Solar Sity: 120 σπίτια παράγουν ενέργεια!

Λίνα Γιάνναρου, εφ. Καθημερινή, 13/11/2004

Ξεχάστε την τιμή του πετρελαίου θέρμανσης. Φανταστείτε ότι ζείτε σε ένα σπίτι στο οποίο μπορείτε να καταναλώσετε όση ενέργεια θέλετε, χωρίς να σας απασχολεί το οικονομικό, αλλά ούτε και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της σπατάλης σας. Σε ένα βιοκλιματικό σπίτι που παράγει ενέργεια. Tο ΟΙΚΟ ταξίδεψε στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας για να φέρει εντυπώσεις από την πρώτη ενεργειακά αυτάρκη γειτονιά στην Ευρώπη, τη Solar City.Ο Γιούργκεν με το γιο του έχουν μόλις τελειώσει τα ψώνια τους και επιστρέφουν σπίτι. Οση ώρα όμως αυτοί έλειπαν, το σπίτι τους «δούλευε». Μάζευε δηλαδή τις ακτίνες του ηλίου και τις μετέτρεπε σε ωφέλιμη ενέργεια προκειμένου να καλύψει όλες τις ανάγκες του νοικοκυριού. Βρισκόμαστε στην περιοχή Schlierberg του Φράιμπουργκ, την πόλη στα νότια της Γερμανίας - που έχει δικαιωματικά λάβει τον τίτλο της «περιβαλλοντικής πρωτεύουσας» της Ευρώπης. Σε αυτήν την περιοχή έχει κατασκευαστεί μια πρότυπη «ηλιακή γειτονιά», η Solar City, έργο του πρωτοπόρου αρχιτέκτονα Ρολφ Ντις. Εκ πρώτης όψεως, η γειτονιά δεν φαίνεται να διαφέρει σε τίποτα από αυτές άλλων περιοχών της Γερμανίας - καθαροί δρόμοι, κάδοι ανακύκλωσης παντού, φροντισμένοι κήποι. Εξαίρεση αποτελούν οι τολμηροί χρωματισμοί στους τοίχους των σπιτιών και τα μεγάλα παράθυρα που καλύπτουν σχεδόν όλη την πρόσοψη των κτιρίων. Οπως διαπιστώσαμε όμως, και τα δύο χαρακτηριστικά επιτελούν το δικό τους έργο. Τα σπίτια στη Solar City δεν χρειάζονται παροχή ρεύματος. Παράγουν μόνα τους την ενέργεια που καταναλώνουν -και ακόμα περισσότερη- αφού οι στέγες τους είναι επικαλυμμένες από φωτοβολταϊκά πανό και ηλιακούς θερμικούς συλλέκτες. Οι κάτοικοι είναι διπλά κερδισμένοι, καθώς όχι μόνο δεν χρειάζεται να ανησυχούν για το λογαριασμό του ρεύματος, αλλά κερδίζουν χρήματα από την «πώληση» του περισσεύματος της ενέργειας που τα σπίτια τους παράγουν στο τοπικό δίκτυο.

Mε το «βλέμμα» στον ήλιο

Εάν όμως η Solar City αποτελεί την τελευταία λέξη της τεχνολογίας στην εξοικονόμηση ενέργειας μέσω της χρήσης φωτοβολταϊκών συστημάτων, ταυτόχρονα σηματοδοτεί και την επιστροφή στην αρχιτεκτονική των προγόνων μας. Δηλαδή; Για αιώνες, σε πολλές περιοχές του πλανήτη, όπως στην αρχαία Ρώμη, ή ακόμα και στις πλαγιές των Αλπεων, οι κάτοικοι έχτιζαν τα σπίτια τους ανάλογα με την κίνηση του ηλίου προκειμένου να εκμεταλλεύονται τις ευεργετικές του ιδιότητες και να προφυλάσσονται από το κρύο. Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, όμως, και την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων, επικράτησε η άποψη ότι η Φύση μπορεί να αγνοηθεί, καθώς ο ηλεκτρισμός και το πετρέλαιο μπορεί να την αντικαταστήσει πλήρως τουλάχιστον στη θέρμανση, στο φωτισμό και στον κλιματισμό των σπιτιών. Ο Ντις ποτέ δεν συμμερίστηκε αυτήν την άποψη. Ηδη από το 1969 όταν άνοιξε το αρχιτεκτονικό του γραφείο πίστευε ότι το φως και ο ήλιος πρέπει να αποτελούν βασικά στοιχεία της κατασκευής κτιρίων, κατ' αρχήν για... ψυχολογικούς λόγους και έπειτα για ενεργειακούς. Ετσι, και οι 120 «ηλιακές κατοικίες» της Solar City έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να «κοιτάζουν» τον ήλιο. Μεγάλα παράθυρα καλύπτουν τις προσόψεις τους προκειμένου να «ρουφούν» τη ζέστη το χειμώνα, ακόμα κι όταν η ηλιοφάνεια είναι περιορισμένη, ενώ οι στέγες και τα μπαλκόνια (ναι, μπαλκόνια στη Γερμανία) τα προστατεύουν από την καλοκαιρινή ζέστη. Οι εξωτερικοί τοίχοι είναι αντιανεμικοί και διαθέτουν εξαιρετική μόνωση. Παρ' όλ' αυτά, τα σπίτια «αναπνέουν» χάρις σε ένα εξελιγμένο σύστημα εξαερισμού που είναι εγκατεστημένο σε κάθε κτίριο. Tο σύστημα αυτό αποβάλλει τον χρησιμοποιημένο αέρα, συγκρατώντας όμως τη ζέστη, με την οποία «τροφοδοτεί» τον φρέσκο αέρα που διοχετεύει στο κτίριο.

Tα σπίτια παραμένουν δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά το χειμώνα ακόμα και όταν έξω η θερμοκρασία έχει πέσει στους -10 βαθμούς Κελσίου (συνηθισμένο για την περιοχή). Επιπλέον θέρμανση απαιτείται μόνο μερικές εβδομάδες το χρόνο, αλλά ακόμα και σ' αυτήν την περίπτωση η ενέργεια που χρειάζεται αντιστοιχεί στο ένα έβδομο της ενέργειας που απαιτεί ένα οποιοδήποτε άλλο σπίτι για να θερμανθεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο ίδιο διάστημα που μια κατοικία στη Solar City καταναλώνει 460 κιλοβατώρες, παράγει... 4.000 κιλοβατώρες! Εχει βρεθεί μάλιστα ότι σε 50 χρόνια, μια κατοικία «θετικής ενέργειας» όπως αυτή της Solar City θα παράγει την ίδια ενέργεια που παράγουν 200.000 λίτρα πετρελαίου θέρμανσης! Οπως σωστά επισημαίνει ο Ντις, «οι κάτοικοι των ηλιακών σπιτιών δεν επηρεάζονται από τις πετρελαϊκές κρίσεις». Αντίθετα, πουλώντας την επιπλέον ενέργεια που παράγουν στο τοπικό δίκτυο κερδίζουν κατά μέσον όρο 300 ευρώ το μήνα!

H μόνη διαφορά

Ο Γιούργκεν και η οικογένειά του ήταν από τους πρώτους που εγκαστάθηκαν στη Solar City. Μετακόμισαν στο Φράιμπουργκ από το Μόναχο όταν η δουλειά του Γιούργκεν μεταφέρθηκε στη Βασιλεία και έπρεπε να βρίσκεται όσο το δυνατόν πιο κοντά στα νοτιοδυτικά σύνορα. «Τότε κάποιος μας είπε ότι πωλούνται πρότυπες ηλιακές κατοικίες στην Schlierberg. Στην αρχή σκεφθήκαμε ότι η ηλιοφάνεια στη Γερμανία δεν είναι αρκετή για να παράγει την ενέργεια που χρειάζεται ένα σύγχρονο σπιτικό, αλλά το ψάξαμε, είδαμε ότι μας συμφέρει και το αποφασίσαμε», λέει στο ΟΙΚΟ. «Μας άρεσε πολύ η ιδέα ότι θα παρήγαμε εμείς την ενέργεια που θα καταναλώναμε μέσα από το ίδιο μας το σπίτι». Σε τι διαφέρει η ζωή σε μια ηλιακή κατοικία; «Σε τίποτα ουσιαστικά. Με τη διαφορά ότι δεν λαμβάνουμε λογαριασμούς ρεύματος και ότι χρησιμοποιώντας όση ενέργεια χρειαζόμαστε, γνωρίζουμε ότι δεν επιβαρύνουμε το περιβάλλον. Το μόνο που έπρεπε να συνηθίσουμε ήταν τα... μεγάλα παράθυρα από τα οποία μπορεί κανείς να δει μέσα στο σπίτι. Αλλά είναι μια πολύ καλή γειτονιά, γνωριζόμαστε όλοι μεταξύ μας, κι έτσι δεν ανησυχούμε. Είναι πολύ καλά και για τα παιδιά».

Tο Φράιμπουργκ, ιδανικό για το πείραμα

Το Φράιμπουργκ αποτελούσε την ιδανική πόλη για να φιλοξενήσει ένα πείραμα σαν κι αυτό. Στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η πόλη θεωρείται πρότυπο παγκοσμίως, καθώς συγκεντρώνει τα περισσότερα ερευνητικά κέντρα εναλλακτικών μορφών ενέργειας, ενώ παράλληλα η δημοτική αρχή έχει υιοθετήσει σειρά μέτρων για την ανάπτυξη της ηλιακής ενέργειας. Ηδη σε κάθε κάτοικο του Φράιμπουργκ αντιστοιχούν 15,7 μεγαβάτ ενέργειας που παράγεται από φωτοβολταϊκά συστήματα, ενώ η έκταση που καταλαμβάνουν οι θερμικοί συλλέκτες οι οποίοι έχουν εγκατασταθεί στην πόλη φθάνει τα 8.593 τετραγωνικά μέτρα. Ταυτόχρονα, όσοι επενδύνουν σε ηλιακά συστήματα και ιδιαίτερα όταν πρόκειται για κατοικίες, επιχορηγούνται από το κράτος, ενώ και η τοπική εταιρεία παροχής ενέργειας τούς προσφέρει οικονομική βοήθεια. Στόχος είναι η ηλιακή ενέργεια να αποτελέσει στο εγγύς μέλλον την ιδανική εναλλακτική λύση στην ενέργεια που παράγεται από τα ορυκτά καύσιμα. Στη Solar City, πάντως, το μέλλον είναι ήδη εδώ.