Αρχική σελίδα → Προσωπικά Ενδιαφέροντα → Μουσική

Ταξιδιώτης στα τραγούδια του

Χρυσούλα Παπαϊωάννου, εφ. Ελευθεροτυπία, 11/11/2009

Ο Δήμος Μούτσης συμπυκνώνει σε μία τετραπλή κασετίνα συνθετική δημιουργία τεσσάρων δεκαετιών

«Τόσος είμαι, τόση είναι και η κασετίνα». Ακούγεται αυτοϋπονομευτική η φράση αυτή του Δήμου Μούτση. Και λίγο ταπεινή. Πολύ εύκολα αποδέχεται τη συμπύκνωση της σαραντάχρονης παρουσίας του στο ελληνικό τραγούδι σε μία τετραπλή κασετίνα, αυτή που μόλις κυκλοφόρησε, με τίτλο «Δήμος Μούτσης, Ταξιδιώτης του παντός, 4 δεκαετίες τραγούδια («Universal»).

Αν πράγματι σκοπός ήταν η κασετίνα, όπως συμβαίνει σε κάθε ανάλογη περίπτωση, να σταθεί στις σημαντικότερες στιγμές της καριέρας του, τότε ο χαρακτηρισμός «ταξιδιώτης του παντός» αποκτά νόημα. Από το 1968 που κυκλοφόρησε ο Δήμος Μούτσης τον πρώτο του δίσκο «Κάποιο καλοκαίρι», μέχρι το 1994 που βγήκε το «Για πούλημα λοιπόν», σφράγισε την ελληνική μουσική με λαΐκά και έντεχνα τραγούδια, χαμηλόφωνες μπαλάντες και ηλεκτρικούς ήχους.

Κάθε του δίσκος και μία συνάντηση, που απέφερε τους δικούς της καρπούς. Στο «Συνοικισμός Α'» ήταν με τον Αντώνη Καλογιάννη και τη Βίκυ Μοσχολιού, η οποία ερμήνευσε ένα από τα πιο γοητευτικά τραγούδια, την «Κορδέλα». Στόλισε με τη φωνή της και τις «Στροφές» (1973). Ο Δημήτρης Μητροπάνος και η Πετρή Σαλπέα που τραγούδησαν τον Αγιο Φεβρουάριο (1972) και ο Μάνος Ελευθερίου που έγραψε τους στίχους, τον συντρόφευσαν στην πρώτη μεγάλη στροφή στην καριέρα του, όπου απομακρυνόταν από το λαΐκό του παρελθόν.

Θα ακολουθούσαν και άλλοι πειραματισμοί, κι άλλες ρήξεις ύφους, όπως έγινε με το «Φράγμα» (1981), όπου αποφάσισε να ερμηνεύσει ο ίδιος πολλά τραγούδια που έγραψε ο Κώστας Τριπολίτης. Κομβικό σημείο του δίσκου φυσικά η φωνή της Σωτηρίας Μπέλλου στο «Δε λες κουβέντα», ίσως το δωρικότερο τραγούδι του συνθέτη. Οταν κυκλοφόρησε και το «Ενέχυρο» (1983), ο Δήμος Μούτσης έκοβε οριστικά τον ομφάλιο λώρο με το λαΐκό τραγούδι.

Στιγμές από τους παραπάνω δίσκους, και άλλους, περιλαμβάνονται στην πλούσια κασετίνα. Απουσιάζει όμως η αγαπημένη του «Τετραλογία» του 1975, όπου μελοποίησε ποιήματα των Γιάννη Ρίτσου, Κωνσταντίνου Καβάφη, Γιώργου Σεφέρη, Κώστα Καρυωτάκη.

«Η Minos δεν παραχώρησε το υλικό, όπως έκαναν οι Universal, Lyra, Warner. Καταλαβαίνω το εμπορικό δίκαιο αλλά δεν μετριούνται όλα με αυτό. Τα λεφτά φεύγουν. Πρέπει όμως να γίνονται πράγματα», έλεγε χθες απογοητευμένος στην παρουσίαση της κασετίνας.

Κίνητρο για νέα τραγούδια

Το ταξίδι στο παρελθόν, με την έκδοση της κασετίνας, δεν εξαντλείται για τον Δήμο Μούτση στο συναίσθημα της νοσταλγίας. Ευχή είναι να λειτουργήσει και ως εφαλτήριο μελλοντικής δημιουργίας. «Θα μου χρησιμεύσει ως κίνητρο για να ξαναμπώ στα πράγματα», ομολόγησε.

Συνηθισμένος να απολογείται για τη δεκάχρονη απουσία του, εξομολογήθηκε: «Δεν μπορώ να ακούω να με ρωτάνε "γιατί τα παράτησες;". Είναι άσχημη και σκληρή λέξη. Κανείς δεν ξέρει τι συμβαίνει πίσω από τα κλειστά παράθυρα ενός ανθρώπου». Αν όμως θέλουμε οπωσδήποτε να ανιχνεύουμε τους λόγους της παύσης του, εντοπίζονται και στον χαρακτήρα του. «Είμαι αρκετά μυστήριος. Ψειρίζω πολύ τα πράγματα. Καμιά φορά το αύριο γίνεται μεθαύριο, και αυτό μπορεί να γίνει... ποτέ. Τα δέκα χρόνια παύσης γίνονται μια ...ολόκληρη ζωή».

Στη δική του περίπτωση δεν ισχύει. Ετοιμάζει δίσκο. Αυτή είναι βέβαια μια είδηση που γνωρίζαμε καιρό και περιμέναμε τον καινούργιο Μούτση. Και γι' αυτό έδωσε την εξήγηση. Δεν έχει να κάνει με δική του αδράνεια αλλά περισσότερο με την αδυναμία να συμπορευτεί με νέους στιχουργούς. «Δεν ήθελα να κάνω κουλτουριάρικα τραγούδια. Αλλωστε με κάποιους από τους παλιότερους οι δρόμοι μας χώρισαν. Οπως με τον Μάνο Ελευθερίου. Εγώ τράβηξα άλλο δρόμο, εκείνος συνεργάστηκε με προσωπικότητες. Ηθελα να δουλέψω με νέους στιχουργούς. Ετσι, έδωσα σε κάποιους τα τραγούδια μου και είδα το πλήρες κενό! Ηταν μια εμπειρία θλιβερή».

Δεν βιάζεται όμως. «Περνώντας ο καιρός, καταλαβαίνω πως η δουλειά μου γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Ισως γιατί μου γίνεται πιο συνειδητή, ίσως γιατί από τιμιότητα χρειάζομαι περισσότερες διευκρινίσεις...».

«Έχουμε κενό στους νέους δημιουργούς»

Χάρη Ποντίδα, εφ. Τα Νέα, 11/11/2009

Ο ΔΗΜΟΣ ΜΟΥΤΣΗΣ ΕΚΔΙΔΕΙ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΔΕΚΑΕΤΙΩΝ

«Έκανα την κασετίνα με τα τραγούδια  τεσσάρων δεκαετιών (όσο απέχουν οι  δύο φωτογραφίες του) για να με  βοηθήσει να μπω πάλι στα πράγματα.  Γιατί πολύ συζητιέται ότι τα παράτησα.  Δεν τα παράτησα. Απλά, όσο μεγαλώνει  κανείς γίνεται μυστήριος και τα ψειρίζει  πολύ τα πράγματα και διαρκώς  αναβάλλει» λέει ο Δήμος Μούτσης

«Έχει γίνει πολλή συζήτηση γιατί τα παράτησα. Δεν είναι ωραίο αυτό. Είναι άσχημο να λες για έναν άνθρωπο "πάει αυτός, τελείωσε", γιατί ποτέ δεν ξέρεις τι συμβαίνει πίσω από τα κλειστά παράθυρα...». Η αλήθεια είναι ότι τα παράθυρα του Δήμου Μούτση δεν ήταν ποτέ εντελώς ανοιχτά για τους περαστικούς.

Λίγο όμως να τον γνωρίζει κανείς, καταλαβαίνει ότι αυτό δεν είναι μια επικοινωνιακή «πόζα» ενός εστέτ του τραγουδιού που αποφάσισε κάποια στιγμή να απέχει από τον χώρο. Το αντίθετο. «Είμαι λιγάκι μυστήριος» έλεγε χθες στην παρουσίαση της τετραπλής κασετίνας «Δήμος Μούτσης, Ταξιδιώτης του Παντός- 4 Δεκαετίες τραγούδια».

«Ξέρετε, όσο μεγαλώνει κανείς τα ψειρίζει πολύ. Θέλει να ξέρει ακριβώς τον λόγο ύπαρξης κάθε πράγματος και όσο γίνεται αυτό τόσο τα αφήνει για αύριο και το αύριο γίνεται μεθαύριο και πάει λέγοντας...». Πιστός στον όρο που θέλει τον δημιουργό ακούραστο ιχνηλάτη των δικών του (δημιουργικών) ορίων- άλλωστε ήταν πάντα από τους συνθέτες/τραγουδοποιούς που τολμούσαν τις στροφές-, κυκλοφόρησε τον τελευταίο του δίσκο, το 1994 («Για πούλημα λοιπόν») και η τελευταία μεγάλη εκδήλωση όπου τον θυμόμαστε ήταν το αφιέρωμα για το σύνολο της δουλειάς του, στο Ηρώδειο, το καλοκαίρι του 1999.

Ωστόσο, χτες επιβεβαίωσε τις φήμες που κυκλοφορούσαν για ακόμη έναν δίσκο:

«Είναι σχεδόν έτοιμα όλα- σαν να λέμε στο παρά πέντε. Και πάλι θέλω να σας πω γι΄ αυτά που συζητιούνται κι έρχονται και με ρωτάνε "Μα, γιατί τραγουδάς εσύ;" ή "Γιατί γράφεις εσύ τους στίχους, κι όλο κάνεις κάτι κουλτουριάρικα τραγούδια κ.λπ." και είπα κι εγώ να βρω νέους στιχουργούς να δώσω τις μελωδίες, γιατί δεν μου είναι κι εύκολο να γράφω πάνω σε στίχους άλλων. Ε, λοιπόν, χτύπησα το κεφάλι μου στον τοίχο. Το απόλυτο κενό. Μια θλιβερή εμπειρία».

Λαϊκός συνθέτης, τουλάχιστον στην αρχή της καριέρας του, συνέδεσε το όνομά του με ελαφρά λαϊκά τραγούδια της εποχής του ΄60 αλλά και με τον λόγο σημαντικών στιχουργών - ποιητών (Γκάτσος, Τριπολίτης, Ελευθερίου), συνεργασίες που του έδωσαν το κίνητρο να πειραματιστεί και με νέους ήχους, πρωτοπόρους για την εποχή.

Έτσι στον κατά τα άλλα λαϊκό «Άγιο Φεβρουάριο» (1971) εισάγει ηλεκτρικό ήχο- πειραματισμός που συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε αργότερα στην «Εργατική συμφωνία» (1976) και στην «Τετραλογία» (1975).

Από το 1980 όμως ακολουθεί τους δικούς του... δαίμονες. Ύστερα από μια επιτυχημένη πορεία (που τον έχει κάνει αποδεκτό και αγαπητό στο κοινό), έρχεται πλέον η στιγμή που έχει την ανάγκη να εκφραστεί με τους δικούς του στίχους και τη δική του φωνή, εισάγοντας στα τραγούδια του το κλίμα των δυτικών φολκ τροβαδούρων του ΄60 και του ΄70.

«Για πούλημα λοιπόν» ξανά

Μέσα στην τετραπλή κασετίνα που επιμελήθηκε ο ίδιος- συμπαραγωγή των εταιρειών Universal, Λύρα και Warnerβρίσκουμε το σύνολο της πορείας του, αν εξαιρέσει κανείς την «Τετραλογία» (όπου είχε μελοποιήσει Καβάφη, Καρυωτάκη, Ρίτσο και Σεφέρη). «Η μόνη εταιρεία που δεν δέχτηκε να συνεργαστεί ήταν η Μinos. Αλλά, εντάξει, δεν λείπει πολύ πράγμα...

Σέβομαι την επιλογή τους, όλα αυτά που έχουν σχέση με τα λεφτά, όμως από ένα σημείο κι έπειτα τα λεφτά πρέπει να έρθουν δεύτερα για να γίνουν τα πράγματα- γιατί τα λεφτά φεύγουν ενώ τα πράγματα μένουν». Το πρώτο CD περιέχει αποσπάσματα από τα έργα του «Συνοικισμός Α», «Στροφές», «Ταξιδιώτης» και «Για πούλημα λοιπόν». Στο δεύτερο CD βρίσκουμε ολόκληρο τον «Άγιο Φεβρουάριο», στο τρίτο το «Φράγμα» και το «Ενέχυρο» και στο τέταρτο το «Να».