Α’. Σχεδιάγραμμα, Β’. Κείμενα, Γ’. Βιβλιογραφία
Θέμα: Διατροφή, υγεία, άσκηση
- Βλέπε και τα θέματα:
- Βλέπε και την ενότητα: Περί βρώσεως και πόσεως
Α’. Σχεδιάγραμμα
✍Θέμα: Όπως παρατηρούμε από τους περισσότερους ανθρώπους γύρω μας, ιδίως τους νέους, κυριαρχούν οι κακές διατροφικές συνήθειες και απουσιάζει η ισορροπημένη υγιεινή διατροφή και η άσκηση από τη ζωή μας. Τι φταίει και φτάσαμε σε μια τέτοια κατάσταση, ποια προβλήματα δημιουργούνται και πώς μπορεί να ανατραπεί η δυσάρεστη κατάσταση και οι καταστροφικές συνέπειες;
Λεξιλόγιο
Πρόλογος
- Παραδοχή των δεδομένων, ιδίως για τον λεγόμενο πρώτο κόσμο⇗
Κυρίως Θέμα
Ε1. Αίτια που οδηγούν σε επιζήμιες διατροφικές συνήθειες και στην απουσία σωματικής άσκησης
- γρήγορος ρυθμός ζωής
- διαφημίσεις
- παθητική πολύωρη τηλεθέαση
- κατανάλωση γρήγορου / πρόχειρου φαγητού (fast food, junk food)
- προβολή αρνητικών προτύπων από το οικείο περιβάλλον (γονείς, εκπαιδευτικοί κ.λπ.)
- βιομηχανοποίηση παραγωγής, υποβάθμιση της ποιότητας
- αστικοποίηση, απομάκρυνση από τη φύση, έλλειψη επαφής μαζί της
- …
Ε2. Προβλήματα από τις κακές διατροφικές συνήθειες και την απουσία σωματικής άσκησης
- παχυσαρκία
- διατροφικές διαταραχές: νευρική ανορεξία, ψυχογενής βουλιμία
- καρδιαγγειακά νοσήματα
- αναπνευστικά προβλήματα
- ψυχολογικά προβλήματα
- προβλήματα στις διαπροσωπικές / ερωτικές σχέσεις
- μπούλινγκ στο σχολείο και αλλού
- διαβήτης
- ορισμένα είδη καρκίνου
- μόνιμο αίσθημα κόπωσης
- προβλήματα πνευματικής υγείας, μνήμης κ.λπ.
- υποβάθμιση της ποιότητας ζωής
- οικονομική και ποσοτική επιβάρυνση των συστημάτων υγείας
- αύξηση ιατροφαρμακευτικών δαπανών
- …
- (μεταβατική §) προβλέψιμες οι συνέπειες αυτές→στο χέρι μας να εφαρμόσουμε τους ακόλουθους τρόπους
Ε3.Τρόποι απόκτησης σωστών διατροφικών συνηθειών και εισαγωγή της άσκησης και του αθλητισμού στη ζωή μας
- περιορισμός της παρακολούθησης τηλεοπτικών εκπομπών / διαφημίσεων
- ενημέρωση
- ένταξη σχετικών ενοτήτων στα σχολικά προγράμματα
- συνεργασία εκπαιδευτικών - γονέων
- περιορισμός της καθιστικής ζωής
- θεματική εβδομάδα
- επαρκής ξεκούραση
- μεσογειακή διατροφή⇗
- ένταξη στο καθημερινό διατροφολόγιο φρούτων και λαχανικών
- ανάδειξη - υπενθύμιση των συνεπειών της κακής διατροφής / απουσίας άσκησης
- αποδοχή του διαφορετικού
- αποδοχή του σώματός μας
- ένταξη της ήπιας άσκησης καθημερινά στη ζωή μας
- ισορροπημένη διατροφή, όχι ακρότητες (π.χ. και σοκολάτα με μέτρο)
- αυστηρή νομοθεσία για τα κυλικεία, έλεγχος της τήρησής της
- γονείς / καθηγητές: να γίνονται σωστά πρότυπα
- …
Επίλογος
- Συμπέρασμα: να έχουμε σωστή και ισορροπημένη διατροφή και να εντάξουμε την ήπια άσκηση στη ζωή μας.
Β’. Κείμενα
Η σκληρή γυμναστική μόνο δεν φτάνει
Ειρήνη Βενιού, εφ. Το Βήμα, 2/2/2016⇗
Για την απώλεια σωματικού βάρους η ήπια σωματική άσκηση καλό είναι να συνδυάζεται με μια ισορροπημένη διατροφή, επισημαίνει νέα αμερικανική μελέτη
Σύμφωνα με τους ειδικούς η «χρυσή τομή» εντοπίζεται στον συνδυασμό ήπιας σωματικής άσκησης και ισορροπημένης, υγιεινής διατροφής
Η σκληρή σωματική άσκηση δεν μεταφράζεται απαραίτητα σε απώλεια περισσότερων κιλών, υπογραμμίζουν αμερικανοί επιστήμονες, καθώς, όπως αναφέρουν, ο οργανισμός προσαρμόζεται στις υψηλές ενεργειακές ανάγκες που ακολουθούν ένα τέτοιο πρόγραμμα γυμναστικής. Τα ενδιαφέροντα ευρήματα τα οποία υπογραμμίζουν τη σημασία του συνδυασμού διατροφής και σωματικής άσκησης και δημοσιεύονται στην επιθεώρηση «Current Biology» έρχονται από τους ερευνητές του Πανεπιστημίου Σίτι της Νέας Υόρκης (CUNY).
Συγκεκριμένα, οι ειδικοί υποπτεύονται ότι ο οργανισμός μας έχει την ικανότητα να προσαρμόζεται στα υψηλά επίπεδα άσκησης, γεγονός που σημαίνει ότι περισσότερη άσκηση δεν οδηγεί απαραίτητα στην αποτελεσματική απώλεια σωματικού βάρους.
Οι ίδιοι προτείνουν την επανεξέταση της επίδρασης της σωματικής άσκησης στα επίπεδα ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης, ενώ υπογραμμίζουν τη σημασία του συνδυασμού ενός ισορροπημένου και υγιεινού διατροφικού μοτίβου με ένα πρόγραμμα ήπιας γυμναστικής για την αποτελεσματική απώλεια σωματικού βάρους.
«Η σωματική άσκηση είναι πολύ σημαντική για την υγεία μας» αναφέρει ο δρ Χέρμαν Πόντζερ. «Υπάρχουν αμέτρητες επιστημονικές ενδείξεις ότι η άσκηση είναι σπουδαία για τη διατήρηση της υγείας τόσο του οργανισμού μας όσο και του νου μας. Αυτό που είδαμε μέσα από τη μελέτη μας είναι ότι στην προσπάθειά μας να χάσουμε βάρος θα πρέπει να επικεντρωθούμε και στη διατροφή».
Ο δρ Πόντζερ εξηγεί ότι τα άτομα που μπαίνουν σε πρόγραμμα σωματικής άσκησης με σκοπό την απώλεια βάρους καταφέρνουν να διώξουν μερικά παραπανίσια κιλά μέσα σε χρονικό διάστημα μερικών μηνών. Ωστόσο, αναλύοντας έναν μεγάλο αριθμό προηγούμενων μελετών, οι αμερικανοί επιστήμονες είδαν ότι άτομα που ακολουθούν έναν υπερδραστήριο από σωματικής απόψεως τρόπο ζωής, πολλές φορές εμφανίζουν παρόμοια επίπεδα ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης με άτομα που ακολουθούν καθιστική ζωή.
Τα νέα ευρήματα
Στο πλαίσιο της δικής του μελέτης, οι ειδικοί μέτρησαν την ημερήσια ενεργειακή δαπάνη και τα επίπεδα σωματικής άσκησης συνολικά 300 ανδρών και γυναικών σε βάθος μίας εβδομάδας. Βάσει των στοιχείων που συνέλεξαν, είδαν ότι τα άτομα που ακολουθούσαν πρόγραμμα ήπιας σωματικής άσκησης εμφάνιζαν υψηλότερα επίπεδα ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης κατά 200 θερμίδες, συγκριτικά με όσους έκαναν καθιστική ζωή. Στην περίπτωση των ατόμων που ακολουθούσαν πιο έντονο πρόγραμμα γυμναστικής ωστόσο δεν είδαν την επιπλέον προσπάθειά τους να μεταφράζεται στην επιπλέον καύση ημερήσιων θερμίδων.
«Όσοι δηλαδή κατατάσσονταν στην ομάδα των σωματικά δραστήριων, φάνηκε να καταναλώνουν τον ίδιο αριθμό θερμίδων με τα άτομα που ακολουθούσαν ένα πρόγραμμα ήπιας σωματικής άσκησης» προσθέτει ο δρ Πόντζερ.
Οι ερευνητές τονίζουν ότι ίσως έχει έρθει η ώρα να καταρριφθεί ο μύθος που θέλει την εντονότερη σωματική άσκηση να μεταφράζεται στην καύση περισσότερων θερμίδων. Ενδεχομένως, καταλήγουν, ακόμη και σε αυτή την περίπτωση να υπάρχει μια «χρυσή τομή», όπου η λίγη σωματική άσκηση θεωρείται ανθυγιεινή και η πολλή οδηγεί τον οργανισμό στο να προσαρμόζει την ενεργειακή του δαπάνη ανάλογα.
Επόμενος στόχος των ειδικών τώρα είναι η μελέτη του τρόπου με τον οποίο ο οργανισμός αλλάζει ανάλογα με τα επίπεδα της σωματικής άσκησης που καλείται να ακολουθήσει κάθε φορά. Προτεραιότητα για τους ίδιους θα είναι η καταγραφή των αλλαγών που παρατηρούνται ως προς το ανοσοποιητικό και το αναπαραγωγικό σύστημα - κάτι που θεωρούν ότι θα μπορούσε ίσως να εξηγήσει τον «μηχανισμό» πίσω από την προσαρμογή του οργανισμού στις απαιτήσεις της έντονης άσκησης χωρίς τη δαπάνη επιπλέον θερμίδων.
Διατροφή VS άσκηση : σημειώσατε 1
Τσώλη Θεοδώρα, εφ. Το Βήμα, 26/7/2012⇗
Μελέτη σε φυλή της Τανζανίας δείχνει ότι η υπερφαγία είναι ο «ένοχος» για την παχυσαρκία
Τα μέλη της φυλής κυνηγών-τροφοσυλλεκτών Χάτζα στην Τανζανία βοήθησαν τους επιστήμονες να καταλάβουν εάν η διατροφή ή η έλλειψη άσκησης είναι ο κύριος υπαίτιος για την παχυσαρκία στον δυτικό κόσμο
Η θεωρία που αναφέρει ότι η άσκηση είναι πιο σημαντική από τη διατροφή στη μάχη με την παχυσαρκία, τίθεται υπό αυστηρή αμφισβήτηση μέσω μιας νέας μελέτης. Ειδικοί από το Τμήμα Ανθρωπολογίας στο Κολέγιο Χάντερ στη Νέα Υόρκη μελέτησαν τους Χάτζα, μια φυλή της Τανζανίας της οποίας τα μέλη συνεχίζουν να ζουν ως κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες. Όπως είδαν οι ερευνητές, ακόμη και σε αυτόν τον πληθυσμό που λόγω του τρόπου ζωής του κινείται μονίμως σε αντίθεση με τους κατοίκους του δυτικού κόσμου, ο αριθμός των θερμίδων που καταναλώνονται καθημερινά αποτελεί ένα σταθερό ανθρώπινο χαρακτηριστικό.
Τα νέα ευρήματα που δημοσιεύονται στην επιθεώρηση «PLoS ONE» μαρτυρούν ότι οι κάτοικοι του δυτικού κόσμου παχαίνουν επειδή κατά κύριο λόγο τρώνε πολύ και όχι κυρίως εξαιτίας του καθιστικού τρόπου ζωής τους.
Η «πανδημία» της παχυσαρκίας
Η παχυσαρκία αποτελεί μια σύγχρονη «πανδημία»: σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ως το 2015 ένας στους 10 κατοίκους του πλανήτη θα είναι παχύσαρκος ενώ ένας στους τρεις θα είναι υπέρβαρος. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής ο οποίος περιλαμβάνει ανθυγιεινή διατροφή πλούσια σε επεξεργασμένες τροφές με πολλά λιπαρά και ζάχαρη αλλά και έλλειψη φυσικής δραστηριότητας κατηγορείται κυρίως για αυτή την παγκόσμια «έκρηξη» της παχυσαρκίας.
Ωστόσο παραμένει αντικείμενο διαμάχης μεταξύ των ειδικών το εάν η υπερφαγία ή η έλλειψη άσκησης αποτελεί τον κύριο «ένοχο» για την αύξηση των παγκόσμιων ποσοστών παχυσαρκίας. Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου για κατανάλωση θερμίδων έχει πέσει σημαντικά μετά τη βιομηχανική επανάσταση και αυτό, όπως λένε, αποτελεί σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου για παχυσαρκία σε σύγκριση με τις αλλαγές στα διατροφικά μοτίβα του πληθυσμού.
Τώρα οι ερευνητές από τη Νέα Υόρκη σε συνεργασία με συναδέλφους τους από την Τανζανία και τη Βρετανία αποφάσισαν να μελετήσουν εάν αυτή τη θεωρία ευσταθεί μέσω της παρακολούθησης των Χάτζα. Η συγκεκριμένη φυλή επελέγη καθώς θεωρείται ότι αποτελεί ένα καλό μοντέλο του αρχαίου τρόπου ζωής.
Φυλή σε συνεχή κίνηση για επιβίωση
Τα 1.000 μέλη της φυλής κυνηγούν ζώα για να τραφούν ενώ συλλέγουν επίσης καρπούς, ρίζες και φρούτα με χρήση μικρών τσεκουριών και τόξων. Δεν κάνουν χρήση σύγχρονων εργαλείων ή όπλων.
Οι επιστήμονες μέτρησαν την κατανάλωση ενέργειας σε 30 άνδρες και γυναίκες της φυλής Χάτζα ηλικίας 18 ως 75 ετών. Ανακάλυψαν πως παρότι τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας σε αυτά τα άτομα ήταν πολύ υψηλότερα από εκείνα των κατοίκων του δυτικού κόσμου, όταν ελήφθησαν υπόψη οι αναλογίες ύψους και βάρους, ο μεταβολικός ρυθμός τους δεν διέφερε από αυτόν των Δυτικών.
Ο επικεφαλής της μελέτης δρ Χέρμαν Πόντζερ από το Κολέγιο Χάντερ σημείωσε ότι η ίδια η ομάδα του υπέθετε ότι οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες Χάτζα θα έκαιγαν εκατοντάδες περισσότερες θερμίδες την ημέρα σε σύγκριση με τους ενηλίκους στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη.
Η υπερφαγία κύριος «ένοχος»
Ωστόσο τα αποτελέσματα εξέπληξαν τους επιστήμονες μαρτυρώντας την πολυπλοκότητα στη διαδικασία κατανάλωσης ενέργειας από τον ανθρώπινο οργανισμό. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο δρ Πόντζερ «τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι ο κύριος λόγος για τον οποίο οι κάτοικοι του δυτικού κόσμου παχαίνουν τόσο είναι εξαιτίας του ότι τρώνε πολύ και όχι επειδή ασκούνται τόσο λίγο. Βέβαια το να ασκείται κάποιος είναι πολύ σημαντικό για την υγεία αλλά δεν είναι αρκετό για να τον διατηρήσει αδύνατο – απαιτείται και η μείωση στην πρόσληψη τροφής για να επιτευχθεί αυτό το αποτέλεσμα».
Ο ερευνητής κατέληξε τονίζοντας ότι η ημερήσια κατανάλωση ενέργειας από τον ανθρώπινο οργανισμό είναι πιθανότατα ένα χαρακτηριστικό που πήρε μορφή μέσα από την εξέλιξη και είναι κοινό σε όλους τους ανθρώπους. «Δεν αποτελεί μια απλή αντανάκλαση των διαφορετικών τρόπων ζωής σε διαφορετικά μέρη του κόσμου».
Ασκηση και αθλητισμός στην παιδική ηλικία
Στέλιος Αντωνιάδης*, εφ. Ελευθεροτυπία, 9/7/2011⇗
Προαθλητικός έλεγχος και διατροφή των μικρών πρωταθλητών
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα παιδιά, σε όλο και μικρότερες ηλικίες, ασχολούνται με τη σωματική άσκηση και τον αθλητισμό (θα πρέπει να τα ξεχωρίζουμε, διότι άλλο η απλή γυμναστική και άλλο ο αθλητισμός ή ο πρωταθλητισμός, όπως και άλλο το παιδί του νηπιαγωγείου και άλλο αυτό του λυκείου). Είναι κοινή πεποίθηση ότι η πρακτική αυτή, που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη πριν από αρκετά χρόνια, έφτασε και στη χώρα μας.
Όπως όλοι ξέρουμε, τα αμέριμνα παιχνίδια στις αλάνες, που είχαν κύριο σκοπό την ψυχαγωγία, αντικαταστάθηκαν σήμερα από την οργανωμένη άθληση με αυστηρή τήρηση των κανόνων και συστηματική προπόνηση, που σε ορισμένες περιπτώσεις καταντά να είναι εξοντωτική. Οι εικόνες στην τηλεόραση με τους επευφημούμενους πρωταθλητές είναι έντονα ερεθίσματα για τους επίδοξους πρωταθλητές και εντατικοποιούν τις προσπάθειες.
Όποια όμως κι αν είναι η περίπτωση, όλοι ξέρουμε ότι ο αθλητισμός κάνει πολύ καλό στην υγεία και πρέπει τα παιδιά να γυμνάζονται και να αθλούνται, αρχίζοντας από τη νηπιακή ηλικία. Είναι μάλιστα απαραίτητο να λαμβάνουμε πάντα πολύ σοβαρά υπόψη μας τις απώτερες ευεργετικές επιδράσεις της σωματικής άσκησης, που έχουν σχέση με το σωματικό βάρος (είναι γνωστό ότι τα παιδιά μας είναι από τα πλέον υπέρβαρα στην Ευρώπη) και τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Τα προβλήματα αυτά εμφανίζονται στις μεγαλύτερες ηλικίες, αλλά όπως είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο αρχίζουν από την ηλικία των 3 χρόνων. Επειδή, όμως, όπως αναφέρθηκε, στις μέρες μας η άσκηση έχει όλο και περισσότερο ανταγωνιστικό και ωφελιμιστικό χαρακτήρα σε βάρος του ψυχαγωγικού, θα πρέπει να προσεχτούν τα παρακάτω, κυρίως στα παιδιά μικρής ηλικίας, για να αποσοβηθούν οι κίνδυνοι καθώς και οι πιθανές βλαβερές συνέπειες.
Οποιοδήποτε παιδί, άσχετα με την ηλικία, πριν ασχοληθεί με τη γυμναστική και τον αθλητισμό πρέπει να εξεταστεί από παιδίατρο. Η εξέταση αυτή έχει δύο σκοπούς:
1 Την εκτίμηση της κατάστασης της υγείας του επίδοξου αθλητή.
2 Τη βοήθεια και τη γνώμη του παιδιάτρου, που γνωρίζει πολύ καλά το παιδί, το περιβάλλον και την οικογένειά του, για τον κατάλληλο τρόπο άσκησης καθώς και για την επιλογή του σωστού αθλήματος.
Εάν το σπορ με το οποίο θα ασχοληθεί το παιδί δεν ταιριάζει στον σωματότυπο ή στην ηλικία του ή ακόμα και αν απαγορεύεται εξαιτίας διαφόρων προβλημάτων υγείας που μπορεί να υπάρχουν, σίγουρα το αποτέλεσμα δεν θα είναι καλό. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν απογοητεύσεις λόγω των κακών επιδόσεων, με αναπόφευκτο αποτέλεσμα την εγκατάλειψη της άσκησης ή ακόμα και τη δημιουργία ψυχολογικών προβλημάτων.
Εκτός από την παιδιατρική εξέταση, είναι επίσης σκόπιμο και απόλυτα απαραίτητο για κάθε παιδί που θα ασχοληθεί με τον αθλητισμό, και ακόμα περισσότερο με τον πρωταθλητισμό, να γίνει παιδοκαρδιολογικός έλεγχος. Ο έλεγχος αυτός είναι ιδιαίτερα παρήγορο ότι ζητείται από την Πολιτεία με τα ειδικά «χαρτιά», αλλά και από τα σχολεία, τα αθλητικά σωματεία, τις σχολές πολεμικών τεχνών κ.ά. Είναι απαραίτητος διότι υπάρχουν πολύ επικίνδυνες παθήσεις οι οποίες δεν ανιχνεύονται με την απλή παιδιατρική εξέταση. Οι μυοκαρδιοπάθειες, οι διαταραχές του ρυθμού, οι παθήσεις της αορτικής βαλβίδας είναι μερικές από τις παθήσεις οι οποίες μπορεί να δημιουργήσουν πολύ σοβαρές καταστάσεις. Του λόγου το αληθές φαίνεται από το ότι κάθε χρόνο μαθαίνουμε για τον θάνατο παιδιών κατά την άσκηση, τραγικές απώλειες που ίσως θα μπορούσαν να αποφευχθούν.
Ο παιδοκαρδιολογικός έλεγχος
Κάτι άλλο το οποίο έχει ιδιαίτερη σημασία είναι ότι ο παιδοκαρδιολογικός έλεγχος δεν πρέπει να γίνεται από άσχετους με τα παιδιά καρδιολόγους ενηλίκων (μεγάλη παγίδα), αλλά από εξειδικευμένο παιδοκαρδιολόγο με κατάλληλα για παιδιά μηχανήματα και με πείρα. Οι γονείς δεν πρέπει να κάνουν το ολέθριο σφάλμα να θεωρούν τα πιστοποιητικά υγείας και τις ιατρικές γνωματεύσεις «απλά χαρτιά», καθώς είναι μια πολύ σοβαρή και υπεύθυνη πράξη που χρειάζεται να γίνεται σωστά, αλλιώς δεν έχει καμία σημασία και αξία, τουναντίον μπορεί να δημιουργήσει κινδύνους.
Η γενική παιδιατρική εξέταση πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο ή και όποτε άλλοτε χρειαστεί, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και την ένταση της άσκησης. Η παιδοκαρδιολογική εξέταση, όποτε κρίνεται σκόπιμο. Σε παιδιά που ασχολούνται με τον αθλητισμό, ακόμα και όταν δεν ακολουθούνται πολύ έντονοι ρυθμοί, στα πολύ δημοφιλή αθλήματα όπως η κολύμβηση, το μπαλέτο κ.λπ. που συνήθως αρχίζουν από τη νηπιακή ηλικία, οι μικροτραυματισμοί είναι συχνοί και χρειάζεται να αντιμετωπίζονται (κατάγματα, επιφυσίτιδες, τενοντίτιδες). Επίσης, πρέπει να παρακολουθούνται με ιδιαίτερη επιμέλεια και προσοχή τα προβλήματα που μπορεί να έχουν σχέση με τη σωματική ανάπτυξη, την οστική εξέλιξη, τη σεξουαλική ωρίμαση (καθυστέρηση εφηβείας, εμμήνων, διαταραχές κύκλου), καθώς και με την ψυχοκοινωνική εξέλιξη. Δεν είναι λίγα τα παιδιά που υπεραπασχολούμενα με κάποιο άθλημα μονομερίζονται, κάνουν παρέα μόνο με τους συναθλητές τους, χάνοντας το ενδιαφέρον για τα πολύ σημαντικά για την ηλικία τους άλλα θέματα.
Ο ρόλος της διατροφής
Σε ό,τι αφορά τη διατροφή, θα πρέπει να προσεχθούν με ιδιαίτερη επιμέλεια τα ακόλουθα: Είναι γνωστό ότι ο άνθρωπος σε καμία άλλη φάση της ζωής του δεν αλλάζει με τόσο ταχείς ρυθμούς, δεν μεγαλώνει τόσο γρήγορα. Έτσι, οι διατροφικές ανάγκες των παιδιών, που είναι ιδιαίτερα αυξημένες, με την άσκηση αυξάνονται ακόμα περισσότερο. Η ευλαβικά προσεγμένη διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία, αλλά και στις επιδόσεις του αθλητή. Το σωστό και πλήρες διαιτολόγιο, που περιέχει άφθονα φρούτα, χόρτα, λαχανικά, όσπρια και ψάρια, ψωμί, κορν φλέικς κ.λπ., λιγότερα γαλακτοκομικά, κοτόπουλο και ακόμα λιγότερο κρέας, θα πρέπει να εφαρμόζεται πάντα σε συνεννόηση με τον ιατρό για ένα εξατομικευμένο και καλύτερο αποτέλεσμα. Παρεκκλίσεις ή προσθαφαιρέσεις μπορούν και κατά περίπτωση επιβάλλεται να γίνονται σε παιδιά με οικογένειες που έχουν βεβαρημένο ή όχι κληρονομικό ιστορικό, π.χ. υπερλιπιδαιμίας.
Εκτός όμως από αυτά, θα πρέπει να ληφθεί ιδιαίτερα υπόψη ότι στον αθλητισμό, ακόμα και μόνο με τη μορφή της προπόνησης, είναι απαραίτητη η αυξημένη πρόσληψη θερμίδων για την αποκατάσταση αλλά και την υπερκάλυψη αυτών που καταναλώνονται. Ο σωστός υπολογισμός τους γίνεται με βάση την ηλικία, το βάρος σώματος, την εποχή, το είδος του αθλήματος, τον χαρακτήρα του παιδιού κ.ά. Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δοθεί στον σίδηρο (χρειάζεται για τη μεταφορά του οξυγόνου) αλλά και στο ασβέστιο (πρόληψη και αποκατάσταση βλαβών στα οστά). Η μειωμένη πρόσληψη θερμίδων, η στέρηση υγρών και η διαταραχή των ηλεκτρολυτών, καθώς και οι επικίνδυνες πρακτικές όπως οι προκλητοί εμετοί, η χρήση ουσιών ή χαπιών αδυνατίσματος κ.λπ. επιδρούν αρνητικά στην προσωπικότητα των παιδιών και -ακόμα χειρότερα- βάζουν σε κίνδυνο την υγεία τους.
*καθηγητής ΤΕΙ Αθηνών, διευθυντής Παιδοκαρδιολογικού Τμήματος, Ευρωκλινική Παίδων
Διατροφή και άσκηση μετά τα 65
Ανθή Ισμήνη Ναούμη, εφ. Ελευθεροτυπία, 29/12/2009⇗
Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία (ΕΣΥ), το 18,6% του πληθυσμού το 2001 ήταν άνω των 65 ετών. Το ποσοστό αυτό αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά στις επόμενες 10ετίες. Η ποιότητα ζωής σ' αυτή την ηλικία επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την κατάσταση των μυών. Υπάρχουν πολλά που μπορούν να γίνουν ακόμα και στις ηλικίες αυτές.
Με την αύξηση της ηλικίας παρατηρείται αλλαγή στην αναλογία μυών και λίπους στο σώμα· αυξάνεται το λίπος και μειώνονται οι μύες. Αυτό οφείλεται εν μέρει στις αλλαγές λόγω γήρατος, αλλά και στη μειωμένη δραστηριότητα σε συνδυασμό με την πρόσληψη πρωτεϊνούχων τροφών. Εχει δε αποτέλεσμα τη μείωση της δύναμης στην ηλικιακή αυτή ομάδα, που πρακτικά σημαίνει μειωμένη δυνατότητα κίνησης και πραγματοποίησης όλων των καθημερινών δραστηριοτήτων.Έρευνες σε πληθυσμούς άνω των 65 ετών, δείχνουν μειωμένη πρόσληψη πρωτεϊνούχων τροφών, όπως ψάρι, γαλακτοκομικά, τυροκομικά, πουλερικά, κόκκινο κρέας, αβγά, όσπρια, δημητριακά. Πολύ πιθανόν να οφείλεται σε ποικιλία παραγόντων, όπως δυσκολία σε μάσηση και κατάποση, μειωμένη όρεξη, αλλαγές στη γεύση και μειωμένη οικονομική δυνατότητα.
Όσο η ηλικία αυξάνεται, οι απαιτήσεις του σώματος σε ενέργεια μειώνονται. Αν η ποσότητα φαγητού που προσλαμβάνει κανείς είναι περίπου η ίδια, τότε το βάρος αυξάνεται. Αρα, προκειμένου να διατηρήσει κανείς το βάρος σταθερό, το φαγητό ολοένα και μειώνεται. Αυτό, όμως, δυσκολεύει πολύ την κάλυψη των αναγκών σε θρεπτικά συστατικά. Προκειμένου να διατηρηθούν οι ενεργειακές απαιτήσεις υψηλές, είναι σημαντικό να αυξηθεί η κίνηση.
Από την άλλη, παράγοντες που αποθαρρύνουν από τη φυσική δραστηριότητα είναι οργανικές αδυναμίες, όπως περιορισμένη αντοχή της καρδιάς, των μυών, του αναπνευστικού συστήματος, καθώς και του σκελετού, με επακόλουθο φόβο για πτώσεις και κατάγματα. Ενας επίσης σημαντικός παράγοντας είναι λόγοι κοινωνικοί, οι οποίοι κρατούν τους ηλικιωμένους κλεισμένους στο σπίτι, γιατί αυτό είναι το αποδεκτό ή/και αναμενόμενο κοινωνικά για την ηλικία τους. Η σταδιακή μείωση της χρήσης των μυών οδηγεί και σε σταδιακή ατροφία τους. Το γεγονός αυτό, σε συνεργασία με τη διατροφή, κάνει τη φθορά ακόμη μεγαλύτερη.
Με την αύξηση της κινητικότητας είναι δυνατόν να αυξηθεί η ποσότητα τροφής που προσλαμβάνει κανείς χωρίς να αυξήσει το βάρος του. Ετσι, γίνεται δυνατή και η κάλυψη των αναγκών του. Παράλληλα, η κίνηση βοηθάει ώστε η αλλαγή της αναλογίας μυών-λίπους σώματος να μην είναι δραματική. Από την άλλη, η βελτίωση της διατροφής βοηθά στην κάλυψη των αναγκών σε συστατικά και σε πρωτεΐνες.
Με την αύξηση της κινητικότητας, ενισχύονται όλοι οι μύες και αυξάνεται η δύναμη. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει βελτίωση στους μυς που ασκούνται, αλλά και στον μυ της καρδιάς και του αναπνευστικού συστήματος. Ένα επιπλέον όφελος είναι ότι με την αύξηση της δύναμης μειώνονται οι πτώσεις λόγω αστάθειας, και συνακόλουθα, η πιθανότητα καταγμάτων. Είναι δυνατόν να παραμένουν ικανοί να πραγματοποιήσουν καθημερινές δραστηριότητες (π.χ. χρήση μπάνιου, μαγείρεμα, ντύσιμο κ.λπ.) χωρίς ανάγκη βοήθειας. Αυξάνεται έτσι το αίσθημα της αυτοσυντήρησης, της αυτονομίας αλλά και της αυτοεκτίμησης. Βελτιώνεται η ψυχική κατάσταση, ενισχύεται η κοινωνικότητά τους, περιορίζεται η απομόνωση και βρίσκουν πιο εύκολα μια δημιουργική απασχόληση. Γίνονται, λοιπόν, τα κερδισμένα χρόνια ζωής και ποιοτικότερα χρόνια ζωής.
Ποτέ δεν είναι αργά!
Παράλληλα με τα οφέλη στους μυς, είναι δυνατόν να βελτιωθούν και οι δείκτες υγείας, όπως η μείωση της αρτηριακής πίεσης ή/και αποτροπή αύξησής της, η βελτίωση τιμών χοληστερόλης, του ουρικού οξέος, η βελτίωση της ρύθμισης του σακχάρου.
Με τον τρόπο αυτόν μπορούν είτε να μειωθούν οι δοσολογίες συγκεκριμένων φαρμάκων, είτε και να μην είναι πλέον απαραίτητα. Ιδανικό θα είναι η ισορροπημένη διατροφή και η μέτριας-ελαφριάς έντασης άσκηση να αποτελούν γνώμονα ζωής από πολύ νωρίς και να συνεχίζονται αδιάλειπτα. Ακόμη όμως και αν τα παραπάνω ξεκινήσουν σε άτομα άνω των 65 ετών είναι αποτελεσματικά. Το σώμα είναι δεκτικό στις προσεκτικές αλλαγές και προσαρμόζεται σε όλες τις ηλικίες!*διαιτολόγος- διατροφολόγος, σύμβουλος Υγείας Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ) - www.neaygeia.gr⇗
Γ’. Βιβλιογραφία