→ Προσωπικά Ενδιαφέροντα → Μουσική

Κεφαλονίτικες μελωδίες γνήσιων λαϊκών τεχνιτών

Γιώργος Παπαδάκης, εφ. Ελευθεροτυπία, 6/12/2011

Στην ανέμη του χορού

Παραγωγή: Πάλιος, Πολιτιστικό Σωματείο για τη διατήρηση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Δύο δίσκοι που περιέχουν 30 τραγούδια και χορούς από την Κεφαλονιά. Πρωτότυπες καταγραφές στο πλαίσιο μελέτης που πραγματοποίησε ο συγγραφέας και υπεύθυνος πολιτιστικών θεμάτων και προγραμμάτων της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης του Νομού Κεφαλληνίας και Ιθάκης, Γεράσιμος Γαλανός. Οι ηχογραφήσεις έγιναν στο studio του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων - Τμήμα τεχνολογίας, ήχου και μουσικών οργάνων, και τη μουσική έπαιξαν οι Λαμπρογιάννης Πεφάνης (μουσικολόγος και βιολιστής), Ιωάννης Δάφνου και Αποστόλης Αυγερινός (κιθαρίστες).

Το αποτέλεσμα -τόσο για τους εξοικειωμένους με τα ακούσματα της παράδοσης όσο και για τον κάθε «μουσικώς ανεξίθρησκο» ακροατή- είναι κυριολεκτικά αυτό που ονομάζουμε «καταγραφή από στόματος λαού», χωρίς δηλαδή τα «ψιμύθια» των νεότερων μουσικών εκτελέσεων που χρησιμοποιούν μιαν άλλη (ξένη προς την παράδοση) τεχνική και αισθητική. Εδώ έχουμε απλούς καλλίφωνους του τόπου και οργανοπαίκτες που δείχνουν τα τραγούδια με τρόπο λιτό, απλό, προσαρμοσμένο στις δυνατότητες και ιδιαιτερότητες του καθενός, αλλά πάντως χωρίς να χάνονται (αντίθετα κιόλας είναι εμφανή) όλα τα εκφραστικά απαιτούμενα του κάθε τραγουδιού: το ιδίωμα, η συγκίνηση, η χαρά, η λύπη, το σκώμμα. Είναι σαν τα προϊόντα του παλιού καιρού που το κάθε πράγμα είχε έντονη τη δική του «μυρωδιά», χαρακτηριστική της φύσης και της ταυτότητάς του. Πραγματικές δηλαδή -θα λέγαμε- «βιολογικές» εκτελέσεις, αληθινές εκφράσεις αληθινών λαϊκών τεχνιτών που υπάρχουν ακόμα μεν, αλλά σπανίως καταγράφονται.

Όπως είναι γνωστό, αντίθετα με την ηπειρωτική Ελλάδα, τα Επτάνησα δέχτηκαν και αφομοίωσαν πολλά στοιχεία της δυτικής και ιδιαίτερα της ιταλικής μουσικής, κάτι που οφείλεται τόσο στη γεωγραφική τους θέση όσο και στο σημαντικό γεγονός ότι δεν αντιμετώπισαν τη συμφορά της οθωμανικής δουλείας. Οι συνθήκες ήταν αρκετά ευνοϊκές για την υποδοχή της ιταλικής μουσικής και η προετοιμασία, στα χρόνια της ενετικής κατοχής, αρκετά μεγάλη. Ακόμα, η ανάπτυξη του εμπορίου με τη γειτονική Ιταλία και οι σχέσεις που αναπτύχθηκαν έφεραν το λαό πολύ κοντά στην όπερα, αρκετά νωρίς, την τρίτη δεκαετία του 18ου αιώνα.

Συνέπεια όλων αυτών ήταν όχι μόνο η καλλιέργεια του λαϊκού τραγουδιού (κυρίως της καντάδας), αλλά κυρίως η ανάπτυξη μιας μουσικής ζωής, που έγινε το έναυσμα και η δημιουργός δύναμη της λόγιας επτανησιακής μουσικής. Οι καντάδες, ως λαϊκό είδος, αποτέλεσαν μια αληθινή διέξοδο της λαϊκής ψυχής. Τόσο οι μελωδίες όσο και οι αρμονίες φανερώνουν πολλές φορές την προσπάθεια για τη δημιουργία ενός ξεχωριστού μουσικού κλίματος, μέσα στο οποίο άλλωστε γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν. Ο Τίμος Μωραϊτίνης, που σ' αυτόν οφείλονται οι στίχοι και η μουσική αρκετών καντάδων, όταν κάποτε ρωτήθηκε, απάντησε πως προσάρμοζε όπως μπορούσε στους στίχους του τη μουσική γνωστών του δημοτικών τραγουδιών.

Η έκδοση είναι επιμελημένη. Υπάρχει βιβλίο 120 σελίδων με κείμενα για τον πολιτισμό, την ιστορία και τη φύση της Κεφαλονιάς, πληροφορίες για το κάθε ένα τραγούδι, για το χορό, καθώς και τα λόγια του. Υπάρχουν ακόμα τα βιογραφικά των συντελεστών, παρτιτούρες των τραγουδιών και αρκετές παλιές σπάνιες φωτογραφίες. Ένα έργο που χαρακτηρίστηκε (Ε. Λειβαδά-Ντούκα) ως η πρώτη εκτεταμένη και συγκροτημένη έκδοση κεφαλληνιακών παραδοσιακών χοροτράγουδων, βέβαιο ότι θα λειτουργήσει ως έκφραση του παραδοσιακού κεφαλονίτικου βίου, ως προσθήκη στη δημοτική μας παράδοση και ως επέκταση στο παγκόσμιο λαϊκό ανθολόγιο.