Το άλμπουμ που άλλαξε τη μουσική

Μαρία Μαρκουλή, εφ. Τα Νέα, 9/6/2007

ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΑΛΜΠΟΥΜ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΠΟΧΩΝ

40ΑΡΙΣΕ. ΤΟ «SGΤ. ΡΕΡΡΕR΄S» ΤΩΝ ΒΕΑΤLΕS

ΑΛΛΑΞΕ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ... ΤΙΠΟΤΕ ΔΕΝ ΑΛΛΑΞΕ ΑΠΟ ΤΟΤΕ

«Ήταν το καλοκαίρι της αγάπης. Ο κόσμος φλεγόταν, χιλιάδες διαδήλωναν για την ειρήνη κι εγώ βρισκόμουν κλεισμένος στα στούντιο της Άμπεϊ Ρόουντ στο Δυτικό Λονδίνο» θυμάται τις πρώτες ημέρες του καλοκαιριού του 1967 ο Τζορτζ Μάρτιν, ο θρυλικός παραγωγός των Βeatles. Ο Μάρτιν κλεισμένος στο στούντιο μαζί με τους Βeatles ετοίμαζαν μια άλλη επανάσταση- το «Sergeant Ρepper΄s Lonely Ηearts Club Βand»- το άλμπουμ που θα άλλαζε τη μουσική, το σπουδαιότερο μουσικό έργο της ποπ κουτλούρας, το οποίο μόλις συμπλήρωσε τα 40 του χρόνια.

«Οι δονήσεις συνέχιζαν να φτάνουν στο Λονδίνο: από τον Τζίμι Χέντριξ και τους Who, τον Τζάγκερ, τη Τζόπλιν, τον Ντίλαν, τους Βeach Βoys» θυμάται ο Μάρτιν στις σελίδες του «Τhe Μaking of Sgt Ρepper΄s». «Σε λίγo o κόσμος επρόκειτο να ακούσει τον αυθεντικό ήχο μιας ολόκληρης γενιάς».

«Καθοριστική στιγμή»

Μέχρι σήμερα το «Sgt. Ρepper΄s Lonely Ηearts Club Βand» εμφανίζεται ως best album ever, είτε απαντάς αντανακλαστικά είτε μελετάς όλες τις παραμέτρους, καταξιωμένο από τους αβάν γκαρντιστές, τους κλασικούς και τους Simpsons. Ο Λοχίας Πέπερ 40άρισε και γυαλίζει τα παράσημά του. Κριτικοί (επίσης με παράσημα) μίλησαν για την «καθοριστική στιγμή στην ιστορία του Δυτικού Πολιτισμού», ή για τη στιγμή που η ποπ μουσική έδειχνε πως δεν θα ζούσε και θα πέθαινε πάνω σε έναν χορό (ή μια μπαλάντα). Μπορούσε να γίνει όχημα ιδεών. Μπορούσε να είναι τέχνη. Και μπορούσε να ντύνεται και όπως της καπνίζει. Οι Βeatles ηχογράφησαν το άλμπουμ στο διάστημα Δεκέμβριος 1966- Απρίλιος 1967. Ήταν οι εποχή που τα Σκαθάρια, εξαντλημένα από τις περιοδείες και την τρελά που συνόδευε κάθε εμφάνισή τους, είχαν αποφασίσει να χαμηλώσουν λίγο τις ταχύτητες και να αφοσιωθούν περισσότερο στην προετοιμασία των δίσκων τους. Είχαν κατά νου να φτιάξουν έναν δίσκο που θα μπορούσε να περιοδεύει στη θέση τους, έναν... θίασο για τον δρόμο. Η ιδέα του Πολ ΜακΚάρτνεϊ ήταν να δημιουργήσουν φανταστικούς χαρακτήρες, να παρουσιαστούν σαν κάποιοι άλλοι, αφού και οι ίδιοι ήταν από τους πιο αναγνωρίσιμους ανθρώπους στον πλανήτη- «πιο δημοφιλείς και από τον Ιησού» ήταν ο χαρακτηρισμός που τους συνόδευε πάντα.

Και μιμητές

Η ιστορία λέει βέβαια, πως μετά την ηχογράφηση των πρώτων τραγουδιών, οι Βeatles εγκατέλειψαν την ιδέα του «σεναρίου» και αφοσιώθηκαν στα τραγούδια- άλλωστε τα τραγούδια έκαναν τους Βeatles σπουδαίους, η μαγική δύναμη εκείνων των δίλεπτων και τρίλεπτων με την υπογραφή Λένον/ΜακΚάρτνεϊ. Παρ΄ όλα αυτά και τις δηλώσεις του Λένον τότε πως τα δικά του κομμάτια δεν είχαν καμιά σχέση με τον... Πέπερ, το άλμπουμ έχει μουσική συνοχή, δομή και ύφος, έτσι ώστε να έχει κατοχυρωθεί σαν concept (θεματικό) άλμπουμ, ή μάλλον σαν ανατρεπτικό κόνσεπτ άλμπουμ. Την ιδέα «τσίμπησαν» αμέσως μετά και άλλοι συνάδελφοί τους, όπως οι Rollilng Stones με το «Τheir Satanic Μajesties Request», σαν να ήταν κάτι που οι καιροί το ζητούσαν.

Το μυστικό του

Τι ήταν αυτό που έκανε το «Sgt Ρeppers»- ή τη «Συμφωνία των χίπις» όπως το είχαν αποκαλέσει- ένα τόσο ξεχωριστό έργο; Οι διαφορετικές επιρροές του, οι ανοιχτοί ορίζοντες, το συνθετικό δίδυμο Λένον/ΜακΚάρντεϊ, η ίδια η εποχή του. Ήχοι από την Ανατολή, τολμηρές, ψαγμένες ενορχηστρώσεις, ιδιαίτερα στούντιο εφέ. Ήταν επίσης μια εποχή που οι Βeatles πειραματίζονταν με διάφορες ουσίες. Μάλιστα στο άλμπουμ υπάρχουν αναφορές στην κουλτούρα του LSD και στο μότο «turn on, tune in, drop out» του γκουρού της ψυχεδέλειας Τίμοθι Λίρι. Και, αν δεχτεί κανείς πως από τις δεκαετίες του ΄60 και του ΄70 τίποτε καινούργιο στη μουσική δεν έχει συμβεί (οι αλλαγές αφορούν το πώς ακούμε τη μουσική, όχι τι ακούμε), ο Λοχίας Πέπερ και η μπάντα του θα κρατούν για πολύ ακόμη τα σκήπτρα αυτής της φαντασμαγορικής παρέλασης που είναι η ποπ κουλτούρα.

Το σχέδιο του εξωφύλλου

Το εξώφυλλο του δίσκου, με τα μουστάκια, τις στολές και τις μεταμφιέσεις, είναι μια εικόνα στην οποία η ποπ δεν σταμάτησε να κάνει αναφορές. Πολλές ιστορίες υπάρχουν για τα πρόσωπα που εμφανίζονται και εκείνα που παραλείφθηκαν από το εξώφυλλο. Ανάμεσα στους διάσημους που βρήκαν τη θέση τους εκεί ήταν ο Φρόιντ, ο Ντίλαν, ο Πόε, ο Μπράντο, ο Μαρξ, η Ντίτριχ. Ο Λένον ήθελε να υπάρχει και ο Χίτλερ, αλλά η ιδέα απορρίφθηκε. Επίσης, λέγεται πως αρχικά υπήρχε στο σχέδιο και ο Έλβις. Αναπαράγοντας χιουμοριστικά το εξώφυλλο οι Simpsons έβαλαν τους δικούς τους ήρωες και τα σχόλιά τους. Ποπ αρτ για όλους.

«ΜΑΣ ΒΡΗΚΕ ΑΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΤΟΥΣ»

Στην Ελλάδα οι Βeatles είχαν περάσει τότε σαν τέσσερις μαλλιάδες που τους κυνηγούσαν τα κορίτσια όπου πήγαιναν- ελάχιστα τραγούδια ήξεραν όσοι ήξεραν, ενώ γενικά για τη μουσική δεν γράφονταν πολλά πράγματα. Έτσι δεν υπήρχε καμιά προετοιμασία για το τι επρόκειτο να ακούσουμε, όπως συμβαίνει τώρα για οποιοδήποτε καινούργιο άλμπουμ καλλιτέχνη που μαθαίνουμε πληροφορίες και λεπτομέρειες προτού βγει. Έφταναν κάποια στιγμή, λοιπόν, τα ακούγαμε και τα χαιρόμασταν- έτσι γινόταν.

Τίποτε τότε δεν προετοίμαζε τον κόσμο ότι έρχεται το άλμπουμ που θα άλλαζε τη μουσική. Βέβαια υπήρχαν ενδείξεις από τα «Rubber Soul» και «Revolver» που είχαν προηγηθεί ή τα τραγούδια σαν τα «Strawberry Fields» και «Ρenny Lane» που έδειχναν ότι αλλάζουν τα πράγματα. Όταν έφτασε στα χέρια μας (και μην ξεχνάμε πως είχαμε ήδη χούντα) το «Sgt Ρepper», το ακούσαμε χωρίς να έχουμε διαβάσει αναλύσεις και σχόλια, ως εξαιρετικό δίσκο. Είχε όλους αυτούς τους καινούργιους ήχους, τη μαγεία των τραγουδιών- πολύ σημαντική η συμβολή σε όλα αυτά του παραγωγού Τορτζ Μάρτιν- φαινόταν, δηλαδή, από την πρώτη στιγμή ότι επρόκειτο για κάτι ξεχωριστό. Η μυθολογία κτίστηκε μετά.

Δεν είναι τυχαίο πως βρίσκεται στην κορυφή των καλύτερων άλμπουμ που ηχογραφήθηκαν ποτέ (όπως στα «500 καλύτερα» της λίστας του «Rolling Stone») και παρατηρεί κανείς πως περνούν τα χρόνια, αλλά το άλμπουμ αυτό δεν ξεπερνιέται.