Αρχική σελίδα → Προσωπικά Ενδιαφέροντα → Καλαμπάκα, Μετέωρα & πέριξ

Σε ποιους ανήκουν τα Μετέωρα;

Αναρριχητές vs Μοναστήρια Part 2 

Μελπομένη Μαραγκίδου, www.vise.com, 28/4/2017

Φωτογραφία από το άρθρο του VICE: Αυτός Είναι ο Τύπος που Πήδηξε από τον Πύργο «Απόλλων»

Η αναρρίχηση κινδυνεύει να απαγορευτεί στα Μετέωρα μετά από πρόσφατο σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος. Μιλήσαμε με τους ενδιαφερόμενους. 

Από τη μια αναρριχητές και αθλητές extreme sports και από την άλλη μοναχές, πολιτικοί και αρχαιολόγοι. Η διαμάχη που σιγοβράζει εδώ και χρόνια στα όμορφα Μετέωρα φαίνεται ότι είναι πιο πολωμένη από ποτέ. Αποτέλεσμά της, να καταργηθεί κάθε τέτοια δραστηριότητα σε βράχους των Μετεώρων που υπάρχουν μονές, αλλά και σε ακτίνα 50 μέτρων από αυτές, μετά από σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος που δημοσιεύτηκε πριν από λίγες ημέρες και θεσπίζει χρήσεις και δραστηριότητες στα Μετέωρα. 

Οι αναρριχητές έχουν διάφορες ενδυμασίες. Οι ίδιοι λένε ότι είναι ευπρεπώς ντυμένοι, όμως ξέρουμε πώς είναι ντυμένοι, είναι η επίσημη τοποθέτηση

Τα Μετέωρα έχουν κηρυχθεί από το 1995 «ιερός τόπος» και περιλαμβάνονται στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO από το 1988, ενώ είναι προστατευόμενος αρχαιολογικός χώρος από το 1921. Σύμφωνα με παλαιότερο ρεπορτάζ του VICE, το 2014 η προϊσταμένη της 19ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Κρυστάλλω Μαντζανά μεταξύ άλλων είχε αναφέρει ότι ένας από τους λόγους που αντιδρούν οι φορείς θεωρείται και το θέμα της αμφίεσης των αναρριχητών, τους οποίους βλέπουν οι μοναχές μέσα από τις μονές: «Οι αναρριχητές έχουν διάφορες ενδυμασίες. Οι ίδιοι λένε ότι είναι ευπρεπώς ντυμένοι, όμως ξέρουμε πώς είναι ντυμένοι». Μάλιστα, τότε, ο δήμαρχος κ. Σινάνης είχε χαρακτηρίσει τα extreme sports, «δραστηριότητες που προσβάλλουν την περιοχή μας». Δύο χρόνια μετά από αυτές τις δηλώσεις, η ένταση φούντωσε, με αφορμή προγραμματισμένο διεθνές φεστιβάλ αναρρίχησης με τίτλο «Meteora Highline Gathering». Το φεστιβάλ που είχε προγραμματιστεί για το διάστημα 17 έως 23 Απριλίου 2016 ακυρώθηκε, αφού η Ιερά Μονή Αγίου Στεφάνου έκανε ασφαλιστικά μέτρα στον διοργανωτή Βασίλη Θεοδώρου, τα οποία έγιναν προσωρινά δεκτά μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης τον ερχόμενο Μάιο.

Το σχέδιο του Προεδρικού Διατάγματος, το οποίο οι αναρριχητές ζητούν να μην εκδοθεί, διευκρινίζει ποιες δραστηριότητες απαγορεύονται στους βράχους των Μετεώρων που υπάρχουν μονές και σε ακτίνα 50 μέτρων, δηλαδή η αναρρίχηση, το B.A.S.E. jumping, η σχοινοβασία, αλλά και η κατασκήνωση. 

«Δηλώνουμε την απόλυτη αντίθεσή μας στο σχέδιο ΠΔ που έλαβε το φως της δημοσιότητας μόλις στις 20.4.2017 προς εφαρμογή του άρθρου 2, παρ. 2 του Ν. 2351/1195 (ΦΕΚ 225/Α'/1‐11‐1995) και εστάλη για γνωμοδότηση στο Περιφερειακό συμβούλιο Θεσσαλίας, ερήμην των πολιτών», σχολιάζει σε petition η Κίνηση Πολιτών Μετέωρα για Όλους, υποστηρίζοντας ότι το σχέδιο του Προεδρικού Διατάγματος δημιουργεί «άβατο για τους πολίτες» και ζητώντας να γίνει πρώτα διαβούλευση. Επίσης, σημειώνει πως, «Το σχέδιο περιορίζει πολλαπλά τα δικαιώματά μας ως πολίτες στη δημόσια και προστατευόμενη γη των Μετεώρων, με τους λόγους προστασίας να μην τεκμηριώνονται επιστημονικά, ούτε να συνδέονται με τις πρωτοφανείς σε έκταση απαγορεύσεις σε σχέση με τα ίδια τα αρχαιολογικά κατάλοιπα, τα οποία είναι γνωστό και τεκμηριωμένο ότι κανείς εκ των πολιτών δεν πειράζει εδώ και αιώνες». Μάλιστα, το petition διαφημίστηκε και από τον γνωστό ηθοποιό Γιώργο Πυρπασόπουλο. 

Το θέμα είχε μάλιστα πρόσφατα φτάσει στη Βουλή, κατά τη διάρκεια συζήτησης για το μέλλον του ελληνικού τουρισμού, μέσω του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του Ποταμιού, Γιώργου Αμυρά, ο οποίος υποστήριξε ότι: «Αναρρίχηση και μοναστήρια μπορούν να συνυπάρχουν στα Μετέωρα με τρόπο τέτοιο, ώστε ούτε η μοναστική ζωή να διαταράσσεται, αλλά ούτε και να καταδικάζεται σε ανυπαρξία ο εναλλακτικός τουρισμός στην περιοχή του Νομού Τρικάλων».

Οι αναρριχητές είχαν την ελπίδα ότι στη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, θα καταψηφιζόταν το σχέδιο του Προεδρικού διατάγματος, όμως μετά από μία τετράωρη διαδικασία κατά την οποία τοποθετήθηκαν και οι μοναχές και οι αναρριχητές, τελικά η Περιφέρεια υπερψήφισε το σχέδιο του Προεδρικού Διατάγματος. 

Σε επικοινωνία με την Ιερά Μονή Αγίου Στεφάνου μας είπαν, εκπροσωπώντας το σύνολο των μονών των Μετεώρων, αλλά και της τοπικής Μητρόπολης, πως: «Εδώ και χρόνια εκκρεμεί η έκδοση ενός προεδρικού διατάγματος στα πλαίσια του νόμου 2351 του 1995, που ανακήρυξε την περιοχή των Μετεώρων Ιερή. Για να εκδοθεί το Προεδρικό Διάταγμα, σύμφωνα με τον νόμο θα πρέπει να λάβει το Υπουργείο τις γνώμες των μονών και του Περιφερειακού Συμβουλίου. Αφού λάβει υπόψη αυτές τις γνώμες, θα προχωρήσει στην έκδοση του Διατάγματος. Ο νόμος του 1995 έχει σαν γενική του φράση την προστασία της ιερότητας της περιοχής και την αδιακώλητη άσκηση του μοναχικού βίου και της θείας λατρείας. Θέτοντας αυτό ως γενικό όρο, οποιαδήποτε δραστηριότητα προσβάλλει την ιερότητα και εμποδίζει την άσκηση του μοναχικού βίου θεωρείται ότι δεν πρέπει να αναπτύσσεται στην περιοχή. Αυτή η περιοχή έχει οριοθετηθεί. Μιλάμε για έναν συγκεκριμένο χώρο, που περικλείει τις μονές και παλιές μονές που μπορεί να βρίσκονται τώρα σε ερημώδη κατάσταση. Το Προεδρικό Διάταγμα έρχεται να ρυθμίσει ποιες δραστηριότητες θα γίνονται, ποιες δεν θα γίνονται και με ποιους περιορισμούς. Δεν επιφέρει στην ουσία νέες ρυθμίσεις, ούτε νέες απαγορεύσεις, αλλά ρυθμίσεις, απαγορεύσεις ή κανονισμούς που ισχύουν γενικά για αρχαιολογικούς χώρους -επειδή είναι και αρχαιολογικός χώρος τα Μετέωρα- τους συλλέγει, τους κωδικοποιεί και τους εντάσσει σε ένα Προεδρικό Διάταγμα για τα Μετέωρα. Για παράδειγμα, το υπαίθριο κάμπινγκ, που απαγορεύεται σε οποιονδήποτε αρχαιολογικό χώρο, λέει το Προεδρικό Διάταγμα ότι θα απαγορεύεται και στα Μετέωρα». 

«Υπάρχουν και άλλες δραστηριότητες που επιτρέπονται, όπως η αναρρίχηση που έχει δημιουργήσει το μεγαλύτερο θέμα. Η αναρρίχηση, λοιπόν, επιτρέπεται με κάποιους όρους», υποστηρίζει και συνεχίζει: «Από τους περίπου 150 βράχους που υπάρχουν στα Μετέωρα, εξαιρούνται 26 βράχοι που στεγάζουν μονές, μονύδρια μικρά ή ασκητήρια. Και λέει το Διάταγμα, ότι σε αυτούς τους 26 δεν θα κάνετε αναρρίχηση. Στους υπόλοιπους, επιτρέπεται. Δεν ξέρω, γιατί προκλήθηκε ένας θόρυβος ότι το Υπουργείο προσπαθεί να βάλει απαγορεύσεις και να κάνει αποκλεισμούς. Νομίζω είναι περισσότερο έλλειψη σωστής ενημέρωσης και πληροφόρησης και λιγότερο αντικειμενικό πρόβλημα. Απλά, λόγω της έλλειψης του ρυθμιστικού κανόνα που τώρα θα θεσπιστεί, υπήρχαν κάποιες αυθαιρεσίες όλα αυτά τα χρόνια και κάποιοι προέβαιναν σε δραστηριότητες που και φθορά στους βράχους προκαλούσαν και προσέβαλαν την ιερότητα της περιοχής. Γι' αυτό έρχεται τώρα το Υπουργείο να ορίσει τους κανόνες και να ξέρει ο καθένας τι δραστηριότητες μπορεί να αναπτύσσει μέσα στον χώρο. Εμείς συμφωνούμε με αυτό που προβλέπει το Προεδρικό Διάταγμα. Δεν ζητάμε κάτι περισσότερο». 

Υπάρχουν στις παρυφές περιοχές δίπλα στα Μετέωρα, που είναι με το ίδιο βραχώδες σύμπλεγμα, ίδιοι σχηματισμοί βράχων. Θα μπορούσαν εκεί να γίνουν οι κατάλληλες εγκαταστάσεις, πάντα με βιτρίνα τα Μετέωρα που είναι το τουριστικό brand name

Όσο για το πώς κάποια αθλήματα μπορεί να προσβάλλουν τα Μετέωρα, από την Ιερά Μονή Αγίου Στεφάνου απαντούν: «Η αναρρίχηση δεν προσβάλλει την ιερότητα. Απλά τα Μετέωρα είναι διπλά προστατευμένη περιοχή, και σαν ιερός χώρος, και σαν αρχαιολογικός χώρος. Όταν, λοιπόν, υπάρχουν βράχοι που στεγάζουν μονές που έχουν αναστηλωθεί, που λειτουργούνται, που έχουμε σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα σε αυτούς τους βράχους, δεν μπορεί εκεί να γίνεται και αναρρίχηση. Δεν μπορώ να φανταστώ σε ποιον άλλον αρχαιολογικό χώρο και μοναστήρια που ακόμη λειτουργούνται οι ναοί τους, θα βάζαμε καρφιά και θα γινόταν αναρρίχηση. Πόσο μάλλον, όταν υπάρχουν τόσοι βράχοι δίπλα ελεύθεροι και διαθέσιμοι γι' αυτό». Ρωτάω αν προσβάλλει και το ζήτημα της ενδυμασίας των αναρριχητών, όπως είχε αναφερθεί παλαιότερα: «Δεν θέσαμε εμείς ζήτημα ενδυμασίας για τους αναρριχητές. Το ζήτημα της ενδυμασίας και της ευπρέπειας αφορά όλους, και τους επισκέπτες, και τους αναρριχητές». 

Τη ρωτώ και για τα ασφαλιστικά μέτρα απέναντι στο φεστιβάλ: «Άλλο το φεστιβάλ και άλλο η άσκηση ενός αθλήματος μεμονωμένα. Εμείς δεν λέμε ότι μία παρέα, ένα άτομο δεν μπορεί να κάνει κάποιες από τις δραστηριότητες. Αλλά, όταν μιλάμε για φεστιβάλ που θα συγκεντρωθούν πολλά άτομα και στο πλαίσιο αυτή της διοργάνωσης έχουν σχεδιαστεί events και παράλληλες δραστηριότητες, όπως φαντάζεστε η συγκέντρωση πολλών ατόμων ταυτόχρονα προκαλεί όχληση, οπότε με αυτήν την έννοια μπορεί να διαταράξει τον μοναχικό βίο. Μάλιστα οι εκδηλώσεις αφορούσαν βράχια τα οποία πρέπει να εξαιρεθούν, επειδή έχουν τοιχογραφίες μέσα σε σπηλαιώδεις ναούς». 

«Τα Μετέωρα είναι ο μεγαλύτερος θρησκευτικός προορισμός στην Ελλάδα, επειδή το Άγιο Όρος δεν μπορούν να το επισκεφτούν οι γυναίκες. Είναι διεθνώς γνωστά ως θρησκευτικό και πολιτιστικό μνημείο. Η μεγάλη πλειονότητα των επισκεπτών προέρχεται από τον θρησκευτικό τουρισμό. Ότι υπάρχει και ο εναλλακτικός τουρισμός, είναι αλήθεια και κανείς δεν θέλει να αποτρέψει κάτι τέτοιο. Υπάρχουν στις παρυφές περιοχές δίπλα στα Μετέωρα, που είναι με το ίδιο βραχώδες σύμπλεγμα, ίδιοι σχηματισμοί βράχων που είναι εκτός αρχαιολογικού και ιερού χώρου και θα μπορούσαν εκεί να γίνουν οι κατάλληλες εγκαταστάσεις, πάντα με βιτρίνα τα Μετέωρα που είναι το τουριστικό brand name και εκεί να υπάρχει ανάπτυξη για τους κατοίκους και θέσεις εργασίας».

Από την άλλη ο διοργανωτής του «Meteora Highline Gathering» Βασίλης Θεοδώρου, οποίος μετά τα ασφαλιστικά μέτρα έχει πάψει κάθε αθλητική δραστηριότητα στην περιοχή, δηλώνει απογοητευμένος από την εξέλιξη της υπόθεσης μετά και την υπερψήφιση του σχεδίου του προεδρικού διατάγματος από το περιφερειακό συμβούλιο. Πλέον από την πλευρά τους οι αθλητές ζητούν την διαβούλευση τόσο στο Δήμο Καλαμπάκας όσο και απευθείας με το αρμόδιο Υπουργείο Πολιτισμού ώστε να μην εκδοθεί το προεδρικό διάταγμα ως έχει το προσχέδό του. «Το ότι σταμάτησε μία διεθνής διοργάνωση που θα έφερνε τόσο κόσμο σε αυτόν τον τόπο και θα έκανε τα Μετέωρα γνωστά και ως κάτι άλλο εκτός από το θρησκευτικό κομμάτι το οποίο σεβόμαστε, νομίζω έχει λειτουργήσει αρνητικά στην τοπκή οικονομία. Επίσης, για ακόμα μία φορά το 2017 πλέον συζητάμε πόσο και αν προσβάλλει μία αθλητική δραστηριότητα στον χώρο των Μετεώρων. Κι επίσης πόσο ένα φεστιβάλ διαταρράσει τον μοναχικό βίο όταν αυτό το Μοναστήρι από το οποίο δέχτηκα εγώ τα ασφαλιστικά μέτρα είναι 1 χιλιόμετρο απόσταση από εκεί που θα γινόταν», δηλώνει ο Βασίλης. 

Ο εναλλακτικός τουρισμός θα εξαφανιστεί. Με αυτό το σχέδιο του προεδρικού διατάγματος είναι σαν να φεύγει η αναρρίχηση από τα Μετέωρα

Τον ρωτώ πάνω στο επιχείρημα των Μονών ότι υπάρχουν άλλοι 150 βράχοι που θα μπορούσαν να κάνουν τις δραστηριότητες τους εκεί. «Το σχέδιο του προεδρικού διατάγματος δεν αποκλείει 26 βράχους, είναι κάπου στους 10 και το τι προβλέπει ένα σχέδιο δεν έχει να κάνει με το τι ισχύει σήμερα και τα ασφαλιστικά μέτρα που δέχτηκα εγώ», λέει ο Βασίλης και συνεχίζει: «Εμείς ούτως ή άλλως κάνουμε αναρρίχηση σε όλους τους βράχους εκτός από αυτούς που έχουν κατοικημένες Μονές. Έχει δοθεί άδεια από το 1976 στους πρώτους αναρριχητές από την αρχαιολογία στην Λάρισα και από τον τότε Μητροπολίτη. Είναι ένα πράγμα που τηρείται με σεβασμό από όλους είτε είναι Έλληνες είτε είναι αναρριχητές του εξωτερικού. Δεν υπάρχει περιστατικό που να έχει ανέβει σε κάποιο Μοναστήρι που κατοκείται κάποιος αναρριχητής. Το ζήτημα είναι για κάποιους βράχους με μετόχια όπως τα ονομάζουν τα οποία επίσημα δεν υπάρχει από την αρχαιολογία ότι υπάρχει αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Και όταν μιλάμε για αριθμούς και λένε ότι υπάρχουν 150 βράχοι και θα βγουν απ' έξω 26 οπότε τι σας πειράζει, αυτοί οι βράχοι μιλάμε ότι είναι οι μεγαλύτεροι σε έκταση και σε όγκο. Αυτό το παραμύθι και την καραμέλα ότι είνα 150 βράχοι και θα βγουν 26 απ' έξω δεν ισχύει. Εγώ αυτό που καταλαβαίνω είναι ότι υπάρχουν 800 διαδρομές στα Μετέωρα και θα μείνουν οι 50. Αυτή είναι η μετάφραση. Το να μου βγάλει εμένα εκτός ένα βράχο που έχει ύψος 150 μέτρα και μία έκταση δεν ξέρω κι εγώ πόσα στρέμματα κια να μου δώσει ένα βράχο που έχει 30 μέτρα ύψος και διάμετρο 30 μέτρων μπορούμε να καταλάβουμε εμείς που είμαστε αναρριχητές και ξέρουμε καλύτερα από τον καθένα τους βράχους τι σημαίνει».

Του ζητώ να εξηγήσει περισσότερα: «Δεν θα κάνει κάποιος ταξίδι από το εξωτερικό για να σκαρφαλώσει σε έναν βράχο που είναι 30 μέτρα. Για κανέναν λόγο. Σταματάει η αναρρίχηση, σταματάει η ελεύθερη πτώση, σταματάει η σχοινοβασία. Γιατί; Επειδή ενοχλούνται οι Μονές όταν μεσα την ίδια ώρα μέσα στο Μοναστήρι υπάρχουν 5 λεωφορεία, δηλαδή 250 άτομα. Δεν στέκει αυτό το πράγμα. Σεβαστό ότι έχουν αφιερώσει την ζωή τους στα Μοναστήρια γι' αυτό που πιστεύουν αλλά πρέπει να συνυπάρχουμε σε αυτόν τον χώρο και να βρούμε μια λύση. Ο εναλλακτικός τουρισμός θα εξαφανιστεί. Με αυτό το σχέδιο του προεδρικού διατάγματος είναι σαν να φεύγει η αναρρίχηση από τα Μετέωρα», καταλήγει ο Βασίλης λέγοντας ότι θα συνεχίσουν να μαζεύουν υπογραφές προσπαθώντας να πείσουν την Υπουργό ότι μια τέτοια απόφαση θα «δημιουργήσει ένα άβατο στην περιοχή».