Οι νέοι γλωσσαμύντορες

Χρήστος Κάτσικας, εφ. Τα Νέα, 2/6/2005

ΒΡΕΘΗΚΕ, λοιπόν, ο μοχλός της εκπαιδευτικής αναγέννησης. Το Υπ.Ε.Π.Θ. βρήκε την απάντηση στη χρόνια κρίση του εκπαιδευτικού μας συστήματος, στην εκπαίδευση της ακριβοπληρωμένης αμάθειας, στα αναχρονιστικά αναλυτικά προγράμματα και βιβλία, στην εγκατάλειψη του σχολείου, στην υποχρηματοδότηση, στην αποστήθιση και στην παπαγαλία.

Οι νέοι γλωσσαμύντορες διέγνωσαν, αποφάσισαν και ελάλησαν: οπίσω στα Αρχαία Ελληνικά! Περισσότερες ώρες Αρχαία Ελληνικά! Αυτό είναι το φάρμακο, και τι φάρμακο! Αληθινό τηλεβόλο κατά των εχθρών του Έθνους (όπως θα 'λεγε αν ζούσε στις μέρες μας ο αείμνηστος Γ. Μιστριώτης).

Ας σοβαρευτούμε! Ο Φάνης Κακριδής πολύ σωστά επισήμανε ότι το να συνεχίζουμε να διδάσκουμε τα Αρχαία όπως τα διδάσκουμε αποδείχνει είτε ότι δεν έχουμε ιδέα από εκπαιδευτικό προγραμματισμό είτε ότι δεν μας ενδιαφέρουν τα αποτελέσματα του προγράμματος που εφαρμόζουμε, είτε και τα δύο!

Μύθος και πραγματικότητα

Χρήστος Κάτσικας, εφ. Τα Νέα, 10/6/2005

Τα Αρχαία Ελληνικά στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

Οι πρόσφατες επιλογές του υπουργείου Παιδείας για την ενίσχυση της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (από το πρωτότυπο) μπορεί να φαίνεται ότι υποκαθιστούν, εν μέρει, τον περιορισμό των ωρών διδασκαλίας των φιλολογικών μαθημάτων στην εκπαίδευση την προηγούμενη εξαετία, ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν υπόσχονται κάποια συμβολή στο ευρύτερο ζήτημα της ουσιαστικοποίησης της γλωσσικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, καθώς δεν συνοδεύονται από μια σύγχρονη πρόταση-αντίληψη για τον ρόλο και τον τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος των Αρχαίων Ελληνικών στο σημερινό ελληνικό σχολείο.

Οι φιλόλογοι διεκδικούν αύξηση των ωρών των φιλολογικών μαθημάτων, πρώτα πρώτα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας, της Ιστορίας και των Αρχαίων Ελληνικών από μετάφραση στο Γυμνάσιο, στα TEE και στο Λύκειο μέσα από τη συνολική αναδιαμόρφωση του αναλυτικού προγράμματος σ' ένα σχολείο που θα δίνει έμφαση στη μάθηση και όχι στις εξετάσεις, σε μια εκπαίδευση που δεν θα μετατρέπει τη σχολική γνώση σε εξεταστέα ύλη με τα γνωστά παρεπόμενα.

Στα πλαίσια αυτά δεν μπορεί παρά να τοποθετείται κανείς αρνητικά στο αποσπασματικό «ξεροκόμματο» του Υπ.Ε.Π.Θ., που σε καμία περίπτωση δεν βλέπει την αξία της ουσιαστικής προσέγγισης των μαθητών στον πλούτο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Και στο σημείο αυτό οφείλει κανείς να είναι ξεκάθαρος: η προσκυνηματική, άκριτη σχέση με τα Αρχαία Ελληνικά τη στιγμή που έρχεται να υπηρετήσει μια συγκεκριμένη εκδοχή εθνικής συνείδησης κινείται αντίπαλα με την επιθυμία να λειτουργήσει η επαφή με την αρχαιότητα ως στοιχείο για τη διαμόρφωση κριτικών συνειδήσεων.

Αντί το Υπ.Ε.Π.Θ. να αυξήσει την κρατική χρηματοδότηση της εκπαίδευσης, να διορίσει δασκάλους και καθηγητές, που σε πολλά σχολεία λείπουν, να ορίσει ζώνες εκπαιδευτικής προτεραιότητας, να στηρίξει προγράμματα αντισταθμιστικής εκπαίδευσης και προγράμματα για τη διδασκαλία της νέας ελληνικής γλώσσας (ιδιαίτερα στους αλλόγλωσσους μαθητές), αποδεικνύοντας στην πράξη πως θεωρεί την παιδεία πρώτη... ταξική της προτεραιότητα, κρατά καθηλωμένες τις δαπάνες του προϋπολογισμού στο απαράδεκτο 3,56%, εξαγγέλλει εξετάσεις για την Ε' και Στ' τάξη του Δημοτικού σχολείου, ενισχύει τη διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών στο Γυμνάσιο, με αποτέλεσμα την ένταση των κοινωνικών-ταξικών φραγμών στην εκπαιδευτική λειτουργία, αφού για να πάρει ένας μαθητής απολυτήριο Γυμνασίου πρέπει να ξέρει με επάρκεια τέσσερις ή πέντε γλώσσες.

Αλήθεια, πιστεύει κανείς ότι μπαίνοντας ο μαθητής στο Γυμνάσιο είναι σε θέση να παρακολουθήσει τέσσερα παράλληλα γλωσσικά μαθήματα - τα Νέα Ελληνικά, τα Αρχαία Ελληνικά, τα Αγγλικά και τη δεύτερη ξένη γλώσσα - χωρίς να πελαγώσει;

Αντί το Υπ.Ε.Π.Θ. να δείξει ενδιαφέρον για τον αναλφαβητισμό και την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου ή για τη γλωσσική εκπαίδευση των μεταναστών και των μειονοτήτων, αντί να εξετάζεται πώς θα διδαχθούν αποτελεσματικότερα ο γραπτός λόγος στα Νέα Ελληνικά και πώς θα έρθουν σε επαφή με τα διάφορα είδη κειμένου όσοι και όσες υστερούν σε πολιτισμικό κεφάλαιο, προσφέρεται εθνική ανάταση και ρήματα σε -μι.

Αλήθεια, πιστεύει κανείς ότι οι πολλοί ξενόγλωσσοι μαθητές που φοιτούν, και θέλουμε να φοιτούν, στα ελληνικά Γυμνάσια είναι δυνατόν να αντέξουν και να ωφεληθούν από τη γλωσσική διδασκαλία των Αρχαίων;

Πολύ σωστά επισημαίνεται από τον πανεπιστημιακό μας Δάσκαλο Φάνη Κακριδή ότι αυτό που έχουμε χρέος και κέρδος να διδάξουμε δεν είναι τα «Αρχαία», εννοώντας πάνω απ' όλα την αρχαία γλώσσα, αλλά τον αρχαίο ελληνικό κόσμο: την ιστορία του, τη θρησκεία, τη σκέψη, τη γραμματεία, την τέχνη, την τεχνολογία του, με μια λέξη, τον πολιτισμό του.

H στάση μιας αρχαιολατρίας, που είναι σχεδόν ειδωλολατρική, απέναντι στην παράδοσή μας δεν μας βοηθά, δηλαδή το να μαθαίνουμε απλώς απέξω κάποιες λέξεις, κάποιους όρους, κάποιους στίχους. Δεν θέλουμε τον νέο μας να γίνει ένα λεξικό ελληνικής γλώσσας. Θέλουμε να γίνει συγγραφέας της ιστορίας του, του μύθου του, της ίδιας της ζωής του. Άρα να μαθαίνουν τι λέει ο Πλάτωνας, τι λέει ο Αριστοτέλης, τι λέει ο Επίκουρος. Τότε και οι λέξεις θα αποκτήσουν πραγματικό νόημα.

Όλες οι παραπάνω ενστάσεις μας, αν αθροιστούν, δικαιολογούν μια διαπίστωση που συνοψίζεται στο παρακάτω: το να συνεχίζουμε να διδάσκουμε τα Αρχαία όπως τα διδάσκουμε αποδεικνύει είτε ότι δεν έχουμε ιδέα από εκπαιδευτικό προγραμματισμό είτε ότι δεν μας ενδιαφέρουν τα αποτελέσματα του προγράμματος που εφαρμόζουμε, είτε και τα δύο!