Θέματα Πανελληνίων Εξετάσεων

Γλώσσα-Έκθεση Β' Λυκείου

2004 (Ημερήσια)

Κείμενο

Με μεγάλη λύπη διαπιστώνουμε τον τελευταίο καιρό ότι στην «ευρωπαϊκή μας χώρα» εξαφανίζονται πολλά αδέσποτα ζώα, των οποίων δε βρίσκουμε τα πτώματα. Θα μπορούσε κανείς με ευκολία να διαπιστώσει ότι εμείς εδώ στην ωραία μας πόλη έχουμε αναγάγει σε επιστήμη τις φόλες. Το δυσάρεστο είναι ότι αυτή η διαπίστωση αφορά όλη την επικράτεια, μιας και ακούμε συχνότατα τον τελευταίο καιρό από τα δελτία ειδήσεων ότι παρόμοια φαινόμενα αποτρόπαιων και φρικιαστικών πράξεων συμβαίνουν παντού. Αναρωτιόμαστε, λοιπόν, ποιοι είναι εκείνοι που το πράττουν. Τι, άραγε, προσπαθούν να επιτύχουν; Εν όψει, μάλιστα, των Ολυμπιακών Αγώνων, τέτοιου είδους ... κατορθώματα είναι φυσικό ότι δεν τιμούν την πατρίδα μας και το λαό μας.

Βεβαίως, αυτό που γνωρίζουμε όλοι είναι ότι τα πλάσματα αυτά δεν ευθύνονται που βρίσκονται στους δρόμους, χωρίς τροφή, χωρίς νερό, χωρίς να μπορούν να προστατευθούν από βροχή, κρύο, χιόνι κ.ά.

Η εγκατάλειψή τους αυτή χαρακτηρίζει μόνον εμάς: την έλλειψη της παιδείας, τη νοοτροπία μας αλλά και τη χαλαρότητα ή την ανυπαρξία νόμων. Τα ζώα πληρώνουν τις δικές μας ανεπάρκειες, μολονότι δε διαφέρουν σε τίποτε από τον οποιοδήποτε εγκαταλελειμμένο άνθρωπο, αφού πονάνε, διψάνε, κρυώνουν και πεινάνε το ίδιο.

Παρόλα αυτά, δεν είναι επιθετικά από τη φύση τους. Αυτό συμβαίνει μόνο, αν είναι πληγωμένα, πεινασμένα ή εάν έχουν σχηματίσει αγέλη. Η επιθετικότητα, όμως, αυτή μπορεί να περιοριστεί με τη στείρωση, αφού έτσι το ζώο ηρεμεί.

Μέσα σε όλον αυτόν τον καταιγισμό «κακών ειδήσεων» από όλη την Ελλάδα για δολοφονίες αδέσποτων και δυστυχισμένων ζώων, να και μια καλή είδηση! Ένας δήμαρχος και το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισαν να δείξουν ένα ανθρώπινο πρόσωπο και να υιοθετήσουν μια πολιτισμένη αντιμετώπιση του προβλήματος, συγκροτώντας και στηρίζοντας μια δημοτική Επιτροπή Προστασίας Ζώων.

Αυτή η Επιτροπή για την Προστασία των Ζώων, με την εθελοντική στήριξη και τη συμβολή όλων των φιλόζωων, ξεκινά ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει σαφείς τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος των αδέσποτων. Άλλωστε, τα αδέσποτα είναι ζώα που ή «περίσσεψαν» από τους ιδιοκτήτες τους ή, απλώς, κάποια στιγμή τα βαρέθηκαν και τα πέταξαν.

Πρέπει, επομένως, όλοι να λάβουμε υπόψη μας ότι από τη στιγμή που θα υιοθετήσουμε ένα ζωάκι, αυτό γίνεται μέλος της οικογένειας. Μια τέτοια στάση, άλλωστε, αρμόζει στην ανθρωπιά μας, στην ιστορία μας, στη χώρα μας που έδωσε τα φώτα της στον κόσμο.

Από τον Ημερήσιο τύπο (διασκευή)

φόλα: κομμάτι τροφής που περιέχει δηλητήριο και χρησιμεύει για θανάτωση σκύλων (Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Αθήνα, 2002², σελ. 1893).

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου σε 70-90 λέξεις. Μονάδες 25

Β.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα γράμματα της Στήλης Α και δίπλα στο κάθε γράμμα τον αριθμό του «αστεριού» της είδησης από τη Στήλη Β που του αντιστοιχεί. (Δύο «αστέρια» της Στήλης Β περισσεύουν). Μονάδες 4

Β.2. α. Να δώσετε στο κείμενο δύο τίτλους. Ο ένας να είναι με σχόλιο και ο δεύτερος χωρίς σχόλιο. Μονάδες 3 β. Στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου («Παρόλα αυτά ... το ζώο ηρεμεί») να προσδιορίσετε τη σημασία των παρακάτω διαρθρωτικών λέξεων: αν, ή, όμως, αφού. Μονάδες 4

Β.3. Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: λύπη, εξαφανίζονται, επιθετικά, δυστυχισμένων, πολιτισμένη. Μονάδες 5

Β.4. Να προσδιορίσετε το είδος του σχολίου που εκφράζουν τα σημεία στίξης στις παρακάτω φράσεις: α. «ευρωπαϊκή μας χώρα» β. τέτοιου είδους ... κατορθώματα γ. να και μια καλή είδηση! Μονάδες 9

Γ. Ως μέλος του δημοτικού συμβουλίου να δημοσιεύσεις στον τοπικό τύπο ένα κείμενο με σκοπό την ενημέρωση, την ευαισθητοποίηση και τη δραστηριοποίηση των συμπολιτών σου για την προστασία των αδέσποτων ζώων (400-500 λέξεις). Μονάδες 50

2004 (Εσπερινά)

Κείμενο

Στα δεκαεπτά του εγκατέλειψε τη δημοσιογραφία για να κάνει το ντεμπούτο του στο θέατρο. Στα τριάντα του έγινε διεθνής “αστέρας” του κινηματογράφου. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα είχε τη φήμη του “κακού παιδιού” λόγω του αλκοολισμού του. Και σήμερα, ύστερα από καμιά πενηνταριά κινηματογραφικές ταινίες, ο Πήτερ Ο’Τουλ, εβδομήντα δύο χρόνων και δραστήριος, συμμετέχει στην τελευταία υπερπαραγωγή του Χόλιγουντ, την ταινία “Τροία”.

Παρακολουθώντας τον Πήτερ Ο’Τουλ, κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξής του, να μιλά για θέατρο, κινηματογράφο και ζωή, ένιωθες ότι ο ηθοποιός παρέμενε ηθοποιός. Το πλούσιο λεξιλόγιο εχρησιμοποιείτο αργά και με προσοχή, ο τόνος στη φωνή υψωνόταν και χαμήλωνε αναλόγως με την έμφαση που έπρεπε να δοθεί στο λόγο, αλλά όλα αυτά χωρίς στόμφο ή επιτήδευση. Η ματιά του γεννημένου στην Ιρλανδία αλλά μεγαλωμένου στο Γιορκσάιρ της Αγγλίας καλλιτέχνη έχει την άγρυπνη πονηριά και ετοιμότητα ενός μάλλον λαϊκού ανθρώπου, πολύ ανοιχτού στο χιούμορ και πιθανόν, ακόμη και σήμερα, εύκολου στον καβγά. Ποιος μπορεί να ξεχάσει άλλωστε την εποχή που ο ίδιος αυτός ο ευγενικός, καλοντυμένος άντρας ήταν ο φόβος και ο τρόμος των λονδρέζικων παμπ, όπου μαζί με άλλους διάσημους φίλους του προκαλούσαν ατελείωτους καβγάδες έχοντας καταναλώσει τεράστιες ποσότητες αλκοόλ; «Είναι απαραίτητο πού και πού να κάνεις μια βόλτα μέσα από την πεδιάδα έχοντας πρώτα σκαρφαλώσει στα βουνά. Το τρίκλισμα είναι εξίσου σημαντικό στη ζωή όσο και η παρέλαση», λέει με ένα μειδίαμα ο Ο’Τουλ για τα χαμηλά σημεία της ζωής του. Το τρίκλισμα από το αλκοόλ πάντως παραλίγο να του κοστίσει τη ζωή. Οι φήμες λένε ότι αναγκάστηκε να κόψει το ποτό ύστερα από μια βαριάς μορφής χειρουργική επέμβαση στο στομάχι.

Παρ’ ότι εκπρόσωπος μιας παλαιότερης γενιάς ηθοποιών, ο Πήτερ Ο’Τουλ δεν ανήκει στους κλασικούς νοσταλγούς της “παλιάς, καλής εποχής”, όπως συνηθίζουν οι περισσότεροι να αποκαλούν τα χρόνια της επαγγελματικής νιότης τους. Κάθε άλλο. Ο έμπειρος ηθοποιός είναι της γνώμης ότι η σωστή χρήση της τεχνολογίας βοηθάει τους καλλιτέχνες να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους. Μία από τις ιστορίες που χρησιμοποιεί για να τεκμηριώσει αυτή την άποψη αφορά τα γυρίσματα της ταινίας “Λόρενς της Αραβίας” και συγκεκριμένα τη μεταφορά ενός παλαιού τρένου από την Ευρώπη στην Αφρική. «Για να μεταφέρουμε αυτό το τεράστιο ερείπιο από τη Γερμανία στην Αφρική», είπε ο ηθοποιός, «έπρεπε να διασχίσουμε όλη τη Γηραιά Ήπειρο, να φθάσουμε στην Ισπανία, να καταστρέψουμε ... κάθε χωριό, κάθε δρόμο και κάθε σιδηροδρομικό σταθμό στο διάβα μας, να βάλουμε με τα χίλια ζόρια το τρένο στο πλοίο, να ταξιδέψουμε κάτω από απαίσιες καιρικές συνθήκες στο Μαρόκο και να το ... ανατινάξουμε! Σήμερα είναι ευτύχημα που όλος αυτός ο κόπος μπορεί να αποφευχθεί με τη βοήθεια του κομπιούτερ. Όσο για το αποτέλεσμα ... κοστίζει φθηνότερα. Το ζήτημα είναι αν ο καλλιτέχνης έχει την ικανότητα να εκμεταλλευθεί και να αξιοποιήσει αυτή την τεχνολογία».

Ο Πήτερ Ο’Τουλ πάντα μιλούσε όπως ένιωθε. Αυτή η ευθύτητα είναι μεν προς τιμήν του, αλλά υπήρξε κάθε άλλο παρά ευνοϊκή για την καριέρα του, η οποία για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα τον ήθελε στα αζήτητα με κάποιες σκόρπιες μόνον αναλαμπές. Για όσους πιθανόν δεν θυμούνται, η αντίδραση του Ο’Τουλ προς την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου, όταν τον επέλεξε για μια βράβευση με ειδικό τιμητικό Όσκαρ 2003, υπήρξε μάλλον ειρωνική: «Εφόσον παραμένω στο παιχνίδι του εμπορευματοποιημένου θεάματος και υπάρχει πιθανότητα να τον κερδίσω κάποια στιγμή τον μπαγάσα τον Όσκαρ, μήπως η Ακαδημία θα μπορούσε να περιμένει ως τα ογδόντα μου;».

(Από τον ημερήσιο τύπο, διασκευή)

• ντεμπούτο: η πρώτη εμφάνιση ενός καλλιτέχνη στο θέατρο, τον κινηματογράφο, την τηλεόραση κ.α.
• παμπ: κατάστημα όπου σερβίρονται αλκοολούχα ποτά
• λονδρέζικων παμπ: παμπ του Λονδίνου
• Όσκαρ: κινηματογραφικό βραβείο

Ερωτήσεις

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας περίληψη του κειμένου χωρίς δικά σας σχόλια (90-110 λέξεις). Μονάδες 25

Β.1. Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα αρίθμησης της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος, σύμφωνα με το νόημα του κειμένου. Μονάδες 5

α. Κατά τη γνώμη του αρθρογράφου ο Πήτερ Ο’Τουλ χρησιμοποίησε το λόγο απλά και κατανοητά.

β. Ακόμη και οι αρνητικές εμπειρίες έχουν τη δική τους σημασία στη ζωή μας.

γ. Ο Πήτερ Ο’Τουλ αναπολεί με νοσταλγία τα χρόνια της επαγγελματικής του νιότης.

δ. Η καριέρα του Πήτερ Ο’Τουλ δεν ζημιώθηκε από την ειλικρίνεια των λόγων του.

ε. Η τεχνολογία διευκολύνει την παραγωγή μιας ταινίας και μειώνει το κόστος της.

Β.2. Στα τριάντα του έγινε διεθνής “αστέρας” του κινηματογράφου. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα είχε τη φήμη του “κακού παιδιού” λόγω του αλκοολισμού του. Και σήμερα, ύστερα από καμιά πενηνταριά κινηματογραφικές ταινίες, ο Πήτερ Ο’Τουλ, εβδομήντα δύο χρόνων και δραστήριος, συμμετέχει στην τελευταία υπερπαραγωγή του Χόλιγουντ, την ταινία “Τροία”. Στο παραπάνω απόσπασμα να εντοπίσετε τρία χωρία (ένα για κάθε περίπτωση) που περιέχουν: α. γεγονός, β. σχόλιο του δημοσιογράφου που έχει συντάξει το συγκεκριμένο κείμενο, γ. ξένο σχόλιο. Να τα μεταφέρετε στο τετράδιό σας και να τα χαρακτηρίσετε. Μονάδες 6

Β.3. Να εντοπίσετε στο κείμενο και να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τρεις λέξεις ή χωρία, όπου ο λόγος χρησιμοποιείται μεταφορικά. Να τα αποδώσετε κυριολεκτικά με λέξεις ή φράσεις. Μονάδες 6

Β.4. Να προσδιορίσετε το είδος του σχολίου που εκφράζουν τα σημεία στίξης (εισαγωγικά, ερωτηματικό, αποσιωπητικά, θαυμαστικό) σε καθένα από τα αποσπάσματα που ακολουθούν: α. Παρ’ ότι εκπρόσωπος μιας παλαιότερης γενιάς ηθοποιών, ο Πήτερ Ο’Τουλ δεν ανήκει στους κλασικούς νοσταλγούς της “παλιάς, καλής εποχής”, όπως συνηθίζουν οι περισσότεροι να αποκαλούν τα χρόνια της επαγγελματικής νιότης τους. Κάθε άλλο. β. Ποιος μπορεί να ξεχάσει άλλωστε την εποχή που ο ίδιος αυτός ο ευγενικός, καλοντυμένος άντρας ήταν ο φόβος και ο τρόμος των λονδρέζικων παμπ, όπου μαζί με άλλους διάσημους φίλους του προκαλούσαν ατελείωτους καβγάδες έχοντας καταναλώσει τεράστιες ποσότητες αλκοόλ; γ. έπρεπε να διασχίσουμε όλη τη Γηραιά Ήπειρο, να φθάσουμε στην Ισπανία, να καταστρέψουμε ... κάθε χωριό, κάθε δρόμο και κάθε σιδηροδρομικό σταθμό στο διάβα μας, να βάλουμε με τα χίλια ζόρια το τρένο στο πλοίο, να ταξιδέψουμε κάτω από απαίσιες καιρικές συνθήκες στο Μαρόκο και να το ... ανατινάξουμε! δ. Εφόσον παραμένω στο παιχνίδι του εμπορευματοποιημένου θεάματος και υπάρχει πιθανότητα να τον κερδίσω κάποια στιγμή τον μπαγάσα τον Όσκαρ, μήπως η Ακαδημία θα μπορούσε να περιμένει ως τα ογδόντα μου; Μονάδες 8

Γ. Συχνά τα Μέσα Ενημέρωσης προβάλλουν διάφορες πλευρές της ιδιωτικής και δημόσιας ζωής πολλών πρωταγωνιστών του θεάματος. Σε ανοιχτή συζήτηση που διοργανώνει το δεκαπενταμελές μαθητικό συμβούλιο του σχολείου σου για το συγκεκριμένο θέμα, να διατυπώσεις τις απόψεις σου σχετικά με τις επιδράσεις που ασκεί στους νέους το φαινόμενο αυτό και για το πώς οι νέοι το αντιμετωπίζουν. Η εισήγησή σου να αναπτυχθεί σε 400-500 λέξεις. Μονάδες 50

2003 (Ημερήσια)

Δεν θα ήταν άσκοπο να αναλογιστούμε ως κοινωνία τις επιπτώσεις ενός πολιτισμού της τηλεοπτικής εικόνας στη ζωή μας. Η ενσωμάτωση της λογικής των μέσων μαζικής ενημέρωσης στον ψυχισμό δημιουργεί νέες παραμέτρους, σημαδεύει την ιστορία. Τίποτα δεν είναι όπως πριν.

Για παράδειγμα, η μονοκρατορία του χρώματος και της φωτογραφίας εξακοντίζει στο περιθώριο το γραπτό λόγο και υποθηκεύει την ανάγνωση. Η ραστώνη¹ της συνεχούς εναλλαγής καναλιών (του ζάπινγκ) και η ευκολία της «σαρώσεως» έγχρωμων εικόνων καθιστούν αφόρητο για το παιδί τον κόπο της μελέτης και, ως εκ τούτου, το αποξενώνουν από την αποθησαυρισμένη γραμματεία.

Σήμερα, τα νέα παιδιά θεωρούν «βουνό» την ανάγνωση βιβλίων που δεν έχουν έγχρωμες εικόνες σε κάθε σελίδα ή εμφανίζουν μεγάλες παραγράφους. Το φαινόμενο αυτό, σε μια κοινωνία που ήδη δεν διάβαζε, οφείλει να μας απασχολήσει σοβαρά, διότι το βιβλίο αποτελεί βασικό μέσο για την αγωγή. Εγείρει δε νέες απαιτήσεις για την ποιότητα και την κίνηση του εξωσχολικού αναγνώσματος, όπως είναι τα βιβλία για παιδιά και εφήβους, τα κόμικς, τα περιοδικά, τα λογοτεχνικά κείμενα.

Όλοι δεχόμαστε, βέβαια, ότι η ενασχόληση με το βιβλίο συνιστά δημιουργική αξιοποίηση του χρόνου. Η τηλεόραση, αντίθετα, έχει επιβάλει μια ριζικά διαφορετική αίσθηση του χρόνου από εκείνη που μας κληροδότησε η παράδοση αιώνων.

Αξιοπρόσεκτες, επίσης, είναι και οι επιπτώσεις αυτής της νέας αίσθησης του χρόνου στην εκπαιδευτική διαδικασία. Παρατηρείται π.χ. δυσκολία συγκέντρωσης της προσοχής των παιδιών, όπως και υπερβολική κινητικότητα, αφού η καθημερινή ζωή δεν συμβαδίζει με το ρυθμό της τηλεοπτικής εικόνας. Πολύ φυσικό είναι να θεωρείται ανιαρό το σχολικό μάθημα, όπως και ο διάλογος στην οικογένεια, που τώρα έχει αντιπάλους τα κανάλια με τα ελκυστικά τους προγράμματα. Ας μην παραλείψουμε και τις ταινίες του Σαββατόβραδου, οι οποίες έχουν στοιχίσει σε πλήθος παιδιών την απουσία από τον κυριακάτικο εκκλησιασμό ή από το οικογενειακό τραπέζι.

Τέλος, πελώρια ζητήματα τίθενται ενώπιόν μας για το περιεχόμενο της διδαχής. Πώς θα μπορέσουμε να αναπτύξουμε στους νέους ανθρώπους αντίβαρο στο ρεύμα του εντυπωσιασμού; Τι είδους αγωγή θα πρέπει να δοθεί και με ποιους τρόπους, ώστε να ανακαλύψουν οι νέοι «τις πνευματικές ηδονές»; Πώς τα λόγια και το ήθος της οικογενειακής, σχολικής, κοινωνικής ζωής θα εισάγουν και θα εδραιώνουν την ανθρώπινη ποιότητα;

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, λοιπόν, είναι πια η μόνη εξουσία, διότι εξουσιάζουν το θυμικό² των ανθρώπων. Οι περισσότεροι διανοητικά αμφισβητούν την αξιοπιστία τους λέγοντας: «Μας κοροϊδεύουν». Συναισθηματικά, όμως, την έχουν αναγνωρίσει ως τη μόνη αυθεντία κι έχουν παραδοθεί άνευ όρων, αφού για το ασυνείδητο αξιόπιστο είναι ό,τι επαληθεύει την παντοδυναμία του.

Βασίλειος Θερμός, Ποιμαίνοντες μετ’ επιστήμης, Εκδόσεις Αρμός, Αθήνα 1996, σ.σ. 148-152 (Διασκευή)

1. ραστώνη = νωθρότητα, τάση αδράνειας και παθητικής αποδοχής των πραγμάτων

2. θυμικό = ψυχή

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις. Μονάδες 25

Β.1. «Σήμερα, τα νέα παιδιά θεωρούν «βουνό» την ανάγνωση βιβλίων που δεν έχουν έγχρωμες εικόνες σε κάθε σελίδα ή εμφανίζουν μεγάλες παραγράφους.»: Να σχολιάσετε την άποψη που διατυπώνει ο συγγραφέας στην παραπάνω περίοδο σε 60-80 λέξεις. Μονάδες 10

Β.2. Πώς οργανώνεται η πέμπτη παράγραφος του κειμένου; (Δομή και τρόποι ανάπτυξης). Μονάδες 5

Β.3. Να δώσετε για την καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου μια συνώνυμη: εξακοντίζει, αποξενώνουν, ενασχόληση, επιπτώσεις, ελκυστικά. Μονάδες 5

Β.4. Να ξαναγράψετε τις επόμενες δύο περιόδους μετατρέποντας την ενεργητική σύνταξη σε παθητική: α. «Η μονοκρατορία του χρώματος και της φωτογραφίας εξακοντίζει στο περιθώριο το γραπτό λόγο και υποθηκεύει την ανάγνωση». β. «Η τηλεόραση, αντίθετα, έχει επιβάλει μια ριζικά διαφορετική αίσθηση του χρόνου από εκείνη που μας κληροδότησε η παράδοση». Μονάδες 5

Γ. Είσαι διευθυντής ή διευθύντρια Λυκείου και αποφασίζεις να απευθύνεις μέσω της μαθητικής εφημερίδας έκκληση στους μαθητές να περιορίσουν το χρόνο που διαθέτουν για την παρακολούθηση τηλεοπτικών εκπομπών (τύπου realities - ιστοριών από τη ζωή) και να τον διαθέσουν για την ανάγνωση εξωσχολικών λογοτεχνικών βιβλίων, ώστε ο ελεύθερος χρόνος τους να αποβεί δημιουργικός. Να γράψεις το κείμενο-έκκληση που θα έδινες προς δημοσίευση στη μαθητική εφημερίδα, φροντίζοντας να επιτυγχάνει το κατάλληλο επικοινωνιακό αποτέλεσμα. (400-500 λέξεις). Μονάδες 50

2003 (Εσπερινά)

H εκπαίδευση τα τελευταία χρόνια αλλάζει προσανατολισμό. Το περιεχόμενο των σπουδών, από θεωρητικό κυρίως που ήταν ως σήμερα, γίνεται περισσότερο πρακτικό και εφαρμοσμένο, με τρόπο που να καλύπτει όσο το δυνατόν περισσότερο τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Στόχος είναι ο κάθε νέος να μπορεί να βρει πιο εύκολα δουλειά, σε μια εποχή όπου η ανεργία των νέων και μάλιστα των πτυχιούχων έχει πάρει "εφιαλτικές" διαστάσεις.

Η σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας προβάλλει έτσι ως αναγκαιότητα και όλες σχεδόν οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν εμπλακεί σε εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις με κοινό παρονομαστή την κάλυψη των αναγκών της κοινωνίας της γνώσης. Ο ακαδημαϊκός θεωρητικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης που επικρατούσε ως τάση στα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά συστήματα μέχρι σήμερα, παρ' όλο που εξακολουθεί να είναι απαραίτητος, δεν μπορεί πλέον από μόνος του να ανταποκριθεί στα νέα δεδομένα, έτσι όπως αυτά διαμορφώνονται σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο νέος αυτός προσανατολισμός φαίνεται να έχει μακροπρόθεσμη προοπτική και να ισχύει έως το 2015-2020 και ακόμη παραπέρα.

Ότι η εκπαίδευση αρχίζει να προσαρμόζεται όλο και περισσότερο στις ανάγκες της αγοράς εργασίας προκύπτει με σαφήνεια στην έκδοση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο: "Η προοπτική της εκπαίδευσης στους κόλπους των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης". Η μελέτη αυτή διενεργήθηκε με εντολή της γερμανικής προεδρίας και σε αυτή καταγράφονται όλες οι τάσεις και οι προοπτικές της εκπαίδευσης στην Ευρώπη.

Η διά βίου εκπαίδευση και μάθηση, η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στα σχολεία, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση, η αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης, η καταπολέμηση της σχολικής αποτυχίας είναι μερικοί από τους κύριους άξονες γύρω από τους οποίους περιστρέφονται οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στην Ευρώπη. Αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι στο σχεδιασμό των αλλαγών αυτών, πέρα από τα αρμόδια υπουργεία και τις υπηρεσίες τους, εμπλέκονται και άλλοι φορείς που προέρχονται από την αγορά εργασίας. Και είναι λογικό κάτι τέτοιο, αφού χρειάζεται η γνώση των αναγκών της αγοράς αυτής για να είναι και αποτελεσματικές οι όποιες μεταρρυθμίσεις. Έτσι στους σχεδιασμούς συμμετέχουν ερευνητικά κέντρα και ινστιτούτα, συνδικάτα, εκπρόσωποι των εργαζομένων, εργοδοτικές οργανώσεις, επαγγελματικά επιμελητήρια κ.ά.

Τέτοιες ενέργειες δείχνουν πράγματι ότι πρόθεση και φιλοδοξία είναι να προσαρμοστεί η εκπαίδευση στις ανάγκες της αγοράς εργασίας.

(Από τον ημερήσιο τύπο , διασκευή)

Ερωτήσεις

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (80-100 λέξεις). Μονάδες 25

Β.1. Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα αρίθμησης της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος, σύμφωνα με το νόημα του κειμένου. Μονάδες 5

α. Ο θεωρητικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης ανταποκρίνεται θαυμάσια στα νέα δεδομένα της αγοράς εργασίας.

β. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μελέτησε τα εκπαιδευτικά ζητήματα.

γ. Στόχος της εκπαιδευτικής πολιτικής είναι η επιμόρφωση του ανθρώπου σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.

δ. Οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις δεν λαμβάνουν υπόψη τους τις επιδόσεις των μαθητών στο σχολείο.

ε. Οι εργαζόμενοι δεν έχουν λόγο στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.

Β.2. Να διατυπώσετε έναν τίτλο με σχόλιο και έναν χωρίς σχόλιο για το κείμενο που σας δόθηκε. Μονάδες 5

Β.3. προβάλλει, δεδομένα, προσανατολισμός, μακροπρόθεσμη, αναβάθμιση, σχεδιασμό: Με καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις να γράψετε από μια δική σας πρόταση, επιλέγοντας είτε τη σημασία που έχουν οι λέξεις στο κείμενο είτε οποιαδήποτε άλλη. (Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις λέξεις σε οποιοδήποτε τύπο, χωρίς όμως να αλλάξετε το μέρος του λόγου στο οποίο ανήκουν). Μονάδες 12

Β.4. «Αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι στο σχεδιασμό των αλλαγών αυτών, πέρα από τα αρμόδια υπουργεία και τις υπηρεσίες τους, εμπλέκονται και άλλοι φορείς που προέρχονται από την αγορά εργασίας. και είναι λογικό κάτι τέτοιο, αφού χρειάζεται η γνώση των αναγκών της αγοράς αυτής για να είναι και αποτελεσματικές οι όποιες μεταρρυθμίσεις. Έτσι στους σχεδιασμούς συμμετέχουν ερευνητικά κέντρα και ινστιτούτα, συνδικάτα, εκπρόσωποι των εργαζομένων, εργοδοτικές οργανώσεις, επαγγελματικά επιμελητήρια κ.ά. Τέτοιες ενέργειες δείχνουν πράγματι ότι πρόθεση και φιλοδοξία είναι να προσαρμοστεί η εκπαίδευση στις ανάγκες της αγοράς εργασίας.» Στο παραπάνω απόσπασμα του κειμένου να εντοπίσετε τρεις λέξεις/φράσεις που αποτελούν σχόλιο του αρθρογράφου για το θέμα που παρουσιάζει. Μονάδες 3

Γ. Σε εκδήλωση του σχολείου σας με θέμα: "Αναζητώντας μια θέση στην αγορά εργασίας", έχετε αναλάβει να κάνετε μια εισήγηση όπου θα παρουσιάσετε: α)τις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας σήμερα και β)τα εφόδια που πρέπει να διαθέτουν οι σημερινοί νέοι για να ανταποκριθούν στις νέες ανάγκες. Να αναπτύξετε τις απόψεις σας για τα παραπάνω ζητήματα (400–500 λέξεις). Μονάδες 50

2003 (Επαναληπτικές Ημερησίων)

Κείμενο

Τα σύγχρονα όπλα μάς δίνουν τη βεβαιότητα ότι ο προσεχής παγκόσμιος πόλεμος θα αφανίσει την ανθρώπινη φυλή...

Αν οι Μεγάλες Δυνάμεις επιμείνουν στην τωρινή πολιτική, ένα παρόμοιο τέλος είναι αναπόφευκτο. Όταν δύο ή περισσότερες δυνάμεις δεν συμφωνούν, τι μπορούν να κάνουν; Ο Α μπορεί να κάνει παραχωρήσεις στον Β ή ο Β στον Α ή μπορούν να φτάσουν σε ένα συμβιβασμό ή να πολεμήσουν. Αν και οι δύο υποχωρήσουν, θεωρούνται λιπόψυχοι. Αν δεν θέλουν να πέσουν πιο χαμηλά στην κλίμακα της ισχύος, πρέπει να παλέψουν ή να βρουν συμμάχους ...

Ποιο είναι το τωρινό σύστημα; Όταν υπάρχει μια διαμάχη, συγκαλείται μια συνδιάσκεψη, τα δύο μέρη συζητούν και φτάνουν σε δύο συμβιβασμούς, που επικυρώνονται ο ένας από τη μια και ο άλλος από την άλλη πλευρά. Αν και οι δύο συμβιβασμοί περιλαμβάνουν ρήτρες αφοπλισμού, και τα δύο μέρη γνωρίζουν ότι αυτές οι ρήτρες μπορούν να παραβιαστούν. Και έτσι δεν γίνεται τίποτα. Οι μεγάλες δυνάμεις θα πρέπει να μάθουν ότι «η ειρήνη αποτελεί για όλους το ύψιστο συμφέρον».

Τι έχει γίνει γι’ αυτόν το σκοπό και ποια υπήρξε η δική μου προσωπική συμβολή; Στη δημόσια σφαίρα, στις σχέσεις μεταξύ των κρατών, πολύ λίγα πράγματα έχουν γίνει, αλλά, παρ’ όλα αυτά, κάτι είναι κι αυτό. Αν η ειρήνη μπορέσει να διαρκέσει για τα προσεχή 10 χρόνια, είναι ίσως θεμιτό να ελπίζουμε.

Και οι απλοί πολίτες τι μπορούν να κάνουν στο μεταξύ; Μπορούν να κινητοποιηθούν, για να καταδείξουν τα αποτελέσματα ενός σύγχρονου πολέμου και τον κίνδυνο του αφανισμού των ανθρώπων. Μπορούν να διδάξουν στους ανθρώπους να μη μισούν τους λαούς που διαφέρουν από το λαό στον οποίο ανήκουν ή να ενεργούν έτσι, ώστε και αυτοί να μη μισούνται με τη σειρά τους. Μπορούν να προβάλουν τις κατακτήσεις του ανθρώπου στις τέχνες και τις επιστήμες. Μπορούν να εξάρουν την υπεροχή της συνεργασίας σε σχέση με τον ανταγωνισμό.

Εγώ, τέλος, έχω κάνει κάτι, για να προωθήσω αυτούς τους σκοπούς; Ίσως να έχω κάνει κάτι, αλλά πολύ μικρό, αλίμονο, σε σχέση με το μέγεθος του κακού. Στην Αγγλία και στις Ηνωμένες Πολιτείες ενθάρρυνα μερικούς ανθρώπους να εκφράσουν φιλελεύθερες ιδέες ή και τους τρόμαξα αποκαλύπτοντας τι μπορούν να κάνουν τα σύγχρονα όπλα. Δεν είναι πολλά αυτά που έκανα, αλλά, αν όλοι είχαν κάνει άλλα τόσα, αυτή η γη θα γινόταν σύντομα ένας παράδεισος.

Σκεφτείτε για μια στιγμή τι είναι ο πλανήτης μας και τι θα μπορούσε να είναι. Τώρα για τους περισσότερους ανθρώπους υπάρχουν μόχθος και πείνα, συνεχείς κίνδυνοι και περισσότερο μίσος παρά αγάπη.

Ο κόσμος μας θα μπορούσε να είναι ένας ευτυχισμένος κόσμος, αν η συνεργασία εφαρμοζόταν περισσότερο από τον ανταγωνισμό, αν η μονότονη εργασία γινόταν από μηχανές, αν ό,τι ωραίο υπάρχει στη φύση δεν καταστρεφόταν, για να παραχωρήσει τη θέση του σε τρομερές μηχανές που δημιουργήθηκαν μόνο για να σκοτώνουν, αν αυτό που ευνοεί τη χαρά γινόταν περισσότερο σεβαστό από το να μετράμε βουνά από πτώματα. Μην πείτε ότι αυτό είναι αδύνατο. Δεν είναι. Έγκειται μόνο στους ανθρώπους να το προτιμήσουν από το μαρτύριο. Φυλακισμένος μέσα στον καθένα μας υπάρχει ένας καλλιτέχνης. Αφήστε τον ελεύθερο, για να σκορπίσει παντού χαρά. (504)

(Απόσπασμα από επιστολή του Μπέρτραντ Ράσελ στην εφημερίδα Independent, 1967)

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε σε 80-100 λέξεις. Μονάδες 25

Β1. «Και οι απλοί πολίτες τι μπορούν να κάνουν στο μεταξύ; Μπορούν να κινητοποιηθούν, για να καταδείξουν τα αποτελέσματα ενός σύγχρονου πολέμου και τον κίνδυνο του αφανισμού των ανθρώπων». Να σχολιάσετε την άποψη του συγγραφέα σε 60-80 λέξεις. Μονάδες 9

Β2. Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για καθεμιά από τις τρεις τελευταίες παραγράφους του κειμένου. Μονάδες 6

Β3. Να δώσετε: α. ένα συνώνυμο για την καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: σύγχρονα, βεβαιότητα, παρόμοιο, λιπόψυχοι, συμφέρον (Μονάδες 2,5) β. ένα αντώνυμο για τις παρακάτω λέξεις: μισούν, διαφέρουν, ευτυχισμένος, ανταγωνισμό, χαρά (Μονάδες 2,5). Μονάδες 5

Β4. Να ξαναγράψετε την παράγραφο: «Τα σύγχρονα όπλα μάς δίνουν τη βεβαιότητα ότι ο προσεχής παγκόσμιος πόλεμος θα αφανίσει την ανθρώπινη φυλή» μετατρέποντας την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. Μονάδες 5

Γ. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι «ο κόσμος μας θα μπορούσε να είναι ένας ευτυχισμένος κόσμος, αν η συνεργασία εφαρμοζόταν περισσότερο από τον ανταγωνισμό». Να τεκμηριώσετε την άποψη αυτή σε ένα άρθρο που θα δημοσιευθεί στην εφημερίδα του σχολείου σας. Να παρουσιάσετε ακόμα στο άρθρο αυτό τις προϋποθέσεις με τις οποίες θα ήταν δυνατό να εξασφαλιστεί αυτή η συνεργασία μεταξύ των ανθρώπων και των κοινωνιών (500 – 600 λέξεις). Μονάδες 50

2002 (Ημερήσια)

Η επιδίωξη ή, έστω, η διακήρυξη της αντικειμενικότητας κατέχει πάντα μια καίρια θέση στη δημοσιογραφική δεοντολογία. Αναγράφεται σε όλους τους Κώδικες Δεοντολογίας, συχνά στις προγραμματικές επαγγελίες, καμιά φορά και στις προμετωπίδες των εφημερίδων. Η βαρύνουσα σημασία που της αποδίδεται υπογραμμίζεται με την αντιδιαστολή ανάμεσα στην αντικειμενικότητα της ειδησεογραφίας και στον επιτρεπόμενο υποκειμενικό χρωματισμό της αρθρογραφίας. Και, βέβαια, υποτίθεται ότι αφορά όλα τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, έντυπα, ραδιόφωνο, τηλεόραση, τώρα και ιστοσελίδες του Διαδικτύου. Παντού, τα γεγονότα υποτίθεται ότι εμφανίζονται όπως πραγματικά είναι χωρίς στρεβλώσεις, ανακριβείς προσθήκες ή σκόπιμες παραλείψεις.

Η εικόνα είναι ειδυλλιακή αλλά εξωπραγματική. Γιατί παραγνωρίζει τη σημασία της παρουσίασης του γεγονότος: το ίδιο γεγονός, χωρίς καμιά αλλοίωση, έχει διαφορετική επίπτωση στη λεγόμενη κοινή γνώμη, ανάλογα με το πώς θα παρουσιασθεί. Άλλη σημασία αποκτά το γεγονός που παρουσιάζεται στην πρώτη σελίδα (ή στην αρχή της ροής των ειδήσεων) κι άλλη αυτό που πνίγεται σε κάποια εσωτερική σελίδα (ή ανάμεσα σε άλλες ειδήσεις), άλλη το γεγονός που θεωρείται άξιο να υπογραμμισθεί με πολύ χώρο ή χρόνο κι άλλη εκείνο που κάπου αναφέρεται παρενθετικά και συνοπτικά. Ακόμα, το μέγεθος των τυπογραφικών στοιχείων ή ο τίτλος, ο τόνος της φωνής του εκφωνητή ή του παρουσιαστή μπορούν να κάνουν το ίδιο γεγονός να φαίνεται διαφορετικό.

Ας παραδεχτούμε ότι αυτές οι παραβιάσεις της αντικειμενικότητας είναι, ως έναν βαθμό, αναπόφευκτες. Επιτέλους, η είδηση κάπως πρέπει να παρουσιασθεί και κάποιος πρέπει να αποφασίσει για τον τρόπο της παρουσίασής της. Με τι κριτήριο θα κριθεί η αντικειμενικότητα της παρουσίασης; (...)

Η κύρια μέθοδος κατασκευής γεγονότων παίρνει συχνά τη μορφή πρόβλεψής τους. (...) Ας πάρουμε, για παράδειγμα, μια αναγγελλόμενη απεργία ή μια αναγγελλόμενη πορεία κάποιου ορισμένου κλάδου, από τις συνηθισμένες, ας πούμε "ρουτίνας". Ως ένα μεγάλο βαθμό, η επιτυχία της εξαρτάται από τη δημοσιευόμενη πρόβλεψη της επιτυχίας ή της αποτυχίας: η είδηση ότι "καθολική αναμένεται η συμμετοχή στη σημερινή απεργία" ή "μεγαλειώδης προβλέπεται η αυριανή πορεία" μπορεί να αποτελέσει σημαντική παρακίνηση για τους κάθε λογής διστακτικούς. (...)

Άλλωστε στα μέσα μαζικής επικοινωνίας αρέσει ο χαρακτηρισμός ως "τέταρτης εξουσίας" (παράλληλα προς τη νομοθετική, την εκτελεστική και τη δικαστική), γιατί τους αναγνωρίζει μια δύναμη επίδρασης στον δημόσιο βίο. Και εξουσία μεν σίγουρα υπάρχει, το ερώτημα είναι αν μπορεί να μπει στην ίδια μοίρα με τις άλλες τρεις. Γιατί, ενώ η δημοκρατική νομιμοποίηση των τριών άλλων εξουσιών στηρίζεται, άμεσα ή έμμεσα, στη λαϊκή κυριαρχία, μετέωρη παραμένει η νομιμοποίηση της εξουσίας που ασκούν τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. (...)

Συνεπώς, επιβάλλεται η αφύπνιση της προσοχής των αναγνωστών ή των θεατών μπροστά σε κάποιες παγίδες που στήνονται καμιά φορά, ώστε ν' ακτινογραφείται η πραγματικότητα που συχνά συγκαλύπτεται ή εξωραΐζεται. Πάντως, σε κάθε περίπτωση, η ελευθερία του Τύπου και των άλλων μέσων μαζικής επικοινωνίας είναι αγαθό αναμφισβήτητο. Και τούτο γιατί, αν η ελευθερία του τύπου κρύβει κάποιους κινδύνους, η έλλειψή της είναι ένα κακό απόλυτο, όπως κάθε σύμπτωμα ολοκληρωτισμού. (464)

(Διασκευή άρθρου του Γεωργίου Κουμάντου από τον ημερήσιο τύπο)

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις. Μονάδες 25

Β.1. Να διατυπώσετε έναν τίτλο με σχόλιο κι έναν χωρίς σχόλιο για το κείμενο που σας δόθηκε. Μονάδες 6

Β.2. "Ο τόνος της φωνής του εκφωνητή ή του παρουσιαστή μπορεί να κάνει το ίδιο γεγονός να φαίνεται διαφορετικό". Χρησιμοποιώντας τη φράση αυτή ως θεματική περίοδο να αναπτύξετε μια παράγραφο με δικά σας παραδείγματα. Μονάδες 5

Β.3. εμφανίζονται, συνοπτικά, διαφορετικό, σημαντική, αναμφισβήτητο. Να δώσετε για την καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου μια συνώνυμη και μια αντώνυμη. Μονάδες 10

Β.4. Με ποιον τρόπο οι λέξεις γιατί, ενώ της πέμπτης παραγράφου του κειμένου συνδέουν τις προτάσεις μεταξύ τους; Μονάδες 4

Γ. Το σχολείο σας οργανώνει μια συνάντηση μαθητών-εκπροσώπων των σχολικών μονάδων της περιοχής σας. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης αυτής να παρουσιάσετε μια εισήγηση σχετικά με την αναγκαιότητα της κριτικής ικανότητας του εφήβου και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί αυτή να καλλιεργηθεί στη σύγχρονη κοινωνία της πληροφορίας. (500-600 λέξεις) Μονάδες 50

2002 (Εσπερινά)

Και παιδιά ουδενός Θεού

Στον 21ο αιώνα συνεχίζουν να υπάρχουν όχι μόνο εκατομμύρια παιδιά ενός κατώτερου Θεού, αλλά και χιλιάδες παιδιά κανενός Θεού. Παιδιά-σκλάβοι, που πουλιούνται από τις οικογένειές τους για ένα πεντοχίλιαρο στους δουλέμπορους, οι οποίοι τα μεταπωλούν στα σκλαβοπάζαρα της Δυτικής Αφρικής προς 150.000 δρχ. το ένα!

Κατάντησε η ανθρώπινη ζωή να είναι φτηνότερη από εκείνη του ζώου. Στο κάτω της γραφής ένα πανάκριβο σκυλί ράτσας, όταν πουληθεί, εξασφαλίζει περιποίηση και τροφή άρχοντα. Ένα σκλαβάκι του πεντοχίλιαρου θα ζήσει, αν τελικά ζήσει, σκυλίσια ζωή δουλεύοντας στις φυτείες ή, στην καλύτερη περίπτωση, ως υπηρέτης σε σπίτια.

Μήπως η λεγόμενη πολιτισμένη ανθρωπότητα με τους διεθνείς οργανισμούς της δεν γνωρίζει ότι υπάρχουν σκλαβοπάζαρα παιδιών; Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, όπου όλος ο πλανήτης είναι ένα σπίτι και μάλιστα υπό άγρυπνη δορυφορική παρακολούθηση, είναι υποκρισία και ντροπή να μένουν αδιάφοροι οι εμφανιζόμενοι ως σερίφηδες της παγκόσμιας τάξης.

Είναι γνωστό ότι η ανθρώπινη ύπαρξη είναι εμπόρευμα. Είναι γνωστή η μισθωτή δουλεία και η σκληρότητά της στις αναπτυγμένες και υπό ανάπτυξη οικονομίες της λεγόμενης ελεύθερης αγοράς. Αφελώς πιστεύαμε ότι είχε καταργηθεί η άμισθη δουλεία ή ότι είχε περιοριστεί στο ελάχιστο στις μέρες μας.

Και όμως την εκτεταμένη ύπαρξη του δουλεμπορίου παιδιών έρχεται να επιβεβαιώσει η είδηση, ότι ένα υπό νιγηριανή σημαία πλοίο με περίπου 250 σκλαβάκια περιπλανάται στις θάλασσες της Δυτικής Αφρικής ψάχνοντας να αγκυροβολήσει σ' ένα ασφαλές σκλαβοπάζαρο, για να ξεπουλήσει ο καπετάνιος την ανθρώπινη πραμάτεια του.

Κατήγγειλε η UNICEF ότι το δουλεμπορικό απέπλευσε πριν από λίγες μέρες από την Γκαμπόν και η κυβέρνηση του Μπανίν με έκκλησή της προς τον ΟΗΕ και τη Δύση ζητάει βοήθεια για να το εντοπίσει. Δύο εβδομάδες περιπλανάται το δουλεμπορικό στις θάλασσες, τα παιδιά-σκλάβοι κινδυνεύουν να πεθάνουν από πείνα και δίψα και η βοήθεια δεν έρχεται.

Εάν το πλοίο-φάντασμα μετέφερε "τρομοκράτες" θα έσπευδαν επί τόπου αεροπλανοφόρα, οι κατασκοπευτικοί δορυφόροι θα το είχαν εντοπίσει και ο "εχθρός" θα είχε εξουδετερωθεί μέσα σε λίγες ώρες.

Δεν κινδυνεύουν, όμως, τα συμφέροντα των ισχυρών, αλλά η ζωή 250 παιδιών της Αφρικής. Ευτελής η αξία τους, αλλά η παγκόσμια ντροπή και η αναλγησία τεράστια, γι' αυτό και δεν ξεπλένεται με τίποτε.

(Από τον Ημερήσιο Τύπο)

Θέματα

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε, χωρίς δικά σας σχόλια, σε 70-90 λέξεις. Μονάδες 25

Β.1. Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα αρίθμησης της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος, σύμφωνα με το νόημα του κειμένου. α.Ένα από τα εμπορεύματα είναι και η ανθρώπινη ύπαρξη. β.Η φράση "σκυλίσια ζωή" που αναφέρεται στο κείμενο αφορά τον άνθρωπο. γ.Στον αιώνα μας έχει καταργηθεί η άμισθη δουλεία. δ.Η λεγόμενη "πολιτισμένη ανθρωπότητα" αγνοεί ότι υπάρχουν σκλαβοπάζαρα παιδιών. ε.Η άγρυπνη δορυφορική παρακολούθηση των ανθρώπων αποτελεί χαρακτηριστικό στοιχείο της παγκοσμιοποίησης. Μονάδες 5

Β.2.α) Να επιλέξετε πέντε παραγράφους, να γράψετε στο τετράδιό σας την αρχή και το τέλος της καθεμιάς και να δώσετε για καθεμιά από ένα πλαγιότιτλο. Μονάδες 5 β) Να εντοπίσετε ένα γεγονός και ένα σχόλιο στο κείμενο, να τα μεταφέρετε στο τετράδιό σας και να δικαιολογήσετε την επιλογή σας, του ενός ως γεγονότος και του άλλου ως σχολίου. Μονάδες 5

Β.3. έκκληση, περιπλανάται, υποκρισία, άγρυπνη, διεθνής: Χρησιμοποιώντας καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις να γράψετε από μια δική σας πρόταση, ώστε να φαίνεται η σημασία της λέξης. (Οι λέξεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε οποιοδήποτε τύπο). Μονάδες 5

Β.4.α) Να μετατρέψετε τη σύνταξη της παρακάτω περιόδου από ενεργητική σε παθητική: "Εάν το πλοίο-φάντασμα μετέφερε τρομοκράτες, οι κατασκοπευτικοί δορυφόροι θα το είχαν εντοπίσει μέσα σε λίγες ώρες." Μονάδες 2 β)Να εντοπίσετε τρεις αντιθετικούς τρόπους σύνδεσης (αντιθέσεις) στο κείμενο που σας δόθηκε και να γράψετε τα αντιτιθέμενα μέρη. Μονάδες 3

Γ. Ο αρθρογράφος του κειμένου που σας δόθηκε, με αφορμή ένα περιστατικό δουλεμπορίας παιδιών, περιγράφει μια πτυχή της νοσηρής σύγχρονης πραγματικότητας της λεγόμενης "πολιτισμένης ανθρωπότητας". Με βάση την πραγματικότητα αυτή, να επισημάνετε και να αναπτύξετε σε 400-500 λέξεις τους λόγους για τους οποίους ο σημερινός άνθρωπος παραμένει αδρανής και αδιάφορος μπροστά σ' αυτό το φαινόμενο και να προτείνετε τρόπους αντιμετώπισής του. Οι απόψεις σας πρόκειται να δημοσιευθούν ως άρθρο στην εφημερίδα του σχολείου σας. Μονάδες 50

2001 (Ημερήσια)

Εργαζόμενοι από το σπίτι [Από τον ημερήσιο τύπο (Διασκευή)]

Στην εποχή της ταχύτητας που ζούμε οι αλλαγές είναι αναμενόμενες σε πολλούς τομείς. Έτσι και στον εργασιακό χώρο παρατηρούνται όχι μόνο καινούργια επαγγέλματα αλλά και διαφορετικές μορφές εργασίας και σχέσεις μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων. Ο λόγος γίνεται για την τηλεργασία, η οποία έχει κάνει την εμφάνισή της και στην Ελλάδα και, όπως πιστεύουν πολλοί, μπορεί όχι μόνο να συμβάλει στη μείωση της ανεργίας αλλά και να αποφέρει στους εργαζομένους και στους εργοδότες μεγαλύτερα οικονομικά οφέλη απ’ ό,τι η συμβατική εργασία.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η τηλεργασία μπορεί να οριστεί ως η μορφή εργασίας που εκτελείται από ένα άτομο κυρίως ή σε ένα σημαντικό μέρος της, σε τοποθεσίες εκτός του παραδοσιακού εργασιακού χώρου, για έναν εργοδότη ή πελάτη, και η οποία περιλαμβάνει τη χρήση των τηλεπικοινωνιών και προηγμένων τεχνολογιών πληροφόρησης ως ένα ουσιαστικό και κεντρικό χαρακτηριστικό της εργασίας. Οι δύο βασικοί τρόποι τηλεργασίας είναι είτε κάποιος να είναι υπάλληλος σε έναν εργοδότη είτε ελεύθερος επαγγελματίας. Στην πρώτη περίπτωση, ο εργαζόμενος είναι μόνιμα συνδεδεμένος με το δίκτυο των εργοδοτών, η εργασιακή του ζωή είναι πολύ περισσότερο ελεγχόμενη μέσω της τεχνολογίας και έχει πολύ λιγότερη ευελιξία ως προς τον τρόπο που θα οργανώσει τον εργάσιμο χρόνο του. Στη δεύτερη περίπτωση, ο εργαζόμενος είναι πολύ περισσότερο ελεύθερος να καθορίσει τον ρυθμό εργασίας του εκτελώντας την εργασία του στον προσωπικό του υπολογιστή και συνδεόμενος μόνο, όταν είναι απαραίτητο, με το δίκτυο της επιχείρησης, το οποίο μπορεί να εφαρμοστεί σε πολλά επαγγέλματα.

Η αύξηση των τηλεργαζομένων στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα σιγά σιγά οφείλεται στα οφέλη που υπόσχεται. Όσον αφορά τους εργαζομένους μειώνονται ο χρόνος και οι απαιτούμενες δαπάνες για τη μεταφορά τους προς και από τον χώρο εργασίας. Οι λιγότερες επαγγελματικές ανταλλαγές που συνάπτουν είναι ένα σημαντικό πλεονέκτημα, γιατί έχουν ως αποτέλεσμα να έχουν περισσότερο χρόνο άρα και χρήμα. Και οι εργοδότες ωφελούνται, εφόσον έχει παρατηρηθεί αύξηση της παραγωγικότητας.

Από την άλλη πλευρά, όμως, η τηλεργασία έχει παρουσιάσει και αρνητικές επιδράσεις για τους εργαζομένους στο σπίτι όπως κοινωνική απομόνωση, δυσκολίες προσαρμογής, ειδικά στον οικογενειακό χώρο, όταν υπάρχουν παιδιά, υψηλό αρχικό κόστος εξοπλισμού και κόστος πρόσβασης για τους αυτοαπασχολουμένους στην τηλεργασία, λιγότερες ευκαιρίες για προαγωγή, απώλεια προνομίων και δικαιωμάτων (π.χ. διακοπές, άδεια λόγω ασθενείας) κ.ά.

Φυσικά η τηλεργασία δεν είναι για τον καθέναν. Υπάρχουν κάποια σημεία που πρέπει να προσέξουν και οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει με τον ίδιο προσεκτικό τρόπο που κάνουν την επιλογή προσωπικού να επιλέξουν ποιες δραστηριότητες θα μπορούσαν να γίνουν μέσω τηλεργασίας και ποιο προσωπικό έχει τη γνώση, την ικανότητα και τα κίνητρα, όπως επίσης και το κατάλληλο κλίμα στο σπίτι, ώστε να μπορέσει αποτελεσματικά να αποδώσει μακριά από τον χώρο εργασίας. Όσο λάθος είναι να ισχυριστούμε ότι ο εργαζόμενος αποδίδει καλύτερα, όταν εργάζεται υπό επίβλεψη 8-4 στον χώρο εργασίας, άλλο τόσο είναι λάθος ο ισχυρισμός ότι η πλήρης μεταφορά της εργασίας στο σπίτι ή σε κάποιο περιφερειακό κέντρο εργασίας θα αυξήσει την παραγωγικότητα. Το βασικό κλειδί της επιτυχίας είναι η προσεκτική επιλογή και το ποσοστό μεταξύ τηλεργασίας και παραδοσιακού τρόπου εργασίας.

Ερωτήσεις

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις. [Μονάδες 25]

Β1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα γράμματα της Στήλης Α και δίπλα σε κάθε γράμμα τους αριθμούς από τη Στήλη Β, που αντιστοιχούν στις σωστές προτάσεις, σύμφωνα με το κείμενο που σας έχει δοθεί.

Στήλη Α΄: α. Ο εργοδότης, β. Ο εργαζόμενος

Στήλη Β΄: 1.ωφελείται από τη μείωση του χρόνου μεταφοράς στην εργασία, 2.οδηγείται στην κοινωνική απομόνωση, 3.επιλέγει δραστηριότητες, 4.ωφελείται από την αύξηση της παραγωγικότητας, 5.αναλαμβάνει το υψηλό αρχικό κόστος του εξοπλισμού. [Μονάδες 5]

Β2. «Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση ... να εφαρμοστεί σε πολλά επαγγέλματα.»: Να επισημάνετε τους τρόπους με τους οποίους οργανώνεται ο λόγος στην παραπάνω παράγραφο αναφέροντας τα συγκεκριμένα χωρία. [Μονάδες 5]

Β3. α. «Στην εποχή της ταχύτητας ... συμβατική εργασία.»: Στην παράγραφο που σας δίνεται να αντικαταστήσετε την κάθε λέξη που ακολουθεί με άλλη, χωρίς να αλλοιώνεται η σημασία του κειμένου: παρατηρούνται, πιστεύουν, μείωση, αποφέρει, οφέλη. [Μονάδες 5]

β. Να σχηματίσετε από μια πρόταση με τις παρακάτω λέξεις: τεχνολογία, πληροφόρηση, προσαρμογή, εξοπλισμός, επίδραση. [Μονάδες 5]

Β4. «Τα επαγγέλματα στα οποία μπορεί να εφαρμοστεί η τηλεργασία είναι πολλά.»: Να αναπτύξετε την παραπάνω θεματική φράση σε μια παράγραφο χρησιμοποιώντας δικά σας παραδείγματα. (50-70 λέξεις) [Μονάδες 5]

Γ. Ο καθηγητής σου, στα πλαίσια του Επαγγελματικού Προσανατολισμού, παρουσιάζει στην τάξη τα νέα δεδομένα στον εργασιακό χώρο που αφορούν σε διαφορετικές μορφές εργασίας, όπως η τηλεργασία. Σου ανατίθεται, αφού μελετήσεις το άρθρο, να εκθέσεις στους συμμαθητές σου τις συνέπειες που έχει η τηλεργασία σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες (λ.χ. γυναίκες, νέοι, άτομα με ειδικές ανάγκες) που κατεξοχήν αντιμετωπίζουν προβλήματα ανεργίας, καθώς και να παρουσιάσεις άλλους τρόπους αντιμετώπισης της ανεργίας ως γενικό φαινόμενο που γνωρίζει έξαρση στις μέρες μας. (500-600 λέξεις) [Μονάδες 50]

2001 (Εσπερινά)

Πολύς λόγος έχει γίνει για τα ποικίλα συνθήματα που βλέπουμε καθημερινά να λερώνουν τους τοίχους. Είναι ένα φαινόμενο με αρχαία καταγωγή, που παρατηρείται έντονα και στις μέρες μας στους δρόμους κυρίως των μεγαλουπόλεων, στις Πανεπιστημιακές σχολές αλλά και σε άλλα δημόσια κτίρια, ακόμη και σε αρχαία μνημεία του Ελληνικού χώρου.

Επειδή πολλά άρθρα έχουν δημοσιευτεί για τα αναγραφόμενα στους τοίχους και τη σημασία τους, ας αναφερθούμε σε κάτι άλλο σχετικό, στα Graffiti των σχολικών θρανίων κυρίως Γυμνασίων και Λυκείων.

Είναι γεγονός πως στα παιδιά αρέσει να γράφουν στους τοίχους των σχολείων τους αλλά περισσότερο στα θρανία τους, που είναι οι καθημερινοί τους σύντροφοι. Τι γράφουν όμως;

Παρατηρώντας τα θρανία στις σχολικές αίθουσες μπορούμε να προβληματιστούμε, να χαμογελάσουμε απλώς, ακόμη και να εκπλαγούμε. Τα περισσότερα Graffiti έχουν κύριο θέμα τους τον έρωτα, την αγάπη, τη φιλία και τη λατρεία για κάποια ποδοσφαιρική ομάδα ή κάποιο γνωστό ποδοσφαιριστή ή δημοφιλή τραγουδιστή. Ένα μεγάλο μέρος της επιφάνειας των θρανίων καλύπτουν ερωτικοί στίχοι, προερχόμενοι από γνωστά λαϊκά άσματα της εποχής ή αποτελούν προσωπικά δημιουργήματα των μαθητών.

Αγάπη, έρωτας, μίσος, πάθος, εκδίκηση, απιστία, προδοσία ή απλώς αδιαφορία είναι τα κυρίαρχα συναισθήματα.

Πίσω από τα περισσότερα μπορούμε να διακρίνουμε το κοριτσίστικο χέρι. Πολλοί στίχοι διαπνέονται από λυρισμό, αυθορμητισμό, ονειροπόληση και αισιοδοξία για αγάπη, ειρήνη, ευτυχία παντοτινή.

Μια άλλη μεγάλη κατηγορία στα Graffiti εκφράζουν το θαυμασμό για κάποια δημοφιλή ελληνική ομάδα ποδοσφαίρου ή μπάσκετ και τη λατρεία για γνωστούς ποδοσφαιριστές ή μπασκετμπολίστες Έλληνες ή ξένους.(... )

Άλλοι μαθητές εκφράζουν την αγάπη για κάποιον γνωστό, λαϊκό κυρίως, τραγουδιστή ή τραγουδίστρια, ελληνικής ή ξένης εθνικότητας αλλά ακόμη και για νεανικά συγκροτήματα. Πολλοί γνωστοί στίχοι τους αναγράφονται στα θρανία, στα ελληνικά ή στα αγγλικά, αφού ορισμένα παιδιά χρησιμοποιούν ξένη γλώσσα για να εκφραστούν. Άλλοι μαθητές προτιμούν να γράφουν μόνο το όνομά τους με μικρά ή τεράστια γράμματα, δηλώνουν την ταυτότητά τους, τις επιθυμίες τους, τις καλλιτεχνικές ή άλλες προτιμήσεις κι ενδιαφέροντά τους, τα χόμπυ τους, τη συμπάθεια ή την αντιπάθειά τους για κάποιον, τις πολιτικές τους ιδέες, ακόμη και την οικογενειακή τους κατάσταση. Άλλοι καταφέρονται κατά του κατεστημένου, ζητώντας δραστικές αλλαγές και εκδηλώνοντας ένα φιλοσοφικό πνεύμα.

Πολλοί μαθητές προτιμούν να χωρίζουν κάθετα το θρανίο τους, οριοθετώντας έτσι τη δική τους ιδιοκτησία από του συμμαθητή τους. Άλλοι σχολιάζουν κάποιον συμμαθητή ή καθηγητή τους, ή γράφουν από το βιβλίο τους τα δύσκολα σημεία του μαθήματος για να τα διαβάσουν στην προφορική εξέταση ή να τα αντιγράψουν σε κάποιο διαγώνισμα ή απλά αλληλογραφούν μεταξύ τους για κοινότυπα θέματα, αντί να μιλήσουν. Άλλα αναφέρονται σε συγκεκριμένα πρόσωπα μαθητών εκφράζοντας την αμοιβαία φιλία και αγάπη για πάντα. Τέλος υπάρχουν και εικαστικά: πολλοί προτιμούν να ζωγραφίζουν λαβωμένες καρδιές, πρόσωπα, ζώα, πουλιά, λουλούδια, γεωμετρικά σχέδια, τοπία, ακόμη και περιπαιχτικά σκίτσα με αντίστοιχα σχόλια για κάποιον συμμαθητή τους. ( ... )

Σίγουρα τα Graffiti αποτελούν έναν τρόπο έκφρασης και επικοινωνίας, ακόμη και εκτόνωσης των μαθητών που πολύ συχνά κουρασμένοι από τα μαθήματα, αντί να παρακολουθούν, προτιμούν να γράφουν τα θρανία τους.

Μ' αυτό τον τρόπο τα παιδιά εκφράζουν τα συναισθήματά τους, τον ψυχικό τους κόσμο, τη διάθεση της στιγμής, τις επιθυμίες, τα όνειρα και τις ελπίδες τους. Καταθέτουν τις σκέψεις τους, τη φιλοσοφία τους για τη ζωή και τον κόσμο, τη γνώμη τους για το σχολείο και φανερώνουν τα κοινωνικά τους πρότυπα, τα οποία συχνά μπορεί να είναι αρνητικά, αφού τα παιδιά είναι φυσικό να επηρεάζονται από τις αξίες και τα ινδάλματα της καταναλωτικής-ατομιστικής κοινωνίας των μεγάλων. Βέβαια, πολλά παιδιά διαμαρτύρονται για την υπάρχουσα κατάσταση ζητώντας έναν όμορφο κόσμο ειρήνης, αγάπης και φιλίας και τέλος είναι και αυτά που διακατέχονται απλά από την αρχέγονη επιθυμία του ανθρώπου να διαιωνίσει το όνομά του γράφοντάς το κάπου, αλλά κι από ένα αίσθημα πρόσκαιρης ιδιοκτησίας.

Όπως κι αν έχουν τα πράγματα, το γεγονός είναι ότι όσο υπάρχουν τα θρανία τα παιδιά θα εξακολουθούν να γράφουν, δίνοντας το στίγμα της εποχής τους αλλά και της ψυχής τους.

(Σοφία Σαρρή, δημοσιογράφος)

Θέματα

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου χωρίς δικά σας σχόλια σε 70-80 λέξεις. Μονάδες 25

Β.1. Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα αρίθμησης της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος, σύμφωνα με το νόημα του κειμένου. α.Τα ποικίλα συνθήματα που λερώνουν τους τοίχους είναι σύγχρονο φαινόμενο. β.Τα Graffiti είναι δουλειά μόνο των αγοριών. γ.Πολλοί μαθητές θεωρούν ένα μέρος του θρανίου ιδιοκτησία τους. δ.Τα Graffiti αποτελούν έναν τρόπο επικοινωνίας. ε.Τα Graffiti δεν έχουν σχέση με την εικαστική τέχνη. Μονάδες 5

Β.2.α) Αφού διαβάσετε προσεκτικά το δημοσίευμα που σας δόθηκε, να του δώσετε έναν τίτλο. Στη συνέχεια, να εντοπίσετε τα βασικά μέρη του κειμένου (πρόλογο, κύριο μέρος, επίλογο) και να γράψετε στο τετράδιό σας την αρχή και το τέλος του κάθε μέρους δίνοντάς τους από έναν πλαγιότιτλο. Μονάδες 5 β) Να εντοπίσετε ένα γεγονός και ένα σχόλιο στο κείμενο, να τα μεταφέρετε στο τετράδιό σας και να δικαιολογήσετε την επιλογή σας. Μονάδες 5

Β.3. αυθορμητισμός, αμοιβαίος, δραστικός, εκτόνωση, ίνδαλμα: Χρησιμοποιώντας καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις να γράψετε από μια δική σας πρόταση, ώστε να φαίνεται η σημασία της λέξης. (Οι λέξεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε οποιοδήποτε γένος, αριθμό ή πτώση). Μονάδες 5

Β.4.α) Να μετατρέψετε τη σύνταξη της παρακάτω πρότασης από ενεργητική σε παθητική: "Μ' αυτό τον τρόπο τα παιδιά εκφράζουν τα συναισθήματά τους, τον ψυχικό τους κόσμο, τη διάθεση της στιγμής, τις επιθυμίες, τα όνειρα και τις ελπίδες τους." Μονάδες 2 β) Να δώσετε ένα αντώνυμο (αντίθετο) για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: συγκεκριμένα, έντονα, απλά. Μονάδες 3

Γ. "Μ' αυτό τον τρόπο τα παιδιά εκφράζουν τα συναισθήματά τους, τον ψυχικό τους κόσμο, τη διάθεση της στιγμής, τις επιθυμίες, τα όνειρα και τις ελπίδες τους. Καταθέτουν τις σκέψεις τους, τη φιλοσοφία τους για τη ζωή και τον κόσμο, τη γνώμη τους για το σχολείο και φανερώνουν τα κοινωνικά τους πρότυπα, τα οποία συχνά μπορεί να είναι αρνητικά, αφού τα παιδιά είναι φυσικό να επηρεάζονται από τις αξίες και τα ινδάλματα της καταναλωτικής-ατομιστικής κοινωνίας των μεγάλων. Βέβαια, πολλά παιδιά διαμαρτύρονται για την υπάρχουσα κατάσταση ζητώντας έναν όμορφο κόσμο ειρήνης, αγάπης και φιλίας και τέλος είναι και αυτά που διακατέχονται απλά από την αρχέγονη επιθυμία του ανθρώπου να διαιωνίσει το όνομά του γράφοντάς το κάπου, αλλά κι από ένα αίσθημα πρόσκαιρης ιδιοκτησίας". Με αφορμή τις παραπάνω θέσεις να διατυπώσετε τους προβληματισμούς και τις απόψεις σας σε ένα κείμενο, 400-500 λέξεων, που θα δημοσιευθεί στην εφημερίδα του σχολείου σας. Μονάδες 50

2000 (Ημερήσια)

Κείμενο (Διασκευή από Το Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ)

Πέμπτη 19 Νοεμβρίου 1942

Αγαπητή Κίττυ,

Μάθαμε με λύπη κι απογοήτευση ότι πολλοί άνθρωποι στράφηκαν εναντίον των Εβραίων. Λένε πως ο αντισημιτισμός έπληξε μερικούς κύκλους, που ποτέ άλλοτε δεν τον διανοήθηκαν. Όλοι μας στο κρησφύγετο είμαστε βαθιά συγκλονισμένοι. Η αιτία για το μίσος εναντίον των Εβραίων είναι κατανοητή, ακόμη κι ανθρώπινη κάμποσες φορές, αλλά είναι απαράδεκτη. Οι Χριστιανοί προσάπτουν στους Εβραίους την κατηγορία ότι μπροστά στους Γερμανούς λύνεται η γλώσσα τους, προδίδουν τους προστάτες τους και πολλοί Χριστιανοί, εξαιτίας τους, υφίστανται τη μοίρα και τα βάσανα τόσων και τόσων δικών μας.

Πάνω σ’ αυτό, λογικά αναρωτιέται κανείς: γιατί, λοιπόν, γίνεται αυτός ο ατελείωτος κι οδυνηρός πόλεμος; Μας λένε συνέχεια ότι πολεμάμε όλοι μαζί για τη λευτεριά, για την αλήθεια και το δίκιο. Αν ο διαχωρισμός εκδηλώνεται πια στο αποκορύφωμα της μάχης, ο Εβραίος δε θα βγει άραγε, ακόμα μια φορά, κατώτερος από έναν άλλον; Θεέ μου! Τι θλιβερό που είναι να παραδέχεσαι το παλιό ρητό: « Η κακή πράξη ενός Χριστιανού φορτώνεται στον ίδιο. Η κακή πράξη ενός εβραίου φορτώνεται σ’ όλους τους Εβραίους».

Ο Ντούσσελ, ο γιατρός που μοιράστηκε μαζί μου την καμαρούλα, έχει να μας πει ένα σωρό πράγματα για τον έξω κόσμο, τώρα πια που πάψαμε ν’ ανήκουμε σ’ αυτόν. Οι ιστορίες του είναι θλιβερές. Πολλοί φίλοι εξαφανίστηκαν. Η τύχη τους μας τρομάζει. Κάθε βραδιά χτενίζουν την πόλη τα στρατιωτικά αυτοκίνητα με τους πράσινους μουσαμάδες. Οι Γερμανοί χτυπούν όλες τις πόρτες και ψάχνουν για Εβραίους. Αν βρουν Εβραίους, φορτώνουν στα καμιόνια ολόκληρη την οικογένεια. Όσοι δεν κρύβονται υπογράφουν την καταδίκη τους. Οι Γερμανοί το κάνουν αυτό συστηματικά με τη λίστα στο χέρι, χτυπώντας εκείνη την πόρτα που θα βρουν να τους περιμένει πλούσια λεία. Άλλοτε πάλι, οι δυστυχισμένοι πληρώνουν λύτρα για κάθε κεφάλι. Το πράγμα είναι τραγικό. Το βράδυ βλέπω να περνάνε συχνά αυτές οι λιτανείες των ασθενών με τα παιδιά τους να κλαίνε, να σέρνονται κάτω απ’ τις διαταγές μερικών κτηνανθρώπων, που τους χτυπούν με το μαστίγιο και τους βασανίζουν, ώσπου να πέσουν κάτω. Δε λυπούνται κανέναν, ούτε τους γέρους, ούτε τα μωρά, ούτε τις έγκυες γυναίκες, ούτε τους αρρώστους. Όλοι είναι κατάλληλοι για το ταξίδι προς το θάνατο.

Τι ωραία που είμαστε εδώ, στη σιγουριά και την ησυχία!

Θα μπορούσαμε να κλείσουμε τα μάτια μπροστά σ’ αυτή την εξαθλίωση, αλλά υπάρχουν αυτοί που μας ήταν αγαπητοί, που φοβόμαστε γι’ αυτούς το χειρότερο, χωρίς να μπορούμε να τους βοηθήσουμε.

Στο ζεστό μου κρεβάτι νιώθω ένα τίποτα, όταν σκέφτομαι τις πιο αγαπημένες μου φίλες, που αρπάχτηκαν άγρια και ρίχτηκαν σ’ αυτή την κόλαση. Τρόμος με κυριεύει στην ιδέα πως οι άνθρωποι, οι τόσο αγαπητοί μου, είναι παραδομένοι αυτή τη στιγμή στα χέρια των πιο ανελέητων δήμιων του κόσμου.

Μόνο και μόνο γιατί είναι Εβραίοι.

Δική σου, ΑΝΝΑ

Ερωτήσεις

Α. Να αποδώσετε περιληπτικά, σε 80-100 λέξεις, το περιεχόμενο του κειμένου. [Μονάδες 25]

Β1. Ποια στοιχεία της μορφής και του περιεχομένου του κειμένου πιστοποιούν ότι αυτό ανήκει στο βιογραφικό είδος του ημερολογίου; [Μονάδες 5]

Β2. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τρίτη παράγραφος του κειμένου; Τι επιτυγχάνει η συγγραφέας με τον τρόπο αυτό; [Μονάδες 5]

Β3. «Στο ζεστό μου κρεβάτι νιώθω ένα τίποτα,...κόλαση»: Γιατί νιώθει έτσι η συγγραφέας; [Μονάδες 5]

Β4. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις της πρώτης (1ης) παραγράφου του κειμένου: διανοήθηκαν, συγκλονισμένοι, προδίδουν, μοίρα, βάσανα. [Μονάδες 5]

Β5. α) «Οι Γερμανοί το κάνουν αυτό συστηματικά...τραγικό»: Να διακρίνετε το γεγονός από το σχόλιο στο τμήμα αυτό του κειμένου. [Μονάδες 2,5] β) «...τις πιο αγαπητές μου φίλες, που αρπάχτηκαν άγρια και ρίχτηκαν σ’ αυτή την κόλαση»: Γιατί στο σημείο αυτό η συγγραφέας προτιμάει την παθητική σύνταξη αντί της ενεργητικής; [Μονάδες 2,5]

Γ. Η συγγραφέας του κειμένου που σας δόθηκε υπήρξε θύμα του ρατσισμού κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Και σήμερα όμως αντιμετωπίζουμε περιστατικά ρατσιστικής συμπεριφοράς στην καθημερινή μας ζωή. Να γράψετε ένα κείμενο, στο οποίο να καταγγείλετε τέτοια περιστατικά και να προτείνετε τρόπους αντιμετώπισής τους. (500-600 λέξεις). [Μονάδες 50]

1999 (Ημερήσια)

Ο homo sapiens γίνεται homo videns, o «άνθρωπος που γνωρίζει» μετατρέπεται σε «άνθρωπο που βλέπει» και η τηλεόραση γίνεται το «ρέκβιεμ της σκέψης». Το τελευταίο βιβλίο του ιταλού πολιτειολόγου και συνταγματολόγου Τζοβάνι Σαρτόρι είναι ένας λίβελος κατά της τηλεόρασης και συγκεκριμένα κατά της ενημέρωσης μέσω της εικόνας που αυτή προσφέρει. Η ενημέρωση του είδους αυτού, υποστηρίζει στο βιβλίο του «Homo videns» (ο άνθρωπος που βλέπει), διαφθείρει τη δημοκρατία, χειραγωγεί την κοινή γνώμη, προσδιορίζει την ηγετική τάξη, δημιουργεί τον «βιντεο-ηγέτη», αφαιρεί τη σημασία των κομμάτων και θεσμών, μειώνει το επίπεδο της κριτικής σκέψης των πολιτών. Και όταν η αλλαγή από τον homo sapiens στον homo videns ολοκληρωθεί, τα βιβλία και η σκέψη με ιδέες και έννοιες θα αχρηστευθούν και η κυριαρχία των εικόνων θα οδηγήσει το ανθρώπινο είδος στην πνευματική ατροφία της «ηλεκτρονικής μοναξιάς».

Ο Σαρτόρι καταστροφολογεί εσκεμμένα στο βιβλίο του για να προκαλέσει πολεμική. Η βασική υπόθεσή του, «να βλέπεις δεν σημαίνει και να καταλαβαίνεις», και η θέση του, ότι «οι τηλε άνθρωποι θα είναι αιώνια βιντεο μωρά» εφόσον η κυριαρχία της εικόνας θα αντικαταστήσει την κυριαρχία του λόγου και της γλώσσας, μπορεί κάλλιστα να αμφισβητηθεί από καταβολής τηλεοράσεως διανοούμενοι προειδοποιούν για τις «κοσμογονικές» αλλαγές που θα επιφέρει στον άνθρωπο ή και να επικριθεί ως ελιτίστικη άποψη για τον πολιτισμό. Αλλά το μεγάλο θέμα που θίγει ο ιταλός συνταγματολόγος είναι οι συνέπειες της «βιντεο-ενημέρωσης» για τη δημοκρατία.

Ο Σαρτόρι αρνείται τη θέση ότι, επειδή η τηλεόραση μεταφέρει σε εκατομμύρια σπίτια ένα τεράστιο όγκο ειδήσεων, κάνει τον κόσμο ένα τεράστιο «χωριό». Η τηλεόραση, υποστηρίζει, βάζει τον κόσμο να βλέπει ό,τι εκείνη θέλει, χειραγωγεί με τη μεγαλύτερη ευκολία, μετατρέπει τα πάντα σε θέαμα, προσδίδει στην πολιτική συγκινησιακή διάσταση και στην πραγματικότητα προσφέρει λιγότερη ενημέρωση από οποιοδήποτε άλλο μέσο, τη «βιντεο-ενημέρωση», η οποία φτωχαίνει την είδηση και δεν επιτρέπει την κατανόηση. Το αποτέλεσμα είναι, αφενός ένας φαύλος κύκλος ανάμεσα στις σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης και τη «βιντεο-εξουσία» (η ΤV ενημερώνει λίγο και άσχημα για ένα θέμα, ο πολίτης ερωτάται από τα ινστιτούτα δημοσκοπήσεων και απαντάει για πράγματα για τα οποία «γνωρίζει» λίγα ή τίποτε, οι πολιτικοί προσανατολίζονται βάσει των απαντήσεων αυτών) και αφετέρου ο «βιντεο-ηγέτης», ο πολιτικός που δεν δίνει μηνύματα, αλλά «αντιπροσωπεύει» το μήνυμα. Ο Σαρτόρι παραδέχεται ότι δεν έχει συνταγές, θεωρεί ωστόσο σημαντικό να καταλάβει κανείς ότι η «βιντεο-ενημέρωση» δεν έχει σχέση με τη δημοκρατία και ότι μπορεί να κάνει τις χώρες «να οδηγηθούν από οδηγούς χωρίς δίπλωμα». (κείμενο από εφημερίδα)

• λίβελος: δυσφημιστικό ή υβριστικό δημοσίευμα
• ελιτίστικη άποψη: αυτή που διατυπώνεται από τους εκλεκτούς μιας ομάδας ή κοινωνίας
• ρέκβιεμ της σκέψης: νέκρωση της σκέψης.

Ερωτήσεις

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου σε 80 100 λέξεις το πολύ, χωρίς δικά σας σχόλια. [Μονάδες 25]

Β1. Αφού διαβάσετε προσεκτικά το κείμενο που σας δόθηκε, να χαρακτηρίσετε στο τετράδιό σας τις προτάσεις που ακολουθούν με την ένδειξη «Σωστό» ή «Λάθος»: Ο Σαρτόρι: α)είναι αισιόδοξος για τον ρόλο της τηλεόρασης. β)υποστηρίζει ότι οι δημοσκοπήσεις προσανατολίζουν τον λόγο των πολιτικών. γ)προτείνει λύσεις που διασφαλίζουν τη δημοκρατία. δ)πιστεύει ότι η κυριαρχία της εικόνας αποδυναμώνει την κριτική σκέψη. [Μονάδες 6]

Β2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τρεις διαφορετικούς τίτλους για να αποδώσετε την είδηση που περιέχει το κείμενο: α)χωρίς σχόλιο, β)με σχόλιο επιδοκιμαστικό, γ)με σχόλιο επικριτικό [Μονάδες 3]

Β3. Να εντοπίσετε και να αντιγράψετε στο τετράδιό σας ένα σημείο του κειμένου που αποτελεί σχόλιο. [Μονάδες 3]

Β4. όγκος, συνταγή: Να γράψετε στο τετράδιό σας τέσσερις (4) προτάσεις, στις οποίες να χρησιμοποιήσετε τις λέξεις που σας δίνονται, μία φορά με τη μεταφορική και μία με την κυριολεκτική τους σημασία. [Μονάδες 4]

Β5. Να γράψετε στο τετράδιό σας ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: επικρίνομαι, συνέπειες, αντιπροσωπεύω [Μονάδες 3]

Β6. «Η ενημέρωση του είδους αυτού διαφθείρει τη δημοκρατία, χειραγωγεί την κοινή γνώμη, προσδιορίζει την ηγετική τάξη, δημιουργεί τον «βιντεο-ηγέτη», αφαιρεί τη σημασία των κομμάτων και θεσμών, μειώνει το επίπεδο της κριτικής σκέψης των πολιτών»: α)Να γράψετε στο τετράδιό σας το απόσπασμα, μετατρέποντας την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. [Μονάδες 4] β)Γιατί ο συντάκτης προτίμησε την ενεργητική σύνταξη; Να απαντήσετε με συντομία στο τετράδιό σας. [Μονάδες 2]

Γ’. Στην τάξη σας διαβάζετε το κείμενο που σας δόθηκε και συμφωνείτε ότι ο Σαρτόρι υπερβάλλει. Να γράψετε ένα κείμενο που να μην υπερβαίνει τις 500 λέξεις για τη σχολική σας εφημερίδα, στο οποίο να υποστηρίξετε την άποψη ότι η τηλεόραση έχει και θετικές πλευρές και ότι οι συνέπειες που φοβάται ο Σαρτόρι θα μπορούσαν να αποφευχθούν. [Μονάδες 50]