Ξενοφῶν, Ἑλληνικά, Βιβλίο 2, Κεφάλαιο 1

§§ 16-18

1.1. Ερμηνευτικές ερωτήσεις

1.1.1. Ερωτήσεις ανοικτού τύπου ή ελεύθερης ανάπτυξης

1. Να περιγράψετε τις κινήσεις των δύο αντιπάλων.
2. “τήν βασιλέως κακῶς ἐποίουν”: Να εξηγήσετε το περιεχόμενο της φράσης και να αιτιολογήσετε την τακτική αυτή των Αθηναίων.
3. Να αναλύσετε το σχέδιο δράσης των δύο αντιπάλων. Από ποια στοιχεία το συμπεραίνετε και ποιοι λόγοι το υπαγόρευσαν;
4. Ποια ήταν η τακτική του Λυσάνδρου και ποιο στόχο υπηρετούσε;
5. Με ποιους χρόνους δηλώνονται οι κινήσεις των αντιπάλων και ποια πλεονεκτήματα δίνει η επιλογή τους στην αφήγηση;
6. Με ποιους εκφραστικούς τρόπους ο συγγραφέας δηλώνει τις κινήσεις και ενέργειες των δύο αντιπάλων; Να αναφέρετε ορισμένες φράσεις του κειμένου ως παραδείγματα.

1.1.2. Ερωτήσεις σύντομης απάντησης

1. Γιατί αναφέρεται η Ασία ως “πολεμία αὐτοῖς”;
2. Να γράψετε το θεματικό κέντρο του κειμένου (§§ 16-18).
3. Τι νομίζετε ότι θέλει να τονίσει ο ιστορικός με το “πελάγιοι”;
4. Να εντοπίσετε δύο σημεία που δηλώνουν ότι το κείμενο είναι ιστορικό.
5. “Λύσανδρος … τόν ἔκπλουν”: Ποια ενέργεια νομίζετε ότι τονίζει ο συγγραφέας με τη φράση αυτή;
6. Ποια είναι η σημασία του “δέ” στο συγκεκριμένο κείμενο;

1.1.3. Ερωτήσεις - ασκήσεις κλειστού (αντικειμενικού) τύπου

1. Να αποδοθούν οι ενέργειες της στήλης Β στα πρόσωπα της στήλης Α στα οποία αντιστοιχούν.

• οἱ δέ ᾿Αθηναῖοι / Λύσανδρος δε / οἱ ᾿Αβυδηνοί / Θώραξ ὁ Λακεδαιμόνιος / οἱ στρατιῶται 
• α) ἀνήγοντο ἐκ τῆς Χίου πελάγιοι β) παρῆσαν πεζῇ γ) ἐκ τῆς Σάμου ὁρμώμενοι δ) ἐκ τῆς ῾Ρόδου παρά τήν Ιωνίαν ἐκπλεῖ ε) παρεσκευάζοντο πρός ναυμαχίαν στ) στρατηγούς πρός τοῖς ὑπάρχουσι προσείλοντο ζ) ἡγεῖτο η) διήρπασαν τήν πόλιν

1.1.4. Συνδυασμός ερωτήσεων ανοικτού και κλειστού τύπου

1. Για ποιους λόγους νομίζετε ότι ο Λύσανδρος έφυγε με τα πλοία από τη Ρόδο και κατευθύνθηκε προς τον Ελλήσποντο; Να σημειώσετε τη σωστή απάντηση και να την αιτιολογήσετε.

α) Γιατί φοβόταν να αντιμετωπίσει τους Αθηναίους σε περιοχή που εκείνοι τη γνώριζαν καλά.

β) Γιατί δεν μπορούσε να προμηθευτεί από αλλού τρόφιμα και νερό.

γ) Για να κάνει αντιπερισπασμό στους Αθηναίους.

δ) Γιατί ήθελε να τιμωρήσει τις πόλεις που είχαν αποστατήσει από τη Σπάρτη.

ε) Γιατί η Ασία ήταν εχθρική προς τους Σπαρτιάτες.

1.2. Γραμματικές ερωτήσεις - ασκήσεις

1.2.1. Ερωτήσεις - ασκήσεις σύντομης απάντησης

1. α) “᾿Ανήγοντο δέ καί οἱ ᾿Αθηναίοι ἐκ τῆς Χίου πελάγιοι” β)“ἡγεῖτο δέ Θώραξ Λακεδαιμόνιος” γ)“καί παρεσκευάζοντο πρός ναυμαχίαν” δ)“καί στρατηγούς … προσείλοντο Μένανδρον, Τυδέα, Κηφισόδοτον”: Να γράψετε τους ρηματικούς τύπους των παραπάνω φράσεων στο α΄ ενικό πρόσωπο οριστικής όλων των χρόνων της ίδιας φωνής.
2. τάς ἀφεστηκυίας πόλεις: Να γραφεί η συνεκφορά στις πλάγιες πτώσεις ενικού και πληθυντικού αριθμού.
3. βασιλέως, πλοίων: Να γραφούν στις πλάγιες πτώσεις ενικού και πληθυντικού αριθμού.
4. ἀνήγοντο, προσείλοντο: Να κλιθεί η προστακτική ενεστώτα και αορίστου β΄ στην ενεργητική και μέση φωνή.

1.2.2. Ερωτήσεις - ασκήσεις αντικειμενικού τύπου

1. Στις παρακάτω προτάσεις να διαγράψετε το λάθος: ἦν: είναι οριστ. παρατατ. του ρ. εἰμί ή θηλ. αναφ. αντων.; / παρῆσαν: είναι οριστ. παρατατικού ή αορίστου β΄ του ρ. πάρειμι; / ἐπί: είναι πρόθεση ή σύνδεσμος; / κακῶς: είναι επίρρημα θετικού ή συγκριτικού βαθμού; / ἀνήγοντο: είναι οριστική παρατατ. ή αορίστου β΄ του ρ. ἀνάγομαι; / πόλεις: είναι ουσιαστικό α΄ ή γ΄ κλίσης; / σύμμαχον: είναι ουσιαστικό ή επίθετο;

ΙΙ. Ασκήσεις σύζευξης

1. Να συνδέσετε τους αριθμούς της στήλης Α με τα γράμματα της στήλης Β. Ένα στοιχείο της στήλης Β περισσεύει.
2. κακῶς, παρεσκευάζοντο, προς, οὖσαν, ναυμαχίαν, προσείλοντο, δε.
3. α)πρόθεση β)μετοχή ενεστώτα γ)επίρρημα θετικού βαθμού δ)ουσιαστικό α΄ κλίσης ε)οριστική παρατατικού στ)αντιθετικός σύνδεσμος ζ)ουσιαστικό β΄ κλίσης η)οριστική αορίστου β΄.

ΙΙΙ. Ασκήσεις συμπλήρωσης

1. ἐκ, κακῶς, ἐποίουν, ἐπέπλεον, ὁρμώμενοι, ἐπί, ναυμαχίαν, πλοίων, αὐτῶν, πόλεις, πολεμία, παρῆσαν, τά, καί, τε, δέ, πρός, παρά: Αναγνωρίστε γραμματικά τις λέξεις.
2. Στους παρακάτω ρηματικούς τύπους να γράψετε το α΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής ενεστώτα και παρατατικού και να βρείτε το είδος της αύξησής τους (Χρονική, συλλαβική, εσωτερική, εξωτερική). παρεσκευάζοντο, ἐποίουν, προσείλοντο, ἡγεῖτο, ἀνήγοντο, ἐπέπλεον, ὁρμώμενοι, ἐκπλεῖ.

1.3. Συντακτικές ερωτήσεις - ασκήσεις

1.3.1. Ερωτήσεις - ασκήσεις σύντομης απάντησης

1. Να γράψετε τους εμπρόθετους επιρρηματικούς προσδιορισμούς των παραγράφων 16‑18 και να τους κατατάξετε ανάλογα με την επιρρηματική σχέση που δηλώνουν.
2. Στις παρακάτω φράσεις να υπογραμμίσετε τα προθετικά σύνολα και, αφού τα συσχετίσετε με τα αντίστοιχα της άσκησης 1, να σημειώσετε όσα δηλώνουν την ίδια επιρρηματική σχέση: α)Δόθηκε δεξίωση προς τιμή(ν) του πρεσβευτή της Κίνας. β)Πηγαίνω προς την πλατεία. γ)Σας τα λέω προς γνώση και συμμόρφωση. δ)Πότε θα έλθεις; - Προς το απόγευμα. ε)Καλά τα λόγια, αλλά να σας δω στην πράξη, επί το έργον! στ)Τι να κάνουμε; Ήταν εκ Θεού.
3. “πρός ναυμαχίαν”: Ποια επιρρηματική σχέση δηλώνει το προθετικό σύνολο και με ποιους άλλους τρόπους μπορεί να δηλωθεί η ίδια σχέση;
4. Να εντοπίσετε τους ονοματικούς προσδιορισμούς του κειμένου και να τους κατατάξετε σε δύο γενικές κατηγορίες: ομοιόπτωτους και ετερόπτωτους.

1.3.2. Ερωτήσεις - ασκήσεις κλειστού (αντικειμενικού) τύπου

Ι. Άσκηση συμπλήρωσης

1. Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις, ώστε να χαρακτηρίζεται η συντακτική θέση των υπογραμμισμένων λέξεων: α)τήν βασιλέως: είναι ............... στο κακῶς ἐποίουν β)τῶν πλοίων: είναι γενική ................. στο ἔκπλουν γ)πολεμία: είναι ............... στο ᾿Ασία δ)σύμμαχον: είναι ............. στο Λάμψακον.

1.3.3. Συνδυασμός ασκήσεων ανοικτού και κλειστού τύπου

1. Α. Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως σωστές ή λαθεμένες σημειώνοντας Χ στο αντίστοιχο τετράγωνο: α)ὁρμώμενοι: είναι μετοχή τροπική β)βασιλέως: είναι γενική κτητική στο ενν. χώραν γ)στρατηγούς: είναι αντικείμενο στο προσείλοντο δ)αὐτοῖς: είναι δοτική αντιχαριστική ε)οὖσαν: είναι επιθετική μετοχή στ)᾿Αθηναίων: είναι γενική κτητική στο σύμμαχον ζ)πεζῇ: είναι επιρρηματικός προσδιορ. τρόπου Β. Να διορθώσετε τα λάθη που εντοπίσατε.

1.4. Λεξιλογικές - Σημασιολογικές ασκήσεις

1.4.1. Ερωτήσεις - ασκήσεις ανοικτού τύπου

1. ἐπέπλεον, παρεσκευάζοντο, προσείλοντο, ἀφεστηκυίας, ἀνήγοντο: Με τα ρήματα αυτά, να γράψετε σύντομες προτάσεις στα νέα ελληνικά, αφού αντικαταστήσετε το πρώτο συνθετικό τους με άλλη πρόθεση. Θα χρησιμοποιήσετε για κάθε ρήμα δύο τουλάχιστον προθέσεις. Το ρήμα πλέω θα το συνθέσετε με άλλες προθέσεις εκτός από την ἐκ και την παρά που υπάρχουν στο κείμενο.
2. ἀνά, κατά, διά, παρά, περί, ἀντί, ἀπό, ὑπό, ὑπέρ, εἰς, ἐν, ἐπί. Με ποιες από τις προθέσεις μπορεί να συντεθεί το ουσιαστικό πλοῦς, εκτός από την ἐκ (ἔκπλους) του κειμένου; Αφού σχηματίσετε τα σύνθετα ουσιαστικά να γράψετε τη σημασία τους. [Παράδειγμα: προσείλοντο‑προσαιροῦμαι: διαιρούμαι, αφαιρούμαι, εξαιρούμαι, συναιρούμαι κτλ.: Ο αριθμός 17 δε διαιρείται ακριβώς με το 4. Ο δίπλανός μου κάτι έχει. Συχνά αφαιρείται. Κανείς δεν εξαιρείται από την υποχρέωση αυτή. Πολλά συνηρημένα ρήματα χρησιμοποιούνται στα νέα ελληνικά ασυναίρετα.] [ανάπλους, παράπλους, διάπλους, περίπλους, απόπλους, είσπλους, έκπλους, κατάπλους.]
3. Να γράψετε τρία παράγωγα ουσιαστικά από τα ρήματα: α)ἡγοῦμαι, β)ποιῶ.

1.4.2. Ερωτήσεις - ασκήσεις κλειστού (αντικειμενικού) τύπου

1. Να συνδέσετε τις λέξεις της στήλης Α με τη σημασία τους στη στήλη Β. Ένα στοιχείο της στήλης Β περισσεύει.
   • ἐπιπλέω / ἐκπλέω / παραπλέω / ἀνάγομαι / ὁρμῶμαι.
   • εξορμώ από / πλέω εναντίον κάποιου / ανοίγομαι στην ανοιχτή θάλασσα / βγαίνω από το λιμάνι / πλέω κατά μήκος της παραλίας / αγκυροβολώ.