H νέα γενιά της επανάστασης

Andrew Mueller (Επιμέλεια: Αμαλία Νεγρεπόντη), εφ. Τα Νέα, 13/8/2005

Άλλαξαν ριζικά το πολιτικό τοπίο στην Aνατολική Eυρώπη και τη Mέση Aνατολή - Συναντήθηκαν για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Aκτιβισμού των Tιράνων

Eιρηνική εξέγερση εφήβων και τριαντάρηδων, ρίχνει κυβερνήσεις.

Μπορεί μια ομάδα εφήβων και νέων να ρίξει μια κυβέρνηση; Φυσικά. Έχει συμβεί αρκετές φορές τον τελευταίο καιρό, σε πολλές γωνιές της Ευρώπης, αλλά και της Μέσης Ανατολής. Πριν από λίγες μέρες οι νεαροί ηγέτες των εξεγέρσεων που μέσα στην τελευταία πενταετία άλλαξαν ριζικά το πολιτικό τοπίο στην Ανατολική Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή συναντήθηκαν για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Ακτιβισμού των Τιράνων.

Εκσυγχρονιστές. Όλοι οι συγκεντρωμένοι είναι σύνεδροι του πρώτου Φεστιβάλ Ακτιβισμού των Τιράνων. Είναι οι ηγέτες οργανώσεων όπως η Ότπορ της Σερβίας, η Κμάρα της Γεωργίας και η Πόρα της Ουκρανίας, καθώς και οι οικοδεσπότες της διοργάνωσης, η αλβανική Μτζαφτ, οι οποίοι έχουν εκσυγχρονίσει το μοντέλο ειρηνικής αντίστασης του Γκάντι και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, χρησιμοποιώντας ορισμένες ιδιαίτερα σύγχρονες μεθόδους του μάρκετινγκ και της διαφήμισης, χάπενινγκ, μιντιακά τερτίπια και φυσικά τις άπειρες επικοινωνιακές δυνατότητες που προσφέρει το Ίντερνετ. Οι νέοι αυτοί έχουν ήδη παίξει κρίσιμο ρόλο στην πτώση κυβερνήσεων στην πρώην Γιουγκοσλαβία, τη Γεωργία, την Ουκρανία και τον Λίβανο. Και εάν κρίνει κανείς από τον δυναμισμό και την όρεξη που επέδειξαν κατά τη διήμερη συνάντησή τους, δεν βρίσκονται παρά μόνο στην αρχή...

Διαψεύδουν για τη CIA. Υπάρχει βέβαια μια θεωρία συνωμοσίας που περιβάλλει τους νέους οι οποίοι συμμετέχουν στα κινήματα αυτά. «Ξέρω αυτά που λέγονται, ότι είμαστε δημιούργημα της CIA» λέει ο Ιβάν Μάρκοβιτς του Ότπορ (της σερβικής Αντίστασης). «Όμως η CIA είναι μια οργάνωση αυστηρά μυστική, ακριβώς το αντίθετο από αυτά τα κινήματα, που δεν έχουν ιεραρχική δομή και είναι κάθε άλλο παρά μυστικά». Ο 31χρονος Μάρκοβιτς είναι ένας από τους αστέρες αυτού του διημέρου. Ιδρυτικό μέλος του Ότπορ και εκ των αρχιτεκτόνων της επανάστασης που έριξε τον πρώην πρόεδρο της χώρας, Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, έχει έκτοτε μεταδώσει τη σχετική εμπειρία του σε αντίστοιχα κινήματα που έχουν αναπτυχθεί στην Ουκρανία, τη Γεωργία και τον Λίβανο.

Βιντεογκέιμ. Ο Μάρκοβιτς ασχολείται τώρα με τη δημιουργία ενός βιντεογκέιμ με τίτλο «Μία Πιο Ισχυρή Δύναμη", στο οποίο οι παίκτες καλούνται να δημιουργήσουν το δικό τους μη βίαιο κίνημα για να ρίξουν μία εικονική κυβέρνηση. Είναι ένας ιδιαίτερα έξυπνος αναλυτής του μάρκετινγκ και της επανάστασης και παραδέχεται ότι το Ότπορ δέχθηκε βοήθεια από το εξωτερικό. «Είμαστε αναγκασμένοι να το κάνουμε αυτό και να δεχτούμε ξένη βοήθεια», επισημαίνει. «Δεν είχαμε εσωτερικές πηγές χρηματοδότησης».

Ένα μεγάλο μέρος αυτής της βοήθειας ήταν αμερικανική, πράγμα που ισχύει και για όλα τα παρόμοια κινήματα. Το φυλλάδιο του φεστιβάλ που έφτιαξε η Μτζαφτ («Αρκετά», στα αλβανικά) αναγνωρίζει τη χρηματοδότησή του, μεταξύ άλλων, από τον Οίκο της Ελευθερίας («Freedom House», μία αμερικανική οργάνωση που αναλαμβάνει πρωτοβουλίες υπέρ της δημοκρατίας) και από το αμερικανικό κράτος (από την Αμερικανική Υπηρεσία για Διεθνή Ανάπτυξη).

«Αυτό το θέμα ήταν δίλημμα για μας», αναφέρει ο Μάρκοβιτς. «Όταν διαδηλώσαμε για πρώτη φορά, το 1996, η Αμερική υποστήριξε τον Μιλόσεβιτς εναντίον μας, επειδή ήταν εγγυητής των Συμφωνιών του Ντέιτον. Τρία χρόνια αργότερα, η Αμερική στράφηκε εναντίον του. Τι έπρεπε να κάνουμε εμείς; Να γίνει ο Μιλόσεβιτς φίλος μας; Όχι, αφού παρέμενε εχθρός μας. Οπότε πράγματι λάβαμε χρήματα, αλλά ποτέ δεν λάβαμε διαταγές από κανέναν. Γι' αυτό πετύχαμε. Όταν οι άνθρωποι μιας χώρας δέχονται εντολές από το εξωτερικό για την επίτευξη κάποιου στόχου, συνήθως αυτός αποτυγχάνει. Άλλο είναι να σε υποστηρίζουν και άλλο είναι να σε ενορχηστρώνουν».

Αντιγράφοντας το... στυλ της Κόκα-Κόλα

Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί η σερβική οργάνωση Ότπορ αποτέλεσε έμπνευση για τόσο πολύ κόσμο, αλλά και για τις διάφορες άλλες νεανικές επαναστατικές οργανώσεις που «ξεφύτρωσαν» όπου βασίλευε η τυραννία διεφθαρμένων καθεστώτων. H «παρέα» του Ότπορ όχι μόνον κατάφερε να ρίξει έναν δικτάτορα, αλλά το έκανε και με στυλ! Το κίνημα χρησιμοποίησε ως όπλα μπογιές και αυτοκόλλητα αντί για σφαίρες και βόμβες, επιθυμώντας να γελοιοποιήσει την εξουσία, αντί να την πολεμήσει. Ο Μάρκοβιτς αναφέρει ως μία από τις βασικές πηγές έμπνευσης της επαναστατικής οργάνωσης την Κόκα-Κόλα. «Καταλάβαμε ότι ενώ υπάρχουν ορισμένες εξαιρετικές πορτοκαλάδες που κυκλοφορούν στην αγορά, κανένας δεν τις πίνει και όλοι πίνουν ένα φρικτό καφετί ζουμί με πολλή ζάχαρη. Γιατί; Επειδή η Κόκα-Κόλα είναι η πιο ισχυρή φίρμα του κόσμου, με ένα απλό, δυνατό μήνυμα. Το σήμα της Κόκα-Κόλα υπάρχει παντού και γι' αυτό κι εμείς βάλαμε παντού το σήμα της Ότπορ - σε αναπτήρες, ομπρέλες, αυτοκόλλητα τα οποία κολλούσαμε παντού. Γίναμε η φίρμα της επανάστασης, με το σύμβολο της σφιγμένης γροθιάς και από κάτω το σλόγκαν «Γκοτόβ Τζε!» («Είναι τελειωμένος»).