→ Προσωπικά Ενδιαφέροντα → Ζωγραφική
Στα ίχνη του χαμένου πίνακα Ντα Βίντσι
John Tierney, εφ. Τα Νέα (The New York Times), 10/10/2009
Με ακτίνες νετρονίων αναζητούν- 450 χρόνια μετά την εξαφάνισή του- το αριστούργημα της Αναγέννησης
«Η μάχη του Ανγκιάρι» σε έναν τοίχο στην Αίθουσα των 500 του Παλάτσο Βέκιο στη Φλωρεντία
Θέλουν να επαληθεύσουν το ίχνος που άφησε ο ζωγράφος Τζιόρτζιο Βαζάρι
Σχεδόν 450 χρόνια μετά την εξαφάνισή του, το χαμένο αριστούργημα της Αναγέννησης περιμένει να δει ξανά το φως του ήλιου με τη βοήθεια της πυρηνικής φυσικής. Σε λίγες ημέρες, ακτίνες νετρονίων θα «επιτεθούν» σε έναν τοίχο στην Αίθουσα των 500 του Παλάτσο Βέκιο στη Φλωρεντία. Αν από πίσω κρύβεται ο περίφημος πίνακας του Λεονάρντο Ντα Βίντσι «Η μάχη του Ανγκιάρι», όπως πιστεύουν οι ερευνητές, τα νετρόνια θα τον βρουν.
Υπεύθυνος για το πρωτοποριακό εγχείρημα είναι ο Μαουρίτσιο Σερατσίνι, καθηγητής Εφαρμοσμένης Μηχανικής και επικεφαλής μίας διεθνούς επιστημονικής ομάδας, που ερεύνησε σπιθαμή προς σπιθαμή την κεντρική αίθουσα τελετών του παλατιού χρησιμοποιώντας λέιζερ, ραντάρ, κάμερες με υπέρυθρες ακτίνες και υπεριώδη φωτισμό. Όταν βρήκαν το πιθανό σημείο όπου κρύβεται ο πίνακας του Λεονάρντο, κατασκεύασαν συσκευές που θα επιχειρήσουν να τον εντοπίσουν εκπέμποντας ακτίνες νετρονίων.
Ψάχνουν από το 1975. Η κούρσα για τον εντοπισμό του χαμένου πίνακα άρχισε το 1975, με ένα ίχνος που θα ζήλευε και ο Νταν Μπράουν. Ο Σερατσίνι περνούσε πολλές ώρες στην Αίθουσα των 500 μαζί με τον ερευνητή του Ντα Βίντσι, Κάρλο Πεντρέτι, ψάχνοντας κάτι που θα τον οδηγήσει στον μεγάλο ζωγράφο. Το βρήκε όταν πρόσεξε την επιγραφή «Cerca Τrova» (ψάξε και θα βρεις) γραμμένη πάνω σε μία πράσινη σημαία στην τοιχογραφία του Τζιόρτζιο Βαζάρι, η οποία απεικόνιζε μία νίκη των Μεδίκων και κοσμούσε έναν από τους τοίχους του συγκεκριμένου δωματίου. Είναι ίσως το σημάδι που άφησε επίτηδες πίσω του ο καλλιτέχνης και βιογράφος των μεγάλων ζωγράφων της Αναγέννησης, όταν του ζητήθηκε το 1563 να ανακαινίσει την κεντρική αίθουσα του Παλάτσο Βέκιο και να αντικαταστήσει τις τοιχογραφίες του Μιχαήλ Αγγέλου και του Ντα Βίντσι με έργα αφιερωμένα στις νίκες των Μεδίκων.
Σε νέο τοίχο. Ο Σερατσίνι δεν μπορούσε ποτέ να πιστέψει ότι ο θαυμαστής του Λεονάρντο θα έφτανε να καταστρέψει το έργο του μεγάλου καλλιτέχνη. Το 2000, χάρη στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και επιστημονικών μεθόδων, ο Σερατσίνι πιστεύει ότι βρήκε τη μέθοδο που σκαρφίστηκε ο Βαζάρι για να προστατέψει τον περίφημο πίνακα. Τα ραντάρ και οι υπέρυθρες ακτίνες αποκάλυψαν ένα πιθανό κενό που έχει αφήσει ο Βαζάρι πίσω από τον τοίχο της αίθουσας. Φαίνεται λοιπόν, πως δεν ζωγράφισε πάνω στον πίνακα του Λεονάρντο αλλά πρώτα έχτισε μπροστά του έναν καινούργιο τοίχο από τούβλα και άφησε ένα κενό 15 εκατοστών. Μετά ζωγράφισε στον καινούργιο τοίχο μία νικηφόρα μάχη των Μεδίκων, αυτή που οι επισκέπτες του παλατιού θαυμάζουν τα τελευταία 446 χρόνια.
Ο χαμένος πίνακας απεικόνιζε τη Μάχη του Ανγκιάρι, όπου οι Φλωρεντινοί επικράτησαν έναντι των Μιλανέζων και η μορφή του είναι γνωστή από διάφορα προσχέδια του Λεονάρντο, καθώς και από το αντίγραφο του Ρούμπενς που έχει σωθεί. Ο πίνακας θα ήταν τριπλάσιος σε μέγεθος από τον Μυστικό Δείπνο, αλλά ο Ντα Βίντσι δεν τον τελείωσε ποτέ. Ζωγράφισε μόνο την κεντρική σκηνή της μάχης, η οποία θεωρήθηκε αριστούργημα για τον τρόπο που έδινε την κίνηση και την ανατομία των αλόγων και των στρατιωτών. Επειδή όμως, συνάντησε προβλήματα με την επιφάνεια του τοίχου και τα υλικά που χρησιμοποίησε, τον εγκατέλειψε το 1506.
Η σύγκρουση των νετρονίων
ΜΕ ΤΗ συμβολή εγγράφων του 16ου αιώνα σε συνδυασμό με τα ευρήματα των ραντάρ, ο Μαουρίτσιο Σερατσίνι εντόπισε το σημείο όπου πιστεύει ότι βρίσκεται ο πίνακας του Λεονάρντο. Για κάποια χρόνια έψαχνε τον τρόπο να δει αν η θεωρία του είναι αληθινή, χωρίς να χρειαστεί να γκρεμίσει τον τοίχο ή να χαλάσει την εξωτερική τοιχογραφία.
Ένας επιστήμονας του επισήμανε τη μέθοδο των νετρονίων. Σε συνεργασία με φυσικούς από τις ΗΠΑ, την Υπηρεσία Πυρηνικής Ενέργειας της Ιταλίας και πανεπιστήμια σε Ολλανδία και Ρωσία, ανέπτυξε τις συσκευές που θα αναγνωρίσουν τις χημικές ουσίες του πίνακα του Ντα Βίντσι.
Μία από τις συσκευές θα εντοπίσει τα νετρόνια που θα αναπηδήσουν στην επιφάνεια της νωπογραφίας, όταν συγκρουστούν με άτομα του υδρογόνου. Αυτά βρίσκονται στα οργανικά υλικά που χρησιμοποίησε ο ζωγράφος, όπως στο λινέλαιο και τη ρητίνη. Η άλλη συσκευή θα εντοπίσει τις ακτίνες γάμμα που παράγονται από τη σύγκρουση των νετρονίων με τα άτομα διαφορετικών χημικών στοιχείων.
Έπειτα από τόσα χρόνια ερευνών, κατά τις οποίες βρέθηκε το πιθανότερο σημείο του πίνακα και αναπτύχθηκαν οι τεχνικές για να τον εντοπίσουν, υπάρχει ένα ακόμα εμπόδιο που πρέπει να ξεπεράσει ο Σερατσίνι: την ιταλική γραφειοκρατία. Εδώ και χρόνια προσπαθεί να πάρει την άδεια από τον Δήμο Φλωρεντίας για να ρίξει επιτέλους τις ακτίνες νετρονίων στον τοίχο του Παλάτσο Βέκιο. Ο καινούργιος δήμαρχος έδωσε τελικά το πράσινο φως:
«Είμαστε πρόθυμοι να δώσουμε την άδεια στον καθηγητή. Σε μια- δυο εβδομάδες ελπίζουμε πως θα ξεκινήσει». Στη συνέχεια, ο Σερατσίνι θα χρειαστεί έναν χρόνο για να ολοκληρώσει την ανάλυση του χώρου και να έρθει στο φως το αριστούργημα του Ντα Βίντσι.