Αρχική σελίδα → Προσωπικά Ενδιαφέροντα → Ζωγραφική

Ο Μοντερνισμός γιορτάζει

Ο Μοντερνισμός γιορτάζει

Παρασκευή Κατημερτζή, εφ. Τα Νέα, 4/5/2007

Εκδηλώσεις στην Αθήνα για τα 100 χρόνια των «ΔΕΣΠΟΙΝΙΔΩΝ ΤΗΣ ΑΒΙΝΙΟΝ»

Ο πιο διάσημος (μαζί με την «Γκερνίκα») πίνακας του Πικάσο, οι «Δεσποινίδες της Αβινιόν», που εκτίθενται στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, σηματοδοτούν την απαρχή του Μοντερνισμού. Στον «Κώδικα Ντα Βίντσι» του Νταν Μπράουν αναφέρεται πως ο τίτλος «Les Demoiselles d΄Αvignon» είναι τέλειος αναγραμματισμός της φράσης «vile meaningless doodles» (πρόστυχα δίχως νόημα ορνιθοσκαλίσματα)...

Oι «Δεσποινίδες της Αβινιόν» του Πάμπλο Πικάσο, το πρώτο έργο της μοντέρνας τέχνης που ανέτρεψε την προοπτική και αποκάλυψε την επαναστατική απειλή του ασυνείδητου και της επιθυμίας, σύμφωνα με τον Αντρέ Μπρετόν, γίνονται εκατό ετών και προκαλούν στην Αθήνα μια σειρά εκδηλώσεων λόγου και τέχνης για το μοντέρνο κίνημα.

Τα πέντε κορίτσια ενός πορνείου στην οδό Αβινιόν της Βαρκελώνης, γυμνές, χωρίς καμπύλες, απειλητικές μορφές, σχεδιάσθηκαν στο Παρίσι από τον 25χρονο Πικάσο εκατοντάδες φορές για να καταφέρνουν να μας αποσπούν το βλέμμα προς τα μεγάλα άδεια μάτια τους. Δυο χρόνια κράτησε η «κυοφορία» τους στο ατελιέ και, αρχικά, στη σκηνή συμμετείχαν ένας ναύτης κι ένας φοιτητής ιατρικής.

Ήταν τόση η δύναμη αυτού του πρώτου έργου, που ο Πικάσο άργησε- πέντε χρόνια- να το δείξει. «Μια πραγματική εισβολή του διαφορετικού και του ασυνείδητου», κατά τον πατέρα της ψυχανάλυσης Ζίγκμουντ Φρόυντ. Που έπειτα από απώθηση αιώνων «έσκασε σαν κύμα, ασυγκράτητα στο έκθαμβο βλέμμα με την ορμή της πιο απόλυτης ετερότητας που είχε γνωρίσει η τέχνη ως εκείνη τη στιγμή», σύμφωνα με τον καθηγητή της Ψυχολογίας της Εικόνας Φώτη Καγκελάρη, που θα μιλήσει για το «αίνιγμα της επιθυμίας» σε ειδικό συμπόσιο τη Δευτέρα 7 Μαΐου στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.

Η εποχή του Μοντερνισμού στην τέχνη είναι και η εποχή του μοντερνισμού στην επιθυμία. Η επιθυμία του ανθρώπου για τη διαχείριση της ύπαρξής του, του σώματος, της σεξουαλικής έκφρασης, ύστερα από δύο αιώνες σεξουαλικής καταπίεσης και σιωπής. Η επιθυμία επιχειρεί μια βίαιη έξοδο κι αυτή η πρώτη εμφάνιση στην τέχνη, η ρήξη των συμβάσεων, γίνεται με τις γυμνές «Δεσποινίδες». Είναι μια εποχή σαρωτικών αλλαγών. Οι αδελφοί Ράιτ κάνουν τις πρώτες πτήσεις, τα πρώτα επίκαιρα προβάλλονται στους κινηματογράφους, οι ήχοι του Σένμπεργκ και του Στραβίνσκι είναι ήχοι σύγκρουσης. Η αφρικανική τέχνη και η εθνολογία έρχονται στο προσκήνιο, αφού όπως είπε ο Κλοντ Λεβί Στρος «δεν υπάρχουν ανώτεροι πολιτισμοί, υπάρχουν διαφορετικοί». Έτσι τίθεται για πρώτη φορά το ζήτημα της διαφορετικότητας.

Τα μυστικά τους

Το βλέμμα της περιφρόνησης. Τα ασύμμετρα άδεια μάτια των εκδιδόμενων δεσποινίδων «δεν επιτρέπουν στον θεατή να κοιτάζει μέσα τους και να γίνει ηδονοβλεψίας». Προοπτική. Η κατάργησή της στην απόδοση των πέντε γυναικών που προτείνουν τα στήθη τους με υψωμένα χέρια σ΄ έναν χώρο που δεν οδηγεί πουθενά εξαφανίζει κάθε ίχνος αφήγησης. Το θέμα είναι η αποδέσμευση της επιθυμίας. Προφητικό. Προμηνύει το τέλος της ζωγραφικής, προλέγει τον ντανταϊσμό και το πανκ, την πνευματική βία, τη σεξουαλική απελευθέρωση. Αναλογίες. Με τις «Λουόμενες» του Σεζάν και το «Άνοιγμα της Πέμπτης Σφραγίδας» του Γκρέκο.

Παραπομπή