→ Προσωπικά Ενδιαφέροντα → Μουσική
Έβαζε στο μπουζούκι φωτιά (Ιορδάνης Τσομίδης)
Ναταλί Χατζηαντωνίου, εφ. Ελευθεροτυπία, 2/3/2006
«Έφυγε» στα 74 του ο δεξιοτέχνης Ιορδάνης Τσομίδης
Δεξιοτέχνης στο τρίχορδο μπουζούκι. Ικανός να παίζει ένα καταπληκτικό ταξίμι επί 20 λεπτά χωρίς να επαναλαμβάνει ποτέ την ίδια μουσική φράση. Κι όμως, ο Ιορδάνης Τσομίδης, που πέθανε χθες από ανακοπή καρδιάς στα 74 χρόνια του, εμφανιζόταν σποραδικά σε μικρότερα κέντρα. Από άποψη. Δεν ήθελε να ενταχθεί σε μεγάλες ορχήστρες ή να υποκύψει στο «σύστημα». Γοητευτικά ιδιόρρυθμος ήταν, π.χ., ο άνθρωπος που έκανε μεγάλη καριέρα στην Αμερική και διάσημους φίλους όπως τον Μπομπ Ντίλαν ή τον Τζακ Νίκολσον και τα εγκατέλειψε όλα εν μία νυκτί για να επιστρέψει στην Ελλάδα το 1974 συγκλονισμένος από την τραγωδία της Κύπρου.
Και μόνον αυτό; Με την παράδοση του ρεμπέτικου και των ταξιμιών στο DNA του ήταν ο αυτοδίδακτος μουσικός που έκανε το μπουζούκι του να πετάει φωτιές αν τον ενέπνεαν τα μάτια μιας γυναίκας στο ακροατήριό του. Το καταθέτει ένας αυτόπτης μάρτυς και φανατικός ακροατής του στην ηλεκτρονική διεύθυνση του ρεμπέτικου φόρουμ που χθες το μεσημέρι γέμισε συλλυπητήρια μηνύματα. Αυτός ο ακροατής, λοιπόν, ρώτησε κάποτε τον Τσομίδη το μυστικό του. Κι εκείνος του έδειξε μια γυναίκα, «σ' εκείνο το τραπέζι δεξιά βλέπεις;»
Στη Χαλκίδα
Τα τρία τελευταία χρόνια ο Τσομίδης εμφανιζόταν στον «Πίκο» στο Μπούρτζι της Χαλκίδας και στη Δροσιά. Συμμετείχε, όμως, συχνά και στις ραδιοφωνικές εκπομπές «Λαϊκοί βάρδοι» του φίλου του Πάνου Γεραμάνη. Εδώ και έναν μήνα ο 74χρονος μουσικός νοσηλευόταν στο «Ευγενίδειο» με σοβαρά προβλήματα υγείας. Εκεί πέθανε χθες. Η κηδεία του γίνεται σήμερα στις 3 μ.μ. στο νεκροταφείο της Καλλιθέας.
Γεννημένος στην Κοκκινιά το 1933, γιος τσαγκάρη, ο Ιορδάνης Τσομίδης ήταν ένα παιδί με δύο μεγάλα ταλέντα: στη μουσική και τον αθλητισμό. Το πρώτο μουσικό όργανο που πιάνει στα χέρια του είναι το μαντολίνο που ανήκε στον εκτελεσθέντα το '44 στο μπλόκο της Κοκκινιάς από τους Γερμανοτσολιάδες μεγαλύτερο αδελφό του, Γιώργο. Λίγο αργότερα, το '48, πρωτοπιάνει στα χέρια του και μπουζούκι, δανεικό από το κουρείο της γειτονιάς του. Μαγεύεται...
Αεικίνητος, όταν δεν δουλεύει στο τσαγκαράδικο ή δεν παίζει μπουζούκι, ασχολείται με τον αθλητισμό. Για ένα μικρό διάστημα εντάσσεται στην εφηβική ομάδα του Ολυμπιακού. Ασχολείται όμως και με το άλμα εις τριπλούν, το πινγκ-πονγκ και τους αγώνες δρόμου. Στα 18 του, μάλιστα, έρχεται πρώτος στα 5.000 μέτρα στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Εφήβων.
Πολύ νωρίτερα από τα 13 του έχει μάθει τόσο καλά το μπουζούκι που δίνει μαθήματα και σε άλλους. Αρχίζει, μάλιστα, με τους φίλους του για το χαρτζιλίκι να παίζει σε ταβέρνες της Κοκκινιάς. Η πρώτη του επίσημη δουλειά, όμως, είναι στην ταβέρνα «Φοίνικες» στον Κορυδαλλό.
Ανήσυχο πνεύμα, το σκάει από το σπίτι του το '57 και πηγαίνει στον Βόλο. Και λίγους μήνες αργότερα φεύγει για την Αμερική. Σταθμοί στη Νέα Υόρκη, στο Λος Αντζελες, στο Χόλιγουντ. Δουλεύει πρώτα σε κέντρα της ελληνικής ομογένειας και αργότερα σε κρουαζιερόπλοια και καζίνο.
Με Νίκολσον και Ντίλαν
Στο Χόλιγουντ τον ακούει μια βραδιά ο Τζακ Νίκολσον και ενθουσιάζεται. Συνδέονται με φιλία και ο ηθοποιός τον φιλοξενεί κάποια καλοκαίρια στο εξοχικό του. Από εκείνον γνωρίζει τη Σίρλεϊ Μακ Λέιν και αργότερα τον Μπομπ Ντίλαν που του προτείνει να συνεργαστούν δισκογραφικά.
Η συνεργασία αυτή δεν έγινε ποτέ γιατί, όπως έλεγε ο Τσομίδης σε μια συνέντευξή του στον Πάνο Γεραμάνη, «την "τορπίλισαν" Ελληνοαμερικανοί επιχειρηματίες». Συνεργάζεται, ωστόσο, με τον σαξοφωνίστα Φιλ Γουντς και μαζί βγάζουν το 1967 τον τζαζ δίσκο «Greek Cooking» στον οποίο ο Τσομίδης ερμηνεύει κομμάτια από τον «Ζορμπά» του Θεοδωράκη και μουσική από το φιλμ «Σαμψών και Δαλιδά».
Στην Ελλάδα γυρίζει το 1974, συνεχίζει όμως να περιοδεύει με το μπουζούκι του στην Ευρώπη και την Αμερική. Ηχογραφεί ζωντανά εμφανίσεις του στην Ολλανδία, στη Γερμανία και βέβαια στις ΗΠΑ. Οκτώ τέτοιοι δίσκοι του κυκλοφόρησαν συνολικά. Στην Ελλάδα με παραγωγό τον Γρηγόρη Φαληρέα κυκλοφορεί από την εταιρεία Falireas ο δίσκος «Τα ταξίμια του Ιορδάνη». Από τη «Lyra» κυκλοφόρησαν και οι «Ζωντανές ηχογραφήσεις» από συναυλίες του στην Ολλανδία το 1991. Σ' αυτόν ο Τσομίδης παίζει και τραγουδά Παπαϊωάννου, Καπλάνη, Βαμβακάρη, Τούντα, Τσιτσάνη, Χιώτη κι ένα δικό του τσιφτετέλι. «Λαμπρό δείγμα της τέχνης του ελληνικού μπουζουκιού... παίξιμο εκφραστικό χωρίς η δεξιοτεχνία να γίνεται αυτοσκοπός, τραγούδι δυνατό κι αφτιασίδωτο που φανερώνει με περηφάνια, αλλά χωρίς έπαρση τα όσα έχει περάσει», γράφει τότε ο Λάμπρος Λιάβας.
Με σποραδικές εμφανίσεις στο «Ταξίμι», στο «Εναλλάξ» και στη Χαλκίδα, ο Τσομίδης διατηρεί μέχρι τέλους την αυτονομία του. «Δουλεύω», εξηγούσε, «όποτε μου γουστάρει κι όπου θέλω. Είμαι μόνος και ήσυχος...».