Από το Καρπενήσι στο Μεγάλο Χωριό

Κώστας Κατσιγιάννης, εφ. Τα Νέα, 10/2/2012

Ο τόπος των ποταμών και των βουνών

Η παράδοση αναφέρει ότι το Καρπενήσι χτίστηκε τα βυζαντινά χρόνια εκεί όπου οι κάτοικοί του αρχικά κρέμασαν τον χειμώνα από ένα κομμάτι κρέας σε δένδρα τριών διαφορετικών τοποθεσιών της περιοχής. Οπου το κρέας αλλοιώθηκε γρηγορότερα, άρα το κλίμα ήταν ηπιότερο, θεώρησαν ότι ήταν το καταλληλότερο μέρος για την εγκατάστασή τους. Από τον λόφο του Αγ. Δημητρίου αλλά και από το χωριό Καλλιθέα φαίνεται ολόκληρο το Καρπενήσι με τις κεραμοσκεπές του που απλώνονται μέχρι τους πρόποδες του Βελουχιού.

Λίγοι ίσως ξέρουν ότι η Ευρυτανία περιλαμβάνεται ανάμεσα στα πέντε πιο καθαρά σημεία του πλανήτη, με μηδενική μόλυνση σύμφωνα με τις μετρήσεις της UNESCO. Στον νομό και κυρίως στο Καρπενήσι το τοπίο εναλλάσσεται, από τις ήρεμες και καταπράσινες μικρές κοιλάδες, στο άγριο και έντονα ορεινό ανάγλυφο που δημιουργούν τα βουνά. Ο Τυμφρηστός με την κορυφή Βελούχι (2.312 μ.), η Καλιακούδα (2.101 μ.) και η Χελιδόνα (1.975 μ.) δημιουργούν τις ιδανικές συνθήκες για άγρια και δυσπρόσιτα φαράγγια αλλά και ποτάμια άλλοτε ήρεμα και άλλοτε ορμητικά. Νότια από το Καρπενήσι ο Καρπενησιώτης διασχίζει το μεγαλύτερο τμήμα της ομώνυμης κοιλάδας.

Αφήνοντας πίσω τη μαρμαροστρωμένη πλατεία της πόλης και ακολουθώντας τη μοναδική κεντρική αρτηρία θα οδηγηθείτε νότια, βαθιά στην κοιλάδα του Καρπενησιώτη. Στις παρυφές της πόλης βρίσκεται το Κεφαλόβρυσο, όπου στις 9 Αυγούστου 1923 σκοτώθηκε ο Μάρκος Μπότσαρης στη νικηφόρα μάχη εναντίον του στρατού του Μουσταή πασά.

Νοτιότερα, σε υψόμετρο 940 οι Κορυσχάδες είναι ιστορικό χωριό πνιγμένο στα έλατα. Από τους πιο γραφικούς οικισμούς, τα πέτρινα αρχοντικά και τα καλντερίμια του απλώνονται στο καταπράσινο βουνό. Το όνομά του προέρχεται από την αρχαία λέξη κόρυς (περικεφαλαία) καθώς κατά την αρχαιότητα εδώ, στην τοποθεσία Καμίνια, λέγεται ότι κατασκεύαζαν πολεμικά όπλα και διάφορα αντικείμενα από χαλκό και ορείχαλκο. Στο πετρόκτιστο δημοτικό σχολείο, στην πλατεία, έγινε η πρώτη Εθνοσυνέλευση της κυβέρνησης του Βουνού τον Μάιο του '44, όπου σήμερα στεγάζεται το Μουσείο της Εθνικής Αντίστασης. Επιστρέφοντας στον κεντρικό δρόμο ο Καρπενησιώτης αριστερά κυλάει ανάμεσα από πλατάνια και βράχια, ενώ το χωριό Βούτυρο βρίσκεται στη δεξιά πλευρά του δρόμου. Εδώ βρίσκεται και η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, η μεγαλύτερη του νομού σε καταπράσινη τοποθεσία που αγκαλιάζει το χωριό. Η ίδια πυκνή βλάστηση υπάρχει μέχρι και το χωριό Νόστιμο που απλώνει τις γειτονιές του σε δύο αντικριστές πλαγιές προσφέροντας θέα σε ελατοδάση. Ακόμα πιο νότια και ακολουθώντας τον κεντρικό δρόμο υπάρχει μια χαρακτηριστική διασταύρωση, ίσως η μοναδική στην περιοχή. Αριστερά οδηγεί στο Μεγάλο Χωριό. Είναι χτισμένο σε πλαγιά της Καλιακούδας σε υψόμετρο 720 σφιχταγκαλιασμένο από καρυδιές, πλατάνια, έλατα. Εδώ σίγουρα θα νιώσεις καλοδεχούμενος καθώς το πιθανότερο είναι να δεχθείς πρόσκληση για κέρασμα.

Εξω από το χωριό ξεκινά ο δρόμος που οδηγεί στο φαράγγι Πανταβρέχει. Στις 28-8-1823 στην τοποθεσία Λακκώματα έγινε η μάχη της Καλιακούδας, όπου οι Ελληνες ηττήθηκαν από τους Τούρκους οι οποίοι κατευθύνθηκαν προς το Μεσολόγγι. Τα τρεχούμενα νερά που καταλήγουν σε πέτρινες βρύσες, τα καλντερίμια και τα πετρόκτιστα αρχοντικά συνθέτουν την εικόνα του πιο γνωστού χωριού του νομού. Εδώ βρίσκεται και το λαογραφικό μουσείο του Μεγάλου Χωριού, το οποίο θεωρείται από τα μεγαλύτερα της Ευρυτανίας. Λειτουργεί από το 1991 και η έκθεσή του περιλαμβάνει πλούσια συλλογή από παραδοσιακές φορεσιές, αντικείμενα της καθημερινής ζωής, φωτογραφίες, ιστορικά έγγραφα από το 1830, αλλά και εργαλεία από επαγγέλματα που χάθηκαν.

Χρήσιμες πληροφορίες

ΔΙΑΜΟΝΗ

Στο Καρπενήσι: «Hotel Spa Montana» (22370-80400-7, www.montana.gr), «Avaris Hotel» (22370-89100-5, www.avarishotel.gr). Στους Κορυσχάδες: «Κορυσχάδες» (22370-25102, www.koryschades.com.gr). Στο Βούτυρο: «Αμαδρυάδες» (22370-80909, www.amadryades.gr), «Βίλλα Βιργινία» (22370-25133, 80300, www.villavirginia.gr), «Emotions Country Resort» (22370-25725, www.emotions.com.gr). Στο Νέο Μικρό Χωριό: «Country Club Ελλάς» (22370-41570-5, www.countryclub.gr). Στο Μεγάλο Χωριό: «Ανεράδα Inn» (τηλ. 22370-41479, 6944-505045, www.anerada.com.gr), «Grand Village Boutique Inn» (τηλ. 6970-057215, www.megaloxorio.com), «Το Πέτρινο» (22370-41187, 6972-971734).

ΦΑΓΗΤΟ

Διαλέξτε κάποιες από τις παραδοσιακές γεύσεις και τα ντόπια υλικά, όπως είναι το μοσχαράκι στο πήλινο. Επίσης θα βρείτε μαγειρευτά, της ώρας, χειροποίητες πίτες, αγριογούρουνο, κόκορα κρασάτο, γίδα βραστή αλλά και σαγανάκι με διάφορα τυριά.

Στο Καρπενήσι: «Εν Ελλάδι» (22370-22235), «Πανόραμα» (22370-25976), «Εσύ Ο,τι Πεις» (22370-24080). Στους Κορυσχάδες: «Κορυσχάδες» (22370-25102), «Kasmir» (22370-21033). Στον Γάβρο: «Το Σπίτι του Ψαρά» (τηλ. 22370-41202), «Πέταλο» (τηλ. 22370-41487). Στο Βούτυρο: «Ο Σπίθας» (22370-22610), «Το Στέκι του Αυστραλού» (22370-25740). Στο Μικρό Χωριό: «Η Κυρά Μαρία» (22370-41221). Επίσης, στο Μεγάλο Χωριό, στα καφέ-μπαράκια «Το Ρακόμελο» και «Το Παραμύθι» θα βρείτε σπιτικά γλυκά και καλό γαλακτομπούρεκο.

Yποταγή στο άγριο ανάγλυφο

Απέναντι από το Μεγάλο Χωριό ο δρόμος αμέσως έπειτα από ένα «τούνελ» με πλατάνια καταλήγει στο Μικρό Χωριό. Δεν είναι ένα αλλά δύο, που απέχουν περίπου 2 χιλιόμετρα το ένα από το άλλο. Το Νέο έχει χτιστεί πάνω στα σχέδια του Παλιού, με τα καινούργια σπίτια να δίνουν την εικόνα ενός καλοσχηματισμένου οικισμού. Ανηφορίζοντας για το Παλιό Χωριό και λίγο μετά την εποχική λιμνούλα, βρίσκεται το σημείο της κατολίσθησης που ήταν η αιτία το 1963 να θαφτεί σχεδόν όλο το χωριό. Οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού όμως σώθηκαν γιατί εκείνη τη στιγμή ήταν συγκεντρωμένοι στην εκκλησία που άντεξε και έμεινε όρθια.

Συχνά ο Καρπενησιώτης συμβαδίζει με την πορεία του κεντρικού στενού δρόμου, ο οποίος κυριολεκτικά περνάει μέσα από τα βράχια στην περιοχή του φαραγγιού Κλειδί. Λίγο αργότερα και πάνω στον δρόμο βρίσκεται ένα μικρό ξωκκλήσι αφιερωμένο στη Παναγία, με τα μικρά ταπεινά τάματα να μαρτυρούν την προσπάθεια των κατόχων τους να δείξουν την πίστη τους. Εδώ είναι «Τα Πατήματα», που για κάποιους είναι ένα απλό γεωλογικό φαινόμενο, ενώ για άλλους τα ίχνη από τα πέλματα που διακρίνονται στα απότομα βράχια είναι τα ίχνη που άφησε στο πέρασμά της η Παναγία μεταφέροντας την εικόνα της στη Μονή της Προυσιώτισσας.

Το έντονο ορεινό ανάγλυφο της περιοχής με τις καταπράσινες πλαγιές, τις απόκρημνες κορυφές και τους απύθμενους γκρεμούς, βρίσκεται στο αποκορύφωμά του όταν εμφανίζεται η Μονή Προυσού. Μοιάζει σαν να έχει κουρνιάσει ανάμεσα στα δύο βουνά, την Καλιακούδα και τη Χελιδόνα, ενώ πάνω στον κεντρικό δρόμο και λίγο πριν από τη μονή βρίσκονται οι πύργοι του Καραϊσκάκη. Πρόκειται για οχυρωματικά έργα του 17ου αι. και χτίστηκαν για την προστασία της Μονής Προυσού, η οποία κατά τους τελευταίους χρόνους της Τουρκοκρατίας αποτέλεσε κέντρο γραμμάτων και καταφύγιο αγωνιστών. Το όνομά τους δόθηκε όταν ο Γιώργος Καραϊσκάκης έμεινε εκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα για να αναρρώσει. Μάλιστα λένε πως για να ευχαριστήσει την Παναγία, της χάρισε το ασημένιο κάλυμμα που προστατεύει την εικόνα της, η οποία θεωρείται θαυματουργή και προσελκύει πλήθος πιστών.

Εδώ είναι το ιδανικό μέρος για να αφεθείτε στη γαλήνη, όχι μόνο της μονής, αλλά και της ορεινής διαδρομής των 30 χιλιομέτρων από το Καρπενήσι, που ξεχειλίζει από ιστορική και φυσική ομορφιά.