Αρχική σελίδα → Προσωπικά Ενδιαφέροντα → Ζωγραφική

Άγγελος Ακοτάντος, ο «Θεοτοκόπουλος» του 15ου αι.

Νέλλη Aμπραβανέλ, εφ. Καθημερινή, 17/11/2010

Έκθεση έργων του στο Μουσείο Μπενάκη στην οδό Κουμπάρη

Ο Άγγελος Ακοτάντος, πριν ταξιδέψει για την Κωνσταντινούπολη, συντάσσει στις 26 Απριλίου του 1436, ιδιοχείρως, τη διαθήκη του. Η διαθήκη αυτή παρουσιάζεται σήμερα στο κεντρικό κτίριο του Μουσείου Μπενάκη στην Κουμπάρη, στο πλαίσιο της έκθεσης «Χειρ Αγγέλου: Ενας ζωγράφος εικόνων στη βενετοκρατούμενη Κρήτη». Και δεν είναι τυχαίο που αποτελεί το κεντρικό έκθεμα. Γιατί αυτή η διαθήκη, εκτός από μοναδική στο είδος της, αφού δεν διασώζονται άλλα παρόμοια έγγραφα από καλλιτέχνες του 15ου αιώνα, και εκτός από πολύτιμη πηγή πληροφοριών για τη ζωή του Αγγελου Ακοτάντου, αποκαλύπτει ένα νέο είδος καλλιτέχνη. Εναν καλλιτέχνη που δείχνει να παίρνει μέρος στις συζητήσεις της εποχής, προετοιμάζοντας το έδαφος για τον διανοούμενο της Αναγέννησης.

Η έκθεση φωτίζει το έργο του Αγγελου Ακοτάντου μέσα από 49 έργα: 47 εικόνες, ένα εικονογραφημένο χειρόγραφο από το Μουσείο του Λούβρου και βεβαίως, τη διαθήκη του ζωγράφου από τα Κρατικά Αρχεία της Βενετίας. Η επιμελήτρια και ψυχή της έκθεσης, Μαρία Βασιλάκη, λέει ότι «ο ζωγράφος Αγγελος υπήρξε ο πιο σπουδαίος ζωγράφος μιας ιδιαίτερα ενδιαφέρουσας εποχής. Είναι η εποχή που το κέντρο της καλλιτεχνικής παραγωγής μετατοπίζεται, λόγω των δυσχερών ιστορικών συγκυριών, από την πρωτεύουσα του βυζαντινού κράτους, την Κωνσταντινούπολη, στην πρωτεύουσα της βενετοκρατούμενης Κρήτης, τον Χάνδακα (το σημερινό Ηράκλειο)... Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως ο ζωγράφος Αγγελος ήταν ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος του 15ου αιώνα». Η έκθεση, άλλωστε, εκτός από το έργο του Αγγελου, παρουσιάζει δείγματα της τέχνης που δημιουργείται γύρω στο 1400, και ολοκληρώνεται με την εικόνα της Κοίμησης της Θεοτόκου από ομώνυμο ναό στην Ερμούπολη της Σύρου, που φέρει την υπογραφή του Θεοτοκόπουλου.

Αν η διαθήκη αποτελεί κύριο στοιχείο για την κατανόηση της σημασίας του Αγγελου στη διαμόρφωση αυτού του νέου είδους καλλιτέχνη, η υπογραφή «Χειρ Αγγέλου» διαθέτει και αυτή τη δική της βαρύτητα.

Τόσο ο διευθυντής του μουσείου Αγγελος Δεληβορριάς όσο και η επιμελήτρια κ. Μαρία Βασιλάκη συμφωνούν ότι η υπογραφή υποδεικνύει από τη μία μια κοινωνική αποδοχή για το έργο του καλλιτέχνη, και από την άλλη, ένα είδος αυτογνωσίας εκ μέρους του ιδίου. Η κ. Μ. Βασιλάκη πάει ακόμα πιο πέρα, λέγοντας ότι υποδεικνύει «ενδεχομένως, μια τάση αυτοπεποίθησης ή και υπεροψίας, που όμως του τη συγχωρούμε...». Ο Αγγελος, άλλωστε, πρόκειται για έναν από τους τελευταίους βυζαντινούς ζωγράφους, που δείχνει να προετοιμάζει το έδαφος για τον αναγεννησιακό καλλιτέχνη.

Ο σχεδιασμός της έκθεσης είναι λιτός, αφήνοντας τα έργα να μιλήσουν από μόνα τους, κάποια ίσως πιο δυνατά από άλλα: ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η θεματική του Ασπασμού Πέτρου και Παύλου από τη Μονή Οδηγήτριας στην Κρήτη, καθώς και του Ευαγγελιστή Λουκά να ζωγραφίζει την εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας από το Recklinghausen, IkoneMuseum.

Το μουσείο προσφέρει ξεναγήσεις και σειρά διαλέξεων που ξεκινούν την Παρασκευή 19/11 με ομιλία της επιμελήτριας. Στις 15 και 16 Ιανουαρίου 2011, θα πραγματοποιηθεί στο κτίριο της Πειραιώς Διεθνές Συνέδριο με θέμα: «1400-1450: η καλλιτεχνική παραγωγή στην Κωνσταντινούπολη, τη Βενετία και τη βενετοκρατούμενη Κρήτη».