→ Προσωπικά Ενδιαφέροντα → Μουσική

«Θα ήμουν ένας διευθυντής τραπέζης»

Δημήτρης Κανελλόπουλος, εφ. Ελευθεροτυπία, 23/12/2007

Το τελευταίο ροκ συγκρότημα που εμφανίστηκε ζωντανά στο γήπεδο της Ρεάλ Μαδρίτης «Σαντιάγο Μπερναμπέου» μπροστά σε 110 χιλιάδες θεατές, πριν αυτό κλείσει οριστικά τις πόρτες του για συναυλίες, ήταν οι U2. Πριν από 21 χρόνια ακριβώς.

Λίγους μήνες αργότερα, στις 9 Μαρτίου 1987, οι ιρλανδοί μουσικοί κυκλοφορούσαν το πέμπτο άλμπουμ τους «Joshua Tree». Μπράιαν Ινο και Ντανιέλ Λανουά στην παραγωγή, ένας δίσκος ορόσημο για τη μουσική που τους μετέτρεψε στο πιο εμπορικό γκρουπ των τελευταίων είκοσι ετών. Ηδη, το άλμπουμ έχει ξεπεράσει τα 20 εκατ. αντίτυπα παγκοσμίως.

Είκοσι χρόνια μετά, το συγκρότημα το γιορτάζει με το «Joshua Tree Anniversary Edition». Μία κομψή επετειακή έκδοση, στην οποία εκτός από το αυθεντικό άλμπουμ, περιέχεται ένα επιπλέον cd με ανέκδοτα τραγούδια και b-sides του συγκροτήματος, συν ένα dvd από συναυλία τους στο Παρίσι. Στο dvd προβάλλεται και το βίντεοκλιπ του «Red Hill Mining Town» που σκηνοθέτησε ο επίσης Ιρλανδός Νιλ Τζόρνταν. Τους στίχους έγραψε ο Μπόνο, εμπνευσμένος από τη μεγάλη απεργία των ανθρακωρύχων στην Αγγλία που κράτησε κοντά ένα χρόνο. Στην καινούρια έκδοση έχουμε επίσης την ευκαιρία να ακούσουμε και το «Wave of Sorrow», ένα κομμάτι που ξεκίνησε να γράφεται πριν από 20 χρόνια και μόλις τώρα ολοκληρώθηκε με τα καινούρια φωνητικά που πρόσθεσε ο Μπόνο. Το τραγούδι εμφανίστηκε στον δημοφιλή διαδικτυακό χώρο του Facebook ως ένα σύντομο φιλμ επτά λεπτών που παρουσιάζει τον Μπόνο να δίνει τον ρυθμό στο κομμάτι και να το σιγοτραγουδά καθώς το ακούει.

Η άλλη ματιά

«Το πραγματικά δύσκολο σήμερα είναι να γράφεις στίχους που γεννούν ελπίδα», έλεγε ο τραγουδοποιός σε συνέντευξη που παραχώρησε λίγες μέρες μετά την κυκλοφορία του δίσκου στον ραδιοφωνικό σταθμό WBCN της Βοστόνης. «Δεν υποστηρίζουμε πως η άποψή μας είναι απαραιτήτως η σωστή. Είναι, όμως, αληθινή. Και είναι η δική μας ματιά σε όσα συμβαίνουν γύρω μας».

Οι U2 σχηματίστηκαν το 1976, όταν ο Λάρι Μιούλεν έβαλε μια αγγελία στον πίνακα ανακοινώσεων του σχολείου του αναζητώντας μουσικούς. Απάντησαν οι Μπόνο (φωνητικά-κιθάρα), The Edge (κιθάρα) και Ανταμ Κλέιτον (μπάσο). «Το μόνο που δεν θέλαμε ήταν να ηχούμε σαν τα παλιά ροκ συγκροτήματα», εξηγούσε ο Μπόνο. «Αναζητούσαμε έναν καινούριο ήχο, αυθεντικό, μία άλλη ματιά στο ροκ εντ ρολ».

Την περίοδο του «Joshua Tree» το γκρουπ ένιωθε πλέον έτοιμο να περάσει σε μία άλλη φάση της καριέρας του. «Μας αρέσει να δουλεύουμε όπως κάποιοι σκηνοθέτες, ο Σκορσέζε και ο Αλαν Πάρκερ. Αυτοί φτιάχνουν ταινίες για τους θεατές που βρίσκονται στην άλλη όχθη. Απεχθανόμαστε τη βία, αλλά μας ενδιαφέρει ως θέμα. Θέλουμε να εξερευνούμε την πνευματική διάσταση των ανθρώπων. Δεν υπάρχει ούτε μία πτυχή της ανθρώπινης φύσης για την οποία δεν θα θέλαμε να γράψουμε τραγούδια στο συγκρότημα. Οχι βέβαια πως καθόμαστε και λέμε, άντε ας το κάνουμε. Και για να είμαστε ειλικρινείς, ακόμα δεν ξέρουμε ούτε καν πώς θα το πετύχουμε».

Το άλμπουμ κυκλοφόρησε σε τρεις μορφές. Βινύλιο, κασέτα και cd που μόλις έκανε την εμφάνισή του στη μουσική βιομηχανία. «Προτιμάω έναν καλό δίσκο ακόμα κι αν έχει πολλά σκρατς, παρά μία κακή δουλειά σε cd», προβοκάρει το νέο φορμάτ, ο Μπόνο. «Το ερώτημα είναι αν γράφεται καλή μουσική σήμερα γιατί αυτή τη δεκαετία είχαμε πολλούς κακούς δίσκους. Οι καλλιτέχνες δείχνουν να ενδιαφέρονται περισσότερο για τη μορφή που κυκλοφορούν τα τραγούδια τους», συνεχίζει. Υπεύθυνος για τη φωτογράφηση του εξωφύλλου ήταν ο Ολλανδός Αντόν Κορμπίν -φέτος γύρισε το Control για τους Τζόι Ντιβίζιον- που έχει παραγάγει μερικές από τις πιο γνωστές εικόνες του ροκ. Το 2003, το περιοδικό Ρόλινγκ Στόουν κατατάσσει το «Joshua Tree» στην 26η θέση στο βιβλίο του με τα 500 καλύτερα άλμπουμ όλων των εποχών.

«Το "Joshua Tree" έχει ως άξονα την Αμερική, αλλά τα τραγούδια θα μπορούσαν να είχαν γραφτεί για οποιοδήποτε άλλο μέρος στον κόσμο», λέει σήμερα ο Μπόνο. «Περιπλανηθήκαμε στην Αμερική για πολλά χρόνια. Μαζεύαμε εμπειρίες και εικόνες, είχαμε συναντήσεις με φολκ και r'n'b μουσικούς και γοητευτήκαμε από την αμερικάνικη κουλτούρα.

Τα παράδοξα της Αμερικής μάς παρακίνησαν να εξερευνήσουμε την αυθεντική μουσική της». Σ' ένα τεύχος του περιοδικού «Uncut», πολλά χρόνια αργότερα, το συγκρότημα έφτιαξε δύο συλλογές με τα τραγούδια από τα οποία επηρεάστηκε για το Joshua Tree. Χανκ Γουίλιαμς, Ελβις Πρίσλεϊ, Γούντι Γκάρθι, Πάτσι Κλάιν και άλλοι ήρωες της αμερικανικής μουσικής βρίσκονταν εκεί. Ηταν φανερές άλλωστε οι επιρροές τους από τα μπλούζ, την γκόσπελ και την κάντρι. Ιδιαίτερες είναι και οι ιστορίες που κρύβονται πίσω από τα τραγούδια του άλμπουμ.

*Το «One Tree Hill» είναι αφιερωμένο στον Γκρεγκ Κάρολ, έναν Μαορί που οδήγησε το 1985 τον Μπόνο στο ψηλότερο από τα πέντε ηφαιστειογενή νησιά του Οκλαντ της Νέας Ζηλανδίας, αλλά ένα χρόνο μετά σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, οδηγώντας τη μοτοσικλέτα του τραγουδιστή των U2. Το κομμάτι περιγράφει τη τελετή της κηδείας του και ο Μπόνο το τραγούδησε στο στούντιο με τη μία, επειδή δεν άντεχε να το επαναλάβει.

Για το Μπέλφαστ και τους αγνοούμενους

*Το «Mothers of the disappeared» αναφέρεται στους χιλιάδες αγνοούμενους από τη χούντα της Αργεντινής. Το κομμάτι παρουσιάστηκε το 1989 στο Μπουένος Αϊρες με τις μητέρες των αγνοουμένων επί σκηνής να κρατούν φωτογραφίες των παιδιών τους.

*Το «Where the streets have no name» έχει για θέμα του το Μπέλφαστ. «Εκεί όποιος γνωρίζει το δρόμο που κατοικείς γνωρίζει ταυτόχρονα αν είσαι πλούσιος ή φτωχός, καθολικός ή προτεστάντης. Στην ουσία αποτελεί μία ευχή να μην υπάρχουν ονόματα που θα χωρίζουν τους ανθρώπους».

*Το «Exit» μιλάει για έναν θρησκευόμενο άνδρα που χάνοντας την πίστη του έγινε εξαιρετικά επικίνδυνος. Δύο χρόνια αργότερα ο ηθοποιός Ρόμπερτ Μπάρντο δολοφονούσε τη συνάδελφό του Ρεμπέκα Σέφερ δηλώνοντας ότι «εμπνεύστηκε» από το τραγούδι.

*Οι στίχοι για το «Bullet The Blue Sky» γράφτηκαν το 1985, στη διάρκεια της περιοδείας της Διεθνούς Αμνηστίας στη Κεντρική Αμερική. Είναι από τα πρώτα κομμάτια των U2 που κατηγορούν τις ΗΠΑ και την εξωτερική πολιτική τους η οποία, τότε, στόχευε στην αποσταθεροποίηση των αριστερών κυβερνήσεων της Κεντρικής Αμερικής. Υπήρξε μάλιστα μία σκέψη, ο στίχος στο τέλος του κομματιού για τον άνδρα που δεν μπορεί να βγει από το σπίτι του επειδή «outside is America», να μετατραπεί σε «outside is the world».

«Ως στιχουργός επιθυμούσα να πω περισσότερα πράγματα σε αυτόν το δίσκο», έλεγε ο Μπόνο. «Κυρίως ήθελα να συλλάβω το αόριστο μήνυμα της μουσικής που φτιάχναμε. Να το περιγράψω με λέξεις, να το κάνω να μοιάζει με σύμβολο». Και αποκάλυπτε, στο τέλος, τον ρόλο που παίζουν οι U2 στη ζωή του.

«Αν δεν ήμουν στο συγκρότημα δεν ξέρω ποια θα ήταν η πορεία μου ως ανθρώπου. Μπορεί να γινόμουν ένας άθλιος διευθυντής τραπέζης».