Ζαργάνα μου...

Ευάννα Βενάρδου, εφ. Ελευθεροτυπία, 23/12/2007

Πώς φλερτάρουν τα ζώα; Ένα ντοκιμαντέρ αποκαλύπτει πόσο πολύ μας μοιάζουν

Της φέρθηκε σαν ζώο!» ακούμε συχνά να λένε. «Κτηνώδης συμπεριφορά». Διόλου κολακευτικά σχόλια για το ζωικό βασίλειο. Και άδικα, αν λάβουμε υπ' όψιν τα όσα δείχνει το «Animals in love», ένα νέο κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ με θέμα την ερωτική συμπεριφορά των ζώων, που προβάλλεται ήδη.

Την ταινία υπογράφουν οι δημιουργοί του εξαιρετικού ντοκιμαντέρ «Ταξιδιάρικα πουλιά» και οι παραγωγοί του «Koyaanisqatsi»: κι εδώ άλλωστε δεσπόζει η μουσική του Φίλιπ Γκλας. Το σπικάζ είναι ελάχιστο και οι εξαιρετικές μελωδίες του Γκλας, ο οποίος εμπνεύστηκε από τους ήχους της φύσης, είναι αυτές που ουσιαστικά «σχολιάζουν» τις εικόνες. Το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε σε 16 χώρες και χρειάστηκαν 500 μέρες γυρισμάτων υπό οριακές συνθήκες (από -30 έως +50 βαθμούς Κελσίου) ώστε να καταγραφούν επαρκείς εικόνες από 170 ήδη του ζωικού βασιλείου.

Το πιο εντυπωσιακό συμπέρασμα που προκύπτει από την αποκαλυπτική αυτή εναλλαγή εικόνων (από τον φακό παρελαύνει ένα πλήθος ζώων και πουλιών) είναι πως η ευγενής τέχνη της αποπλάνησης δεν αποτελεί αποκλειστικότητα του ανθρώπου. Το ζωικό βασίλειο προσφέρει πολλά παραδείγματα ερωτοτροπίας, με τα αρσενικά αλλά και τα θηλυκά να επιδεικνύουν απροσδόκητη λεπτότητα αλλά και ευρηματικότητα, τόλμη και αποφασιστικότητα στην προσπάθειά τους να βρουν ταίρι: τα καγκουρό για παράδειγμα φιλιούνται στο στόμα - μια συνήθης πρακτική για πολλά ζώα. Οι ελέφαντες τυλίγουν τις προβοσκίδες τους. Τα πουλιά επιδίδονται σε ολόκληρες συναυλίες ή και χορούς. Ενα συγκεκριμένο, μικρόσωμο είδος πουλιού κάνει τούμπες κατά τη διάρκεια του ερωτικού καλέσματος, ενώ ο διάνος -φυσικά- φουσκώνει.

Υπάρχουν, βέβαια, και κάπως πιο χοντροκομμένες συπεριφορές: το αγριοκάτσικο κουνάει τη γλώσσα του στις υποψήφιες νύφες, ενώ κατά τη διάρκεια της συνουσίας μεταξύ δύο καγκουρό, τα υπόλοιπα αρσενικά που περιμένουν τη σειρά τους εμφανίζονται ανυπόμονα, σπρώχνοντας και κλοτσώντας με δύναμη τον επιβήτορα προκειμένου να πάρουν τη θέση του.

Τα αρσενικά θυμίζουν τον άνθρωπο και στην επιθετικότητά τους: ουκ ολίγα, όπως για παράδειγμα τα ελάφια, χτυπιούνται αλύπητα, μέχρις ότου επικρατήσει ο νικητής -ο άλλος μένει με τα κέρατα... Ενα ερωτευμένο ελάφι μπορεί να χάσει μέχρι και το 30% του βάρους του μέχρι να πει το ναι το θηλυκό. Ακόμα και τα αρσενικά καβούρια κονταροχτυπιούνται με τις δαγκάνες τους.

Παραδόξως τα αιλουροειδή, εν προκειμένω ένα ζευγάρι λιονταριών, επιδεικνύουν μεγάλη τρυφερότητα, ενώ το φλερτ τους ενέχει και παιχνίδια.

Ξυπνάς μέσα μου το ζώο

Όσο για τους ουρακοτάγκους, την ερωτική πράξη των οποίων παρακολουθούμε με λεπτομέρεια, παρουσιάζουν τις μεγαλύτερες ομοιότητες με τον άνθρωπο: δίνουν σβουρηχτά φιλιά στο στόμα, χαϊδεύονται ασταμάτητα, αγκαλιάζονται και κοιτιούνται με τρυφερότητα. Στη διάρκεια δε της πράξης καθεαυτής, η διείσδυση γίνεται με τη βοήθεια του χεριού, γεγονός που διαφοροποιεί τα πιθηκοειδή από τα υπόλοιπα είδη.

Κι επειδή φυσική συνέπεια του έρωτα, ελλείψει αντισύλληψης, είναι η αναπαραγωγή, ένα μεγάλο κι εξίσου αποκαλυπτικό κομμάτι της ταινίας είναι η γονική συμπεριφορά των ζώων: το παντοδύναμο ένστικτο καθορίζει και εδώ τα πάντα.

Ο γάλλος σκηνοθέτης Λοράν Σαρμπονιέ από μικρό παιδί χανόταν, μαγεμένος, στα δάση γύρω από το σπίτι του και γρήγορα εξελίχθηκε σε κορυφαίο ντοκιμαντερίστα με εξειδίκευση στα ζώα. Οι εικόνες στο «Animals in love» είναι εντυπωσιακά λεπτομερείς: σαν να βλέπεις τα ζώα μπροστά σου. Πώς, αλήθεια, τα κατάφερε χωρίς να τον αντιληφθούν; «Με μια τηλεκατευθυνόμενη κάμερα. Και νιώθω περήφανος ακριβώς γι' αυτό: που κατάφερα, με τη βοήθεια της τεχνολογίας, να αιχμαλωτίσω πραγματικά φυσικές σκηνές».