ποικιλίες, όπως αυτήν της ντοµάτας η οποία έχει χαµηλή περιεκτικότητα σε κάλιο και φωσφόρο και µπορεί να µειώσει σηµαντικά τη συχνότητα αιµοκαθάρσεων των νεφροπαθών. Η ύπαρξη, εξάλλου, µιας ποικιλίας φακής µε πολύ χαµηλά ποσοστά φυτικού οξέος αυξάνει στο τριπλάσιο τη βιοδιαθεσιµότητα του σιδήρου, κάτι εξαιρετικά σηµαντικό για ειδικές οµάδες καταναλωτών, όπως οι αναιµικοί.

Ευκαιρία και για βιογεωργία

ΟΙ ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΕΣ αγροτικές καλλιέργειες, εκτός από τα αυτονότητα πλεονεκτήµατα για τους καταναλωτές, εκτιµάται ότι θα έχουν σηµαντικά οφέλη και για τους γεωργούς, αφού θα αυξηθεί το εισόδηµά τους, ενώ θα διασφαλίζουν τη διάθεση της παραγωγής τους.

Απαραίτητη προϋπόθεση, όµως, για την επιτυχία του εγχειρήµατος εί ναι οισυνεργασίακαι ο συντονισµός όλωντων εµπλεκόµενων φορέων, από την παραγωγή και διάθεση των σπόρων µέχρι τη µεταποίηση, πάντα µε τησυνδροµή της επιστηµονικής κοινότητας.

Αυτό τοκενό έρχεται νακαλύψει το ελληνικό cluster βιοαγροδιατροφής, πουσυγκροτήθηκεπριν από δύο χρόνια και αναµένει ναλάβει ευρωπαϊκήχρηµατοδότησή µέσω του ΕΣΠΑ.

Στον λεγόµενο «συνεργατικό σχηµατισµό» συµµετέχουν επιστηµονικοί φορείς και 30 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τοµέα της αγροτικής παραγωγής, που σε πρώτη φάση καλούνται να οµαδοποιήσουν τις οµάδες καταναλωτών µε ειδικές διατροφικέςανάγκες.