Μεταφράσεις αρχαίων ελληνικών γ' Γυμνασίου

Εἰ ἐν Ἰλίῳ Ἑλένη ἦν,

Αν η Ελένη βρισκόταν στην Τροία,

ἀπέδοντο ἄν αὐτὴν τοῖς Ἕλλησιν οἱ Τρῶες,

οι Τρώες θα την έδιναν στους Έλληνες,

ἑκόντος γε ἤ ἄκοντος Ἀλεξάνδρου.

με τη θέληση ή χωρίς τη θέληση του Αλέξανδρου.

Οὐ γὰρ δὴ οὕτω γε φρενοβλαβής ἦν Πρίαμος οὐδὲ οἱ ἄλλοι Τρῶες,

Γιατί βέβαια δεν ήταν τόσο παράφρονας ο Πρίαμος ούτε οι άλλοι Τρώες,

ὥστε τοῖς σφετέροις σώμασι καὶ τοῖς τέκνοις καὶ τῇ πόλει κινδυνεύειν ἐβούλοντο,

ώστε να βάζουν σε κίνδυνο τη ζωή τη δική τους και των παιδιών τους και της πόλης τους,

ὅπως Ἀλέξανδρος Ἑλένῃ συνοικῇ.

για να ζει ο Αλέξανδρος μαζί με την Ελένη.

Εἰ δὲ τοι καὶ ἐν τοῖς πρώτοις χρόνοις ταῦτα ἐγίγνωσκον,

Κι αν βέβαια και στα πρώτα χρόνια είχαν αυτή τη γνώμη,

ἐπεὶ πολλοὶ μὲν τῶν ἄλλων Τρώων, μάλιστα δὲ οἱ αὑτοῦ υἱεῖς,

όταν πολλοί άλλοι Τρώες και μάλιστα και τα παιδιά του,

 ὁπότε συμμίσγοιεν τοῖς Ἕλλησιν, ἀπώλλυντο,

σκοτώνονταν όσες φορές συγκρούονταν με τους Έλληνες,

Πρίαμος, εἰ καὶ αὐτὸς Ελένη συνώκει,

ο Πρίαμος, ακόμη κι αν συγκατοικούσε ο ίδιος με την Ελένη,

ἀπέδωκεν ἄν αὐτὴν Μενελάῳ,

θα την επέστρεφε στο Μενέλαο,

ἵνα αὐτὸς καὶ οἱ ὑπήκοοι αὐτοῦ ἀπαλλαγεῖεν τῶν παρόντων κακῶν.

για να απαλλαγούν ο ίδιος και οι υπήκοοί του από τις συμφορές της εποχής τους.

Ἀλλ’ οὐ γὰρ εἶχον Ἑλένην ἀποδοῦναι

Αλλά δεν είχαν την Ελένη, για να την επιστρέψουν

οὐδὲ λέγουσιν αὐτοῖς τὴν ἀλήθειαν ἐπίστευον οἱ Ἕλληνες,

ούτε τους πίστευαν οι Έλληνες, παρόλο που αυτοί έλεγαν την αλήθεια,

ὡς μὲν ἐγὼ γνώμην ἀποφαίνομαι,

όπως εγώ πιστεύω,

τοῦ δαιμονίου παρασκευάζοντος

επειδή ο θεός μηχανευόταν

ὅπως πανωλεθρίᾳ ἀπολόμενοι

με την ολοκληρωτική τους καταστροφή

καταφανὲς τοῦτο τοῖς ἀνθρώποις ποιήσωσι,

να κάνουν ολοφάνερο στους ανθρώπους αυτό

ὡς τῶν μεγάλων ἀδικημάτων

ότι δηλαδή για  τις μεγάλες αδικίες

μεγάλαι εἰσὶ καὶ αἱ τιμωρίαι παρὰ τῶν θεῶν.

μεγάλες είναι και οι τιμωρίες από τους θεούς.

Ἡρόδοτος, Ἱστορίη 2.120 (διασκευή)

Ὥστε προσήκει τούτους εὐδαιμονεστάτους ἡγεῖσθαι,

Επομένως ταιριάζει να θεωρούμε αυτούς πάρα πολύ ευτυχισμένους,

οἵτινες ὑπὲρ μεγίστων καὶ καλλίστων κινδυνεύσαντες

οι οποίοι αφού κινδύνευσαν για τα πιο μεγάλα και τα πιο ωραία

οὕτω τὸν βίον ἐτελεύτησαν,

έτσι τελείωσαν τη ζωή τους,

οὐκ ἐπιτρέψαντες περὶ αὑτῶν τῇ τύχη

χωρίς να εμπιστευθούν τους εαυτούς τους στην τύχη

οὐδ’ ἀναμείναντες τὸν αὐτόματον θάνατον,

ούτε να περιμένουν το φυσικό θάνατο,

ἀλλ’ ἐκλεξάμενοι τὸν κάλλιστον.

αλλά με το να προτιμήσουν τον πιο ωραίο.

Καὶ γὰρ τοι ἀγήρατοι μὲν αὐτῶν αἱ μνῆμαι,

Και γι’ αυτό βέβαια είναι αγέραστες οι μνήμες τους

ζηλωταὶ δὲ ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων αἱ τιμαί·

και αξιοζήλευτες οι τιμές τους απ’  όλους τους ανθρώπους·

οἵ πενθοῦνται μὲν διὰ τὴν φύσιν ὡς θνητοί,

αυτοί πενθούνται λόγω της φύσης τους ως θνητοί,

ὑμνοῦνται δὲ ὡς ἀθάνατοι διὰ τὴν ἀρετήν.

εξυμνούνται όμως ως αθάνατοι λόγω της γενναιότητάς τους.

καὶ γὰρ τοι θάπτονται δημοσίᾳ,

Και γι’ αυτό βέβαια θάβονται με δημόσια φροντίδα

καὶ ἀγῶνες τίθενται ἐπ’ αὐτοῖς ῥώμης καὶ σοφίας καὶ πλούτου,

και καθιερώνονται αγώνες δύναμης και σοφίας και πλούτου προς τιμή τους,

ὡς ἀξίους ὄντας τοὺς ἐν τῷ πολέμῳ τετελευτηκότας

με την ιδέα ότι (επειδή) είναι άξιοι αυτοί που έχουν σκοτωθεί στον πόλεμο

ταῖς αὐταῖς τιμαῖς καὶ τοὺς ἀθανάτους τιμᾶσθαι.

να τιμούνται με τις ίδιες τιμές με τους αθάνατους.

Ἐγὼ μὲν οὖν αὐτοὺς καὶ μακαρίζω τοῦ θανάτου καὶ ζηλῶ,

Εγώ λοιπόν και τους καλοτυχίζω και τους ζηλεύω για το θάνατό τους

καὶ μόνοις τούτοις ἀνθρώπων οἶμαι κρεῖττον εἶναι γενέσθαι,

και νομίζω ότι μόνο αυτοί από τους ανθρώπους άξιζαν να ζήσουν,

οἵτινες, ἐπειδὴ θνητῶν σωμάτων ἔτυχον,

οι οποίοι, αφού έλαβαν θνητά σώματα,

ἀθάνατον μνήμην διὰ τὴν ἀρετήν αὑτῶν κατέλιπον.

κληροδότησαν αθάνατη μνήμη λόγω της ανδρείας τους.

Λυσίας, Ἐπιτάφιος τοῖς Κορινθίων βοηθοῖς 79-81

Εἰ δὲ σὺ οἴει ὡς πλείω ἔχων τῶν ἰδιωτῶν κτήματα ὁ τύραννος

Αν λοιπόν εσύ νομίζεις ότι επειδή ο τύραννος έχει περισσότερα αγαθά από τους πολίτες

διὰ τοῦτο καὶ πλείω ἀπ’ αὐτῶν εὐφραίνεται,

γι’ αυτό και εξαιτίας αυτών περισσότερο χαίρεται

οὐδὲ τοῦτο οὕτως ἔχει, ὦ Σιμωνίδη,

ούτε αυτό είναι έτσι, Σιμωνίδη,

ἀλλ’ ὥσπερ οἱ ἀθληταὶ οὐχ ὅταν ἰδιωτῶν γένωνται κρείττονες,

αλλά όπως και οι αθλητές, όχι όταν γίνονται καλύτεροι από τους πολίτες,

τοῦτ’ αὐτοὺς εὐφραίνει,

αυτό τους ευχαριστεί,

ἀλλ’ ὅταν τῶν ἀνταγωνιστῶν ἥττους, τοῦτ’ αὐτοὺς ἀνιᾷ,

αλλά όταν γίνουν κατώτεροι από τους συναθλητές τους, αυτό τους ενοχλεί,

οὕτω καὶ ὁ τύραννος οὐχ ὅταν τῶν ἰδιωτῶν πλείω φαίνηται ἔχων,

έτσι και ο τύραννος, όχι όταν φαίνεται ότι έχει περισσότερα από τους πολίτες,

τότ’ εὐφραίνεται,

τότε ευχαριστιέται,

ἀλλ’ ὅταν ἑτέρων τυράννων ἐλάττω ἔχη, τούτῳ λυπεῖται·

αλλά όταν είναι κατώτερος από άλλους τυράννους, λυπάται γι’ αυτό·

τούτους γὰρ ἀνταγωνιστάς ἡγεῖται αὑτῷ τοῦ πλούτου εἶναι.

γιατί νομίζει ότι αυτοί είναι ανταγωνιστές του στον πλούτο.

Οὐδέ γε θᾶττόν τι γίγνεται τῷ τυράννῳ ἤ τῷ ἰδιώτῃ ὧν ἐπιθυμεῖ.

Ούτε βέβαια ο τύραννος αποκτά κάτι από όσα επιθυμεί γρηγορότερα από τον απλό πολίτη.

Ὁ μὲν γὰρ ἰδιώτης οἰκίας ἤ ἀγροῦ ἤ οἰκέτου ἐπιθυμεῖ,

Γιατί ο πολίτης επιθυμεί σπίτια ή αγρό ή δούλο,

ὁ δὲ τύραννος ἤ πόλεων ἤ χώρας πολλῆς ἤ λιμένων ἤ ἀκροπόλεων ἰσχυρῶν [...]

ενώ ο τύραννος ή πόλεις ή τεράστια περιοχή ή λιμάνια ή οχυρωμένες ακροπόλεις [...]

Ἀλλά μέντοι καὶ πένητας ὄψει οὐχ οὕτως ὀλίγους τῶν ἰδιωτῶν

Αλλά όμως θα δεις και φτωχούς όχι τόσο λίγους πολίτες

ὡς πολλοὺς τῶν τυράννων.

όσο πολλούς τυράννους.

Οὐ γὰρ κρίνεται τῷ ἀριθμῷ οὔτε τὰ πολλά οὔτε τὰ ὀλίγα,

Γιατί δεν εξετάζονται με βάση τον αριθμό ούτε τα πολλά ούτε τα λίγα,

ἀλλά πρὸς τὰς χρήσεις·

αλλά με βάση τη χρησιμότητά τους·

ὥστε τὰ μὲν ὑπερβάλλοντα τὰ ἱκανὰ πολλά ἐστι,

ώστε όσα ξεπερνούν τα αρκετά είναι πολλά,

τὰ δὲ τῶν ἱκανῶν ἐλλείποντα ὀλίγα.

όσα όμως υπολείπονται από τα αρκετά είναι λίγα.

Τῷ οὖν τυράννῳ τὰ πολλαπλάσια ἧττον ἱκανά ἐστιν

Για τον τύραννο λοιπόν τα πολλαπλάσια αρκούν λιγότερο

εἰς τὰ ἀναγκαῖα δαπανήματα ἤ τῷ ἰδιώτῃ.

για τις αναγκαίες δαπάνες από ό,τι στον πολίτη.

Ξενοφῶν, Ἱέρων 4.6-9

Ἆρ’ οὖν ἄν ἐξαρκέσειεν ἡμῖν,

Άραγε, λοιπόν, θα ήταν αρκετό σ’ εμάς,

εἰ τὴν πόλιν ἀσφαλῶς οἰκοῖμεν

και να διοικούμε την πόλη με ασφάλεια

καὶ τὰ περὶ τὸν βίον εὐπορώτεροι γιγνοίμεθα

και στα σχετικά με τη ζωή να γινόμαστε πιο πλούσιοι

καὶ τά τε πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ὁμονοοῖμεν

και να έχουμε ομόνοια μεταξύ μας

καὶ παρὰ τοῖς Ἕλλησιν εὐδοκιμοῖμεν;

και να χαίρουμε εκτίμησης μεταξύ των Ελλήνων;

Ἐγὼ μὲν γὰρ ἡγοῦμαι τούτων ὑπαρξάντων

Γιατί εγώ βέβαια νομίζω ότι αν γίνουν αυτά

τελέως τὴν πόλιν εὐδαιμονήσειν.

η πόλη ολοκληρωτικά θα ευτυχήσει.

Ὁ μὲν τοίνυν πόλεμος ἁπάντων ἡμᾶς τῶν εἰρημένων ἀπεστέρηκεν·

Ο πόλεμος λοιπόν, μας έχει στερήσει από όλα αυτά που έχουν λεχθεί

καὶ γὰρ πενεστέρους ἐποίησεν καὶ πολλούς κινδύνους ὑπομένειν ἠνάγκασεν

και φτωχότερους μας έκανε και μας ανάγκασε να ανεχόμαστε πολλούς κινδύνους

καὶ πρὸς τοὺς Ἕλληνας διαβέβληκεν καὶ πάντας τρόπους τεταλαιπώρηκεν ἡμᾶς.

και μας έχει συκοφαντήσει στους Έλληνες και μας έχει ταλαιπωρήσει με κάθε τρόπο.

Ἦν δὲ τὴν εἰρήνην ποιησώμεθα,

Αν όμως συνάψουμε την ειρήνη,

μετὰ πολλῆς μὲν ἀσφαλείας τὴν πόλιν οἰκήσομεν,

θα κατοικήσουμε την πόλη με πολλή ασφάλεια,

ἀπαλλαγέντες πολέμων καὶ κινδύνων καὶ ταραχῆς,

αφού απαλλαγούμε από πολέμους και κινδύνους και διχόνοιες,

καθ’ ἑκάστην δὲ τὴν ἡμέραν πρὸς εὐπορίαν ἐπιδώσομεν,

και κάθε μέρα θα γινόμαστε πιο εύποροι,

ἀδεῶς γεωργοῦντες καὶ τὴν θάλατταν πλέοντες

χωρίς φόβο καλλιεργώντας τη γη και πλέοντας τη θάλασσα

καὶ ταῖς ἄλλαις ἐργασίαις ἐπιχειροῦντες

και ασχολούμενοι με τα άλλα επαγγέλματα

αἵ νῦν διὰ τὸν πόλεμον ἐκλελοίπασιν.

τα οποία έχουν εκλείψει εξαιτίας του πολέμου.

Ὀψόμεθα δὲ τὴν πόλιν διπλασίας μὲν ἤ νῦν τὰς προσόδους λαμβάνουσαν,

Και θα δούμε την πόλη να αποκτά διπλάσια έσοδα απ’ ό,τι τώρα

μεστὴν δὲ γιγνομένην ἐμπόρων καὶ ξένων καὶ μετοίκων,

και να γεμίζει από εμπόρους και ξένους και μετοίκους,

ὧν νῦν ἐρήμη καθέστηκεν.

από τους οποίους τώρα έχει ερημωθεί.

Τὸ δὲ μέγιστον· συμμάχους ἕξομεν ἅπαντας ἀνθρώπους,

Και το σημαντικότερο· θα έχουμε συμμάχους όλους τους ανθρώπους,

οὐ βεβιασμένους, ἀλλὰ πεπεισμένους.

όχι εξαναγκασμένους, αλλά με τη θέλησή τους (έχοντας πεισθεί).

Ἰσοκράτης, περὶ εἰρήνης 19-21

Ἔστι δὲ δικαστῶν νοῦν ἐχόντων

Είναι καθήκον των συνετών δικαστών

περὶ τῶν ἀλλοτρίων τὰ δίκαια ψηφιζομένους

παίρνοντας δίκαιες αποφάσεις για τις υποθέσεις των άλλων

ἅμα καὶ τὰ σφέτερ’ αὐτῶν εὖ τίθεσθαι.

να τακτοποιούν συγχρόνως και όσα έχουν σχέση με τους ίδιους.

καὶ μηδεὶς ὑμῶν, εἰς τοῦτ’ ἀποβλέψας,

Και κανείς από σας, αφού έχει υπόψη του αυτό,

ὅτι πένης εἰμὶ καὶ τοῦ πλήθους εἷς,

ότι δηλαδή είμαι φτωχός κι ένας από τον απλό λαό,

ἀξιούτω τοῦ τιμήματος ἀφαιρεῖν.

ας μη θεωρεί σωστό να μειώσει το πρόστιμο.

Οὐ γὰρ δίκαιον ἐλάττους ποιεῖσθαι τὰς τιμωρίας

Γιατί δεν είναι δίκαιο να επιβάλλετε πιο ήπιες ποινές

ὑπὲρ τῶν ἀδόξων ἤ τῶν διωνομασμένων,

στους αφανείς απ΄ ό,τι στους επιφανείς ,

οὐδὲ χείρους ἡγεῖσθαι τοὺς πενομένους ἤ τοὺς πολλά κεκτημένους.

ούτε να νομίζετε κατώτερους τους φτωχούς από αυτούς που έχουν πολλά.

Ὑμᾶς γὰρ ἄν αὐτοὺς ἀτιμάζοιτ’

Γιατί θα περιφρονούσατε τους εαυτούς σας

εἰ τοιαῦτα γιγνώσκοιτε περὶ τῶν πολιτῶν.

αν αποφασίζατε τέτοια πράγματα για τους πολίτες.

Ἔτι δὲ καὶ πάντων ἄν εἴη δεινότατον,

Γιατί θα ήταν το πιο φοβερό απ’ όλα,

εἰ δημοκρατουμένης τῆς πόλεως

ενώ η πόλη έχει δεν δημοκρατικό καθεστώς,

μὴ τῶν αὐτῶν ἅπαντες τυγχάνοιμεν [...].

αν δεν απολαμβάναμε όλοι τα ίδια δικαιώματα [...].

ἄν γέ μοι πεισθῆθ’,

Αν βέβαια πεισθείτε σε μένα

Οὐκ, οὕτω διακείσεσθε πρὸς ὑμᾶς αὐτούς

δε θα συμπεριφερθείτε με αυτόν τον τρόπο στους εαυτούς σας

οὐδὲ διδάξετε τοὺς νεωτέρους

ούτε θα διδάξετε στους νεότερους

καταφρονεῖν τοῦ πλήθους τῶν πολιτῶν,

να περιφρονούν τον απλό λαό των πολιτών,

οὐδὲ ἀλλοτρίους ἡγήσεσθ’ εἶναι τοὺς τοιούτους τῶν ἀγώνων,

ούτε θα θεωρήσετε ότι είναι διαφορετικές οι τέτοιας λογής δίκες,

ἀλλ’ ὡς ὑπὲρ αὐτοῦ δικάζων

αλλά με την ιδέα ότι δικάζει για λογαριασμό του

οὕτως ἕκαστος ὑμῶν οἴσει τὴν ψῆφον.

έτσι θα ψηφίσει ο καθένας από σας.

Ἅπαντας γὰρ ὁμοίως ἀδικοῦσιν

Γιατί όλους εμάς εξίσου αδικούν

οἱ τολμῶντες τοῦτον τὸν νόμον παραβαίνειν

όσοι τολμούν να περιφρονούν αυτόν το νόμο

τὸν ὑπὲρ τῶν σωμάτων τῶν ὑμετέρων κείμενον.

που ισχύει για την προστασία της δικής σας σωματικής ακεραιότητας.

Ἰσοκράτης, Κατά Λοχίτου 18-21

Μουσικήν [...] πᾶσι μὲν ἀνθρώποις ὄφελος ἀσκεῖν,

Είναι ωφέλεια για όλους τους ανθρώπους να ασκούν τη μουσική

Ἀρκάσι δὲ καὶ ἀναγκαῖον. [...]

για τους Αρκάδες όμως είναι αναγκαίο. [...]

Παρὰ μόνοις γὰρ Ἀρκάσι πρῶτον μὲν οἱ παῖδες ἐκ νηπίων

Γιατί μόνο στους Αρκάδες πρώτα πρώτα τα παιδιά από τη νηπιακή τους ηλικία

ᾄδειν ἐθίζονται κατὰ νόμους τοὺς ὕμνους καὶ παιᾶνας,

συνηθίζουν να τραγουδούν σύμφωνα με τους μουσικούς ρυθμούς τους ύμνους και τους παιάνες,

οἷς ἕκαστοι κατὰ τὰ πάτρια τοὺς ἐπιχωρίους ἥρωας καὶ θεοὺς ὑμνοῦσι·

με τους οποίους ο καθένας σύμφωνα με τα πατροπαράδοτα υμνεί τους τοπικούς ήρωες και τους θεούς·

μετὰ δὲ ταῦτα [...]πολλῇ φιλοτιμίᾳ

μετά από αυτά [...] με μεγάλο συναγωνισμό

χορεύουσι κατ’ ἐνιαυτόν τοῖς Διονυσιακοῖς αὐληταῖς ἐν τοῖς θεάτροις [...]

χορεύουν κάθε χρόνο με τη συνοδεία των αυλητών του Διονύσου στα θέατρα [...]

καὶ τῶν μὲν ἄλλων μαθημάτων

Και από τα άλλα μαθήματα

ἀρνηθῆναί τι μὴ γιγνώσκειν οὐδὲν αἰσχρόν ἡγοῦνται,

δε θεωρούν καθόλου ντροπή να παραδεχτούν ότι δε γνωρίζουν κάτι,

τήν γε μὴν ᾠδήν οὔτ’ ἀρνηθῆναι δύνανται

το τραγούδι όμως ούτε μπορούν να αρνηθούν

διὰ τὸ κατ’ ἀνάγκην πάντας μανθάνειν,

επειδή υποχρεωτικά όλοι το μαθαίνουν,

οὔθ’ ὁμολογοῦντες ἀποτρίβεσθαι

ούτε, αν το παραδεχτούν, μπορούν να απαλλαγούν από αυτό

διὰ τὸ τῶν αἰσχρῶν παρ’ αὐτοῖς νομίζεσθαι τοῦτο.

επειδή αυτό θεωρείται ντροπή στην κοινωνία τους.

Ταῦτά τέ μοι δοκοῦσιν οἱ πάλαι παρεισαγαγεῖν

Αυτά μου φαίνεται ότι τα θέσπισαν οι παλαιοί

οὐ τρυφῆς καὶ περιουσίας χάριν,

όχι για να καλλιεργήσουν τη φιληδονία και την επίδειξη πλούτου,

ἀλλά θεωροῦντες μὲν τὴν ἑκάστων αὐτουργίαν

αλλά επειδή παρατηρούσαν το μόχθο του καθενός

καὶ συλλήβδην τὸ τῶν βίων ἐπίπονον καὶ σκληρόν,

και με λίγα λόγια την επίπονη και σκληρή ζωή,

θεωροῦντες δὲ τὴν τῶν ἠθῶν αὐστηρίαν,

και επειδή έβλεπαν την αυστηρότητα των ηθών,

ἥτις αὐτοῖς παρέπεται

η οποία τους ακολουθεί

διὰ τὴν τοῦ περιέχοντος ψυχρότητα καὶ στυγνότητα

εξαιτίας του ψύχους και της τραχύτητας του τόπου στον οποίο ζουν

τὴν κατὰ τὸ πλεῖστον ἐν τοῖς τόποις ὑπάρχουσαν.

και η οποία υπάρχει στο μεγαλύτερο μέρος αυτών των τόπων.

Πολύβιος, Ἱστορίαι 4.20.4-21.1

Καὶ μέντοι καὶ Ἀρχιμήδης, Ἱέρωνι τῷ βασιλεῖ συγγενὴς ὤν καὶ φίλος,

Και βέβαια και ο Αρχιμήδης που ήταν συγγενής και φίλος με το βασιλιά Ιέρωνα,

ἔγραψεν ὡς δυνατόν ἐστι τῇ δοθείσῃ δυνάμει τὸ δοθὲν βάρος κινῆσαι

έγραψε ότι είναι δυνατό να κινήσουμε με μια ορισμένη δύναμη ένα οποιοδήποτε βάρος

καὶ νεανιευσάμενος [...] εἶπεν

κι αφού καυχήθηκε σαν μικρό παιδί [...] είπε

ὡς εἰ γῆν εἶχεν ἑτέραν, ἐκίνησεν ἂν ταύτην μεταβὰς εἰς ἐκείνην.

ότι αν είχε άλλη γη, θα κινούσε αυτήν, αφού πήγαινε σ’ εκείνην.

Θαυμάσαντος δὲ τοῦ Ἱέρωνος,

Και όταν ο Ιέρων απόρησε,

καὶ δεηθέντος εἰς ἔργον ἐξαγαγεῖν τὸ πρόβλημα

και ζήτησε να επιδείξει στην πράξη τη θεωρία του

καὶ δεῖξαί τι τῶν μεγάλων κινούμενον ὑπὸ σμικρᾶς δυνάμεως,

και να δείξει ότι κάτι μεγάλο κινείται από μικρή δύναμη,

ὁλκάδα τριάρμενον τῶν βασιλικῶν

τρικάταρτο φορτηγό πλοίο από τα βασιλικά,

πόνῳ μεγάλῳ καὶ χειρὶ πολλῇ νεωλκηθεῖσαν,

που είχαν σύρει από τη θάλασσα στη στεριά με μεγάλο μόχθο πολλοί άνθρωποι,

ἐμβαλὼν ἀνθρώπους τε πολλοὺς καὶ τὸν συνήθη φόρτον,

κι αφού έβαλε μέσα σ’ αυτό και πολλούς ανθρώπους και το συνηθισμένο φορτίο,

αὐτὸς ἄπωθεν καθήμενος, οὐ μετὰ σπουδῆς ἀλλ’ ἠρέμα

ο ίδιος καθισμένος μακριά, όχι με βιασύνη αλλά ήρεμα

τῇ χειρὶ σείων ἀρχήν τινα πολυσπάστου,

μετακινώντας με το χέρι του την αρχή του σχοινιού από ένα σύστημα τροχαλιών,

προσηγάγετο, λείως καὶ ἀπταίστως,

το τράβηξε προς το μέρος του ομαλά και χωρίς δυσκολία,

ὥσπερ διὰ θαλάσσης ἐπιθέουσαν.

σαν να διέσχιζε τη θάλασσα.

Ἐκπλαγεὶς οὖν ὁ βασιλεὺς καὶ συννοήσας τῆς τέχνης τὴν δύναμιν,

Λοιπόν, γεμάτος έκπληξη ο βασιλιάς και αφού κατανόησε τη δύναμη της τέχνης,

ἔπεισε τὸν Ἀρχιμήδην

έπεισε τον Αρχιμήδη

ὅπως αὐτῷ τὰ μὲν ἀμυνομένῳ τὰ δ' ἐπιχειροῦντι μηχανήματα κατασκευάσῃ

να κατασκευάσει για χάρη του μηχανήματα άλλα για περιπτώσεις αμυντικού πολέμου κι άλλα για επιθετικό πόλεμο

πρὸς πᾶσαν ἰδέαν πολιορκίας.

για κάθε είδους πολιορκία.

Οἷς αὐτός μὲν οὐκ ἐχρήσατο,

Αυτά δεν τα χρησιμοποίησε ο ίδιος

τοῦ βίου τὸ πλεῖστον ἀπόλεμον καὶ πανηγυρικὸν βιώσας,

αφού έζησε το περισσότερο μέρος της ζωής του χωρίς πολέμους και γεμάτο απολαύσεις

τότε δ’ ὑπῆρχε τοῖς Συρακοσίοις εἰς δέον ἡ παρασκευή,

τότε όμως είχαν οι Συρακούσιοι τον εξοπλισμό για τις ανάγκες τους

καὶ μετὰ τῆς παρασκευῆς ὁ δημιουργός.

και μαζί με τον εξοπλισμό και το δημιουργό του.

Πλούταρχος, Μάρκελλος 14.12-15

Λέγεται γοῦν ἐν Σικελίᾳ

Λέγεται λοιπόν ότι στη Σικελία

(εἰ γὰρ καὶ μυθωδέστερόν ἐστιν, ἀλλ’ ἁρμόσει

(γιατί αν και μοιάζει με μύθο, ταιριάζει όμως

καὶ ὑμῖν ἅπασι τοῖς νεωτέροις ἀκοῦσαι)

να την ακούσετε και εσείς όλοι οι νεότεροι)

ἐκ τῆς Αἴτνης ῥύακα πυρὸς γενέσθαι·

ξεχύθηκε πύρινο ποτάμι από την Αίτνα·

τοῦτον δὲ ῥεῖν φασιν ἐπί τὲ τὴν ἄλλην χώραν,

αυτό λοιπόν λένε ότι έρεε προς την υπόλοιπη χώρα,

καὶ δὴ καὶ πρὸς πόλιν τινὰ τῶν ἐκεῖ κατοικουμένων.

και μάλιστα προς κάποια πόλη από αυτές που βρίσκονταν εκεί.

Τοὺς μὲν οὖν ἄλλους ὁρμῆσαι πρὸς φυγήν,

[Λένε ακόμη], ότι οι άλλοι όρμησαν να φύγουν

τὴν αὐτῶν σωτηρίαν ζητοῦντας,

ζητώντας τη σωτηρία τους,

ἕνα δὲ τινα τῶν νεωτέρων,

ένας όμως από τους νεότερους,

ὁρῶντα τὸν πατέρα πρεσβύτερον ὄντα

επειδή έβλεπε ότι ο πατέρας του ήταν γέρος

καὶ οὐχί δυνάμενον ἀποχωρεῖν,

και δεν μπορούσε να φύγει,

ἀλλὰ ἐγκαταλαμβανόμενον, ὑπὸ τοῦ πυρός,

και ότι μένει αποκλεισμένος,

ἀράμενον φέρειν.

αφού  τον σήκωσε στους ώμους του, τον μετέφερε.

Φορτίου δ’, οἶμαι, προσγενομένου καὶ αὐτός ἐγκατελήφθη.

Επειδή όμως, όπως νομίζω, προστέθηκε φορτίο, αποκλείσθηκε και ο ίδιος.

Ὅθεν δὴ καὶ ἄξιον θεωρῆσαι τὸ θεῖον,

Από αυτό το γεγονός αξίζει να προσέξουμε ότι το θείο

ὅτι τοῖς ἀνδράσιν τοῖς ἀγαθοῖς εὐμενῶς ἔχει.

δείχνει συμπάθεια στους αγαθούς (ενάρετους) ανθρώπους.

Λέγεται γὰρ κύκλῳ τὸν τόπον ἐκεῖνον

Γιατί, λέγεται ότι κυκλικά στον τόπο εκείνο

περιρρυῆναι τὸ πῦρ καὶ σωθῆναι τούτους μόνους,

έτρεξε η λάβα και σώθηκαν μόνο αυτοί,

ἀφ’ ὧν καὶ τὸ χωρίον ἔτι καὶ νῦν

από τους οποίους και η τοποθεσία ακόμη και σήμερα

προσαγορεύεσθαι τῶν εὐσεβῶν χῶρον·

ονομάζεται «χώρος των ευσεβών»·

τοὺς δὲ ταχεῖαν τὴν ἀποχώρησιν ποιησαμένους

αντίθετα εκείνοι που έφυγαν γρήγορα

καὶ τοὺς ἑαυτῶν γονέας ἐγκαταλιπόντας,

εγκαταλείποντας τους γονείς τους,

ἅπαντας ἀπολέσθαι

χάθηκαν όλοι.

Εἰ μέλλουσιν ἡμῖν ἐνθένδε εἴτε ἀποδιδράσκειν,

Αν, ενώ σκοπεύουμε εμείς είτε να δραπετεύσουμε από εδώ,

εἴθ’ ὅπως δεῖ ὀνομάσαι τοῦτο,

είτε όπως αλλιώς ταιριάζει να ονομάσουμε μια τέτοια πράξη,

ἐλθόντες οἱ νόμοι καὶ τὸ κοινὸν τῆς πόλεως

αφού έρχονταν οι νόμοι και οι δημόσιες αρχές

ἐπιστάντες ἔροιντο·

και σταθούν μπροστά μας μάς ρωτήσουν:

Εἰπέ μοι, ὦ Σώκρατες, τὶ ἐν νῷ ἔχεις ποιεῖν;

Πες μας, Σωκράτη, τι έχεις στο νου σου να κάνεις;

Ἄλλο τι ἤ τούτῳ τῷ ἔργῳ ᾧ ἐπιχειρεῖς

Κάτι άλλο ή με αυτήν την πράξη που επιχειρείς

διανοῇ τούς τε νόμους ἡμᾶς ἀπολέσαι

σκέφτεσαι και εμάς τους νόμους να καταστρέψεις

καὶ σύμπασαν τὴν πόλιν τὸ σὸν μέρος;

και όλη την πόλη όσο περνάει από το χέρι σου;

Ἤ δοκεῖ σοι οἷόν τε

Ή φαντάζεσαι ότι είναι δυνατό

ἔτι ἐκείνην τὴν πόλιν εἶναι καὶ μὴ ἀνατετράφθαι,

να υπάρχει ακόμη εκείνη η πολιτεία και να μην έχει καταλυθεί

ἐν ᾗ ἄν αἱ γενόμεναι δίκαι μηδὲν ἰσχύωσιν

στην οποία οι δικαστικές αποφάσεις δεν έχουν καμιά δύναμη

ἀλλὰ ὑπὸ τῶν ἰδιωτῶν ἄκυροί τε γίγνωνται καὶ διαφθείρωνται;

αλλά και ακυρώνονται και καταστρέφονται από τους απλούς πολίτες;

Τί ἐροῦμεν, ὦ Κρίτων, πρὸς ταῦτα καὶ ἄλλα τοιαῦτα;

Τι θα πούμε, Κρίτωνα, σ’ αυτά και σ’ άλλα παρόμοια;

Πολλὰ γὰρ ἄν τις ἔχοι, ἄλλως τε καὶ ῥήτωρ, εἰπεῖν

Γιατί πολλά θα μπορούσε κάποιος να πει, κι ιδιαίτερα ένας ρήτορας

ὑπὲρ τούτου τοῦ νόμου ἀπολλυμένου

για να υπερασπιστεί αυτό το νόμο που κινδυνεύει να καταλυθεί

ὅς τὰς δίκας τὰς δικασθείσας προστάτει κυρίας εἶναι.

ο οποίος ορίζει οι δικαστικές αποφάσεις να έχουν κύρος.

Ἤ ἐροῦμεν πρὸς αὐτοὺς ὅτι

Ή θα πούμε σ’ αυτούς ότι

«Ἠδίκει γὰρ ἡμᾶς ἡ πόλις καὶ οὐκ ὀρθῶς τὴν δίκην ἔκρινεν;»

«επειδή μας αδικούσε η πόλη και δεν έκρινε δίκαια τη δίκη»;

Ταῦτα ἤ τι ἐροῦμεν;

Αυτά θα πούμε ή κάτι άλλο;

Πλάτων, Κρίτων 50a-c

Οἱ μὲν ἄλλοι πάντες ὅσοι φεύγουσιν ἀδίκως,

Όλοι οι άλλοι όσοι εξορίζονται άδικα,

ἤ δέονται τῶν πολιτῶν ὅπως ἐπανέλθωσιν

ή εκλιπαρούν τους πολίτες να επιστρέψουν

ἤ διαμαρτόντες τούτου

ή αν αποτύχουν σ’ αυτό

λοιδοροῦσι τὰς ἑαυτῶν πατρίδας,

κακολογούν τις πατρίδες τους,

ὡς φαύλως αὐτοῖς προσφερομένας·

επειδή κατά τη γνώμη τους τοὺς συμπεριφέρθηκαν άσχημα·

ἐγὼ δὲ ἐπείπερ ἅπαξ ἠτύχησα

εγώ όμως, επειδή ακριβώς μια φορά ατύχησα

ἀναξίως ὧν ἐπολιτευσάμην,

κατά τρόπο ανάξιο προς όσα έκανα ως πολίτης,

καὶ κατηγορῶν ἄλλων αὐτὸς ἑάλων,

κι ενώ κατηγορούσα άλλους, καταδικάστηκα ο ίδιος,

ἄχθομαι μὲν, ὥσπερ εἰκός ἐστιν,

στενοχωριέμαι, βέβαια, όπως είναι φυσικό,

ἀγανακτῶ δὲ οὐδέν.

όμως καθόλου δεν αγανακτώ.

Οὐ γὰρ οὕτως ἔγωγε ἠλίθιός εἰμι ὥστε,

Γιατί εγώ βέβαια δεν είμαι τόσο ηλίθιος ώστε,

ἐξ ἧς πόλεως Θεμιστοκλῆς ἐξηλάθη

από την πόλη από την οποία εξορίστηκε ο Θεμιστοκλής

ὁ τὴν Ἑλλάδα ἐλευθερώσας,

ο ελευθερωτής της Ελλάδας,

καὶ ὅπου Μιλτιάδης, γέρων ὤν

και στην οποία ο Μιλτιάδης, που ενώ ήταν γέρος

ἐν τῷ δεσμωτηρίω ἀπέθανε,

πέθανε στο δεσμωτήριο,

ὅτι μικρὸν ὤφειλε τῷ δημοσίῳ

γιατί χρωστούσε μικρό ποσό στην πολιτεία

ταύτη τῇ πόλει Αἰσχίνην τὸν Ἀτρομήτου

μ’ αυτήν την πόλη ο Αισχίνης του Ατρομήτου

φεύγοντα ἀγανακτεῖν οἴεσθαι δεῖν,

να θεωρεί ότι πρέπει να αγανακτεί επειδή είναι εξόριστος,

εἴ τι τῶν εἰωθότων Ἀθήνησιν ἔπαθεν.

γιατί έπαθε κάτι από αυτά που είναι συνηθισμένα στην Αθήνα.

Ἀλλ’ ἔγωγε καὶ λαμπρὸν εἰκότως μοι νομίσαιμ’ ἄν αὐτὸ γενέσθαι,

Αλλά εγώ τουλάχιστον θα μπορούσα να θεωρήσω εύλογα ακόμα και λαμπρό αυτό που μου συνέβη,

τὸ μετ’ ἐκείνων ἐν ἀδοξίᾳ παρὰ τοῖς ἔπειτα ἀνθρώποις καὶ ἄξιος τοῦ ὅμοια παθεῖν ἐκείνοις γεγονέναι.

δηλαδή το ότι έχω πέσει στην αφάνεια για τις μελλοντικές γενιές μαζί με εκείνους και έχω αξιωθεί να πάθω τα ίδια με εκείνους.

[Αισχίνης], Ἐπιστολαί 3. 1-3

Ὦ Ἀγησίλαε καὶ πάντες οἱ παρόντες Λακεδαιμόνιοι,

Αγησίλαε και όλοι οι παρόντες Λακεδαιμόνιοι,

ἐγὼ ὑμῖν, ὅτε τοῖς Ἀθηναίοις ἐπολεμεῖτε,

εγώ, όταν πολεμούσατε τους Αθηναίους,

φίλος καὶ σύμμαχος ἐγενόμην,

υπήρξα φίλος και σύμμαχός σας,

καὶ το μὲν ναυτικὸν τὸ ὑμέτερον

και το ναυτικό σας

χρήματα παρέχων ἰσχυρὸν ἐποίουν,

δίνοντας χρήματα το έκανα ισχυρό,

ἐν δὲ τῇ γῇ αὐτὸς ἀπὸ τοῦ ἵππου μαχόμενος μεθ’ ὑμῶν

και στην ξηρά ο ίδιος πολεμώντας από το άρμα μαζί σας

εἰς τὴν θάλατταν κατεδίωκον τοὺς πολεμίους.

στη θάλασσα κατεδίωκα τους εχθρούς.

καὶ διπλοῦν ὥσπερ Τισσαφέρνους οὐδὲν πώποτέ μου

Και τίποτα δόλιο, όπως ο Τισσαφέρνης, ποτέ ως τώρα

 οὔτε ποιήσαντος οὔτ’ εἰπόντος πρὸς ὑμᾶς ἔχοιτ’ ἄν κατηγορῆσαι.

ούτε ότι σας έκανα ούτε ότι σας είπα θα μπορούσατε να με κατηγορήσετε.

Τοιοῦτος δὲ γενόμενος

Κι ενώ σας συμπεριφέρθηκα με τέτοιο τρόπο

νῦν οὕτω διάκειμαι ὑφ’ ὑμῶν

τώρα εσείς μου συμπεριφέρεστε έτσι

ὡς οὐδὲ δεῖπνον ἔχω ἐν τῇ ἐμαυτοῦ χώρᾳ,

ώστε ούτε φαγητό δεν έχω στη χώρα μου,

εἰ μή τι ὧν ἄν ὑμεῖς λίπητε συλλέξομαι, ὥσπερ τὰ θηρία.

εκτός αν μαζέψω κάτι από αυτά που αφήνετε πίσω σας, όπως τα θηρία.

Ἅ δέ μοι ὁ πατήρ καὶ οἰκήματα καλὰ

Και όσα ο πατέρας μου και σπίτια καλά

καὶ παραδείσους καὶ δένδρων καὶ θηρίων μεστοὺς κατέλιπεν,

και κήπους γεμάτους από δέντρα και θηρία μου άφησε,

ἐφ’ οἷς ηὐφραινόμην,

με τα οποία ευχαριστιόμουν,

ταῦτα πάντα ὁρῶ τὰ μὲν κατακεκομμένα, τὰ δὲ κατακεκαυμένα.

όλα αυτά τα βλέπω άλλα κατεστραμμένα εντελώς κι άλλα κατακαμένα.

Εἰ οὖν ἐγὼ μὴ γιγνώσκω μήτε τὰ ὅσια μήτε τὰ δίκαια,

Αν λοιπόν εγώ δε γνωρίζω μήτε τα όσια μήτε τα δίκαια,

ὑμεῖς δὲ διδάξατέ με

εσείς να μου εξηγήσετε

ὅπως ταῦτ’ ἐστίν ἀνδρῶν ἐπισταμένων χάριτας ἀποδιδόναι.

πώς αυτά είναι ενέργειες ανθρώπων που γνωρίζουν να ανταποδίδουν την ευεργεσία.

Ξενοφῶν, Ἑλληνικά 4.1.32-33

ΑΡΗΣ: Ἤκουσας, ὦ Ἑρμῆ, οἷα ἠπείλησεν ἡμῖν ὁ Ζεύς,

ΑΡΗΣ: Άκουσες, Ερμή, τι απειλές εκτόξευσε εναντίον μας ο Δίας

ὡς ὑπεροπτικὰ καὶ ὡς ἀπίθανα;

τις πόσο αλαζονικές και απίθανες;

Ἤν ἐθελήσω, φησίν,

Αν θελήσω, είπε,

ἐγὼ μὲν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ σειρὰν καθήσω,

εγώ από τον ουρανό να αφήσω σκοινί προς τα κάτω

ὑμεῖς δὲ ἀποκρεμασθέντες κατασπᾶν βιάσεσθέ με,

κι εσείς να πιαστείτε απ’ αυτό και να επιχειρήσετε με τη βία να με τραβήξετε με δύναμη προς τα κάτω,

ἀλλὰ μάτην πονήσετε·

μάταια θα κοπιάσετε·

οὐ γὰρ δὴ καθελκύσετε·

γιατί βέβαια δε θα με τραβήξετε προς τα κάτω·

εἰ δὲ ἐγὼ θελήσαιμι ἀνελκύσαι, οὐ μόνον ὑμᾶς,

αν όμως εγώ θελήσω να σύρω επάνω, όχι μόνο εσάς,

ἀλλὰ καὶ τὴν γῆν ἅμα καὶ τὴν θάλασσαν συνανασπάσας μετεωριῶ·

αλλά να τραβήξω προς τα πάνω και την ξηρά μαζί και τη θάλασσα θα σας σηκώσω ψηλά·

καὶ τἆλλα ὅσα καὶ σὺ ἀκήκοας.

αλλά και τ’ άλλα (είπε) όσα κι εσύ έχεις ακούσει.

Ἐγὼ δὲ ὅτι μὲν καθ' ἕνα πάντων ἀμείνων καὶ ἰσχυρότερός ἐστιν οὐκ ἂν ἀρνηθείην,

Εγώ βέβαια ότι ξεχωριστά από τον καθένα (μας) είναι ανώτερος και ισχυρότερος δε θα μπορούσα να το αρνηθώ,

ὁμοῦ δὲ τῶν τοσούτων ὑπερφέρειν [...] οὐκ ἄν πεισθείην.

δε θα μπορούσα όμως να πιστέψω ότι μας ξεπερνάει τόσους μαζί.

ΕΡΜΗΣ: Εὐφήμει, ὦ Ἄρες· οὐ γὰρ ἀσφαλὲς λέγειν τὰ τοιαῦτα,

ΕΡΜΗΣ: Σιωπή, Άρη· γιατί δεν είναι ασφαλές να λες τέτοια λόγια,

μὴ καί τι κακὸν ἀπολαύσωμεν τῆς φλυαρίας.

μήπως και δεχτούμε κάποια συμφορά εξαιτίας της φλυαρίας σου.

ΑΡΗΣ: [...] Ὅ μάλιστα γελοῖον ἔδοξέ μοι ἀκούοντι μεταξύ τῆς ἀπειλῆς,

ΑΡΗΣ: [...] Αυτό όμως που μέσα στην απειλή μου φάνηκε πιο γελοίο, καθώς το άκουγα,

οὐκ ἄν δυναίμην σιωπῆσαι πρὸς σέ·

δε θα μπορούσα να το αποκρύψω από σένα·

μέμνημαι γὰρ οὐ πρὸ πολλοῦ,

θυμάμαι δηλαδή ότι πριν από λίγο καιρό,

ὁπότε ὁ Ποσειδῶν καὶ ἡ Ἥρα καὶ ἡ Ἀθηνᾶ ἐπαναστάντες

όταν ο Ποσειδώνας και η Ήρα και η Αθηνά επαναστάτησαν

ἐπεβούλευον ξυνδῆσαι λαβόντες αὐτόν,

και σχεδίαζαν αφού τον συλλάβουν να τον δέσουν χειροπόδαρα

ὡς παντοῖος ἦν δεδιώς, καὶ ταῦτα τρεῖς ὄντας,

πόσο τρομοκρατημένος ήταν, και μάλιστα ενώ ήταν τρεις,

καὶ εἰ μή γε ἡ Θέτις κατελεήσασα

κι αν η Θέτις δεν τον σπλαχνιζόταν

ἐκάλεσεν αὐτῷ σύμμαχον Βριάρεων ἐκατόγχειρα ὄντα,

και δεν καλούσε σε βοήθεια τον Βριάρεο που είχε εκατό χέρια,

κἄν ἐδέδετο αὐτῷ κεραυνῷ καὶ βροντῇ.

θα είχε αιχμαλωτιστεί μαζί με τον κεραυνό και τη βροντή του.

Ταῦτα λογιζομένῳ ἐπῄει μοι γελᾶν ἐπὶ τῇ καλλιρρημοσύνῃ αὐτοῦ.

Ενώ σκεφτόμουν αυτά, μου ερχόταν να γελάσω για την καυχησιολογία του.

Λουκιανός, Θεῶν διάλογοι 1.1-2

«Ἐμοὶ δοκεῖ, βασιλεῦ, ἀγαθόν εἶναι ἐν τῷ παρόντι

Νομίζω, βασιλιά, ότι είναι καλό αυτή τη στιγμή

καταστροπεδεῦσαι ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ τῇ ὄχθῃ

να στρατοπεδεύσουμε στην όχθη του ποταμού

ὡς ἔχομεν. Δοκῶ γὰρ

όπως είμαστε (οπλισμένοι). Γιατί νομίζω ότι

τοὺς  πολεμίους οὐ  τολμήσειν αὐλισθῆναι,

οι εχθροί δε θα τολμήσουν να στρατοπεδεύσουν

πλησίον ἡμῶν λειπομένους πολὺ τῷ πεζῷ

κοντά μας, γιατί υστερούν πολύ στο πεζικό,

καὶ ταύτῃ παρέξειν τῷ στρατῷ ἕωθεν

και γι’ αυτό θα μπορέσει ο στρατός το πρωί

εὐπετῶς διαβαλεῖν τὸν πόρον·

να περάσει εύκολα το ποτάμι·

ὑποφθάσομεν γὰρ αὐτοί περάσαντες

θα προλάβουμε να περάσουμε

πρὶν ἐκείνους ἐς τάξιν καθίστασθαι.

πριν εκείνοι να παραταχθούν για μάχη.

Νῦν δε οὐκ  ἀκινδύνως μοι δοκοῦμεν ἐπιχειρήσειν τῷ ἔργῳ,

Τώρα όμως νομίζω ότι θ’ αρχίσουμε τη διάβαση με  κίνδυνο

ὅτι οὐχ οἷόν τε διὰ τοῦ ποταμοῦ ἄγειν τὸν στρατόν ἐν μετώπῳ.

γιατί δεν  είναι δυνατό να οδηγήσουμε μέσα από  τον ποταμό το στρατό σε εκτεταμένη γραμμή.

Πολλὰ μὲν  γὰρ αὐτοῦ ὁρᾶται βαθέα,

Πολλά μέρη του ποταμού φαίνονται βαθιά

αἱ δὲ ὄχθαι αὗται ὁρᾷς ὅτι ὑπερύψηλοι

και βλέπεις ότι οι όχθες είναι πολύ ψηλές

καὶ κρημνώδεις εἰσίν αἵ αὐτῶν·

και μερικές απ’ αυτές είναι απόκρημνες·

ἐκβαίνουσιν ἀτάκτως τε οὖν καὶ κατὰ κέρας,

καθώς θα βγαίνουμε έξω άτακτα και ο ένας μετά τον άλλο

ἐπικείσονται τῶν πολεμίων οἱ ἱππεῖς,

θα μας επιτίθενται οι ιππείς των εχθρών,

ἐς φάλαγγα ξυντεταγμένοι,

παραταγμένοι σε φάλαγγα,

ᾗπερ ἀσθενέστατον·

όπου η παράταξή μας είναι πιο αδύνατη·

καὶ τὸ πρῶτον σφάλμα ἔς τε τὰ παρόντα χαλεπὸν

και η πρώτη αποτυχία θα είναι επιζήμια γι’  αυτήν τη στιγμή

καὶ ἐς  τὴν ὑπὲρ παντός τοῦ πολέμου κρίσιν σφαλερόν».

και επικίνδυνη για την έκβαση όλου του πολέμου.

Ἀλέξανδρος δὲ ἔφη, «ταῦτα μὲν ὦ Παρμενίων, γιγνώσκω·

Ο Αλέξανδρος όμως είπε, «τα ξέρω αυτά Παρμενίων·

αἰσχύνομαι δὲ, εἰ τὸν μὲν Ἑλλήσποντον διέβην εὐπετῶς,

ντρέπομαι όμως, αν τον μεν Ελλήσποντο πέρασα εύκολα,

τοῦτο δὲ, σμικρόν ῥεῦμα,

αυτό  όμως το μικρό ρεύμα 

-οὕτω τῷ ὀνόματι τὸν Γρανικὸν ἐκφυλίσας-

- με τέτοια περιφρονητικά λόγια μίλησε για το Γρανικό -

εἴρξει ἡμᾶς τὸ μὴ οὐ διαβῆναι ὡς ἔχομεν.

θα μας εμποδίσει να περάσουμε όπως είμαστε.

Καὶ τοῦτο οὔτε πρὸς Μακεδόνων τῆς δόξης

Κι αυτό δεν ταιριάζει στη δόξα των Μακεδόνων

οὔτε πρὸς τῆς ἐμῆς ἐς τοὺς κινδύνους ὀξύτητος ποιοῦμαι·

ούτε και στη δική μου  ορμητικότητα προς τους κινδύνους·

ἀναθαρρήσειν τε δοκῶ τοὺς Πέρσας

και νομίζω ότι  οι Πέρσες θα πάρουν θάρρος

<ὡς> ἀξιομάχους Μακεδόσιν ὄντας,

γιατί θα νομίσουν ότι είναι ικανοί να μάχονται με τους Μακεδόνες

ὅτι οὐδὲν ἔπαθον ἐν τῷ παραυτίκα

γιατί δεν έπαθαν τίποτα τη στιγμή αυτή

ἄξιον τοῦ σφῶν δέους».

αντάξιο του φόβου τους.

Και οἱ μὲν πρῶτοι τῶν Μακεδόνων ξυμμίξαντες

Και οι πρώτοι από τους Μακεδόνες οι οποίοι συγκρούστηκαν

τοῖς Πέρσαις κατεκόπησαν πρὸς αὐτῶν, γενόμενοι

με τους Πέρσες, φονεύτηκαν, αν και φάνηκαν

ἄνδρες ἀγαθοί, ὅσοι γε αὐτῶν μη ἀπέκλιναν

άνδρες γενναίοι, όσοι βέβαια απ’ αυτούς δεν κατέφυγαν

πρὸς Ἀλέξανδρον πελάζοντα.

στον Αλέξανδρο που πλησίαζε.

Ἀλέξανδρος γὰρ ἤδη πλησίον ἦν,

Γιατί ο Αλέξανδρος ήταν ήδη κοντά

ἅμα οἷ ἄγων τὸ  κέρας τὸ δεξιόν,

οδηγώντας μαζί του τη δεξιά πτέρυγα

καὶ ἐμβάλλει ἐς τοὺς Πέρσας πρῶτος,

και ορμά πρώτος εναντίον των Περσών,

ἵνα τεταγμένοι ἦσαν τὸ πᾶν στῖφος τῆς ἵππου

όπου είχαν παραταχθεί όλο το πλήθος του ιππικού

καὶ αὐτοί οἱ ἡγεμόνες τῶν Περσῶν·

και οι ίδιοι οι αρχηγοί των Περσών·

καὶ ξυνειστήκει περὶ αὐτόν μάχη καρτερά·

και γύρω του είχε συναφθεί πεισματώδης μάχη·

καὶ ἐν τούτῳ ἄλλαι ἐπ’ ἄλλαις τῶν τάξεων τοῖς Μακεδόσι

και στο μεταξύ το ένα μετά το άλλο τα τάγματα των Μακεδόνων

διέβαινον οὐ χαλεπῶς ἤδη.

περνούσαν εύκολα (το ποτάμι).

καὶ ἦν μὲν ἀπὸ τῶν ἵππων ἡ μάχη,

Και γινόταν βέβαια από τα άλογα η μάχη,

πεζομαχίᾳ δὲ μάλλόν τι ἐῴκει.

έμοιαζε προς περισσότερο με πεζομαχία.

Ξυνεχόμενοι γὰρ ἵπποι τε ἵπποις

Γιατί συμπλεκόμενοι άλογα με άλογα

καὶ ἄνδρες ἀνδράσιν ἠγωνίζοντο,

και άνδρες με άνδρες αγωνίζονταν

οἱ μέν, οἱ Μακεδόνες, ἐξῶσαι εἰς ἅπαν ἀπὸ τῆς ὄχθης

αυτοί, οι Μακεδόνες, να απομακρύνουν εντελώς από την όχθη

καὶ Πέρσας ἐς πεδίον βιάσασθαι,

προς Πέρσες και να προς απωθήσουν βίαια στον   πεδιάδα,

οἱ δέ, οἱ Πέρσαι, εἶρξαί τε αὐτῶν τὴν ἔκβασιν

ενώ εκείνοι, οι Πέρσες, να εμποδίσουν την έξοδό προς

καὶ ἐς ποταμόν αὖθις ἀπώσασθαι.

και να προς σπρώξουν πάλι στον ποταμό.

καὶ ἐκ τούτου ἐπλεονέκτουν ἤδη οἱ σὺν Ἀλεξάνδρῳ

Και από τότε πλεονεκτούσαν ήδη οι στρατιώτες με τον Αλέξανδρο

τῇ τε ἄλλῃ ῥώμῃ καὶ ἐμπειρίᾳ καὶ ὅτι ἐμάχοντο

και για την άλλη ανδρεία και την εμπειρία και γιατί μάχονταν

ξυστοῖς κρανεΐνοις πρὸς παλτά.

με δόρατα φτιαγμένα από ξύλο κρανιάς απέναντι σε μικρά ακόντια (των Περσών).

Ἔνθα δή και Ἀλεξάνδρῳ ξυντρίβεται τό δόρυ ἐν τῇ μάχῃ·

Τότε λοιπόν το δόρυ του Αλεξάνδρου σπάει στη μάχη·

ὁ δέ ᾔτει δόρυ ἕτερον Ἀρέτην, ἀναβολέα τῶν βασιλικῶν·

κι αυτός ζητούσε άλλο δόρυ από τον Αρέτη, που ήταν ένας από τους ιπποκόμους του βασιλιά·

τῷ δέ καί αὐτῷ πονουμένῳ συντετριμμένον τό δόρυ ἦν,

αλλά κι αυτού το δόρυ είχε σπάσει τη στιγμή που αγωνιζόταν με κόπο

ὁ δέ τῷ ἡμίσει κεκλασμένου τοῦ δόρατος

κι αυτός με το μισό του σπασμένου δόρατος

οὐκ ἀφανῶς ἐμάχετο, καί τοῦτο δείξας Ἀλεξάνδρῳ

μαχόταν γενναία, και αφού το έδειξε στον Αλέξανδρο

ἄλλον αἰτεῖν ἐκέλευεν·

τον παρακαλούσε να ζητήσει από άλλον·

Δημάρατος δέ, ἀνήρ Κορίνθιος, τῶν ἀμφ’ αὐτόν ἑταίρων,

ο Δημάρατος ο Κορίνθιος, από τους εταίρους γύρω απ’ αυτόν

δίδωσιν αὐτῷ τό αὐτοῦ δόρυ.

του δίνει το δόρυ του.

Καί ὅς ἀναλαβών καί ἰδών Μιθριδάτην τόν Δαρείου

Κι αυτός αφού το πήρε και είδε το Μιθριδράτη το γαμπρό του

γαμβρόν πολύ πρό τῶν ἄλλων προϊππεύοντα καί

Δαρείου  να προχωρεί έφιππος μπροστά από τους άλλους

ἑπάγοντα ἅμα οἷ ὥσπερ ἐμβολον τῶν ἱππέων

και να οδηγεί  μαζί του σε σφηνοειδή παράταξη τους ιππείς

ἐξελαύνει καί αὐτός πρό τῶν ἀλλων, καί παίσας

ορμά κι ίδιος μπροστά από τους άλλους, και αφού χτύπησε

τόν Μιθριδάτην ἐς τό πρόσωπον τῷ δόρατι καταβάλλει.

το Μιθριδάτη στο πρόσωπο με το δόρυ, τον σκοτώνει

Ἐν δέ τούτῳ Ῥοισάκης μέν ἐπελαύνει τῷ Ἀλεξάνδρῳ

Σ’ αυτή τη στιγμή ο Ροισάκης ορμά κατά του Αλεξάνδρου

καί παίει Ἀλεξάνδρου τήν κεφαλήν τῇ κοπίδι·

και χτυπά το κεφάλι του Αλέξανδρου με το (καμπύλο) σπαθί·

καί τοῦ μέν κράνους τι ἀπέθραυσε,

κι απ’ το κράνος βέβαια έσπασε ένα κομμάτι,

τήν πληγήν δέ ἔσχε τό κράνος.

το χτύπημα όμως το ανέκοψε το κράνος.

Καί καταβάλλει καί τοῦτον Ἀλέξανδρος

Και τον σκοτώνει κι αυτόν ο Αλέξανδρος

παίσας τῷ ξυστῷ διά τοῦ θώρακος ἐς τό στέρνον.

αφού τον κτύπησε με το δόρυ στο στήθος διαμέσου του θώρακα.

Σπιθριδάτης δέ ἀνετέτατο μέν ἤδη τήν κοπίδα

Ο Σπιθριδάτης όμως είχε σηκώσει ήδη το (καμπύλο) σπαθί

ἐπ’ Ἀλέξανδρον ὄπισθεν,

από πίσω εναντίον του Αλέξανδρου,

ὑποφθάσας δέ αὐτόν Κλεῖτος ὁ Δρωπίδου

αλλά ο Κλείτος ο γιος του Δρωπίδη, αφού τον πρόφτασε,

παίει  κατά τοῦ ὤμου καί ἀποκόπτει τόν ὦμον τοῦ

τον χτυπά στον ώμο και κόβει τον ώμο του Σπιθριδάτη

Σπιθριδάτου ξύν τῇ κοπίδι·

μαζί με το σπαθί·

καί ἐν τούτῳ ἐπεκβαίνοντες κατά τόν ποταμόν ἀεί

στο μεταξύ βγαίνοντας έξω από το ποτάμι συνέχεια

τῶν ἱππέων ὅσοις προὐχώρει

όσοι από τους ιππείς μπορούσαν

προσεγίγνοντο τοῖς ἀμφ’ Ἀλέξανδρον.

ενώνονταν μ’ αυτούς που ήταν γύρω από τον Αλέξανδρο.

Μακεδόνων δὲ τῶν μὲν ἑταίρων ἀμφὶ τοὺς εἴκοσι καὶ πέντε

Κι από τους Μακεδόνες, από τους εταίρους γύρω στους είκοσι πέντε

ἐν τῇ πρώτῃ προσβολῇ ἀπέθανον·

σκοτώθηκαν κατά την πρώτη επίθεση·

καὶ τούτων χαλκαῖ εἰκόνες ἐν Δίῳ ἑστᾶσιν,

και χάλκινα αγάλματά τους στήθηκαν στο Δίο

Ἀλεξάνδρου κελεύσαντος Λύσιππον ποιῆσαι,

αφού διέταξε ο Αλέξανδρος το Λύσσιπο να τα κατασκευάσει

ὅσπερ καὶ Ἀλέξανδρον μόνος προκριθεὶς ἐποίει·

ο οποίος μόνος προτιμήθηκε και κατασκεύαζε τους ανδριάντες του Αλέξανδρου·

τῶν δὲ ἄλλων ἱππέων ὑπὲρ τοὺς ἑξήκοντα,

και από τους ιππείς (σκοτώθηκαν) γύρω στους εξήντα,

πεζοί δὲ ἐς τοὺς τριάκοντα.

ενώ από τους πεζούς τριάντα.

καὶ τούτους τῇ ὑστεραίᾳ ἔθαψεν Ἀλέξανδρος

Κι αυτούς τους έθαψε την επομένη ο Αλέξανδρος

ξὺν τοῖς ὅπλοις τε καὶ ἄλλῳ κόσμῳ·

με τα όπλα τους και με άλλες στρατιωτικές τιμές·

γονεῦσι δὲ αὐτῶν καὶ παισί ἀτέλειαν ἔδωκε

στους γονείς τους και τα παιδιά τους έδωσε απαλλαγή από το φόρο

τῶν τε κατὰ τὴν χώραν καὶ ὅσαι ἄλλαι

των γεωργικών προϊόντων και από κάθε άλλο

ἤ τῷ  σώματι λειτουργίαι ἤ κατὰ τὰς κτήσεις ἑκάστων εἰσφοραί.

ή από σωματικές υπηρεσίες ή από έκτακτες συνεισφορές ανάλογα με την περιουσία του καθενός.

καὶ τῶν τετρωμένων δὲ πολλὴν πρόνοιαν ἔσχεν,

Φρόντισε πολύ και για τους τραυματισμένους

ἐπελθών τε αὐτὸς ἑκάστους καὶ τὰ τραύματα ἰδὼν

αφού επισκέφτηκε ο ίδιος τον καθένα και είδε τα τραύματα

καὶ ὅπως τις ἐτρώθη ἐρόμενος καὶ ὅ τι πράττων

και ρωτούσε πώς τραυματίστηκε ο καθένας και τι έκανε

παρασχὼν οἱ εἰπεῖν τε καὶ ἀλαζονεύσασθαί.

επιτρέποντας  στον καθένα να διηγηθεί και να υπερηφανευτεί

Ὁ δὲ καὶ τῶν Περσῶν τοὺς ἡγεμόνας ἔθαψεν·

Έθαψε όμως και τους αρχηγούς των Περσών·

ἔθαψε δὲ καὶ τοὺς μισθοφόρους Ἕλληνας,

έθαψε και τους μισθοφόρους Έλληνες,

οἵ ξὺν τοῖς πολεμίοις στρατεύοντες ἀπέθανον·

οι οποίοι σκοτώθηκαν πολεμώντας μαζί με τους εχθρούς·

ὅσους δὲ αὐτῶν αἰχμαλώτους ἔλαβε,

κι όσους απ’ αυτούς τους έπιασε αιχμαλώτους,

τούτους δὲ δήσας ἐν πέδαις

αυτούς αφού τους έδεσε με χειροπέδες

εἰς Μακεδονίαν ἀπέπεμψεν ἐργάζεσθαι,

τους έστειλε στη Μακεδονία να καλλιεργούν τη γη,

ὅτι παρὰ τὰ παρὰ τὰ κοινῇ δόξαντα τοῖς Ἕλλησιν

γιατί  παρὰ τις κοινές αποφάσεις των Ελλήνων,

Ἕλληνες ὄντες ἐναντία τῇ Ἑλλάδι

ενώ ήσαν Έλληνες εναντίον της Ελλάδας

ἐμάχοντο ὑπὲρ τῶν βαρβάρων.

μάχονταν υπέρ των βαρβάρων.

Ἀποπέμπει δὲ καὶ εἰς Ἀθήνας τριακοσίας πανοπλίας

Στέλνει και στην Αθήνα τριακόσιες πανοπλίες

Περσικὰς ἀνάθημα εἶναι τῇ Ἀθηνᾷ ἐν πόλει·

περσικές ως αφιέρωμα στην ακρόπολη της Αθήνας·

καὶ ἐπίγραμμα ἐπιγραφῆναι ἐκέλευσε τόδε·

και διέταξε να γραφτεί αυτό το επίγραμμα·

Ἀλέξανδρος Φιλίππου καὶ οἱ Ἕλληνες

Ο Αλέξανδρος ο γιος του Φίλιππου και οι Έλληνες

πλὴν Λακεδαιμονίων

εκτός από τους Λακεδαιμονίους

ἀπὸ τῶν βαρβάρων τῶν τὴν Ἀσίαν κατοικούντων.

από τους βαρβάρους που κατοικούν στην Ασία.