Πορτογαλία
Πορτογαλία: Η Λισαβόνα από το παράθυρο του τραμ. Η μεγάλη λευκή πόλη στην άκρη της Ευρώπης,η βασίλισσα του Τάγου, είναι χτισμένη πάνω στους λόφους. Για να τη γνωρίσει ο επισκέπτης πρέπει να ανέβει σε ένα από τα πολλά κίτρινα βαγόνια του τροχιοδρόμου που διασχίζουν τα δαιδαλώδη σοκάκια και να ταξιδέψει ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι. Η Λισαβόνα εφέτος έχει την τιμητική της. Η πρωτεύουσα της Πορτογαλίας
Η Λισαβόνα από το παράθυρο του τραμ
Η Λισαβόνα εφέτος έχει την τιμητική της. Η πρωτεύουσα της Πορτογαλίας φιλοξενεί την Expo ’98, την τελευταία έκθεση του αιώνα, η οποία εγκαινιάζεται στις 22 Μαΐου και αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 30 Σεπτεμβρίου. Η Expo ’98 είναι αφιερωμένη στη θάλασσα και φιλοδοξεί να αποτελέσει τη γιορτή των ωκεανών. Τεράστια ενυδρεία, μια Ατλαντίδα χτισμένη σε εικονική πραγματικότητα και οπτικοακουστικά δρώμενα με θέμα τη δημιουργία του κόσμου είναι μερικές από τις εκπλήξεις που επιφυλάσσει η έκθεση της Λισαβόνας.
Για τη μεγάλη γιορτή της θάλασσας η Λισαβόνα φορά τα καλά της. Η περιοχή του λιμανιού, σε μήκος πέντε χιλιομέτρων, η οποία θα φιλοξενήσει το κύριο κομμάτι της έκθεσης έχει αναμορφωθεί. Η κατασκευή των περισσότερων περιπτέρων της Expo ΄98 έχει ήδη ολοκληρωθεί: ορισμένα από αυτά θα χρησιμοποιηθούν ως αίθουσες συναυλιών και αλλά ως εκθεσιακοί χώροι.
Η Λισαβόνα ετοιμάζεται λοιπόν και περιμένει. Και οι ξένοι έχουν εφέτος κάθε λόγο να την επισκεφθούν: μια νέα γραμμή του υπόγειου σιδηρόδρομου και μια νέα γέφυρα στον ποταμό Τάγο, η οποία συνδέει την πόλη με το ολοκαίνουργιο αεροδρόμιο, θα είναι στη διάθεση των επισκεπτών.
Χωρίς να διαψεύδει τη φήμη της ως μελαγχολικής πόλης η Λισαβόνα προσφέρει δυνατότητες διασκέδασης και ψυχικής ανάτασης. Οι κλάμπερ γνωρίζουν ότι το λιμάνι της Λισαβόνας έχει τη δική του ζωή· αργά το βράδυ και πολύ νωρίς το πρωί. Παλιές αποθήκες έχουν μεταμορφωθεί σε κλαμπ που θεωρούνται από τα πιο μοντέρνα της Ευρώπης.
Στην περιοχή Αλκάνταρα μπορείτε να ατενίσετε τον ποταμό Τάγο από τον παλιό ναυτικό σταθμό της Αλκάνταρα που φιλοξενεί πλέον το κλαμπ Salsa Latina (Gara Maritima da Alcantara, τηλ.: 00351-1-3900555), που βρίσκεται κοντά στο λιγότερο γνωστό Blues Cafe (Rua da Cintura do Porto, Edificio 225, τηλ.: 00351-1-395-7985). Στο Alcantara-Mar (Rua da Cozinha Economica 11, τηλ.: 00351-1-363-6432) μπορείτε να απολαύσετε ολονύκτια ντραγκ σόου. Ή πάλι, αν προτιμάτε μουσική χάουζ, υπάρχει το Cois do Sobre (τηλ.: 00351-1-347-0970). Αν είστε λάτρεις της τζαζ, τότε είναι ιδεώδες για σας το Speakeasy (Rocha do Donde de Obidos, τηλ.: 00351-1-396-4257). Οι δεινοί χορευτές πάντως θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η πιο «ιν» ντισκοτέκ της Λισαβόνας είναι η Indochina (Rua da Cintura do Porto de Lisboa, Armazen Η, τηλ.: 00351-1-3955875).
Το φως της ημέρας αποκαλύπτει μια άλλη Λισαβόνα, παλιά, με τραμ, σήμα κατατεθέν της πόλης. Ένα από αυτά τα τραμ μπορεί να σας μεταφέρει στο μοναστήρι του Αγίου Ιερώνυμου στην περιοχή Μπελέμ. Αν μάλιστα επισκεφθείτε το μοναστήρι ένα πρωινό Σαββάτου, θα παρακολουθήσετε και μία από τις πολλές γαμήλιες τελετές που γίνονται εκεί (μία τελετή κάθε 15 λεπτά).
Κατά την περιπλάνησή σας στην πόλη μην παραλείψετε να επισκεφθείτε τον πύργο του Σάο Ζόρζε και τις παλιές εκκλησίες στην περιοχή της Αλφάμα, της αραβικής συνοικίας της Λισαβόνας. Σταθείτε για μια παγωμένη μπίρα και γαρίδες με κόκκινες πιπεριές σε μία από τις cervecerias (μπιραρίες), όπως αυτή του Ramiro (Avenida Almirante Reis).
Η Λισαβόνα είναι συνυφασμένη με τα fado, το παραδοσιακό τραγούδι της Πορτογαλίας που εκφράζει τη saudade, τη νοσταλγία και την πίκρα του πορτογαλικού λαού. Για αυθεντικό fado θα πρέπει να πάτε στο Velho Patio de Santana, Rua Dr Almeida Amaral 6 (τηλ.: 00351-1-3150747). Σε μια αυλή φωτισμένη με κεριά μπορείτε να απολαύσετε πίνοντας κόκκινο κρασί τις αυθεντικές ντίβες του fado.
Και βεβαίως μην παραλείψετε να επισκεφθείτε τα διάσημα κλασικά καφέ της Λισαβόνας, όπως το Pastelaria Versailles (Avenida da Republica 15), διακοσμημένο σε στυλ αρ νουβό, ή το μεγαλοπρεπές Α Brasileira do Chiado (Rua Garrett 120) όπου σύχναζαν σπουδαίοι πορτογάλοι ποιητές.
ΣΤΗΝ οδό Αγίου Παύλου 234, στις όχθες του ποταμού Τάγου, ένα βήμα από την ψαραγορά όπου Αφρικανοί από την Αγκόλα, το Σάο Τομέ και τη Μοζαμβίκη πωλούν αστακούς, ξιφίες και ψάρια με ασημένια λέπια, φτάνει να σπρώξεις μια πόρτα για να μπεις στην καρδιά της Λισαβόνας, της πρωτεύουσας του κόσμου! Θα μπορούσε να είναι το κατώφλι ενός κινηματογραφικού στούντιο, μια λίγο πιο νοσταλγική έκδοση της Τσινετσιτά ή του Χόλιγουντ στη δεκαετία του ’50. Ηθοποιοί μιας άλλης εποχής, όλο κομψότητα και θόρυβο, σκηνοθέτες που κινηματογραφούν μια μυθολογία της θάλασσας. Οδός Αγίου Παύλου 234: η διεύθυνση ενός ιδιωτικού αστυνομικού που λατρεύει τον Πεσόα, τον εθνικό συγγραφέα της Πορτογαλίας, ή το κτίριο κάποιας πρεσβείας; Η οδός Αγίου Παύλου 234 σάς υπόσχεται την ευτυχία, τον έβδομο ουρανό, αρκεί να πάρετε το μοναδικό μυθικό ασανσέρ της Μπίκα, το μικροσκοπικό τελεφερίκ της Λισαβόνας.
Μέσα σε έναν πορσελάνινο ασπρογάλαζο διάκοσμο, το κίτρινο τρενάκι, σαν δυνατό ρυμουλκό, σταματάει για να κατεβάσει τους επιβάτες του. Μια γυναίκα με γκρίζα μαλλιά, κομψή σαν εταίρα του Γκόγια, διώχνει τον χρόνο μακριά με την κινέζικη βεντάλια. Ένας ηλιοκαμένος εργάτης με δυνατά μπράτσα κοιμάται ακουμπισμένος στο παράθυρο. Ενας γέρος με μαύρο στενό κοστούμι και γιλέκο κοιτάζει το ρολόι στο τσεπάκι του. Δύο νοικοκυρές, δύο κουτσομπόλες της γειτονιάς, κουβαλούν τις τσάντες με τα ψώνια, βαριές σαν σακίδιο λεγεωνάριου. Ενα κορίτσι με φρόνιμο χτένισμα και προκλητικά χείλη προτιμά να στέκεται όρθιο. Ο καθολικός σταυρός που φοράει στον λαιμό βυθίζεται στο βαθύ ντεκολτέ.
Με τον ιδρώτα να στάζει στο μέτωπο, φανερά κουρασμένος από τη ρουτίνα της δουλειάς, ο μηχανικός με το γαλάζιο πουκάμισο δίνει οδηγίες για τα έργα στον δρόμο. Με ένα νικελένιο κλειδί ξεσφίγγει το φρένο και το τελεφερίκ αρχίζει να ανυψώνεται με δυσκολία προς την Άνω Συνοικία (Bairro Alto), την πιο «κοσμική» περιοχή της Λισαβόνας με τη δαιδαλώδη ρυμοτομία. Τα εστιατόρια για τους εργάτες είναι δίπλα στα μπαρ, τα βιβλιοπωλεία γειτονεύουν με τις αυτοσχέδιες ταβέρνες, απ’ όπου ανεβαίνει το μελαγχολικό παράπονο του fado. Εδώ τις νύχτες της γιορτής τριγυρνά ο κόσμος της Λισαβόνας, ένας ατέλειωτος ανθρώπινος χείμαρρος που κατρακυλά στον πλακόστρωτο δρόμο, ενώ οι μπάντες της γειτονιάς παίζουν με ενθουσιασμό.
Καθισμένος σε ένα παγκάκι από πράσινη φέλπα, ο επισκέπτης ετοιμάζεται να ταξιδέψει με το τελεφερίκ του Bica, που περνάει από τα παράθυρα των σπιτιών και εισβάλλει στη ζωή των κατοίκων της Λισαβόνας, ενώ μπροστά στα μάτια του αποκαλύπτεται αργά, όλο μεγαλείο, ο ποταμός Τάγος, απ’ όπου ξεκίνησαν οι καραβέλες του Vasco da Gama. Χάρη στον Τάγο, η Λισαβόνα γίνεται πρωτεύουσα των παραλίων, βυθίζεται στη γλύκα της θάλασσας. Ποτέ δεν είναι τόσο όμορφη όσο το πρωινό, όταν μοιάζει με κάστρο ιπποτών, σαν σειρήνα που μας καλεί σε θαλασσινό ταξίδι. Εδώ στην άκρη της Ευρώπης, ο ήλιος που δύει βάφει χρυσαφιά την κάτασπρη πόλη.
Στην καρδιά της Άνω Συνοικίας (Bairro Alto) ο επισκέπτης καταλαμβάνεται από έντονη επιθυμία να διασχίσει τη Λισαβόνα! Από μακριά ακούγεται το κουδούνισμα του τραμ Νο 28. Είναι ένα κίτρινο βαγόνι, καμωμένο από ξύλο, μεγαλόπρεπο σαν ατμόπλοιο που ξέρει την ιστορία του κόσμου όλου. Χρονολογείται από το 1930. Αγγλικής τεχνολογίας, με την πατέντα της Εγγλέζικης Εταιρείας Ηλεκτρισμού, αποπνέει την αλλοτινή γοητεία των τραμ. Το τραμ Νο 28 σκαρφαλώνει στα μυθικά λιμάνια που ονομάζονται Εστρέλα, Τόρε ντε Τόμπο, Μιραντόρ Σάντα Λαζία, Σάο Τομέ, Γκράτσια Φόρνο δο Τιγιόλο. Οι στάσεις είναι τόσο πολλές ώστε ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να δει όλη την πόλη με την πρώτη και να επιλέξει από τη μια ημέρα στην άλλη το μέρος που προτιμά. Το τραμ δίνει το τέμπο στη Λισαβόνα. Το πρωί, με τα παράθυρα ορθάνοιχτα, γίνεται δροσερό μπαλκόνι, ανοιχτό στον αέρα της θάλασσας, ενώ το βράδυ είναι μόνο ένα κλειστό βαγόνι που αδειάζει από τους επιβάτες του.
Το τραμ Νο 28 κατηφορίζει αργά προς το Σιάντο (Chiado), την πιο αριστοκρατική περιοχή της Λισαβόνας και κάνει τον γύρο της πλατείας Καμόες όπου συναντιούνται οι πολιτικοί όταν γιορτάζουν την Επανάσταση των Γαριφάλων (Απρίλιος 1974) και την επάνοδο της δημοκρατίας. Λίγο πιο πέρα, στο Σάο Κάρλος γεννήθηκε ο Φερνάντο Πεσόα, ο εθνικός ποιητής, ο σύγχρονος μύθος, ο συγγραφέας του Βιβλίου της ανησυχίας.
Δίπλα, στην οδό Γκουαρέτ, στο καφενείο Μπραζιλέιρα, ήταν το στέκι του. Σήμερα είναι πεζόδρομος, στρωμένος με μικρές λευκές πλάκες. «Ο Πεσόα;», απορεί η Άννα, μια νεαρή κοινωνιολόγος με πλούσια χαίτη και δυνατό γέλιο. «Πριν από είκοσι χρόνια κανείς δεν τον διάβαζε. Τώρα είναι πλέον σαν διαφημιστική μάρκα».
Το τραμ Νο 28 κάνει κύκλους, γλιστράει στους δρόμους, τρυπώνει στα σοκάκια. Βογγάει, αναστενάζει, ξεφυσάει. Λίγο πριν την οδό Βικτόρ Γκόρντον αναπτύσσει μεγάλη ταχύτητα, κατηφορίζει στον Τάγο. Ο άνεμος φυσάει από τη θάλασσα, ο ήλιος δεσπόζει στον ορίζοντα, το τραμ Νο 28 ακολουθεί τον δρόμο κατά μήκος της θάλασσας, σαν κακόθυμος ατμός που είναι αποφασισμένος να μην υποχωρήσει στα ρεύματα. Περνάει από την οδό του Αγίου Φραγκίσκου που κατηφορίζει και στρίβει απότομα προβάλλοντας στην Κάτω Πόλη, τη Μπάισα. Το φανάρι γίνεται κόκκινο, το τραμ σταματά. Το τοπίο γίνεται πιο πολιτισμένο, μια ασπρόμαυρη σκακιέρα. Οι δρόμοι με τα εμπορικά σχηματίζουν γωνίες και καταλήγουν με τη σειρά τους στον Τάγο, όπου τα μικρά πορτοκαλί και γαλάζια φέρι ξεκινούν για τις γειτονικές παραθαλάσσιες πολιτείες. Στην πλατεία Εμπορίου, που είναι γεμάτη από αρκάδες και μαγαζάκια, βρίσκεται το κίτρινο καφενείο Μαρτίνιο δα Αρκάδα, χτισμένο σχεδόν μέσα στο νερό, και τη νύχτα ακούγεται το κύμα που σπάει.
Το τραμ έχει ανάγκη από όλη του την ενέργεια για να ξεκινήσει για την Alfama, το λευκό κάστρο, την αλλοτινή συνοικία των ναυτικών, όπου ο κάθε τοίχος είναι εμποτισμένος από το νοσταλγικό τραγούδι της μοίρας και της ζωής, το fado. Σαν τεράστιος σάκος παλιωμένος από τη χρήση, το τραμ πολεμά ενάντια στον νόμο της βαρύτητας! Κατά βάθος, μάχεται με τις τελευταίες του δυνάμεις.
Στη μέση της ακτής μοιάζει αποκαμωμένο, έτοιμο να εγκαταλείψει. Θα πεθάνει σαν ένα γέρικο πληγωμένο λιοντάρι έξω από την εκκλησία του Αγίου Αντωνίου, όπου οι μαυροντυμένες γυναίκες πωλούν κόκκινα γαρίφαλα και κεριά. Η στιγμή είναι ιερή. Μια επισκέπτρια αγκαλιάζει το ροδάριο. Δίπλα από την Αλφάμα, ο Άγιος Φραγκίσκος μοιάζει με θλιμμένο τοπίο. Το τραμ ανακτά ταχύτητα κι ένα πεντάχρονο παιδί με ξανθά κοντά μαλλιά πηδά στο σκαλοπάτι, βρίσκει τον αδερφό του, που το προστατεύει με το σώμα του σαν φύλακας άγγελος. Είναι οι λαθρεπιβάτες του τραμ Νο 28.
Η Αλφάμα είναι κατάσπαρτη από σπίτια Μαυριτανών. Καθώς ο ήλιος δύει, όλα γίνονται ρόδινα στη σκιά των γιακαράντας, των δέντρων με τα βιολετί λουλούδια που εισάγονται από τη Βραζιλία και είναι πολύτιμα σαν το χρυσάφι… Στην κορυφή της Αλφάμα βρίσκεται το κάστρο του Αγίου Γεωργίου. Το τραμ Νο 28 συνεχίζει ως την οδό Γκράτσα, όπου η θέα αποκτά πολυδιάστατη μεγαλοπρέπεια. Εντός ολίγου, η τελευταία στάση!
Ο ήλιος δύει λες και αυτοκτονεί. Είναι η ώρα η γαλάζια. Ο Ατλαντικός αποκαλύπτει την πόλη. Τα πλοία ανάβουν τα φώτα τους. Επιβάλλεται να περάσουμε τη νύχτα σε μια ταβέρνα με fado, όπου θα πιούμε κρασί με γεύση δέρματος, ανάμεσα σε ναυτικούς και χτίστες που αγαπούν να διηγούνται θρύλους με βασίλισσες, θαλασσοπόρους και αμυγδαλιές. Θα περιμένουμε το πρωί για να συνεχίσουμε το ταξίδι μας εν πλω. Τι ώρα φεύγει το πρώτο τραμ που το λένε Λισαβόνα;
Στις 132 ημέρες που διαρκεί η ΕΧΡΟ ’98 υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 8 εκατομμύρια άνθρωποι από όλο τον κόσμο θα επισκεφθούν τα 60 εκτάρια του εκθεσιακού χώρου στη Λισαβόνα. Ηδη έχουν δηλώσει συμμετοχή αποστολές από περισσότερες από 140 χώρες και οργανισμούς.
Πέρα από τους εκθεσιακούς χώρους, καθημερινά από τις 9 το πρωί ως τις 3 τα ξημερώματα θα εξελίσσεται ένα non stop πάρτι. Τραγουδιστές, χορευτές, ζογκλέρ και πολλοί άλλοι έχουν επιστρατευτεί για τη διασκέδαση των επισκεπτών, ενώ θέατρα του δρόμου, κονσέρτα ροκ και κλασικής μουσικής και νυχτερινά δρώμενα θα συμπληρώνουν την εικόνα της γιορτινής πρωτεύουσας.
Για όσους επιθυμούν να ταξιδέψουν στη Λισαβόνα τους μήνες που λειτουργεί η έκθεση, ένα ταξιδιωτικό πακέτο μιας εβδομάδας ξεκινά από 156.000 δραχμές. Στην τιμή περιλαμβάνονται τα αεροπορικά εισιτήρια με την Alitalia ή την Tap Air Portugal (ΤΡ) και έξι διανυκτερεύσεις σε δίκλινο δωμάτιο ξενοδοχείου τριών αστέρων με πρωινό. Η Alitalia έχει καθημερινά δρομολόγια για Λισαβόνα μέσω Ρώμης, ενώ η ΤΡ απευθείας πτήσεις κάθε Τρίτη και Πέμπτη (από τον Ιούνιο και Σάββατο).