→ Προσωπικά Ενδιαφέροντα → Μουσική

Ο στιχουργός Τσιτσάνης

Πάνος Γεραμάνης, εφ. Τα Νέα, 26/7/2001

«Ας κάνουν ένα κουπλέ του Τσιτσάνη, και μετά τα λέμε», είχε πει πρόσφατα ο ποιητής Μάνος Ελευθερίου όταν αναφερόταν στην κατάσταση που επικρατεί σήμερα στο ελληνικό τραγούδι και στους δημιουργούς του. Το κεφάλαιο στιχουργός Βασίλης Τσιτάνης βρίσκεται πάλι στην επικαιρότητα μετά τον τελευταίο δίσκο του Χρήστου Νικολόπουλου, ο οποίος συνέθεσε 12 τραγούδια πάνω σε ανέκδοτους στίχους του Τσιτσάνη...

Ανέκδοτοι στίχοι του Βασίλη Τσιτσάνη, από το χέρι του (1965). Δεκαεπτά χρόνια μετά τον θάνατό του δεν έχει ξεχαστεί και αυτή, η άλλη, πλευρά του λαϊκού βάρδου

Δεκαεπτά χρόνια μετά τον θάνατό του Βασίλη Τσιτσάνη φαίνεται πως δεν έχει ξεχαστεί η άλλη, σημαντική πλευρά του λαϊκού βάρδου, ως στιχουργού. Ζήτημα που κατά καιρούς έχει δημιουργήσει πολλές συζητήσεις, σχόλια και αιχμές ότι ο Τσιτσάνης δεν έγραφε όλους τους στίχους μόνος του, δεν βασίστηκε σε επιχειρήματα. Αντίθετα υπάρχουν άνθρωποι που έζησαν κοντά στον Τσιτσάνη και έχουν καταγράψει στιγμές και γεγονότα που αποδεικνύουν πως ο λαϊκός συνθέτης έχει γράψει ο ίδιος και τους στίχους στις περισσότερες μελωδίες του.

Ο Σώτος Αλεξίου (γλύπτης από την Καλαμπάκα) ξεκίνησε έρευνα πάνω στο ζήτημα για μία νέα έκδοση με τίτλο «Ο στιχουργός Τσιτσάνης». Εκτός από τις συζητήσεις του με τον ίδιο τον Τσιτσάνη και τους ανθρώπους που ασχολούνται με το έργο του, διαθέτει και γνήσια χειρόγραφα με στίχους τραγουδιών του συνθέτη και κάποια άλλα τραγούδια, στα οποία έχει κάνει παρεμβάσεις.

Οι μαρτυρίες που αναφέρει ο Σώτος Αλεξίου και ενισχύουν και τεκμηριώνουν το θέμα «Ο στιχουργός Τσιτσάνης» είναι πολλές. Πρώτα απ' όλα είναι τα λόγια του Διονύση Μηλιόπουλου (διευθυντή παραγωγής και γενικού υπεύθυνου του εργοστασίου της Columbia στη Ριζούπολη, για τα τραγούδια που πήγαιναν για ηχογράφηση), ο οποίος μιλάει μέχρι σήμερα με θαυμασμό για το ταλέντο και τις γνώσεις του Τσιτσάνη: «Ο Τσιτσάνης συγκλονιζόταν από τον καλό στίχο. Γιατί σ' έναν ποιοτικό στίχο εμπνεόταν εκατό φορές καλύτερη μουσική. Όταν δούλευε πολύ και δεν είχε χρόνο να γράψει στίχους, έδινε το θέμα που ήθελε σε συνεργάτη του στιχουργό. Εμείς στην εταιρεία τον στίχο κοιτούσαμε πρώτα. Ο Τσιτσάνης τα ψείριζε, δεν μας τα έφερνε αμέσως. "Έχω ένα δυο τραγούδια", μου έλεγε. "Φέρ' τα να τα στείλω στη λογοκρισία", του έλεγα. Τι να έλεγα στον Τσιτσάνη; Να τα δω πρώτα αν είναι καλά; Δεύτερος Τσιτσάνης δεν υπήρχε, ούτε και θα υπάρξει...».

Ένας άλλος κορυφαίος λαϊκός δημιουργός, ο Γιώργος Μητσάκης, μετά τον θάνατο του Τσιτσάνη έκανε μια θαρραλέα εξομολόγηση: «Αντέγραψα πολλές φορές τον τρόπο σκέψης και τον τρόπο που έχτιζε τα τραγούδια του ο Τσιτσάνης. Αισθάνθηκα πολύ ωραία όταν ο Βασίλης το 1949 μού έντυσε με μουσική τους στίχους μου, για το τραγούδι "Ο Νικόλας ο ψαράς". Για να τους προτιμήσει φαίνεται πως κάτι άξιζα κι εγώ σαν στιχουργός».

Η πιανίστρια του Βασίλη Τσιτσάνη και δεξιοτέχνις του ακορντεόν Ευαγγελία Μαργαρώνη, όταν μου αφηγήθηκε τη ζωή της από την ραδιοφωνική εκπομπή της ΕΡΑ2 «Λαϊκοί βάρδοι», μου είπε: «Στον λίγο χρόνο που κατέβαινε από το πάλκο, καθόταν δίπλα μου στο πιάνο με την πλάτη γυρισμένη στον κόσμο και με το μπαγλαμαδάκι του σκάρωνε μουσική. Αν κάτι του άρεσε, μου έλεγε: Σημείωσέ το αυτό, βρε Βαγγελιώ. Πολλές φορές με το μολύβι του έγραφε λέξεις που του ερχόντανε όσο δουλεύαμε στο χαρτί που είχαν τα τσιγάρα. Κάπνιζε πολύ όταν δημιουργούσε».

Σε μία από τις ατέλειωτες συζητήσεις που είχε για το θέμα των στίχων ο Σώτος Αλεξίου με τον Βασίλη Τσιτσάνη, ο βάρδος τού έλεγε: «Όταν έγραφα, Σώτο μου, το πρώτο τετράστιχο και ήταν αυτό που ήθελα, ένιωθα μια άγρια χαρά να πλημμυρίζει όλο μου το κορμί. Μετά η συνέχεια μέχρι το τέλος του τραγουδιού ήταν μια περιπέτεια με ανύποπτες εκπλήξεις, που στο τέλος με αντάμειβε με αγαλλίαση, με ικανοποίηση».