Η γειτονιά επιστρέφει με μια πολυκατοικία

Έφη Φαλίδα, εφ. Τα Νέα, 19/10/2006

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΣΤΟ ΜΕΤΑΞΟΥΡΓΕΙΟ

Ένα αρχιτεκτόνημα (με βάση διεθνή διαγωνισμό) και άξονα τη γειτονιά, στο κέντρο της Αθήνας βάζει στοίχημα να αλλάξει τη νοοτροπία της εργολαβικής πολυκατοικίας

Η εικόνα των αθηναϊκών πολυκατοικιών ως πολυώροφων κουτιών σε παράταξη, αλλάζει. Μια αρχή γίνεται στο Μεταξουργείο, σε μια πυκνοκατοικημένη, υποβαθμισμένη περιοχή του κέντρου. Όπου σε ένα οικόπεδο στην οδό Μυλλέρου, ένα αρχιτεκτόνημα με άξονα την ιδέα της γειτονιάς αντιπαρατίθεται στην νοοτροπία της αντιπαροχής και των πολυκατοικιών από εργολάβους και ανοίγει τη συζήτηση για τη μετάπλασή τους.

«Η πρότασή μας μιλάει για μία γειτονιά σπιτιών στον χώρο. Επιστρέψαμε στο παρελθόν, στη σχέση του ανθρώπου με τον υπαίθριο χώρο και την επεξεργαστήκαμε με σύγχρονα κριτήρια, για να "μιλήσουμε" για σπίτια με ξεχωριστή το καθένα ταυτότητα που ταυτόχρονα σέβονται τον ιδιωτικό βίο αλλά και προσφέρουν δυνατότητα συναναστροφής με τους άλλους. Σκεφτήκαμε ότι οι κάτοικοι της περιοχής αυτής στο παρελθόν είχαν τα σπίτια τους γύρω από μία κοινή αυλή», εξηγούν στα «ΝΕΑ» οι νέοι αρχιτέκτονες Γιάννης Παπαδόπουλος και Γεωργία Δασκαλάκη, των οποίων η μελέτη πρόκειται σύντομα να υλοποιηθεί.

Μια πραγματικότητα που μοιάζει με παιχνίδι με πολύχρωμους κύβους που απλώνεται στον χώρο των 2.155 τ.μ. με τρεις ορόφους κι ένα ισόγειο. Ένα ανάγλυφο με όγκους που παίζει με το πλήρες και το κενό αφήνοντας χώρο για πράσινο, δίνοντας θέα προς τον ουρανό και το φως και τον αέρα να κυκλοφορούν ανάμεσα στα 41 διαμερίσματα (τα οποία έγιναν ανάρπαστα από τα σχέδια ακόμη!) και τα τρία καταστήματα.

Η μελέτη ήταν μία από τις 102 προτάσεις που υπέβαλαν ομάδες Ελλήνων και ξένων αρχιτεκτόνων για τον Πανευρωπαϊκό Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό που διοργάνωσαν η ιδιοκτήτρια του οικοπέδου εταιρεία ΓΕΚ Α.Ε. και το αρχιτεκτονικό περιοδικό «Δομές». Στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένα συγκρότημα με ιδιαίτερο χαρακτήρα, που θα έδινε μια εκδοχή εναλλακτικής κατοίκησης στο ιστορικό κέντρο.

Οι μελετητές πρότειναν ποικίλες λύσεις: ένα κτίριο με κυματιστές όψεις και φυσιογνωμία σύγχρονου αθηναϊκού κτηρίου ήταν η πρόταση της Κατερίνας Τσιγαρίδα και των συνεργατών της που πήρε το πρώτο βραβείο, ένα τεθλασμένο εξωτερικό κέλυφος που θυμίζει βάφλα το δεύτερο βραβείο των Torsten Bessel, Κατερίνας Διακομίδου και Νίκου Χαρίτου, ενώ προτάσεις έκαναν και ο Ρισάρ Σκοφιέ με τους φοιτητές του από το Παρίσι, ο Ανδρέας Αγγελιδάκης, ο Αστέριος Αγκαθίδης, ο Γιουν-Γιουνγκ Τσο από τη Φρανκφούρτη.

«Μάθαμε από αυτόν τον διαγωνισμό ότι η Αθήνα μπορεί να παράξει σύγχρονη αρχιτεκτονική που ανταποκρίνεται στους νέους τρόπους ζωής και στην τάση επιστροφής στο κέντρο της πόλης. Το αρχιτεκτόνημα στο Μεταξουργείο είναι μια ψηφίδα που μπορεί να επηρρεάσει αισθητικά τον ιστό της πόλης, αλλά και να αναβαθμίσει την οικονομική αξία της περιοχής που είναι και το ζητούμενο για έναν επενδυτή» επισημαίνει η πολιτικός μηχανικός Μαρία-Ρίτα Κάμπα, μέλος της πενταμελούς κριτικής επιτροπής του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού.

«Η πρότασή μας μιλάει για μία γειτονιά σπιτιών στον χώρο», εξηγούν οι αρχιτέκτονες

«Μέχρι σήμερα ο ιδιώτης επενδυτής κάνει απλά οικοδομήματα που δεν ανανεώνουν την πόλη και όχι αρχιτεκτονήματα. Όμως μια σειρά αρχιτεκτονημένων κτίριων ιδιωτικού ή δημόσιου χαρακτήρα μπορεί να κάνει μία πόλη ταξιδιωτικό προορισμό. Το είδαμε να συμβαίνει στο Μπιλμπάο της Ισπανίας, με το μουσείο μοντέρνας τέχνης Γκουγκενχάιμ του Φρανκ Γκέρι. Το πέτυχε η Βαρκελώνη μέσα από τα ολυμπιακά έργα και τις αναπλάσεις πλατειών. Στο Βερολίνο είδαμε πολλά παραδείγματα σύγχρονης δημόσιας και ιδιωτικής αρχιτεκτονικής. Στην Αθήνα λείπουν τέτοια μεγάλα έργα γιατί δεν υπάρχει πολιτική ανάπτυξης της πόλης. Η λέξη - κλειδί είναι ο ανταγωνισμός των πόλεων μέσα από τη δυναμική της αρχιτεκτονικής παραγωγής τους».

Πυκνοκατοικημένη... ιστορία

Η πολυκατοικία «γεννήθηκε» στην Αθήνα από το 1900 ως λύση στις στεγαστικές ανάγκες μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Μετά το Κραχ του 1929 και την υποτίμηση της δραχμής, το 1932 ενισχύθηκε η άποψη ότι αποτελούσε ασφαλή επένδυση. Βοήθησε και η εισαγωγή του οπλισμένου σκυροδέματος (μπετόν αρμέ).

Το 1900-1919 ανοικοδομήθηκαν στην Αθήνα μόνον 69 πολυώροφα κτίρια (μέσος ετήσιος ρυθμός: 3,45 κτίρια).

Το 1920-1939 κατασκευάστηκαν 800 πολυώροφα κτίρια (μέσος ετήσιος ρυθμός: 40 κτίρια).

Το 1925-1941 το μέσο εμβαδόν κατοικίας ήταν 171,31 τ.μ. και ο μέσος αριθμός υπνοδωματίων ανά διαμέρισμα 2,37.