Θέματα πανελληνίων εξετάσεων (Αρχαία Ελληνικά Β' Λυκείου)

Για να δείτε τις απαντήσεις, συμπληρώστε username & password:

Περιεχόμενα

2004

Ημερήσια

Εσπερινά

2003

Ημερήσια

Εσπερινά

Ομογενών

2002

Ημερήσια

Εσπερινά

2001

Ημερήσια

Εσπερινά

2000

Ημερήσια

2004 (Ημερήσια)

Κείμενο διδαγμένο από το πρωτότυπο

Λυσίου Ὑπὲρ Μαντιθέου, 19-21

19 Ὥστε οὐκ ἄξιον ἀπ' ὄψεως, ὦ βουλή, οὔτε φιλεῖν οὔτε μισεῖν οὐδένα, ἀλλ' ἐκ τῶν ἔργων σκοπεῖν· πολλοὶ μὲν γὰρ μικρὸν διαλεγόμενοι καὶ κοσμίως ἀμπεχόμενοι μεγάλων κακῶν αἴτιοι γεγόνασιν, ἕτεροι δὲ τῶν τοιούτων ἀμελοῦντες πολλὰ κἀγαθὰ ὑμᾶς εἰσιν εἰργασμένοι.

20 Ἤδη δέ τινων ᾐσθόμην, ὦ βουλή, καὶ διὰ ταῦτα ἀχθομένων μοι, ὅτι νεώτερος ὢν ἐπεχείρησα λέγειν ἐν τῷ δήμῳ. ἐγὼ δὲ τὸ μὲν πρῶτον ἠναγκάσθην ὑπὲρ τῶν ἐμαυτοῦ πραγμάτων δημηγορῆσαι, ἔπειτα μέντοι καὶ ἐμαυτῷ δοκῶ φιλοτιμότερον διατεθῆναι τοῦ δέοντος, 21 ἅμα μὲν τῶν προγόνων ἐνθυμούμενος, ὅτι οὐδὲν πέπαυνται τὰ τῆς πόλεως πράττοντες, ἅμα δὲ ὑμᾶς ὁρῶν (τὰ γὰρ ἀληθῆ χρὴ λέγειν) τοὺς τοιούτους μόνους <τινὸς> ἀξίους νομίζοντας εἶναι, ὥστε ὁρῶν ὑμᾶς ταύτην τὴν γνώμην ἔχοντας τίς οὐκ ἂν ἐπαρθείη πράττειν καὶ λέγειν ὑπὲρ τῆς πόλεως; ἔτι δὲ τί ἂν τοῖς τοιούτοις ἄχθοισθε; οὐ γὰρ ἕτεροι περὶ αὐτῶν κριταί εἰσιν, ἀλλ' ὑμεῖς.

Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το τμήμα: «ἐγὼ δὲ τὸ μὲν πρῶτον...ἀλλ' ὑμεῖς». Μονάδες 10

Β1. Με ποια επιχειρήματα ο Μαντίθεος αιτιολογεί την ενασχόλησή του με τα κοινά, παρά τη νεαρή του ηλικία; Να απαντήσετε σύμφωνα με τα δεδομένα των παραγράφων 20-21. Μονάδες 15

Β2. Το απόσπασμα: «Ἤδη δέ τινων ... ἀλλ' ὑμεῖς» αποτελεί τον επίλογο του Ὑπέρ Μαντιθέου λόγου του Λυσία. Σύμφωνα με την εισαγωγή του σχολικού βιβλίου: «Με τον επίλογο συνήθως επιδιώκονται δύο κυρίως σκοποί, η ανάμνηση, που επιτυγχάνεται με μια συντομότατη ανακεφαλαίωση των βασικών θέσεων του λόγου και η παθοποιία που καταλήγει σε προτροπή ή αποτροπή». Αφού διαβάσετε το απόσπασμα αυτό, να απαντήσετε στο ερώτημα αν ο Λυσίας επιδιώκει ή όχι τους σκοπούς αυτούς στον επίλογό του. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορά σε συγκεκριμένα σημεία του αποσπάσματος. Μονάδες 15

Β3. Ποιοι ήταν οι πολιτικοί λόγοι που ευνόησαν τη γέννηση της συστηματικής ρητορείας στην αρχαιότητα; Ποιοι ήταν οι θεμελιωτές της και τι γνωρίζετε για το έργο τους; Μονάδες 10

Β4. ἀχθομένων, διατεθῆναι, ὁρῶν, ἀξίους, πράττειν: Να γράψετε ένα ομόρριζο ουσιαστικό και ένα ομόρριζο επίθετο της αρχαίας ή της νέας ελληνικής για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις (τα ομόρριζα μπορούν να είναι απλά ή σύνθετα). Μονάδες 10

Γ. Αδίδακτο κείμενο

Πλάτων, Μένων 71Ε κ.ε.

Πρῶτον μέν, εἰ βούλει ἀνδρὸς ἀρετήν, ῥᾴδιον, ὅτι αὕτη ἐστὶν ἀνδρὸς ἀρετή, ἱκανὸν εἶναι τὰ τῆς πόλεως πράττειν, καὶ πράττοντα τοὺς μὲν φίλους εὖ ποιεῖν, τοὺς δ' ἐχθροὺς κακῶς, καὶ αὐτὸν εὐλαβεῖσθαι μηδὲν τοιοῦτον παθεῖν. Εἰ δὲ βούλει γυναικὸς ἀρετήν, οὐ χαλεπὸν διελθεῖν, ὅτι δεῖ αὐτὴν τὴν οἰκίαν εὖ οἰκεῖν, σῴζουσάν τε τὰ ἔνδον καὶ κατήκοον οὖσαν τοῦ ἀνδρός. Καὶ ἄλλη ἐστὶν παιδὸς ἀρετή, καὶ θηλείας καὶ ἄρρενος, καὶ πρεσβυτέρου ἀνδρός, εἰ μὲν βούλει, ἐλευθέρου, εἰ δὲ βούλει δούλου. Καὶ ἄλλαι πάμπολλαι ἀρεταί εἰσιν, ὥστε οὐκ ἀπορία εἰπεῖν ἀρετῆς πέρι ὅ,τι ἐστίν.

Γ1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο. Μονάδες 20

Γ2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τους τύπους που σας ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: τῆς πόλεως: αιτιατική ενικού και αιτιατική πληθυντικού οὖσαν: γενική ενικού και ονομαστική πληθυντικού στο ίδιο γένος παιδός: γενική πληθυντικού και δοτική πληθυντικού ποιεῖν: απαρέμφατο μέλλοντα ενεργητικής φωνής διελθεῖν: β′ ενικό πρόσωπο υποτακτικής του ίδιου χρόνου πράττειν: α′ ενικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου της μέσης φωνής εἰπεῖν: β′ ενικό πρόσωπο προστακτικής του ίδιου χρόνου και της ίδιας φωνής. Μονάδες 10

Γ3.α. Στην τελευταία περίοδο «Καὶ ἄλλαι ... ἐστίν» να βρείτε τις προτάσεις και να αναγνωρίσετε το είδος τους. Μονάδες 3

Γ3.β. Να αναγνωρίσετε συντακτικώς τα παρακάτω: πρῶτον, τὰ τῆς πόλεως, τοὺς ἐχθρούς, μηδὲν, οἰκεῖν, κατήκοον, πάμπολλαι. Μονάδες 7

2004 (Εσπερινά)

Κείμενο διδαγμένο από το πρωτότυπο

Λυσίου Ὑπὲρ Μαντιθέου, §§ 7-8

7 Ἐμὲ τοίνυν οὐδεὶς ἂν ἀποδείξειεν οὔτ' ἀπενεχθέντα ὑπὸ τῶν φυλάρχων οὔτε παραδοθέντα τοῖς συνδίκοις οὔτε κατάστασιν καταβαλόντα. καίτοι πᾶσι ῥᾴδιον τοῦτο γνῶναι, ὅτι ἀναγκαῖον ἦν τοῖς φυλάρχοις, εἰ μὴ ἀποδείξειαν τοὺς ἔχοντας τὰς καταστάσεις, αὐτοῖς ζημιοῦσθαι. ὥστε πολὺ ἂν δικαιότερον ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἢ τούτοις πιστεύοιτε· ἐκ μὲν γὰρ τούτων ῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι τῷ βουλομένῳ, ἐν ἐκείνοις δὲ τοὺς ἱππεύσαντας ἀναγκαῖον ἦν ὑπὸ τῶν φυλάρχων 8 ἀπενεχθῆναι. ἔτι δέ, ὦ βουλή, εἴπερ ἵππευσα, οὐκ ἂν ἦ ἔξαρνος ὡς δεινόν τι πεποιηκώς, ἀλλ' ἠξίουν, ἀποδείξας ὡς οὐδεὶς ὑπ' ἐμοῦ τῶν πολιτῶν κακῶς πέπονθε, δοκιμάζεσθαι. ὁρῶ δὲ καὶ ὑμᾶς ταύτῃ τῇ γνώμῃ χρωμένους, καὶ πολλοὺς μὲν τῶν τότε ἱππευσάντων βουλεύοντας, πολλοὺς δ' αὐτῶν στρατηγοὺς καὶ ἱππάρχους κεχειροτονημένους. ὥστε μηδὲν δι' ἄλλο με ἡγεῖσθε ταύτην ποιεῖσθαι τὴν ἀπολογίαν, ἢ ὅτι περιφανῶς ἐτόλμησάν μου καταψεύσασθαι. Ἀνάβηθι δέ μοι καὶ μαρτύρησον.

Α. Από το κείμενο που σας δόθηκε να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το τμήμα: " Ἐμὲ τοίνυν ... ἀπενεχθῆναι". Μονάδες 10

Β. 1. Στην παράγραφο 8 ο Μαντίθεος διατυπώνει μια υποθετική άποψη σχετικά με την υπηρεσία του στο ιππικό επί των Τριάκοντα. Να εντοπίσετε την άποψη αυτή και να τη σχολιάσετε με βάση το παρακάτω απόσπασμα από την εισαγωγή του σχολικού βιβλίου: "Ο ρήτορας ... προσπαθεί να διεγείρει στις ψυχές των ακροατών του τα πάθη (τα συναισθήματα) που τον συμφέρουν ή να μεταγγίσει τα πάθη που κυριαρχούν στη δική του ψυχή, δηλ. οργή, φιλία, μίσος, φόβο, οίκτο, ντροπή, φθόνο κ.τ.λ. (παθοποιία)". Μονάδες 15

2. Ποιο είδος απόδειξης χρησιμοποιεί ο Μαντίθεος με τη φράση "Ἀνάβηθι δέ μοι καὶ μαρτύρησον"; Σε τι διαφοροποιείται αυτό το είδος από τις αποδείξεις των παραγράφων 7 και 8; Μονάδες 15

3. Να αποδώσετε με συντομία το περιεχόμενο των παρακάτω όρων που αναφέρονται στη ρητορική: 1. ἰσηγορία 2. εἰκότα 3. δισσοὶ λόγοι 4. κλεψύδρα 5. λογογράφοι. Μονάδες 10

4. Για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις να γράψετε δύο ομόρριζα (απλά ή σύνθετα) της αρχαίας ή της νέας ελληνικής: παραδοθέντα, καταβαλόντα, χρωμένους, ἡγεῖσθε, ἀνάβηθι. Μονάδες 10

Γ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ἰσοκράτους, Περὶ τοῦ Ζεύγους, §28

Τὴν μὲν οὖν φιλίαν τὴν πρὸς τὸν δῆμον οὕτω παλαιὰν καὶ γνησίαν καὶ διὰ τὰς μεγίστας εὐεργεσίας γεγενημένην παρὰ τῶν προγόνων παρέλαβεν· αὐτὸς δὲ κατελείφθη μὲν ὀρφανός (ὁ γὰρ πατὴρ αὐτοῦ μαχόμενος ἐν Κορωνείᾳ τοῖς πολεμίοις ἀπέθανεν), ἐπετροπεύθη δ' ὑπὸ Περικλέους, ὃν πάντες ἂν ὁμολογήσειαν καὶ σωφρονέστατον καὶ δικαιότατον καὶ σοφώτατον γενέσθαι τῶν πολιτῶν. ἡγοῦμαι γὰρ καὶ τοῦτ' εἶναι τῶν καλῶν, ἐκ τοιούτων γενόμενον ὑπὸ τοιούτοις ἤθεσιν ἐπιτροπευθῆναι καὶ τραφῆναι καὶ παιδευθῆναι.

1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο. Μονάδες 20

2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον τύπο που σας ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

α. δῆμον: δοτική πληθυντικού ὀρφανός: γενική πληθυντικού στο γένος που βρίσκεται πατὴρ: γενική ενικού ὃν: αιτιατική πληθυντικού στο γένος που βρίσκεται πάντες: δοτική ενικού στο γένος που βρίσκεται. Μονάδες 5

β. παρέλαβεν: β′ πρόσωπο ενικού αριθμού προστακτικής στον ίδιο χρόνο και στην ίδια φωνή γενέσθαι: γ′ πρόσωπο ενικού αριθμού ευκτικής στον ίδιο χρόνο και στην ίδια φωνή ἡγοῦμαι: γ′ πρόσωπο πληθυντικού αριθμού οριστικής παρατατικού στην ίδια φωνή εἶναι: β′ πρόσωπο ενικού αριθμού οριστικής ενεστώτα παιδευθῆναι: γ′ πρόσωπο πληθυντικού αριθμού οριστικής στον ίδιο χρόνο και στην ίδια φωνή. Μονάδες 5

3. Να χαρακτηρίσετε συντακτικώς τα παρακάτω: μεγίστας, αὐτοῦ, ἐν Κορωνείᾳ, ὑπὸ Περικλέους, γενέσθαι. Μονάδες 10

2003 (Ημερήσια)

Κείμενο διδαγμένο από το πρωτότυπο

Λυσίου Ὑπὲρ Μαντιθέου, 1-3

1 Εἰ μὴ συνῄδη, ὦ βουλή, τοῖς κατηγόροις βουλομένοις ἐκ παντὸς τρόπου κακῶς ἐμὲ ποιεῖν, πολλὴν ἂν αὐτοῖς χάριν εἶχον ταύτης τῆς κατηγορίας· ἡγοῦμαι γὰρ τοῖς ἀδίκως διαβεβλημένοις τούτους εἶναι μεγίστων ἀγαθῶν αἰτίους, οἵτινες ἂν αὐτοὺς ἀναγκάζωσιν εἰς ἔλεγχον τῶν 2 αὐτοῖς βεβιωμένων καταστῆναι. ἐγὼ γὰρ οὕτω σφόδρα ἐμαυτῷ πιστεύω, ὥστ' ἐλπίζω καὶ εἴ τις πρός με τυγχάνει ἀηδῶς [ἢ κακῶς] διακείμενος, ἐπειδὰν ἐμοῦ λέγοντος ἀκούσῃ περὶ τῶν πεπραγμένων, μεταμελήσειν αὐτῷ καὶ πολὺ βελτίω με εἰς τὸν λοιπὸν χρόνον 3 ἡγήσεσθαι. ἀξιῶ δέ, ὦ βουλή, ἐὰν μὲν τοῦτο μόνον ὑμῖν ἐπιδείξω, ὡς εὔνους εἰμὶ τοῖς καθεστηκόσι πράγμασι καὶ ὡς ἠνάγκασμαι τῶν αὐτῶν κινδύνων μετέχειν ὑμῖν, μηδέν πώ μοι πλέον εἶναι· ἐὰν δὲ φαίνωμαι <καὶ> περὶ τὰ ἄλλα μετρίως βεβιωκὼς καὶ πολὺ παρὰ τὴν δόξαν καὶ [παρὰ] τοὺς λόγους τοὺς τῶν ἐχθρῶν, δέομαι ὑμῶν ἐμὲ μὲν δοκιμάζειν, τούτους δὲ ἡγεῖσθαι χείρους εἶναι. πρῶτον δὲ ἀποδείξω ὡς οὐχ ἵππευον οὐδ'ἐπεδήμουν ἐπὶ τῶν τριάκοντα, οὐδὲ μετέσχον τῆς τότε πολιτείας.

Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το τμήμα: "ἐγὼ γὰρ οὕτω σφόδρα...χείρους εἶναι". Μονάδες 10

Β1. Ποια είναι τα στοιχεία που συνθέτουν το εναντίον του Μαντιθέου κατηγορητήριο, σύμφωνα με τα δεδομένα της παραγράφου 3 του κειμένου; Μονάδες 15

Β2. Να υποδείξετε τις εκφράσεις του κειμένου με τις οποίες ο Μαντίθεος χαρακτηρίζει το ήθος των αντιπάλων του και αυτές με τις οποίες προβάλλει το δικό του ήθος. Μονάδες 15

Β3. Ποια υπήρξε η συμβολή του Γοργία στην ανάπτυξη της αρχαίας ρητορικής; Μονάδες 10

Β4. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τις λέξεις που σας δίνονται παρακάτω. Δίπλα σε καθεμιά από αυτές, να γράψετε μία άλλη λέξη, ετυμολογικώς συγγενή, από το αρχαίο κείμενο που σας δίνεται: συνείδηση, ηγεμόνας, διάβολος, ευτυχία, βίος. Μονάδες 10

Γ. Αδίδακτο κείμενο

Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη ΧΙΙ 53, 1-2

1 Ἐπὶ δὲ τούτων κατὰ τὴν Σικελίαν Λεοντῖνοι, Χαλκιδέων μὲν ὄντες ἄποικοι, συγγενεῖς δὲ Ἀθηναίων, ἔτυχον ὑπὸ Συρακοσίων πολεμούμενοι. Πιεζόμενοι δὲ τῷ πολέμῳ καὶ διὰ τὴν ὑπεροχὴν τῶν Συρακοσίων κινδυνεύοντες ἁλῶναι κατὰ κράτος ἐξέπεμψαν πρέσβεις εἰς τὰς Ἀθήνας ἀξιοῦντες τὸν δῆμον βοηθῆσαι τὴν ταχίστην καὶ τὴν πόλιν ἑαυτῶν ἐκ τῶν κινδύνων 2 ῥύσασθαι. Ἦν δὲ τῶν ἀπεσταλμένων ἀρχιπρεσβευτὴς Γοργίας ὁ ῥήτωρ, δεινότητι λόγου πολὺ προέχων πάντων τῶν καθ' ἑαυτόν. Οὗτος καὶ τέχνας ῥητορικὰς πρῶτος ἐξεῦρε καὶ κατὰ τὴν σοφιστείαν τοσοῦτο τοὺς ἄλλους ὑπερέβαλεν, ὥστε μισθὸν λαμβάνειν παρὰ τῶν μαθητῶν μνᾶς ἑκατόν.

Γ1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο. Μονάδες 20

Γ2.α. Να γράψετε τον τύπο που σας ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: ὄντες: δοτική πληθυντικού αρσενικού γένους ῥήτωρ: κλητική ενικού δεινότητι: ονομαστική ενικού πάντων: γενική πληθυντικού θηλυκού γένους οὗτος: αιτιατική πληθυντικού θηλυκού γένους Μονάδες 5

Γ2.β.ἔτυχον: β΄ ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεργητικού αορίστου β΄ ἐξέπεμψαν: α΄ πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού αορίστου ἀξιοῦντες: γ΄ ενικό πρόσωπο οριστικής παρατατικού μέσης φωνής ὑπερέβαλεν: απαρέμφατο ενεργητικού μέλλοντα λαμβάνειν: β΄ ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου. Μονάδες 5

Γ3. Να αναγνωρίσετε συντακτικώς τις παρακάτω λέξεις:

πολεμούμενοι, τῶν Συρακοσίων, βοηθῆσαι, ὁ ῥήτωρ, πρῶτος. Μονάδες 10

2003 (Εσπερινά)

Κείμενο διδαγμένο από το πρωτότυπο

Λυσίου, Ὑπὲρ Μαντιθέου, §§ 10-12

10 Ἐγὼ γὰρ πρῶτον μέν, οὐσίας μοι οὐ πολλῆς καταλειφθείσης διὰ τὰς συμφορὰς καὶ τὰς τοῦ πατρὸς καὶ τὰς τῆς πόλεως, δύο μὲν ἀδελφὰς ἐξέδωκα ἐπιδοὺς τριάκοντα μνᾶς ἑκατέρᾳ, πρὸς τὸν ἀδελφὸν δ'οὕτως ἐνειμάμην ὥστ' ἐκεῖνον πλέον ὁμολογεῖν ἔχειν ἐμοῦ τῶν πατρῴων, καὶ πρὸς τοὺς ἄλλους ἅπαντας οὕτως βεβίωκα ὥστε μηδεπώποτέ μοι μηδὲ πρὸς ἕνα μηδὲν ἔγκλημα γενέσθαι. 11 καὶ τὰ μὲν ἴδια οὕτως διῴκηκα· περὶ δὲ τῶν κοινῶν μοι μέγιστον ἡγοῦμαι τεκμήριον εἶναι τῆς ἐμῆς ἐπιεικείας, ὅτι τῶν νεωτέρων ὅσοι περὶ κύβους ἢ πότους ἢ [περὶ] τὰς τοιαύτας ἀκολασίας τυγχάνουσι τὰς διατριβὰς ποιούμενοι, πάντας αὐτοὺς ὄψεσθέ μοι διαφόρους ὄντας, καὶ πλεῖστα τούτους περὶ ἐμοῦ λογοποιοῦντας καὶ ψευδομένους. καίτοι δῆλον ὅτι, εἰ τῶν αὐτῶν ἐπεθυμοῦμεν, οὐκ ἂν τοιαύτην 12 γνώμην εἶχον περὶ ἐμοῦ. ἔτι δ', ὦ βουλή, οὐδεὶς ἂν ἀποδεῖξαι περὶ ἐμοῦ δύναιτο οὔτε δίκην αἰσχρὰν οὔτε γραφὴν οὔτε εἰσαγγελίαν γεγενημένην· καίτοι ἑτέρους ὁρᾶτε πολλάκις εἰς τοιούτους ἀγῶνας καθεστηκότας.

Α. Από το κείμενο που σας δόθηκε να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το τμήμα: "περὶ δὲ τῶν κοινῶν ... εἰσαγγελίαν γεγενημένην ". Μονάδες 10

1. Στις παραγράφους 11 και 12 του κειμένου που σας δόθηκε ο Μαντίθεος αναφέρεται στη συμπεριφορά του στη δημόσια ζωή. Να επισημάνετε τις αντιθέσεις με τις οποίες ο ίδιος αναδεικνύει το ήθος του. Μονάδες 15

2. δίκην, γραφὴν, εἰσαγγελίαν: Να δώσετε το περιεχόμενο των νομικών αυτών όρων του κειμένου. Μονάδες 15

3. Τι γνωρίζετε για τους αρχαίους δικανικούς λόγους; Μονάδες 10

4. Να γράψετε δύο ομόρριζα, απλά ή σύνθετα (της αρχαίας ή της νέας ελληνικής) για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: πόλεως, ἐπιδοὺς, ἀκολασίας, τυγχάνουσι, ὁρᾶτε. Μονάδες 10

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Πλουτάρχου, Περὶ παίδων ἀγωγῆς, κεφ. 13

Ἤδη δέ τινας ἐγὼ εἶδον πατέρας, οἷς τὸ λίαν φιλεῖν τοῦ μὴ φιλεῖν αἴτιον κατέστη. τί δ' ἐστὶν ὃ βούλομαι λέγειν; (ἵνα τῷ παραδείγματι φαεινότερον ποιήσω τὸν λόγον;) σπεύδοντες γὰρ τοὺς παῖδας ἐν πᾶσι τάχιον πρωτεῦσαι πόνους αὐτοῖς ὑπερμέτρους ἐπιβάλλουσιν, οἷς ἀπαυδῶντες ἐκπίπτουσι, καὶ ἄλλως βαρυνόμενοι ταῖς κακοπαθείαις οὐ δέχονται τὴν μάθησιν εὐηνίως. ὥσπερ γὰρ τὰ φυτὰ τοῖς μὲν μετρίοις ὕδασι τρέφεται, τοῖς δὲ πολλοῖς πνίγεται, τὸν αὐτὸν τρόπον ψυχὴ τοῖς μὲν συμμέτροις αὔξεται πόνοις, τοῖς δ' ὑπερβάλλουσι βαπτίζεται.

1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο. Μονάδες 20

2. α. Να γράψετε τη γενική του ενικού αριθμού των παρακάτω λέξεων στο γένος που βρίσκεται η καθεμιά απ' αυτές: πατέρας, , παῖδας, μάθησιν, συμμέτροις. Μονάδες 5

β. Για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους να γράψετε το πρώτο ενικό πρόσωπο του παρατατικού της οριστικής στη φωνή που βρίσκεται: λέγειν, ποιήσω, ἐπιβάλλουσιν, ἐκπίπτουσι, τρέφεται. Μονάδες 5

3. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας την παρακάτω άσκηση συμπληρώνοντας τα κενά, ώστε να χαρακτηρίζεται πλήρως η συντακτική λειτουργία των εξής λέξεων του κειμένου: λέγειν: είναι . . . . στο . . . . . . . . . τὸν λόγον: είναι . . . . στο . . . . . . . . . τοὺς παῖδας: είναι . . . . στο . . . . . . . . . ὑπερμέτρους: είναι . . . . στο . . . . . . . . . τοῖς συμμέτροις: είναι . . . . στο . . . . . . . . . Μονάδες 10

2003 (Ομογενών)

Κείμενο διδαγμένο από το πρωτότυπο

Λυσίου Ὑπὲρ Μαντιθέου, 6-8

6 Ἔπειτα δὲ ἐκ μὲν τοῦ σανιδίου τοὺς ἱππεύσαντας σκοπεῖν εὔηθές ἐστιν· ἐν τούτῳ γὰρ πολλοὶ μὲν τῶν ὁμολογούντων ἱππεύειν οὐκ ἔνεισιν, ἔνιοι δὲ τῶν ἀποδημούντων ἐγγεγραμμένοι εἰσίν. ἐκεῖνος δ' ἐστὶν ἔλεγχος μέγιστος· ἐπειδὴ γὰρ κατήλθετε, ἐψηφίσασθε τοὺς φυλάρχους ἀπενεγκεῖν τοὺς ἱππεύσαντας, ἵνα τὰς καταστάσεις ἀναπράξητε παρ' αὐτῶν. 7 ἐμὲ τοίνυν οὐδεὶς ἂν ἀποδείξειεν οὔτ' ἀπενεχθέντα ὑπὸ τῶν φυλάρχων οὔτε παραδοθέντα τοῖς συνδίκοις οὔτε κατάστασιν καταβαλόντα. καίτοι πᾶσι ῥᾴδιον τοῦτο γνῶναι, ὅτι ἀναγκαῖον ἦν τοῖς φυλάρχοις, εἰ μὴ ἀποδείξειαν τοὺς ἔχοντας τὰς καταστάσεις, αὐτοῖς ζημιοῦσθαι. ὥστε πολὺ ἂν δικαιότερον ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἢ τούτοις πιστεύοιτε· ἐκ μὲν γὰρ τούτων ῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι τῷ βουλομένῳ, ἐν ἐκείνοις δὲ τοὺς ἱππεύσαντας ἀναγκαῖον ἦν ὑπὸ τῶν φυλάρχων 8 ἀπενεχθῆναι. ἔτι δέ, ὦ βουλή, εἴπερ ἵππευσα, οὐκ ἂν ἦ ἔξαρνος ὡς δεινόν τι πεποιηκώς, ἀλλ' ἠξίουν, ἀποδείξας ὡς οὐδεὶς ὑπ' ἐμοῦ τῶν πολιτῶν κακῶς πέπονθε, δοκιμάζεσθαι.

Α. Από το κείμενο που σας δίνεται, να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το τμήμα: "Ἔπειτα δὲ ... κατάστασιν καταβαλόντα". Μονάδες 10

Β1. Από ποια στοιχεία των παραγράφων 6 και 7 προκύπτει η αναξιοπιστία του "σανιδίου"; Μονάδες 15

Β2. Στο απόσπασμα που σας δίνεται, ο Μαντίθεος, στην προσπάθειά του να αναιρέσει την εις βάρος του κατηγορία, προβάλλει και το ήθος του. Πώς διαγράφεται αυτό και από ποια στοιχεία του κειμένου φαίνεται; Μονάδες 15

Β3. Να δώσετε το περιεχόμενο των συμβουλευτικών και δικανικών λόγων. Μονάδες 10

Β4. ἀποδημούντων, ἀναπράξητε, ἀποδείξειεν, πιστεύοιτε, δοκιμάζεσθαι: Για κάθε μια από τις προηγούμενες λέξεις να γράψετε ένα ομόρριζο ουσιαστικό και ένα ομόρριζο επίθετο της αρχαίας ή της νέας ελληνικής (τα ομόρριζα μπορούν να είναι απλά ή σύνθετα). Μονάδες 10

Γ. Αδίδακτο κείμενο

Θουκυδίδου Ἱστοριῶν Α, 94-95.

Παυσανίας δὲ ὁ Κλεομβρότου ἐκ Λακεδαίμονος στρατηγὸς τῶν Ἑλλήνων ἐξεπέμφθη μετὰ εἴκοσι νεῶν ἀπὸ Πελοποννήσου· ξυνέπλεον δὲ καὶ Ἀθηναῖοι τριάκοντα ναυσὶ καὶ τῶν ἄλλων ξυμμάχων πλῆθος. καὶ ἐστράτευσαν ἐς Κύπρον καὶ αὐτῆς τὰ πολλὰ κατεστρέψαντο, καὶ ὕστερον ἐς Βυζάντιον Μήδων ἐχόντων, καὶ ἐξεπολιόρκησαν ἐν τῇδε τῇ ἡγεμονίᾳ. ἤδη δὲ βιαίου ὄντος αὐτοῦ οἵ τε ἄλλοι Ἕλληνες ἤχθοντο καὶ οὐχ ἥκιστα οἱ Ἴωνες καὶ ὅσοι ἀπὸ βασιλέως νεωστὶ ἠλευθέρωντο· φοιτῶντές τε πρὸς τοὺς Ἀθηναίους ἠξίουν αὐτοὺς ἡγεμόνας σφῶν γίγνεσθαι κατὰ τὸ ξυγγενὲς καὶ Παυσανίᾳ μὴ ἐπιτρέπειν, ἤν που βιάζηται.

Γ1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο. Μονάδες 20

Γ2.α. Να γράψετε τον τύπο που σας ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: πλῆθος: δοτική ενικού πολλὰ: ονομαστική ενικού ἐχόντων: γενική ενικού τῇδε: αιτιατική πληθυντικού ἡγεμόνας: δοτική πληθυντικού Μονάδες 5

Γ2.β. ἐστράτευσαν: β′ πρόσωπο ενικού αριθμού προστακτικής στον ίδιο χρόνο και στην ίδια φωνή. ὄντος: γ′ πρόσωπο πληθυντικού αριθμού υποτακτικής ενεστώτα. φοιτῶντες: α′ πρόσωπο ενικού αριθμού οριστικής παρατατικού στην ίδια φωνή. γίγνεσθαι: γ′ πρόσωπο πληθυντικού αριθμού στην ευκτική του ενεστώτα. ἐπιτρέπειν: απαρέμφατο αορίστου α′ στην ίδια φωνή. Μονάδες 5

Γ3. Να αναγνωρίσετε συντακτικώς τις παρακάτω λέξεις: αὐτῆς, ὕστερον, ὄντος, ἡγεμόνας, γίγνεσθαι. Μονάδες 10

2002 (Ημερήσια)

Κείμενο διδαγμένο από το πρωτότυπο

Λυσίου Ὑπὲρ Μαντιθέου, 7-8

7 Ἐμὲ τοίνυν οὐδεὶς ἂν ἀποδείξειεν οὔτ' ἀπενεχθέντα ὑπὸ τῶν φυλάρχων οὔτε παραδοθέντα τοῖς συνδίκοις οὔτε κατάστασιν καταβαλόντα. καίτοι πᾶσι ῥᾴδιον τοῦτο γνῶναι, ὅτι ἀναγκαῖον ἦν τοῖς φυλάρχοις, εἰ μὴ ἀποδείξειαν τοὺς ἔχοντας τὰς καταστάσεις, αὐτοῖς ζημιοῦσθαι. ὥστε πολὺ ἂν δικαιότερον ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἢ τούτοις πιστεύοιτε· ἐκ μὲν γὰρ τούτων ῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι τῷ βουλομένῳ, ἐν ἐκείνοις δὲ τοὺς ἱππεύσαντας ἀναγκαῖον ἦν ὑπὸ τῶν φυλάρχων ἀπενεχθῆναι. ἔτι δέ, ὦ βουλή, εἴπερ ἵππευσα, οὐκ ἂν ἦ ἔξαρνος ὡς δεινόν τι πεποιηκώς, ἀλλ' ἠξίουν, ἀποδείξας ὡς οὐδεὶς ὑπ' ἐμοῦ τῶν πολιτῶν κακῶς πέπονθε, δοκιμάζεσθαι. ὁρῶ δὲ καὶ ὑμᾶς ταύτῃ τῇ γνώμῃ χρωμένους, καὶ πολλοὺς μὲν τῶν τότε ἱππευσάντων βουλεύοντας, πολλοὺς δ' αὐτῶν στρατηγοὺς καὶ ἱππάρχους κεχειροτονημένους. ὥστε μηδὲν δι' ἄλλο με ἡγεῖσθε ταύτην ποιεῖσθαι τὴν ἀπολογίαν, ἢ ὅτι περιφανῶς ἐτόλμησάν μου καταψεύσασθαι. Ἀνάβηθι δέ μοι καὶ μαρτύρησον.

Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το τμήμα "ἔτι δέ, ὦ βουλή ... καὶ μαρτύρησον". Μονάδες 10

Β1. Σύμφωνα με τα δεδομένα της παραγράφου 7, να εντοπίσετε τα εναντίον του Μαντιθέου ενοχο-ποιητικά στοιχεία και να διευκρινίσετε το περιεχόμενό τους. Μονάδες 15

Β2. Σε ποιο γεγονός αναφέρεται ο Μαντίθεος με τη φράση "εἴπερ ἵππευσα, ... δοκιμάζεσθαι" και ποια είναι η βαθύτερη επιδίωξή του; Μονάδες 15

Β3. Να αναφέρετε συνοπτικά τα είδη πίστεων της αρχαίας ρητορικής (Μονάδες 4). Σε ποιο απ' αυτά τα είδη ανήκουν τα ενθυμήματα και τι γνωρίζετε γι' αυτά; (Μονάδες 6). Μονάδες 10

Β4. Να γράψετε δύο ομόρριζα (απλά ή σύνθετα, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής) από το β′ συνθετικό καθεμιάς από τις παρακάτω λέξεις: ἀποδείξειεν, ἀπενεχθέντα, συνδίκοις, στρατηγούς, ἀνάβηθι. Μονάδες 10

Γ. Αδίδακτο κείμενο

Πλάτωνος Νόμων Α, 631b - c

" Ὦ ξένε, οἱ Κρητῶν νόμοι οὐκ εἰσὶν μάτην ἐν πᾶσιν διαφερόντως εὐδόκιμοι τοῖς Ἕλλησιν· ἔχουσιν γὰρ ὀρθῶς, τοὺς αὐτοῖς χρωμένους εὐδαίμονας  ἀποτελοῦντες. πάντα γὰρ τἀγαθὰ πορίζουσιν. διπλᾶ δὲ ἀγαθά ἐστιν, τὰ μὲν ἀνθρώπινα, τὰ δὲ θεῖα· ἤρτηται δ' ἐκ τῶν θείων θάτερα, καὶ ἐὰν μὲν δέχηταί τις τὰ μείζονα πόλις, κτᾶται καὶ τὰ ἐλάττονα, εἰ δὲ μή, στέρεται ἀμφοῖν. ἔστι δὲ τὰ μὲν ἐλάττονα ὧν ἡγεῖται μὲν ὑγίεια, κάλλος δὲ δεύτερον, τὸ δὲ τρίτον ἰσχὺς εἴς τε δρόμον καὶ εἰς τὰς ἄλλας πάσας κινήσεις τῷ σώματι, τέταρτον δὲ δὴ πλοῦτος οὐ τυφλὸς ἀλλ' ὀξὺ βλέπων, ἄνπερ ἅμ' ἕπηται φρονήσει".

Γ1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο. Μονάδες 20

Γ2. Να γράψετε τον τύπο που σας ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: μείζονα : αιτιατική ενικού θετικού βαθμού στο ίδιο γένος κάλλος : ονομαστική πληθυντικού. εἰσὶν : γ′ ενικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα ἔχουσιν : γ′ ενικό πρόσωπο ευκτικής αορίστου β′ ἡγεῖται : απαρέμφατο αορίστου μέσης φωνής. Μονάδες 10

Γ3α. "ἐὰν μὲν δέχηταί τις ... ἐλάττονα": Να χαρακτηρίσετε τον υποθετικό λόγο και να τον μετατρέψετε σε υποθετικό λόγο που να δηλώνει την απλή σκέψη του λέγοντος. Μονάδες 5

Γ3β. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις: εὐδόκιμοι, αὐτοῖς, πάντα, πόλις, ὧν. Μονάδες 5

2001 (Ημερήσια)

Κείμενο διδαγμένο από το πρωτότυπο

Ἰσοκράτους Περί εἰρήνης, 14-15

14 Ἐγὼ δ' οἶδα μὲν ὅτι πρόσαντές ἐστιν ἐναντιοῦσθαι ταῖς ὑμετέραις διανοίαις, καὶ ὅτι δημοκρατίας οὔσης οὐκ ἔστι παρρησία, πλὴν ἐνθάδε μὲν τοῖς ἀφρονεστάτοις καὶ μηδὲν ὑμῶν φροντίζουσιν, ἐν δὲ τῷ θεάτρῳ τοῖς κωμῳδοδιδασκάλοις· ὃ καὶ πάντων ἐστὶ δεινότατον, ὅτι τοῖς μὲν ἐκφέρουσιν εἰς τοὺς ἄλλους Ἕλληνας τὰ τῆς πόλεως ἁμαρτήματα τοσαύτην ἔχετε χάριν ὅσην οὐδὲ τοῖς εὖ ποιοῦσι, πρὸς δὲ τοὺς ἐπιπλήττοντας καὶ νουθετοῦντας ὑμᾶς οὕτω διατίθεσθε δυσκόλως ὥσπερ πρὸς τοὺς κακόν τι τὴν πόλιν ἐργαζομένους. 15 Ὅμως δὲ καὶ τούτων ὑπαρχόντων οὐκ ἂν ἀποσταίην ὧν διενοήθην. παρελήλυθα γὰρ οὐ χαριούμενος ὑμῖν οὐδὲ χειροτονίαν μνηστεύσων, ἀλλ' ἀποφανούμενος ἃ τυγχάνω γιγνώσκων πρῶτον μὲν περὶ ὧν οἱ πρυτάνεις προτιθέασιν, ἔπειτα περὶ τῶν ἄλλων τῶν τῆς πόλεως πραγμάτων· οὐδὲν γὰρ ὄφελος ἔσται τῶν νῦν περὶ τῆς εἰρήνης γνωσθέντων, ἢν μὴ καὶ περὶ τῶν λοιπῶν ὀρθῶς βουλευσώμεθα.

Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε στο τετράδιό σας την παράγραφο 14 (Ἐγὼ δ' οἶδα ... τὴν πόλιν ἐργαζομένους). Μονάδες 10

Β1. Ποια είναι η ιδεώδης σχέση ανάμεσα στη δημοκρατία και την παρρησία; Πώς η αθηναϊκή πολιτική πραγματικότητα της εποχής του Ισοκράτη επιβεβαιώνει ή διαψεύδει, κατά την άποψή του, την ύπαρξη της σχέσης αυτής; Μονάδες 10

Β2. "παρελήλυθα γὰρ ... τῶν τῆς πόλεως πραγμάτων": Πώς παρουσιάζει το ήθος του ο ρήτορας στο απόσπασμα αυτό; Στο πλαίσιο της καθιερωμένης ρητορικής τακτικής, σε τι αποσκοπεί ο Ισοκράτης παρουσιάζοντας έτσι τον εαυτό του; Μονάδες 10

Β3. "οὐδὲν γὰρ ὄφελος ἔσται ... βουλευσώμεθα": Στο απόσπασμα αυτό της παραγράφου 15 του πρωτότυπου κειμένου προαναγγέλλονται τα οφέλη της ειρήνης. Αφού διαβάσετε το κείμενο των παραγράφων 20-21 του μεταφρασμένου κειμένου που ακολουθεί, να αναφερθείτε σύντομα στα οφέλη αυτά.

20 Αν όμως κάνουμε ειρήνη και συμπεριφερθούμε όπως ορίζουν οι κοινές συνθήκες, θα κατοικούμε στην πόλη μας με μεγάλη ασφάλεια, αφού απαλλαγούμε από πολέμους και κινδύνους και διχόνοια στην οποία τώρα έχουμε περιέλθει° αντίθετα κάθε μέρα θα γινόμαστε και πιο πλούσιοι απαλλαγμένοι από τους φόρους και τις τριηραρχίες και τις άλλες εισφορές για τον πόλεμο και ασχολούμενοι με την καλλιέργεια των χωραφιών και τη ναυτιλία και τις άλλες εργασίες οι οποίες έχουν 21 εκλείψει εξαιτίας του πολέμου. Ακόμη θα δούμε την πόλη μας να έχει διπλάσια έσοδα απ'όσα έχει τώρα, να είναι γεμάτη από εμπόρους και ξένους και μετοίκους, απ'τους οποίους έχει ερημωθεί σήμερα. Και το σπουδαιότερο, θα έχουμε συμμάχους όλους τους ανθρώπους όχι με τη βία αλλά με τη θέλησή τους, και δεν θα μας δέχονται όταν είμαστε ασφαλείς εξαιτίας της δύναμής μας, κι όταν κινδυνεύουμε θα αποστατούν, αλλά θα συμπεριφέρονται όπως αρμόζει (να συμπεριφέρονται) οι αληθινοί φίλοι και σύμμαχοι. Μονάδες 10

Β4. Ο Πλάτων αρνείται να χαρακτηρίσει επιστήμη ή τέχνη τη ρητορική, αφού δεν έχει καθορισμένο αντικείμενο να διδάξει ούτε αξιόπιστη μέθοδο. Τι απαντά ο Ισοκράτης στην κριτική αυτή; Μονάδες 10

Β5. Μέσα από το πρωτότυπο κείμενο να βρείτε και να μεταφέρετε στο τετράδιό σας ένα ρήμα συνώνυμο του γιγνώσκω. Επίσης να βρείτε και να μεταφέρετε όσες λέξεις του πρωτότυπου κειμένου είναι ετυμολογικά συγγενείς με τη λέξη διανοίαις και όσες με τη λέξη προτιθέασιν. Μονάδες 10

Γ. Αδίδακτο κείμενο

Ἰσοκράτους Αἰγινητικός, 10

10 Ἐγὼ δὲ καὶ Θρασύλοχος τοσαύτην φιλίαν παρὰ τῶν πατέρων παραλαβόντες, ὅσην ὀλίγῳ πρότερον διηγησάμην, ἔτι μείζω τῆς ὑπαρχούσης αὐτὴν ἐποιήσαμεν. Ἕως μὲν γὰρ παῖδες ἦμεν, περὶ πλείονος ἡμᾶς αὐτοὺς ἡγούμεθα ἢ τοὺς ἀδελφούς, καὶ οὔτε θυσίαν οὔτε θεωρίαν οὔτ' ἄλλην ἑορτὴν οὐδεμίαν χωρὶς ἀλλήλων ἤγομεν· ἐπειδὴ δ' ἄνδρες ἐγενόμεθα, οὐδὲν πώποτ' ἐναντίον ἡμῖν αὐτοῖς ἐπράξαμεν, ἀλλὰ καὶ τῶν ἰδίων ἐκοινωνοῦμεν καὶ πρὸς τὰ τῆς πόλεως ὁμοίως διεκείμεθα καὶ φίλοις καὶ ξένοις τοῖς αὐτοῖς ἐχρώμεθα.

Γ1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο. Μονάδες 20

Γ2α. Να μεταφέρετε στη δοτική και κλητική ενικού όλα τα ουσιαστικά της τρίτης κλίσεως που υπάρχουν στο αδίδακτο κείμενο. Μονάδες 4

Γ2β. ἤγομεν, ἐγενόμεθα, ἐκοινωνοῦμεν: Για τον καθένα από τους τύπους αυτούς να γράψετε το βϘ και γϘ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή. Μονάδες 6

Γ3. Να γράψετε στο τετράδιό σας όλες τις λέξεις ή φράσεις που λειτουργούν μέσα στο αδίδακτο κείμενο ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου και να κάνετε πλήρη συντακτική αναγνώριση αυτών. Μονάδες 10

2001 (Εσπερινά)

Διδαγμένο κείμενο

Λυσίου, ὑπὲρ Μαντιθέου, §§ 9-12

Δοκεῖ δέ μοι, ὦ βουλή, ἐν μὲν τοῖς ἄλλοις ἀγῶσι περὶ αὐτῶν μόνων τῶν κατηγορημένων προσήκειν ἀπολογεῖσθαι, ἐν δὲ ταῖς δοκιμασίαις δίκαιον εἶναι παντὸς τοῦ βίου λόγον διδόναι. δέομαι οὖν ὑμῶν μετ' εὐνοίας ἀκροάσασθαί μου. ποιήσομαι δὲ τὴν ἀπολογίαν ὡς ἂν δύνωμαι διὰ βραχυτάτων. Ἐγὼ γὰρ πρῶτον μέν, οὐσίας μοι οὐ πολλῆς καταλειφθείσης διὰ τὰς συμφορὰς καὶ τὰς τοῦ πατρὸς καὶ τὰς τῆς πόλεως, δύο μὲν ἀδελφὰς ἐξέδωκα ἐπιδοὺς τριάκοντα μνᾶς ἑκατέρᾳ, πρὸς τὸν ἀδελφὸν δ' οὕτως ἐνειμάμην ὥστ' ἐκεῖνον πλέον ὁμολογεῖν ἔχειν ἐμοῦ τῶν πατρῴων, καὶ πρὸς τοὺς ἄλλους ἅπαντας οὕτως βεβίωκα ὥστε μηδεπώποτέ μοι μηδὲ πρὸς ἕνα μηδὲν ἔγκλημα γενέσθαι. καὶ τὰ μὲν ἴδια οὕτως διῴκηκα. περὶ δὲ τῶν κοινῶν μοι μέγιστον ἡγοῦμαι τεκμήριον εἶναι τῆς ἐμῆς ἐπιεικείας, ὅτι τῶν νεωτέρων ὅσοι περί κύβους ἢ πότους ἢ [περὶ] τὰς τοιαύτας ἀκολασίας τυγχάνουσι τὰς διατριβὰς ποιούμενοι, πάντας αὐτοὺς ὄψεσθέ μοι διαφόρους ὄντας, καὶ πλεῖστα τούτους περὶ ἐμοῦ λογοποιοῦντας καὶ ψευδομένους. καίτοι δῆλον ὅτι, εἰ τῶν αὐτῶν ἐπεθυμοῦμεν, οὐκ ἂν τοιαύτην γνώμην εἶχον περὶ ἐμοῦ.

Α. Από το κείμενο που σας δόθηκε, να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το τμήμα: "Δοκεῖ δέ μοι, ... τῶν πατρῴων". Μονάδες 10

1. α. Σε τι διέφερε ένας τυπικός δικαστικός αγώνας από μία

δοκιμασία; Μονάδες 8

β. Πού στόχευε ο θεσμός της δοκιμασίας;

Μονάδες 7

2. Ποια συγκεκριμένα στοιχεία από την ιδιωτική και τη δημόσια ζωή του αναφέρει στους βουλευτές ο Μαντίθεος και ποια εικόνα για τον εαυτό του επιδιώκει να προβάλει μέσα από αυτά τα στοιχεία; Μονάδες 15

3. Να γράψετε στο τετράδιό σας την παρακάτω άσκηση αντιστοιχίζοντας κάθε λέξη της στήλης Α με μία λέξη της στήλης Β με βάση την ετυμολογική συγγένεια που υπάρχει ανάμεσά τους. Μονάδες 10

Α Β
δοκεῖ διανομή
καταλειφθείσης απόγονος
συμφοράς καθηγητής
ἐξέδωκα δοξασία
ἐνειμάμην κατάλοιπα
βεβίωκα συμφέροντα
γενέσθαι κάτοψη
διῴκηκα έκδοση
ἡγοῦμαι διοικητής
ὄψεσθε αναβίωση

4. α. Να αναφέρετε ονομαστικά τα κύρια μέρη ενός ρητορικού λόγου. Μονάδες 4

β. Ποιο το περιεχόμενο και ποιος ο ρόλος του προοιμίου ενός ρητορικού λόγου; Μονάδες 6

Αδίδακτο κείμενο

'Ισοκράτους, πρὸς Δημόνικον §§ 5-6

Διόπερ ἡμεῖς οὐ παράκλησιν εὑρόντες ἀλλὰ παραίνεσιν γράψαντες μέλλομέν σοι συμβουλεύειν, ὧν χρὴ τοὺς νεωτέρους ὀρέγεσθαι καὶ τίνων ἔργων ἀπέχεσθαι καὶ ποίοις τισὶν ἀνθρώποις ὁμιλεῖν καὶ πῶς τὸν ἑαυτῶν βίον οἰκονομεῖν. Ὅσοι γὰρ τοῦ βίου ταύτην τὴν ὁδὸν ἐπορεύθησαν, οὗτοι μόνοι τῆς ἀρετῆς ἐφικέσθαι γνησίως ἠδυνήθησαν, ἧς οὐδὲν κτῆμα σεμνότερον οὐδὲ βεβαιότερόν ἐστι. Κάλλος μὲν γὰρ ἢ χρόνος ἀνήλωσεν ἢ νόσος ἐμάρανε, πλοῦτος δὲ κακίας μᾶλλον ἢ καλοκαγαθίας ὑπηρέτης ἐστὶν, ἐξουσίαν μὲν τῇ ῥᾳθυμίᾳ παρασκευάζων, ἐπὶ δὲ τὰς ἡδονὰς τοὺς νέους παρακαλῶν.

1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο. Μονάδες 20

2. α. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τους παρακάτω πίνακες και να συμπληρώσετε τους τύπους που λείπουν: Μονάδες 5

Ενικός Αριθμός

Ονομ

ὑπηρέτης    

Γεν

    ἧς

Αιτ

  ὁδὸν  

Πληθυντικός Αριθμός

Ονομ

ἡμεῖς οὗτοι

Γεν

   

Δοτ

   

2. β. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τον παρακάτω πίνακα και να συμπληρώσετε τα κενά του με τους κατάλληλους τύπους των ρημάτων που σας δίνονται (στη φωνή που βρίσκονται). Μονάδες 5

 

β ′ ενικό πρόσωπο οριστικής παρατατικού

β′ ενικό πρόσωπο οριστικής αορίστου απαρέμφατο αορίστου γ′ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παρακείμενου μετοχή ενεστώτα (ονομαστική αρσ. γένους)
γράψαντες          
συμβουλεύειν          

3. α. Να βρείτε και να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις του παρακάτω τμήματος του αδίδακτου κειμένου. "ὅσοι γὰρ τοῦ βίου ταύτην τὴν ὁδὸν ἐπορεύθησαν, οὗτοι μόνοι τῆς ἀρετῆς ἐφικέσθαι γνησίως ἠδυνήθησαν, ἧς οὐδὲν κτῆμα σεμνότερον οὐδὲ βεβαιότερόν ἐστι". Μονάδες 3

3. β. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας την παρακάτω άσκηση συμπληρώνοντας τα κενά, ώστε να χαρακτηρίζεται πλήρως η συντακτική λειτουργία των εξής λέξεων του κειμένου:  σοι: είναι . . . . .στο . . . . . . . . . ./ τούς νεωτέρους : είναι . . . . στο . . . . . . . . . .  / ὀρέγεσθαι: είναι . . . . στο . . . . . . . . . . / ἀνθρώποις: είναι . . . . στο . . . . . . . . ./ μόνοι: είναι . . . . στο . . . . . . . .. . / χρόνος: είναι . . . . στο . . . . . . . .. ./ ὑπηρέτης: είναι . . . . στο . . . . . . . . . Μονάδες 7

2000 (Ημερήσια)

Κείμενο διδαγμένο από το πρωτότυπο

Δημοσθένους, Ὑπέρ τῆς Ῥοδίων ἐλευθερίας, 18-20

18 Ὥστ' ἔγωγ' οὐκ ἂν ὀκνήσαιμ' εἰπεῖν μᾶλλον ἡγεῖσθαι συμφέρειν δημοκρατουμένους τοὺς Ἕλληνας ἅπαντας πολεμεῖν ὑμῖν ἢ ὀλιγαρχουμένους φίλους εἶναι. πρὸς μὲν γὰρ ἐλευθέρους ὄντας οὐ χαλεπῶς ἂν εἰρήνην ὑμᾶς ποιήσασθαι νομίζω, [...] πρὸς δ' ὀλιγαρχουμένους οὐδὲ τὴν φιλίαν ἀσφαλῆ νομίζω· οὐ γὰρ ἔσθ' ὅπως ὀλίγοι πολλοῖς καὶ ζητοῦντες ἄρχειν τοῖς μετ' ἰσηγορίας ζῆν ᾑρημένοις εὖνοι γένοιντ' ἄν. 19 Θαυμάζω δ' εἰ μηδεὶς ὑμῶν ἡγεῖται Χίων ὀλιγαρχουμένων καὶ Μυτιληναίων, καὶ νυνὶ Ῥοδίων καὶ πάντων ἀνθρώπων ὀλίγου δέω λέγειν εἰς ταύτην τὴν δουλείαν ὑπαγομένων, συγκινδυνεύειν τι τὴν παρ' ἡμῖν πολιτείαν, μηδὲ λογίζεται τοῦθ' ὅτι οὐκ ἔστιν ὅπως, εἰ δι' ὀλιγαρχίας ἅπαντα συστήσεται, τὸν παρ' ὑμῖν δῆμον ἐάσουσιν. ἴσασι γὰρ οὐδένας ἄλλους πάλιν εἰς ἐλευθερίαν <ἂν> τὰ πράγματ' ἐξάγοντας· ὅθεν δὴ κακὸν αὑτοῖς ἄν τι γενέσθαι προσδοκῶσι, τοῦτ' ἀνελεῖν βουλήσονται. 20 τοὺς μὲν οὖν ἄλλους τοὺς ἀδικοῦντάς τινας αὐτῶν τῶν κακῶς πεπονθότων ἐχθροὺς ἡγεῖσθαι χρή· τοὺς δὲ τὰς πολιτείας καταλύοντας καὶ μεθιστάντας εἰς ὀλιγαρχίαν κοινοὺς ἐχθροὺς παραινῶ νομίζειν ἁπάντων τῶν ἐλευθερίας ἐπιθυμούντων.

Α´. Από το κείμενο που σας δίνεται, να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το τμήμα: "πρὸς μὲν γὰρ ἐλευθέρους... δῆμον ἐάσουσιν". Μονάδες 10

1. Κατά τον Δημοσθένη είναι προτιμότερο οι Αθηναίοι να έχουν πόλεμο προς όλους τους Έλληνες "δημοκρατουμένους" παρά να είναι φίλοι και σύμμαχοι με όλους τους Έλληνες "ολιγαρχουμένους". Ποια είναι η σκοπιμότητα αυτής της ρητορικής υπερβολής και με ποια επιχειρήματα τη δικαιολογεί ο ρήτορας; Μονάδες 10

2. "Οὐ γὰρ ἔσθ' ὅπως ὀλίγοι... εὖνοι γένοιντ' ἄν": Να εξηγήσετε αν η διακήρυξη αυτή των αρχών της εξωτερικής πολιτικής της Αθήνας ανταποκρίνεται προς την ιστορική πραγματικότητα της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Μονάδες 10

3. Αφού διαβάσετε την παράγραφο 15 του μεταφρασμένου κειμένου σε σχέση με την παράγραφο 19 του πρωτότυπου κειμένου, να απαντήσετε στο ερώτημα: Ποιο ήταν κατά τον Δημοσθένη το σφάλμα των Ροδίων και ποιες οι συνέπειές του για τους ίδιους;

Κείμενο από μετάφραση

15. Και δεν θα τα έλεγα ποτέ αυτά, αν πίστευα ότι συμφέρουν μόνον τη δημοκρατική παράταξη της Ρόδου, διότι ούτε εκπροσωπώ τους ανθρώπους αυτούς ως πρόξενος ούτε με κανέναν τους έχω προσωπική φιλία. Αλλά και στην περίπτωση ακόμη που θα συνέβαιναν αυτά τα δύο, πάλι δεν θα μιλούσα έτσι, αν δεν πίστευα πως αυτό είναι το συμφέρον σας, επειδή εγώ, αν μπορεί να το πει αυτό κάποιος που συνηγορεί για τη σωτηρία τους, συμμερίζομαι τη χαρά σας γι'αυτά που έπαθαν οι Ρόδιοι. Γιατί με το να σας αρνηθούν να λάβετε αυτά που σας ανήκαν έχουν χάσει την ελευθερία τους και, ενώ είχαν κεκτημένο το δικαίωμα να είναι σύμμαχοι ισότιμοι με σας που είσθε Έλληνες και ανώτεροί τους, έχουν καταντήσει δούλοι βαρβάρων και δούλων, τους οποίους δέχτηκαν στις ακροπόλεις. Μονάδες 10

4. Ποιο είναι το περιεχόμενο του όρου "ήθη" στη ρητορική τέχνη; Μονάδες 10

5. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τις λέξεις που σας δίνονται παρακάτω. Δίπλα σε καθεμιά από αυτές να γράψετε μιαν άλλη λέξη, ετυμολογικώς συγγενή, από το αρχαίο κείμενο: α. πάθος, β. ηγεμόνας, γ. ουσία, δ. ιστορία, ε. νόμισμα. Μονάδες 10

Γ′ Κείμενο αδίδακτο

Αἰσχίνου τοῦ Σωκρατικοῦ Ἀλκιβιάδης, απόσπ. 1

"Ἐνθυμήθητι γάρ, ὁπόθεν ἥλιος ἀνίσχει καὶ ὅπου δύεται". "Ἀλλ' οὐδέν" ἔφη "χαλεπόν, ὦ Σώκρατες, τὰ τοιαῦτα εἰδέναι." "Ἤδη οὖν σοι πώποτ' ἐμέλησεν, ὅτι ταύτης τῆς χώρας τοσαύτης οὔσης, ὅσον ὁ ἥλιος πορεύεται, ἣ καλεῖται Ἀσία, εἷς ἀνὴρ ἄρχει;" "Πάνυ μὲν οὖν", ἔφη, "ὁ μέγας βασιλεύς". "Οἶσθ' οὖν, ὅτι ἐκεῖνος ἐστράτευσε δεῦρο καὶ ἐπὶ Λακεδαιμονίους, ἡγούμενος, εἰ τούτω τὼ πόλει· καταστρέψαιτο, ῥᾳδίως τούς γε ἄλλους Ἕλληνας ὑπηκόους αὑτῷ ἔσεσθαι· καὶ οὕτως εἰς φόβον Ἀθηναίους κατέστησεν, ὥστ' ἐκλιπόντες τὴν χώραν εἰς Σαλαμῖνα ἔφυγον."

1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο. Μονάδες 20

2α. Να γράψετε τους ρηματικούς τύπους του κειμένου που βρίσκονται σε χρόνο Αόριστο στον αντίστοιχο τύπο του Ενεστώτα. Μονάδες 7

2β. χαλεπόν, μέγας, ῥᾳδίως: Να μεταφέρετε τους τύπους αυτούς στους άλλους βαθμούς. Μονάδες 3

3α. δύεται, καλεῖται, ἄρχει, καταστρέψαιτο, ἔφυγον: Να γράψετε τις προτάσεις στις οποίες βρίσκονται τα προηγούμενα ρήματα και να αναγνωρίσετε το είδος της καθεμιάς. Μονάδες 5

3β. οὔσης, ἡγούμενος, ἐκλιπόντες, εἰδέναι, ἔσεσθαι: Να χαρακτηριστούν συντακτικώς οι προηγούμενοι τύποι. Μονάδες 5