→ Προσωπικά Ενδιαφέροντα → Μουσική
Ρεμπέτικα για Ελληνοϊταλικό και Κατοχή
Γιώργος Κιούσης, εφ. Ελευθεροτυπία, 24/10/2014
Η σάτιρα και τα εμψυχωτικά τραγούδια ήταν μεγάλα όπλα ενάντια στους Ιταλούς εισβολείς. Εγιναν πιο γνωστά αυτά των «καθωσπρέπει» δημιουργών του ελαφρού τραγουδιού και της επιθεώρησης, ερμηνευμένα κυρίως από τη Σοφία Βέμπο.
«Ψηλά βουνά κι απάτητα, μανούλα μου, περνούμε,
Νεμέρσκα, Πίνδο, Μόροβα και πάντοτε νικούμε»
Δημήτρης Γκόγκος (Μπαγιαντέρας)
Άγνωστα παρέμεναν τα αντίστοιχα τραγούδια των ρεμπετών, αφού αυτοί δεν είχαν τα «μέσα». Αλλά, και στις μέρες μας, τα αγνοούν παντελώς οι μουσικοί παραγωγοί. Εδώ και πάνω από είκοσι χρόνια ο Πάνος Σαββόπουλος, μουσικός παραγωγός, προσπαθεί κάθε χρόνο, με ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, αλλά και με κείμενα, να τα φέρει στην επιφάνεια. Αύριο και την Κυριακή, από 23.00-24.00 στο ραδιόφωνο του Alpha 989, θα μεταδοθούν δύο εκπομπές του με πολλές λεπτομέρειες, και τραγούδια, το μουσικό μας έπος.
- Νέα τραγούδια;
«Μια μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα ρεμπέτικα και τα ελαφρά τραγούδια για τον Ελληνοϊταλικό, έξω βέβαια από το διαφορετικό ύφος, είναι ότι στα ρεμπέτικα βρίσκουμε περισσότερα καινούργια τραγούδια, ενώ στα ελαφρά τα πιο πολλά είναι αποτέλεσμα της εύκολης λύσης να μπουν επίκαιρα στιχάκια σε παλιές επιτυχίες. Ιδού δύο παραδείγματα καινούργιων ρεμπέτικων. "Θα πάρω το ντουφέκι μου" (Σ. Κηρομύτη), 1941, "Στης Αλβανίας τα βουνά" (Α. Χατζηχρήστου), 1940».
«Οι ρεμπέτες έγραψαν περισσότερα εμψυχωτικά και πατριωτικά τραγούδια (περίπου 70%) και λιγότερα σατιρικά (30%). Οι του ελαφρού και της επιθεώρησης, έκαναν ακριβώς το αντίθετο, προφανώς για να διασκεδάζει ο κόσμος στα θέατρά τους! (Πού θέατρα και μεγαλεία οι ρεμπέτες;). Θεωρώ τις δύο αυτές διαφορές, που επισήμανα, σημαντικές και με πολλές αναγνώσεις. Να τρία ωραιότατα εμψυχωτικά ρεμπέτικα του '40: "Ψηλά στης Πίνδου τα βουνά" (Δ. Γκόγκου Μπαγιαντέρα, 1940, "Τους Κενταύρους δεν φοβάμαι" (Δ. Γκόγκου-Μπαγιαντέρα, 1940, "Στον ύπνο σου την έβλεπες" (Γ. Παπαϊωάννου), 1940».
- Ο «αγράμματος» Μάρκος;
«Ο Μάρκος Βαμβακάρης έγραψε έξι τραγούδια για τον Ελληνοϊταλικό και την Κατοχή. Μάλιστα σε ένα απ' αυτά, το "Μουσολίνι άλλαξε γνώμη", κάνει σαφή διάκριση ανάμεσα στη φασιστική ηγεσία της Ιταλίας και στον ιταλικό λαό που υπέφερε από το καθεστώς αυτό. Να το επίμαχο στιχάκι: "...Την ετάραξες (σ.σ. την Ιταλία) στην πείνα κι είναι πια ξελιγωμένη, μοναχά η δική σου τσέπη είναι παραφουσκωμένη. Τα καημένα τα παιδιά της δεν τολμούν να πουν κουβέντα, τούς εράψατε το στόμα συ, ο Τζιάνος και η Ελντα". Σημειωτέον, ότι ο Β. Τσιτσάνης δεν έγραψε ούτε ένα τραγούδι για τον Ελληνοϊταλικό και την Κατοχή».
- Έρωτες στον πόλεμο;
«Ακόμα και για... έρωτες μέσα στη φωτιά και το θάνατο του πολέμου, έγραψαν οι ρεμπέτες. Τραυματίες και νοσοκόμες το θέμα, συνήθως με χάπι εντ, αλλά και με εφιάλτες, όπως στη "Νοσοκόμα" του Γ. Παπαϊωάννου. Ο τραυματίας ερωτεύθηκε τη νοσοκόμα που πήγε για να του γιάνει την πληγή, αλλά μετά το ειδύλλιον είχε τέλος απαίσιον, αφού τής είπε: "Από το Χάρο γλίτωσα για την κακή μου μοίρα και έπεσα στα χέρια σου κι άλλη λαχτάρα πήρα". Αριστούργημα!».
- Περί της Κατοχής;
«Για τη γερμανική κατοχή, μόνο οι ρεμπέτες έγραψαν τραγούδια, τα οποία έπαιζαν ιεροκρυφίως, λόγω προδοτών γερμανοτσολιάδων! Οι του ελαφρού εποίησαν ηχηρότατα την νήσσαν, αν δεν διασκέδαζαν, κιόλας, τον κατακτητή στα ακριβά κέντρα που έπαιζαν. Πάλι, δηλαδή, οι ρεμπέτες, έβγαλαν τον όφιν από την τρύπα, αν και άκουγαν τα μύρια. Ο Μάρκος έγραψε το "Χαϊδάρι", για το κολασμένο στρατόπεδο, και το "Ματσάκια πεντοχίλιαρα" για το κατοχικό πληθωριστικό χρήμα. Ο Μιχάλης Γενίτσαρης έγραψε τους "Μαυραγορίτες", τους "Λαδάδες", την "Επιδρομή στον Πειραιά" και ο Στέλιος Καρδάρας, για το 22άχρονο παλικάρι, αγωνιστή της αντίστασης και άπιαστο σαμποτέρ, που το πρόδωσαν Ελληνες, και οι Γερμανοί πρώτα το βασάνισαν άγρια και μετά το σκότωσαν. Επίσης ο Γενίτσαρης έκανε τραγούδι και τους λαϊκούς σαλταδόρους στα γερμανικά καμιόνια. Ο Μπαγιαντέρας έγραψε το σπαρταριστό "Του Κυριάκου το γαϊδούρι", που περιγράφει ένα ευτράπελο περιστατικό μέσα στην πείνα, όταν αντί για ένα μοσχάρι, έσφαξαν το αγαπημένο γαϊδούρι κάποιου Κυριάκου».