Τι πρέπει να ξέρουμε για τα φωτοβολταϊκά

Χαρά Τζαναβάρα, εφ. Ελευθεροτυπία, 2/9/2005

Με τη βοήθεια των οδηγιών της GREENPEACE και του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ), θα επιχειρήσουμε να δώσουμε απαντήσεις σε κάποια από τα ερωτήματα των αναγνωστών μας σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας:

1 Συμφέρει η ηλιακή ενέργεια;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Βεβαίως, γιατί καλύπτει τις ανάγκες σε ενέργεια αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος. Αρκεί να αναφερθεί ότι για κάθε κιλοβατώρα που καταναλώνουμε από το δίκτυο της ΔΕΗ απαιτούνται καύσεις που επιβαρύνουν την ατμόσφαιρα με ένα, τουλάχιστον, κιλό διοξειδίου του άνθρακα, του πιο σημαντικού από τα λεγόμενα αέρια του θερμοκηπίου. Η κάλυψη των ενεργειακών αναγκών από τον ήλιο θεωρείται συμφέρουσα λύση για εξοχικές κατοικίες και το κόστος μειώνεται σε περίπτωση που καλύπτονται περισσότερες ιδιοκτησίες. Σε χώρες του εξωτερικού με οργανωμένη δόμηση, έχει αποδειχθεί πολύ συμφέρουσα η κάλυψη των αναγκών με φωτοβολταϊκά συστήματα.

2 Με συμφέρει να καταφύγω σε ανανεώσιμες πηγές;

ΑΠ.: Εξαρτάται από την περιοχή που βρίσκεται η κατοικία. Είναι, για παράδειγμα, συμφέρουσα σε νησιά. Εξαρτάται όμως από τη βαρύτητα που δίνει ο κάθε ιδιοκτήτης στα οικονομικά κριτήρια στις βασικές επιλογές του, αφού κατά γενική ομολογία το φθηνό δεν είναι πάντα η καλύτερη λύση.

3 Πρέπει να είμαι συνδεδεμένος και με το δίκτυο της ΔΕΗ;

ΑΠ.: Ενα σύστημα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας λειτουργεί αυτοτελώς και γι' αυτό χρησιμοποιούνται σήμερα στη χώρα μας για εγκαταστάσεις που βρίσκονται μακριά από το δίκτυο της ΔΕΗ. Ομως η παρουσία του γνωστού μας δικτύου μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά και αποτελεσματικά σε περιπτώσεις που δεν επαρκεί το εναλλακτικό σύστημα.

4 Θα έχω πρόβλημα με τα φωτοβολταϊκά τον χειμώνα;

ΑΠ.: Η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από τον ήλιο εξαρτάται από την ηλιακή ακτινοβολία και όχι από τη θερμότητα. Σε μια χειμωνιάτικη ημέρα υπάρχει διάχυτο φως, που επαρκεί για τις ανάγκες του συστήματος. Αυτό δείχνει η εφαρμογή τους στη βόρεια Ευρώπη. Στην Ελλάδα, με την άπλετη ηλιοφάνεια, τα συστήματα αποδίδουν καλύτερα. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι η απόδοση είναι καλύτερη στις νοτιότερες περιοχές και μειώνεται όσο προχωράμε προς τα βόρεια, γεγονός που επηρεάζει όμως μόνον το κόστος της αρχικής εγκατάστασης.

5 Μπορώ να καλύψω με φωτοβολταϊκά όλες τις ανάγκες ενός νοικοκυριού;

ΑΠ.: Θεωρητικά, ναι. Ολα όμως εξαρτώνται από τις ειδικές ανάγκες του κάθε νοικοκυριού. Για λόγους απόδοσης και οικονομίας δεν συνιστάται η χρήση τους σε ηλεκτρικές συσκευές που χαρακτηρίζονται ενεργοβόρες, όπως είναι κουζίνες, καλοριφέρ, θερμοσίφωνες κ.λπ., που μπορούν να αντιμετωπιστούν με άλλους τρόπους, όπως φυσικό αέριο ή με ηλιακούς θερμοσίφωνες.

6 Τι ρεύμα παράγουν τα φωτοβολταϊκά;

ΑΠ.: Παράγουν συνεχές ρεύμα, που σημαίνει ότι απαιτούνται ανάλογες συσκευές ή τοποθέτηση συστήματος που θα το μετατρέπει σε εναλλασσόμενο 220 βολτ, όπως είναι το ρεύμα της ΔΕΗ.

7 Πόσο ισχυρό πρέπει να είναι ένα φωτοβολταϊκό σύστημα για να καλύψει τις ανάγκες μιας τριμελούς οικογένειας;

ΑΠ.: Σύμφωνα με τη γενική αρχή, αρκεί ένα σύστημα δυναμικότητας 3 κιλοβάτ. Η τελική ισχύς όμως εξαρτάται από τις συνήθειες της κάθε οικογένειας, καθώς και αν προβλέπονται και εναλλακτικές λύσεις για επιμέρους λειτουργίες.

8 Μπορούν να τοποθετηθούν φωτοβολταϊκά σε υπάρχον σπίτι;

ΑΠ.: Βεβαίως, τέτοιες λύσεις είναι καλύτερο να σχεδιάζονται μαζί με το σπίτι, αλλά αυτό δεν είναι απαγορευτικό για υπάρχουσες κατασκευές. Προϋπόθεση είναι να υπάρχει ελεύθερος χώρος και κατά προτίμηση ασκίαστος, ώστε να γίνεται καλύτερη εκμετάλλευση της ηλιακής ακτινοβολίας στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας. Υπολογίζεται ότι πρέπει να εξασφαλίζεται περίπου ένα τετραγωνικό μέτρο ελεύθερης επιφάνειας για την παραγωγή 100 βατ. Η απόδοση είναι καλύτερη όταν ο προσανατολισμός του σπιτιού είναι νότιος.

Επιχορήγηση και 100% φοροαπαλλαγή

Χαρά Τζαναβάρα, εφ. Ελευθεροτυπία, 2/9/2005

Τη θέσπιση κινήτρων για την ενίσχιση των εναλλακτικών πηγών μελετούν, σύμφωνα με πληροφορίες, τα συναρμόδια υπουργεία Ανάπτυξης και ΠΕΧΩΔΕ, με στόχο να περιληφθούν στο νομοσχέδιο του κ. Σιούφα για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, το οποίο βρίσκεται στο τελικό στάδιο επεξεργασίας.

Οι ρυθμίσεις θα περιλαμβάνουν δύο επιλογές:

* Επιχορήγηση στο κόστος της εγκατάστασης, που θα διαμορφώνεται από 30 έως και 55%, ανάλογα με την περιοχή στην οποία βρίσκεται η κατοικία.

* Φοροαπαλλαγή που μελετάται να φθάνει ώς και το 100% της δαπάνης.

Θα ενισχυθεί επίσης η δυνατότητα πώλησης στη ΔΕΗ ρεύματος που θα προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, όπως τα φωτοβολταϊκά, το οποίο θα περισσεύει από τα μικρά νοικοκυριά. Σήμερα προβλέπεται μια τέτοια δυνατότητα, αλλά οι τιμές είναι χαμηλές, από 0,064 έως 0,082 ευρώ, με αποτέλεσμα να μην λειτουργεί ως κίνητρο.

Σήμερα, η παροχή κινήτρων είναι πολύ περιορισμένη, μάλιστα πριν από μια διετία καταργήθηκε και η φοροαπαλλαγή για την εγκατάσταση ηλιακού θερμοσίφωνα. Ειδικά γιά τα φωτοβολταϊκά συστήματα ισχύουν κάποιες ενισχύσεις, αλλά μόνον για επαγγελματική και όχι τόσο για οικιακή χρήση.

Για τις κατοικίες προβλέπεται μια μικρή φοροελάφρυνση σε ποσοστό 20% του κόστους εγκατάστασης, το οποίο μεταφράζεται σε μείωση 3-8% της πραγματικής αξίας ενός τέτοιου συστήματος, ενώ η συνολική μείωση επί του φόρου δεν μπορεί να υπερβεί τα 500 ευρώ.

Το Επιχειρησιακό πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητας (ΕΠΑΝ) 2000-2006 του υπουργείου Ανάπτυξης, αλλά και ο ισχύων αναπτυξιακός νόμος παρέχει κίνητρα για ανανώσιμες πηγές ενέργειας, κυρίως για φωτοβολταϊκά συστήματα, τα οποία προβλέπουν επιδοτήσεις και φοροαπαλλαγές. Οι επιδοτήσεις εξαρτώνται από το γεωγραφικό διαμέρισμα στο οποίο βρίσκεται η επιχείρηση και διαμορφώνεται στο 50% της δαπάνης για τους νομούς Ξάνθης, Ροδόπης και Εβρου, στο 40% για τους νομούς Αττικής και Θεσσαλονίκης. Η επιδότηση θεωρείται ανεπαρκής αφού στη χώρα μας με τη μοναδική ηλιοφάνεια είναι εγκατεστημένο μόλις το 0,1% του παγκόσμιου πληθυσμού των φωτοβολταϊκών συστημάτων.

Ολόκληροι οικισμοί

Στη βόρεια και κεντρική Ευρώπη αναπτύσσονται ολόκληροι οικισμοί που καλύπτουν τις ενεργειακές ανάγκες από τέτοιες μορφές. Αξιοποιούνται ακόμη και οι εθνικοί δρόμοι για να τοποθετηθούν πανέλα με φωτοβολταϊκά συστήματα, τα οποία εκτός από ενέργεια εξασφαλίζουν και ηχοπροστασία στις γύρω κατοικημένες περιοχές.

Τέτοιες λύσεις έχουν ευρεία εφραμογή σε χώρες όπως η Ελβετία, αφού ακόμη και με απόλυτη συννεφιά το φωτοβολταϊκό παράγει το 20% της μέγιστης ισχύς του.

Βεβαίως η απόδοση των ηλιακών συστημάτων ενέργειας εξαρτάται από το γεωγραφικό μήκος και η χώρα μας χωρίζεται σε τέσσερις ζώνες με βάση το ηλιακό δυναμικό. Υπολογίζεται ότι ένα φωτοβολταϊκό σύστημα αποδίδει έως 1.450 κιλοβατώρες, έναντι 1.200 στη Θεσσαλονίκη και 1.600 στη Ρόδο. Πάντως και οι τρεις θεωρούνται πολύ ικανοποιητικές παροχές για το σύστημα.

Υπολογίζεται ότι 3 κιλοβάτ μπορούν να καλύψουν τις ημερήσιες ανάγκες μιας τριμελούς οικογένειας, ενώ υπολογίζεται ότι για την παραγωγή 100 βατ αρκεί μια εγκατάσταση επιφάνειας ενός τετραγωνικού.

Ο πιο αρνητικός παράγοντας στη διάδοση των ήπιων μορφών ενέργειας θεωρείται, πέρα από την ελλειπή ενημέρωση, το μεγάλο κόστος εγκατάστασης των συστημάτων. Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο, αφού μια στροφή προς τις εναλλακτικές μορφές θα επιφέρει ουσιαστική συμπίεση του κόστους.

Με στόχο τη μείωση της κατανάλωσης στον οικιακό τομέα εξετάζεται επίσης η παροχή κινήτρων για τοποθέτηση συστημάτων μόνωσης σε υπάρχουσες οικοδομές, που μεταξύ άλλων θα περιλαμβάνουν την αντικατάσταση κουφωμάτων και τη θερμομόνωση των εξωτερικών τοίχων και των οροφών