Ο Φρόιντ, εκδρομή στα Μετέωρα

Το νέο αστυνομικό μυθιστόρημα του Ανδρέα Αποστολίδη

Ο Ανδρέας Αποστολίδης συνεχίζει στα βήματα του ανάλαφρου αφηγήματος με στοιχεία αστυνομικής πλοκής και μυστηρίου, με σκοπό να αλώσει τη δεκαετία του '60. Ο πενηντάχρονος συγγραφέας, σκηνοθέτης και μεταφραστής των Ναμπόκοφ, Τσάντλερ, Χάμετ, Χάισμιθ και Ελρόι επανέρχεται με το τρίτο μέρος μιας άτυπης τριλογίας.

Το έβδομο βιβλίο του -τέταρτο μυθιστόρημα- «Διαταραχές στα Μετέωρα» στο νέο εκδότη του, την «Ωκεανίδα», συμπληρώνει αλλά δεν ολοκληρώνει το μωσαϊκό της μεταπολεμικής Ελλάδας. Προηγήθηκαν το «Χαμένο παιχνίδι» (1995) -αναφορά στο απριλιανό πραξικόπημα- και τα «Εγκλήματα στην πανσιόν Απόλλων» (2000) -μνήμη των πρώτων μηνών της Μεταπολίτευσης- ενώ αυτόν τον καιρό γράφει το μυθιστόρημα «Η επίθεση είχε ήδη αρχίσει» - αφιερωμένο στο τριήμερο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.

Στον παλαιό εκδοτικό του οίκο, την «Αγρα» του Σταύρου Πετσόπουλου, έχει εκδώσει ακόμη το μυθιστόρημα «Λοβοτομή» (2002) και τις συλλογές διηγημάτων «Ζωγραφικοί πίνακες και ιδιότροπα ζώα» (1988) και «Αστυνομικές ιστορίες για πέντε δεκαετίες» (1998). Ταυτισμένος με την «Αγρα» με την ιδιότητα του μεταφραστή, προτίμησε την τελευταία εκδοτική του έξοδο με όχημα την «Ωκεανίδα», «για να τον αντιμετωπίζουν αποκλειστικά ως συγγραφέα», όπως εξηγεί ο ίδιος.

Οι «Διαταραχές στα Μετέωρα» εντάσσονται στα συμφραζόμενα -πολιτικά, κοινωνικά και πολιτιστικά- της δεκαετίας του ,60 και συγκεκριμένα στη χρονιά του 1963. Μια ομάδα Αθηναίων πηγαίνει εκδρομή στα Μετέωρα: ένας θεατρώνης, ένας δημοσιογράφος κεντρώας εφημερίδας, ένας αγιογράφος, ένα μοντέλο, μια ψυχαναλύτρια. Αντιστικτικά μια ομάδα Ολλανδών εκδρομέων, που είχαν ταξιδέψει στη Μόσχα του Ψυχρού Πολέμου, διογκώνει τις αντιφάσεις της μοιρασμένης στα δύο δεκαετίας.

Το εναρκτήριο εύρημα ο Ανδρέας Αποστολίδης, όπως παραδέχεται, το χρωστάει στον Γιάννη Μαρή, χωρίς να παραλείπει να αποτίσει φόρο τιμής στον Νίκο Μαράκη, δημοσιογράφο των «Νέων» και συγγραφέα αστυνομικών ιστοριών, στο περιοδικό «Μυστήριο» (εκδιδόταν από τα μέσα του ,50 ώς τα μέσα του ,60), του οποίου, με διαφορετική γραμματοσειρά, παραθέτει αποσπάσματα κειμένων του.

Το μόνο πρόσωπο που δεν είναι προϊόν μυθοπλασίας είναι ο Γρηγόρης Λαμπράκης, ο οποίος «αποκαθηλώνεται» από την αγωνιστική του παρουσία, εμφανιζόμενος στα Μετέωρα ως κυνηγός μιας όμορφης Ολλανδής αθλήτριας του ύψους. Ο ζόφος της εποχής χρωματίζει τη δράση και τη λύση, παρουσία παρακρατικών που μεθυσμένοι ομνύουν στο βασιλιά, στο στρατό και στον Κωνσταντίνο Καραμανλή.

«Η δεκαετία του '60 έχει μυθοποιηθεί ως ένας παράδεισος, ενώ έχει αποτύχει, πλήρως, με κορύφωση την εγκαθίδρυση της δικτατορίας», λέει ο Ανδρέας Αποστολίδης. «Οι καινοτομίες της δεν μπόρεσαν να λύσουν τις αντιφάσεις - χρεωστούμενα του Εμφυλίου και της μετεμφυλιακής περιόδου. Το ξεπλήρωμά τους έγινε τώρα που αρχίζει ο νέος αιώνας», είναι το πολιτικό σχόλιό του.

Το αίτημά του, όμως, δεν είναι αμιγώς πολιτικό. Πλαγιοκοπεί την ψυχανάλυση με πλείστες αναφορές στους πρωτεργάτες αυτής της επιστήμης στην Ελλάδα και δανείζεται τον τίτλο από το έργο, μεταξύ αλήθειας και ψεύδους, «Διαταραχές στην Ακρόπολη» του Σίγκμουντ Φρόιντ, που το συνέλαβε μετά την επίσκεψή του στο συγκεκριμένο αρχαιολογικό χώρο. Με καμβά την αντιμετάθεση αναλυόμενου - αναλυτή, ο Ανδρέας Αποστολίδης οδηγεί στην έξοδο το μυθιστόρημά του «δολοφονώντας» τη λογική της ψυχανάλυσης. Το μότο «Γιατί να πεις την αλήθεια όταν σε συμφέρει το ψέμα;», του Βιτγκενστάιν, βυθίζεται στην αλήθεια των γεγονότων, που όταν συνειδητοποιείται φαντάζει ψεύδος.