Α'. Σχεδιάγραμμα, Β'. Κείμενα, Γ'. Βιβλιογραφία

Θέμα: Διαφήμιση

Α'. Σχεδιάγραμμα

✍Θέμα: Ένα χαρακτηριστικό της εποχής μας είναι η τεράστια εισβολή της διαφήμισης στην καθημερινή ζωή, φαινόμενο που έχει πολλές συνέπειες, κυρίως αρνητικές. Αφού τις εντοπίσετε, να προσδιορίσετε τις αρχές στις οποίες πρέπει να στηρίζεται, ώστε να αναδεικνύονται περισσότερο οι θετικές εκφάνσεις της.

Πρόλογος

Κυρίως Θέμα

Ε1. Αρνητικές συνέπειες

Ε2. Αρχές Διαφήμισης

Ε3. Θετικές συνέπειες

[Ε4. Προϋποθέσεις προστασίας καταναλωτών

Επίλογος

Β'. Κείμενα

Δυσαρέσκεια προς τη συμπεριφορική διαφήμιση

www.kathimerini.gr με πληροφορίες από AFP, 1/10/2009

Αντιδράσεις προς τη συγκεκριμένη μορφή στοχευμένης διαφήμισης από ΗΠΑ και Ευρώπη

Πρόκειται για μία από τις πλέον δημοφιλείς «νέες μόδες» στο χώρο της διαφήμισης. Η συμπεριφορική διαφήμιση έχει τη δυνατότητα να προσαρμόζεται στα δεδομένα του κάθε καταναλωτή, βασιζόμενη σε ένα ψυχολογικό προφίλ το οποίο έχει διαμορφωθεί ύστερα από τη συλλογή στοιχείων γύρω από αυτόν/ αυτήν.

Ωστόσο, είναι αυτή η συλλογή στοιχείων που προκαλεί διαμαρτυρίες, καθώς πολλοί θεωρούν ότι παραβιάζεται το ιδιωτικό απόρρητο. Την άποψη αυτή φαίνεται πως συμμερίζεται μεγάλο τμήμα του καταναλωτικού κοινού στις ΗΠΑ, όπως δείχνει νέα έρευνα.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια- Μπέρκλι και το πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια. Το δείγμα αποτέλεσαν 1.000 ενήλικοι Αμερικανοί- το 66% των οποίων δήλωσε ότι δεν επιθυμεί σε καμία περίπτωση οι υπεύθυνοι μάρκετινγκ να διαμορφώνουν τις στρατηγικές τους ειδικά για να ανταποκριθούν στις προτιμήσεις/ απαιτήσεις τους.

Το ποσοστό αυτό δυσαρέσκειας αυξάνεται ακόμη περισσότερο (73-86%) όταν το θέμα που τίθεται επί τάπητος είναι το κατά πόσον εγκρίνουν τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται για τη διεξαγωγή συμπεριφορικής διαφήμισης: ουσιαστικά πρόκειται για την online παρακολούθηση των δραστηριοτήτων ενός χρήστη στο Ίντερνετ, μέσω cookies, η οποία υποδεικνύει τις προτιμήσεις του. Στη συνέχεια, του αποστέλλονται διαφημίσεις οι οποίες ανταποκρίνονται σε αυτές.

Το αντεπιχείρημα των υποστηρικτών της συμπεριφορικής διαφήμισης (κατά κανόνα άτομα που εργάζονται στο μάρκετινγκ), είναι ότι έτσι αποφεύγεται ο «βομβαρδισμός» των καταναλωτών με αδιάφορες διαφημίσεις. Ωστόσο, αυτό δεν αναιρεί το γεγονός το 92% του δείγματος θεωρεί ότι πρέπει να θεσπιστεί νόμος ο οποίος θα επιβάλλει την άμεση διαγραφή οποιωνδήποτε δεδομένων σχετικά με το καταναλωτικό κοινό συλλέγονται από τις εταιρείες.

«Είναι δύσκολο να μην εξάγουμε το συμπέρασμα ότι η έρευνά μας θίγει ένα θέμα το οποίο απασχολεί πολλούς Αμερικανούς, ότι η παρακολούθηση με σκοπό την ειδική διαμόρφωση διαφημίσεων είναι κάτι που δεν είναι σωστό» είπαν οι συντελεστές της έρευνας, οι οποίοι συμπλήρωσαν πως «υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό. Ένας από αυτούς μάλλον είναι η φυσική αρνητική αντίδραση απέναντι στην παρακολούθηση».

Το τελικό συμπέρασμα: «Η απόρριψη της συμπεριφορικής διαφήμισης από μεγάλο ποσοστό των Αμερικανών σημαίνει ότι δεν πιστεύουν πως τα δεδομένα που συλλέγονται για αυτούς- ακόμα και ανώνυμα- θα παραμείνουν μυστικά και αποκομμένα από άλλους φορείς, που θα τα χρησιμοποιήσουν για άλλους σκοπούς…μπορούμε ν μόνο να συμπεράνουμε ότι, αν επιτρεπόταν στους Αμερικανούς να ψηφίσουν για το μέλλον της συμπεριφορικής διαφήμισης, θα την απαγόρευαν αμέσως».

Αντίστοιχες τάσεις φαίνεται πως σχηματίζονται και στην Ευρώπη, όπου το θέμα έχει θιγεί και από την Κομισιόν: στις 31 Μαρτίου 2009, η Επίτροπος για θέματα προστασίας καταναλωτή, Μεγκλένα Κούνεβα, σε ομιλία της έκανε λόγο για το συγκεκριμένο θέμα, και κατά πόσο χρειάζεται να αυξηθούν τα μέτρα προστασίας των καταναλωτών. Αν και αναγνώρισε τα πλεονεκτήματα που προσφέρει το Ίντερνετ στο καταναλωτικό κοινό, η Κούνεβα εξέφρασε τους φόβους της ότι ο World Wide Web (Παγκόσμιος Ιστός) εξελίσσεται σε World Wide West (Παγκόσμια Άγρια Δύση) και έκανε έκκληση για τη δημιουργία «καλύτερης ισορροπίας» ανάμεσα στα συμφέροντα των καταναλωτών και των επιχειρηματιών.

Επίσης, το θέμα τίθεται και σε κάποιες χώρες- μέλη: στις 26 Μαρτίου 2009, η γαλλική Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων(CNIL) δημοσίευσε μία αναφορά, σύμφωνα με την οποία η συμπεριφορική διαφήμιση αποτελούσε απειλή προς την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων του κοινού και δε συμπλέει με το γαλλικό νόμο, ενώ ανακοίνωσε πως περαιτέρω δράση στο συγκεκριμένο θέμα αναμένεται στο προσεχές μέλλον.

Βομβαρδίζονται με σποτ τα Ελληνόπουλα

Εφ. Τα Νέα, 2/10/1997

Δώδεκα σποτάκια, κατά μέσο όρο, ανά ώρα παιδικού τηλεοπτικού προγράμματος παρακολουθούν τα Ελληνόπουλα από τη μικρή οθόνη. Ο βομβαρδισμός των παιδιών από διαφημίσεις αποσκοπεί στη δημιουργία των καταναλωτών του μέλλοντος, σύμφωνα με έρευνες ενώσεων καταναλωτών σε Ευρώπη, ΗΠΑ και Αυστραλία.

Αν για τους ενηλίκους οι τηλεοπτικές διαφημίσεις είναι ένα είδος «πλύσης εγκεφάλου», τα σποτάκια φαντάζουν στα παιδικά μάτια σαν όμορφα παραμύθια. Τα βλέπουν ξανά και ξανά, σύμφωνα με έρευνα της Ένωσης Καταναλωτών «Ποιότητα ζωής» (ΕΚΠΟΙΖΩ), διότι η επανάληψη τους «είναι διασκεδαστική όσο και εκείνη μιας ταινίας κινουμένων σχεδίων, μιας ιστορίας», καθώς δεν είναι σε θέση να κρίνουν και να ξεχωρίσουν τη διαφήμιση από ένα κανονικό τηλεοπτικό πρόγραμμα προτού συμπληρώσουν το όγδοο έτος της ηλικίας τους.

Τα παιδιά, στην Ευρώπη, υπολογίζεται πως περνούν δύο ώρες κατά μέσο όρο την ημέρα μπροστά στην τηλεόραση, αν και οι πληροφορίες που έδωσαν οι οργανώσεις καταναλωτών με βάση τα στατιστικά στοιχεία κάθε χώρας ποικίλουν. Τα Ελληνόπουλα αφιερώνουν τέσσερις ώρες ημερησίως μπροστά στην TV, στη Βρετανία ο μέσος χρόνος παρακολούθησης στα παιδιά είναι τρεις ώρες, ενώ στη Φινλανδία, τη Νορβηγία και την Αυστρία δεν κάθονται να δουν τηλεόραση παραπάνω από μία ώρα.

Στην Ελλάδα τα παιδιά βλέπουν κατά μέσο όρο 12 σποτάκια ανά ώρα παιδικού προγράμματος. Ωστόσο τα σκήπτρα, σύμφωνα με έρευνα που έγινε σε 12 ευρωπαϊκά κράτη, τις ΗΠΑ και την Αυστραλία, κατέχει η χώρα των καγκουρό καθώς εκεί τα παιδιά παρακολουθούν ανά μία ώρα παιδικού προγράμματος 29 διαφημιστικά μηνύματα και ακολουθούν τα Αμερικανάκια που βλέπουν 24 σποτάκια την ώρα. Περισσότερα από 25.000 σποτάκια το χρόνο παρακολουθούν τα παιδιά έως 12 ετών σύμφωνα με παναμερικανική έρευνα. Απώτερος σκοπός; Η δημιουργία μιας νέας γενιάς καταναλωτών που βασίζεται κυρίως στην επανάληψη διαφημίσεων από την τηλεόραση.

Τα παιδιά αυτής της ηλικίας δεν αντιλαμβάνονται πλήρως τον σκοπό και την έννοια της τηλεοπτικής διαφήμισης, απλώς παρακολουθούν ό,τι μεταδίδεται από τη μικρή οθόνη. Γεγονός που ενισχύεται και από τα συμπεράσματα έρευνας που πραγματοποιήθηκε στις ΗΠΑ, σύμφωνα με την οποία ένα παιδί μέχρι τα 15 χρόνια του έχει αφιερώσει 20.000 ώρες μπροστά στην τηλεόραση και μόνον 11.000 στην τάξη του.

Τα παιδιά μπορεί να είναι παθητικοί δέκτες όσων βλέπουν στη μικρή οθόνη, ωστόσο διαμορφώνουν καταναλωτικές τάσεις ακόμη και για όλη την οικογένεια. Έρευνα που έγινε στη Γερμανία έδειξε πως οι νέοι διαχειρίζονται ετησίως ένα ποσό που υπερβαίνει τα πέντε δισ. μάρκα (περίπου 780 δισ. δραχμές), ενώ επηρεάζουν ως ένα βαθμό και τις αγορές των γονιών τους.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως οι διαφημιστές και οι εταιρείες θεωρούν ως «ιδανικό καταναλωτή» το παιδί. Και είναι εκείνο ο τελικός αποδέκτης των «εκστρατειών» που καταστρώνουν οι διαφημιστές, διότι στο «πρόσωπό» του... αναγνωρίζουν τρεις αγορές: την αγορά που ξοδεύει για τις δικές της επιθυμίες και ανάγκες, την αγορά που μπορεί να επηρεάσει τις αποφάσεις σε ένα νοικοκυριό και την αγορά του μέλλοντος αφού, ως ενήλικος πλέον, θα επιλέξει τα προϊόντα που έχει μάθει από την παιδική του ηλικία και με τα οποία μεγάλωσε.

Οι διαφημίσεις της ΤV βλάπτουν την καρδιά

Πέννυ Μπουλούτζα, εφ. Καθημερινή, 22/9/2006

Από παιδιά στη «συνήθεια» του καναπέ και στους κινδύνους της παχυσαρκίας

Έως και ένα εκατομμύριο διαφημίσεις «ανθυγιεινών» -κυρίως- τροφίμων, έχει παρακολουθήσει ένας νέος κατά την παιδική και εφηβική του ηλικία, γεγονός που επηρεάζει άμεσα τις διατροφικές του συνήθειες. Η κακή διατροφή, η καθιστική ζωή και το κάπνισμα είναι οι βασικές αιτίες για τις οποίες οι Έλληνες έχουν πάψει να κατατάσσονται μεταξύ των λαών «χαμηλού κινδύνου» για καρδιαγγειακές παθήσεις.

Όπως τόνισαν χθες με αφορμή την 24η Σεπτεμβρίου -Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς-, ο πρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας κ. Χαρίσιος Μπουντούλας, ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης κ. Χρήστος Πίτσαβος και ο καρδιολόγος κ. Σταύρος Μπούσμπουλας, με βάση πρόσφατα στοιχεία για τη θνητότητα από καρδιαγγειακές παθήσεις, η Ελλάδα υποβιβάζεται από τις χώρες χαμηλού κινδύνου στις χώρες μεσαίου κινδύνου.

Για να επανέλθουμε στην προηγουμένη «προνομιακή» θέση, θα πρέπει να τροποποιήσουμε τις καθημερινές μας συνήθειες, αποφεύγοντας το κάπνισμα, αυξάνοντας τη σωματική δραστηριότητα και υιοθετώντας πιο υγιεινό τρόπο διατροφής, τόσο ως προς τη σύσταση του καθημερινού πιάτου όσο και τον τρόπο κατανάλωσης των τροφών.

Είναι ενδεικτικό ότι η κατανάλωση φαγητού κατά τη διάρκεια τηλεθέασης σχετίζεται με την εμφάνιση παχυσαρκίας κυρίως στους εφήβους, καθώς τα τρόφιμα που καταναλώνουν «μπροστά στη τηλεόραση» είναι κυρίως τσιπς, σοκολάτες, αναψυκτικά και προϊόντα ταχυφαγείου.

Επιπλέον, οι διαφημίσεις «ανθυγιεινών τροφίμων» επηρεάζουν τα νεαρά άτομα και εκτιμάται ότι οι έφηβοι έχουν παρακολουθήσει από 100.000 έως και 1.000.000 διαφημίσεις τροφίμων, η πλειονότητα των οποίων είναι ανθυγιεινά. Η κατανάλωση φαγητού στο τραπέζι και με σβηστή τη τηλεόραση, η επιλογή διαιτολογίου πλούσιου σε φρούτα, λαχανικά, προϊόντα ολικής αλέσεως, ψάρια, και όσπρια, είναι μεταξύ των συστάσεων της καρδιολόγων για τη διατήρηση μίας «νεανικής καρδιάς», που είναι το μήνυμα της Παγκόσμιας Ημέρας Καρδιάς. Οι ομιλητές τόνισαν επίσης ότι θα πρέπει η περίμετρος μέσης να μην ξεπερνά τα 102 εκατοστά για τους άνδρες και τα 88 για τις γυναίκες, το σάκχαρο να είναι κάτω από 100 mg/dL, η καλή χοληστερόλη κάτω από 40 mg/dL στους άνδρες και 50 στις γυναίκες, τα τριγλυκερίδια κάτω από 150mg/dL και η υπέρταση κάτω από 14 και 9.

Μεταξύ των εκδηλώσεων που διοργανώνει η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία εν όψει της ημέρας αυτής, είναι και η διανομή εντύπων για την πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων, από ειδικά περίπτερα που θα βρίσκονται αύριο σε κεντρικά σημεία των μεγάλων πόλεων. Επιπλέον, το Ελληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας διένειμε σε φαρμακεία της χώρας 6.000 αφίσες με το μήνυμα «Κρατήστε την καρδιά νέα», ενώ αφίσες τοποθετούνται και σε σταθμούς του μετρό και του ΟΣΕ και σε λεωφορεία της ΕΘΕΛ.

Παχυντικές διαφημίσεις

Μελένια Αρούχ, εφ. Ελευθεροτυπία, 26/7/2006

Ίσως φταίει το ταπεράκι με τα κεφτεδάκια στην παραλία. Ίσως φταίει το κατοχικό σύνδρομο που επιβάλλει να τρως όλο το φαΐ σου. Ίσως φταίει που κάθε απόγευμα του χειμώνα τα παιδιά έχουν ιδιαίτερα και φροντιστήρια και δεν μένει χρόνος για άσκηση και παιχνίδι. Ίσως φταίνε οι γονείς που βαριούνται να μαγειρέψουν στο σπίτι. Ίσως, τέλος, να φταίνε όλες αυτές οι διαφημίσεις για σνακ και άλλα παχυντικά φαγητά. Πάντως, κάτι φταίει για να είναι στην Ελλάδα περίπου τέσσερα στα δέκα παιδιά κάτω των δέκα ετών παχύσαρκα, και να υπολογίζεται πως το ένα τρίτο από αυτά θα καταλήξουν παχύσαρκοι ενήλικες.

Και επειδή είναι πολύ δύσκολο να παραδεχτούμε πως συνήθως αυτό που φταίει (του Μιχάλη κυρίως, αφού το λέει και το λαϊκό άσμα) είναι τα ξερό μας το κεφάλι, ανά τον κόσμο κυβερνήσεις και οργανισμοί υγείας τα έχουν βάλει με τους διαφημιστές φαγητού που πολιορκούν τα παιδιά με κάθε είδους διαφημιστικά τρικ. Όπως δήλωσε και η Αμερικάνικη Ακαδημία Ψυχιατρικής για Παιδιά και Εφήβους (AACAP): «Όπως και οι παιδόφιλοι, οι διαφημιστές έχουν αποκτήσει ειδικότητα στα παιδιά» (Observer, 03/11/02).

Η ιδέα πως για την παιδική παχυσαρκία ευθύνονται οι διαφημίσεις βασίζεται σε έρευνες που δείχνουν ότι τα παιδιά επηρεάζονται από τις εικόνες που βλέπουν και τα μηνύματα που παίρνουν από τις διαφημίσεις. Εχει ιδιαίτερη σημασία ότι τα παιδιά κάτω των οκτώ ετών δεν κατανοούν πλήρως την πρόθεση της διαφήμισης (ως μέσου) να σου πουλήσει κάτι. Απλά θεωρούν δεδομένο ότι αυτό που βλέπουν είναι αληθινό και ότι άμα φάνε τα συγκεκριμένα δημητριακά θα εμφανιστεί ο αγαπημένος τους καρτούν ήρωας να παίξει μπάσκετ μαζί τους. Χρησιμοποιώντας παιδικούς ήρωες, αλλά και κάθε είδους διασημότητες, οι συγκεκριμένες διαφημίσεις επιτυγχάνουν να καθορίσουν το είδος (κυρίως φαγητά με υψηλά ποσοστά σε αλάτι, ζάχαρη και λιπαρά) και την ποσότητα του φαγητού που καταναλώνουν τα παιδιά. Δεν είναι τυχαίο ότι ξοδεύονται περίπου 452 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο σε τέτοιες διαφημίσεις. Η αγοραστική δύναμη των παιδιών δεν είναι ούτε κάτι αμελητέο ούτε κάτι καινούργιο και οι διαφημιστικές εταιρείες το εκμεταλλεύονται στο έπακρο.

Μηνύσεις

Πρόσφατα στην Αμερική ξεκίνησαν και οι αναμενόμενες μηνύσεις σε εταιρείες που διαφημίζουν παχυντικά φαγητά (γιατί αν δεν σου φταίει το ξερό σου το κεφάλι και φταίει κάποιος άλλος, είναι λογικό να μπορείς να τον μηνύσεις κιόλας). Δύο οργανισμοί υγείας, το Center for Science in the Public Interest και Campaign for a Commercial-Free Childhood, ως άλλοι σταυροφόροι, ένωσαν τις δυνάμεις τους για να μηνύσουν την εταιρεία Kellog's για προώθηση παχυντικών δημητριακών σε παιδιά. Η λογική που ακολουθούν θυμίζει τη λογική των σταυροφόρων εναντίον του καπνίσματος: εφόσον δεν μπορεί το άτομο να πάρει τις αποφάσεις που είναι ορθές για την υγεία του, ας τις πάρει κάποιος άλλος. Για τους δύο οργανισμούς, τέτοιες εταιρείες εξαπατούν τα παιδιά και τα επηρεάζουν έτσι ώστε να καταναλώνουν ανθυγιεινά φαγητά-σκουπίδια. Αφού δεν προνοούν οι γονείς τους γι' αυτά, ας το κάνει κάποιος άλλος.

Το παράξενο της υπόθεσης είναι ότι, ενώ κάποιες έρευνες δείχνουν μια κάποια συσχέτιση μεταξύ διαφήμισης και παιδικής παχυσαρκίας, οι περισσότερες δείχνουν πως άλλοι παράγοντες, όπως: ταπεράκια στην παραλία, έλλειψη άσκησης, διατροφικές συνήθειες των γονιών (το ξερό μας το κεφάλι, δηλαδή) ευθύνονται πολύ περισσότερο. Έρευνες του πανεπιστημίου του LSE («Research Evidence Regarding the Effects of Food Promotion on Children» και «Advertising Food to Children») συμπεραίνουν πως αν και οι τηλεοπτικές διαφημίσεις επηρεάζουν τα παιδιά ως προς το τι καταναλώνουν, οι συνήθειες και το είδος διαπαιδαγώγησης που λαμβάνουν από το σπίτι και το άμεσο περιβάλλον τους είναι πολύ πιο ουσιώδεις.

Αν και σίγουρα οι διαφημίσεις δεν είναι ο αθώος κατηγορούμενος της υπόθεσης, ίσως είναι καιρός να πάρει ο καθένας τα μέτρα του και, στην τελική, να αξιολογήσει την ξηρότητα του κεφαλιού του.

Οι διαφημίσεις παχαίνουν!

Μ. Πετρούτσου-Σ. Μανιάτης-Κ. Τσιγώνια, εφ. Ελευθεροτυπία, 27/2/2006

Έρευνα για την παιδική παχυσαρκία στη Νέα Ζηλανδία

Το πρόβλημα της παχυσαρκίας, που αντιμετωπίζουν τα παιδιά στη Νέα Ζηλανδία, οφείλεται σε μεγάλο ποσοστό στις διαφημίσεις που μεταδίδει η τηλεόραση της χώρας. Τουλάχιστον αυτό έδειξαν τα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες.

Σύμφωνα με αυτά, η παχυσαρκία, όπως και άλλα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν τα παιδιά οφείλεται κατά ένα μεγάλο μέρος στις διαφημίσεις ταχυφαγίας (φαστ-φουντ) που προβάλλει η τηλεόραση κατά τη διάρκεια που τα παιδιά παρακολουθούν τηλεόραση.

Συγκεκριμένα το ποσοστό των σποτ με διαφημίσεις φαγητού φτάνει το 70% τις πρωινές και απογευματινές ώρες (τις ώρες δηλαδή που η τηλεόραση μεταδίδει παιδικά προγράμματα). Από το σύνολο μάλιστα των διαφημίσεων που προβάλλονται σε μία ημέρα το 36% καταλαμβάνουν τα συγκεκριμένα σποτ. Επίσης, η έρευνα έδειξε ότι σε μια ώρα προβάλλονται δώδεκα διαφημίσεις τροφίμων σε αντίθεση με το 1997, που ήταν οκτώ.

Η τηλεόραση της Νέας Ζηλανδίας έσπασε κάθε ρεκόρ προβολής διαφημίσεων φαγητού από όλο τον κόσμο, αναφέρει ο δρ. Κλιβ Γουίλσον, κάτι που αποδεικνύει ότι δεν είναι τυχαίο που τα παιδιά σε αυτή τη χώρα αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα παχυσαρκίας.

Από την άλλη πλευρά οι διαφημιστές υποστηρίζουνν ότι δεν ευθύνονται οι διαφημίσεις για την επιλογή διατροφής των παιδιών, αν και τα αποτελέσματα της ερεύνας αποδεικνύουν ακριβώς το αντίθετο.

Το χειρότερο απ' όλα, σύμφωνα με τον δόκτορ Κλιβ Γουίλσον, είναι ότι τέτοιου είδους διαφημίσεις καθοδηγούν τα παιδιά να τρώνε όσο γίνεται περισσότερη ζάχαρη, αλάτι και λίπος. Παρουσιάζουν μάλιστα αυτόν τον τρόπο διατροφής ως τον πιο ωφέλιμο για την υγεία τους.

Το καλύτερο λοιπόν που έχει να κάνει η Νέα Ζηλανδία είναι να ακολουθήσει το παράδειγμα της Σουηδίας και της Νορβηγίας, όπου δεν επιτρέπονται οι διαφημίσεις κατά τη διάρκεια που παιδιά παρακολουθούν τηλεόραση.

7,6 δισ. δρχ. ο διαφημιστικός τζίρος στις εφημερίδες

Εφ. Τα Νέα, 6/10/1999

Αυξήθηκε σε ποσοστό 26,64% η διαφημιστική δαπάνη στις εφημερίδες τον προηγούμενο μήνα σε σχέση με τον Σεπτέμβρη του’98 ενώ το αντίστοιχο χρονικό διάστημα η αύξηση στην τηλεόραση ήταν μό-λις 1,55%. Συγκεκριμένα ο διαφημιστικός τζίρος στις εφημερίδες ανέβηκε (από 6.059.500.000 δρχ. που ήταν τον Σεπτέμβρη του’98) στα 7.673.808.000 δρχ. και στην τηλεόραση από 11.214.264.000 δρχ. σε 11.388.307.000 δρχ.), ενώ στα περιοδικά η αύξηση που σημειώθηκε την ίδια περίοδο ήταν της τάξης του 12,04% (από 7.666.806.000 δρχ. σε 8.590.240.000 δρχ.) και στο ραδιόφωνο ήταν μόλις 2,40% (από 1.482.426.000 δρχ σε 1.446.874.000 δρχ.).

Συναγερμός στο ΕΣΡ για «ξενόφερτη» βία

Εφ. Ελευθεροτυπία, 27/10/1999

Στοιχεία σχετικά με την προβολή του διαφημιστικού σποτ μιας εταιρείας συστημάτων ασφαλείας, που περιλαμβάνει σαφή ρατσιστική αναφορά στην «ξενόφερτη βία», ζήτησε χθες από τα κανάλια εθνικής εμ-βέλειας το ΕΣΡ. Αν και αφορμή στάθηκε η καταγγελία από τη νεολαία του ΣΥΝ, το Pαδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο έσπευσε να κάνει τα δέοντα, προκειμένου να εξακριβώσει τις δεοντολογικές παραβιάσεις στις οποίες προβαίνει η προκλητική διαφήμιση, πρωταγωνιστής της οποίας είναι ο Νίκος Μαστοράκης.

Είναι το δεύτερο μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα κρούσμα παραβίασης βασικών κανόνων δεοντο-λογίας από διαφημιστικά μηνύματα. Πριν από λίγο καιρό ήταν τα γαριδάκια με το σλόγκαν «στοματικός έρωτας». Τώρα, είναι το σύστημα ασφαλείας ενάντια στην «ξενόφερτη βία». Στην πρώτη περίπτωση οι κυρώσεις αποτράπηκαν λόγω ασαφούς προσδιορισμού της παραβίασης των χρηστών ηθών, αλλά η διαφή-μιση αποσύρθηκε μέσα σε δύο μέρες. Τώρα, όμως, τίθεται το σαφέστατο θέμα (ενίσχυσης) του ρατσισμού, της ξενοφοβίας, της παραβίασης θεμελιωδών δικαιωμάτων, της αντιμετώπισης ευπαθών πληθυσμιακών ομάδων.

Το ΕΣΡ εγκαλεί τα κανάλια, καθώς αυτά είναι υπεύθυνα για τον έλεγχο των διαφημιστικών μηνυμάτων που τα ίδια μεταδίδουν. Η ΕΔΕΕ (Ένωση Διαφημιστικών Eταιρειών Ελλάδας) έχει το δικό της αυτορρυθ-μιστικό κώδικα, που προσυπογράφεται απ' όλους τους συναφείς φορείς, αλλά για μία ακόμη φορά δεν τη-ρήθηκε. Παρ' όλα αυτά, η διαφήμιση προβάλλεται ακόμη…

Στοπ στο χάος των διαφημιστικών σποτ

Εφ. Τα Νέα, 1/10/1999

Αποφασισμένο να μπει τάξη στις τηλεσυχνότητες, ακόμα και με αυστηρές κυρωτικές διαδικασίες, είναι το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, καθώς διαπίστωσε ότι η κατάσταση στον τομέα των διαφημίσεων είναι εκτός ελέγχου.

«Παρατηρείται εξοργιστική υπέρβαση κανόνων, χρόνου και αριθμού των διαφημιστικών διακοπών στα τηλεοπτικά προγράμματα», σημείωνε ο αντιπρόεδρος του ΕΣΡ Αντώνης Μανιτάκης, ενώ ο πρόεδρός του Παύλος Σούρλας τόνιζε πως «η κατάσταση έχει επιδεινωθεί αισθητά το τελευταίο διάστημα». Στα συμπε-ράσματα αυτά οδηγήθηκαν τα μέλη του ΕΣΡ ύστερα από συγκριτική μελέτη στοιχείων δειγματοληπτικών ελέγχων που έκαναν τον Ιούνιο, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο.

Παράλληλα «τα μέλη του ΕΣΡ εκφράζουν τη λύπη και συνάμα την αγανάκτησή τους για την κατάσταση που επικρατεί σε ό,τι αφορά τις τηλεοπτικές διαφημίσεις», ανέφερε το μέλος του Νίκος Καϊμάκης, θεωρώ-ντας πως οι σταθμοί «εκμεταλλεύτηκαν την αδυναμία άμεσης παρατήρησης και ελέγχου από την πλευρά του ΕΣΡ και δεν σεβάστηκαν τους κανόνες αυτορρύθμισης στους οποίους είχαν συμφωνήσει» και γι' αυτόν τον λόγο το εποπτικό όργανο «θα είναι άτεγκτο, αυστηρό και επίμονο στο θέμα», έλεγε ο κ. Μανιτάκης, υποδηλώνοντας τις προθέσεις του ΕΣΡ στο να εξαλειφθεί η χαοτική κατάσταση που επικρατεί.

Το ΕΣΡ, εξάλλου, με παρεμβάσεις του έχει καταφέρει να αναβληθεί η παραπομπή της χώρας στα ευρω-παϊκά δικαστήρια για τις διαφημιστικές παραβιάσεις των καναλιών, ενώ στις προθέσεις των μελών του είναι να καλέσουν σε συνεννόηση διαφημιστές και διαφημιζόμενους για το θέμα.

Στο μεταξύ, εκπρόσωποι των τηλεοπτικών σταθμών Αntenna, Μega, Star, ΑSky, παρείχαν διευκρινίσεις για τη μετάδοση διαφημιστικού σποτ σνακ που θεωρήθηκε πως προκαλεί το κοινό αίσθημα (έχει σεξουα-λικά υπονοούμενα) και μέσα στην επόμενη εβδομάδα θα υποβάλουν τα υπομνήματά τους. Ωστόσο, οι εκ-πρόσωποι των καναλιών υποστήριξαν πως το σποτάκι έφθασε στους σταθμούς στη διάρκεια Σαββατοκύ-ριακου και ότι μόλις είδαν το περιεχόμενο φρόντισαν να το αποσύρουν αμέσως από τον «αέρα».

Τα μέλη του ΕΣΡ, εξάλλου, συναντήθηκαν με τον υπουργό Τύπου και ΜΜΕ Δημήτρη Ρέππα, υπενθύ-μισαν πως εκκρεμεί απόφασή του σε γνωμοδότηση του ΕΣΡ για επιβολή προστίμου 150 εκατομμυρίων δραχμών σε κανάλια για έμμεσες διαφημίσεις και συζήτησαν το θέμα γνωμοδότησης, από τον ίδιο, για τις αιτήσεις άδειας - λειτουργίας ραδιοσταθμών Αττικής. Ο υπουργός συμφώνησε το ΕΣΡ να συμμετέχει στις συναντήσεις του με τον υπουργό Μεταφορών - Επικοινωνιών για τα θέματα συχνοτήτων και πάρκων κε-ραιών, ενώ εξέφρασε την ανταπόκρισή του, όπως είπαν τα μέλη του ΕΣΡ, στη δημιουργία μηχανισμών πα-ρακολούθησης (παραρτήματα σε αστικά κέντρα, κινητές μονάδες) των τηλεοπτικών σταθμών της επικρά-τειας.

Παράλληλα έθεσαν θέμα για οικονομική ενίσχυση και οργανωτική αυτοτέλεια του εποπτικού οργάνου, ενώ από την πλευρά του ο υπουργός Τύπου διαβεβαίωσε πως στις προθέσεις της κυβέρνησης είναι το ΕΣΡ να συνεχίσει το έργο του για να μπει τάξη στο ραδιοτηλεοπτικό τοπίο.

Διαφημίσεις προκαλούν επέμβαση της Δικαιοσύνης

Εφ. Τα Νέα, 5/10/1999

«Στη χώρα μας τείνουν να εισαχθούν διαφημιστικές συνήθειες ξένων χωρών και ειδικά των ΗΠΑ. Εκεί επιτρέπεται να λέει μια διαφήμιση ότι το δικό μας προϊόν είναι καλύτερο από το άλλο. Στην χώρα μας όχι», τονίζει ο Δημήτρης Παξιμάδης, στέλεχος της διαφημιστικής εταιρείας Οgilvy Οne, σχολιάζοντας την πρόσφατη διαμάχη μεταξύ των αυτοκινητοβιομηχανιών. «Η Ένωση Διαφημιστικών Εταιρειών Ελλάδας είναι ξεκάθαρη σε αυτό», υποστηρίζει με τη σειρά της η Χριστίνα Πασχαλίδου, αναπληρώτρια διευθύντρια της ΕΔΕΕ. «Υπάρχει ο Ελληνικός Κώδικας Διαφήμισης. Σύμφωνα με το άρθρο 7 αυτού του κώδικα, «οι διαφημίσεις δεν πρέπει να δυσφημούν άλλες εταιρείες ή προϊόντα, άμεσα ή έμμεσα». Στο άρθρο 9 αναφέ-ρεται ότι «οι διαφημίσεις δεν πρέπει να κάνουν αδικαιολόγητη χρήση του σήματος οποιασδήποτε εταιρείας και να εκμεταλλεύονται από τις εντυπώσεις που δημιούργησε άλλη διαφημιστική εταιρεία».

Εκτός από τον διαφημιστικό πόλεμο μεταξύ των δύο αυτοκινητοβιομηχανιών στο πρόσφατο παρελθόν, υπήρξαν και άλλες περιπτώσεις διαμάχης. Πριν από λίγες μόνον εβδομάδες εξελίχθηκε ένα σίριαλ με πρω-ταγωνίστριες τις δύο εταιρείες κινητών τηλεφώνων. Η Ρanafon παρουσίασε την πρώτη φάση μιας διαφή-μισης. «Υπήρξαν μεγάλες ανώνυμες αφίσες με το ερώτημα ‘Μα πού πήγαν όλοι?’. Ήταν έτοιμη η δεύτερη φάση της καμπάνιας, που έλεγε ότι όλοι ‘πάνε Ρanafon’. Τελικά, μυστηριωδώς, την επόμενη ημέρα έκαναν την εμφάνισή τους αφίσες της Τelestet, που έλεγαν ότι όλοι πάνε Τelestet», αναφέρει στέλεχος της Ρanafon. Η πρώτη εταιρεία αναγκάστηκε να αλλάξει διαφημιστική καμπάνια.

Λίγους μήνες πριν είχε λάβει χώρα η «μάχη της πατάτας». Τότε είχαν πρωτοκυκλοφορήσει τα πατατάκια Ρringles σε μια πρωτοποριακή συσκευασία για την εποχή. Τότε έκαναν την εμφάνισή τους στα κανάλια της τηλεόρασης σποτάκια με καθαρά αρνητικό περιεχόμενο. Ανταγωνιστική εταιρεία, που βγάζει τα πατατάκια Τasty Chips, ισχυριζόταν ότι αυτή πουλούσε πραγματικά πατατάκια και όχι χημικά παρασκευάσματα. Μάλιστα, για να στείλει πιο καθαρά το μήνυμά της στη διαφήμιση έδειχνε ένα κουτί συσκευασίας όμοιο με εκείνο των Ρringles (άλλωστε κανένα άλλο ανάλογο δεν κυκλοφορούσε στην αγορά). Η Ρringles απάντησε με ανάλογο σποτάκι, εξηγώντας ουσιαστικά γιατί τα προϊόντα της είναι πατάτες και κάτι άλλο, ενώ κατέθεσε ασφαλιστικά μέτρα. Η υπόθεση ακόμα εκκρεμεί στη Δικαιοσύνη.

Πριν από δύο χρόνια, στη χώρα μας διεξήχθη ένα επεισόδιο του γνωστού παγκοσμίως πολέμου μεταξύ της Coca Cola και της Ρepsi. Η τελευταία διαφήμιζε ότι όποιος την προτιμάει ως αναψυκτικό είναι ταυτό-χρονα πετυχημένος, αφού μένει σε ένα πολυτελέστατο σπίτι, με κήπο, ενώ χρέη κηπουρού είχε αναλάβει γνωστό μοντέλο. Αντίθετα, όσοι προτιμούν το… άλλο αναψυκτικό (στη διαφημιστική καμπάνια αναφερό-ταν ονομαστικά), είχαν απλώς τη μορφή πιθήκων (που προφανώς απλώς αντιγράφουν ο ένας τον άλλο). Η Coca Cola, παγκοσμίως, κατέφυγε στη Δικαιοσύνη.

Διαφήμιση

Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, Ο σύγχρονος άνθρωπος, Οι εκδόσεις των φίλων, Αθήνα 21977, σελ. 70-71

(…) Η διαφήμιση είναι πολιτική, κοινωνική, εμπορική. Είναι το σκληρό σφυροκόπημα που επιδιώκει να επιβάλει ένα προϊόν, οποιασδήποτε μορφής. Αυτό το προϊόν μπορεί να είναι μια πίστη, μια κοινωνική οργάνωση, ένα πολιτικό καθεστώς ή ένα είδος της καθημερινής χρήσης. Όλοι οι τρόποι επικοινωνίας έχουν επιστρατευτεί, για να υπηρετήσουν την προπαγάνδα (…).

(…) θύμα αυτής της μηχανορραφίας, ο άνθρωπος της εποχής είναι υποχρεωμένος, ακόμα και για τη διάσωση της ατομικής του αξιοπρέπειας, ν’ ανανεώνει τα ατομικά μέσα μεταφοράς του, τα έπιπλά του, τα σκεύη του, ν’ αλλάζει τρόπο ζωής, να γίνεται άλλος. Αυτές οι μεταμορφώσεις απαιτούν πρόσθετες δαπά-νες. Και οι δαπάνες πρόσθετο μόχθο. Και ο πρόσθετος μόχθος, προσανατολισμένος προς υλικά αποχτήμα-τα, περιορίζει ολοένα και περισσότερο τον ελάχιστο χρόνο της προσωπικής ζωής (…).

(…) Η διαφήμιση και η προπαγάνδα στηρίζονται στην επανάληψη: το ίδιο πράγμα κι ολοένα το ίδιο πράγμα, όπου σταθείς κι όπου βρεθείς, με κάθε τρόπο και με κάθε μορφή, ίσαμε που να απαυδήσεις και να παραδοθείς απροστάτευτος. Και καλά όταν πρόκειται για ένα σαπούνι ή για ένα πακέτο τσιγάρα ή για ένα μπουκάλι κρασί. Μα και για τα πιο ακριβά και για τα πιο βαθιά και για τα πιο αναπαλλοτρίωτα του αν-θρώπου; Με το δαίμονα ετούτο κι η πειθώ καταντάει ψυχικός καταναγκασμός, μια τοξίνωση, ένα φοβερό υποκατάστατο πνευματικής ενέργειας, όχι μια έκφραση πληρότητας κι ευφορίας. κι επιτέλους… είναι ο-λοφάνερο, πως μια λέξη που μας τη λένε και την ξαναλένε χάνει πια το ζεστό της περιεχόμενο, χάνει το ει-δικό της βάρος. Και δεν υπάρχει πράγμα πιο αξιολύπητο από τον άδειο και κούφιο λόγο, που δεν πέφτει στην ψυχή και στο νου σαν τη φλόγα, που περνάει από μέσα μας χωρίς αντίλαλο και χωρίς αντιστάθμισμα.

Γ'. Βιβλιογραφία