ΕπιπλέονΕπιπλέον

Α'. Σχεδιάγραμμα, Β'. Κείμενα, Γ'. Βιβλιογραφία

Θέμα: Ποιότητα ζωής

Α) Σχεδιάγραμμα

✍Θέμα1: Πολλοί άνθρωποι επιζητούν να έχουν όσο το δυνατόν περισσότερο ελεύθερο χρόνο, προκειμένου να επιτύχουν καλύτερη ποιότητα ζωής. Ποιο περιεχόμενο θα μπορούσαμε να δώσουμε στον όρο ποιότητας ζωής; Ποιες είναι οι αιτίες που δυσκολεύουν την επίτευξη ποιοτικής ζωής και πώς αυτή θα μπορούσε να γίνει καθημερινή βιωμένη πραγματικότητα;

✍Θέμα2: Ο καταναλωτισμός είναι ένα φαινόμενο που στις σύγχρονες κοινωνίες ολοένα και διογκώνεται. Μια από τις δικαιολογίες για τη διόγκωση αυτή είναι και η επίτευξη μιας κάποιας ποιότητας ζωής. Ποιο περιεχόμενο θα μπορούσαμε να δώσουμε στον όρο ποιότητας ζωής; Ποιες είναι οι αιτίες που δυσκολεύουν την επίτευξη ποιοτικής ζωής και πώς αυτή θα μπορούσε να γίνει καθημερινή βιωμένη πραγματικότητα;

Πρόλογος

Κυρίως Θέμα

Ε1. Περιεχόμενο του όρου

Η ποιότητα ζωής συνίσταται στην εξασφάλιση των ακόλουθων:

Ε2. Αιτίες ✂επίτευξης ποιοτικής ζωής

Ε3. Τρόποι επίτευξης ποιοτικής ζωής

Επίλογος

Β) Κείμενα

Ο άνθρωπος ως βιολογικός δείκτης

Εφ. Τα Νέα, 11/11/1997

Ο άνθρωπος έχει αποδειχθεί είδος εξαιρετικά ανθεκτικό και προσαρμόσιμο, ικανό να επιβιώνει σε αντίξοες συνθήκες. Η παρουσία του και μόνο δεν αποτελεί δείκτη για την καλή ή την κακή κατάσταση του περιβάλλοντος.

Γεγονός όμως είναι ότι ζούμε περισσότερο. Η παιδική θνησιμότητα μειώνεται συνεχώς κατά τις τελευταίες δεκαετίες ενώ η μέση διάρκεια ζωής αυξάνεται στις αναπτυγμένες χώρες. Αυτό σημαίνει ότι ζούμε καλύτερα; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν είναι εύκολη, γιατί εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις πολιτισμικές, τις ηθικές και τις αισθητικές μας αξίες.

Η βρεφική θνησιμότητα και η μέση διάρκεια ζωής των ανθρώπων σε μια χώρα αποτελούν ωστόσο δείκτες που συνοψίζουν την κατάσταση της υγείας ενός πληθυσμού. Η καλή ή κακή υγεία των ανθρώπων καθορίζεται με τη σειρά της από τις καλές ή κακές συνθήκες ζωής και γενικότερα από το βιοτικό τους επίπεδο. Η βρεφική θνησιμότητα και η μέση διάρκεια ζωής δίνουν με άλλα λόγια πληροφορίες όχι τόσο για την κατάσταση του «φυσικού» όσο για την κατάσταση του «ανθρώπινου» περιβάλλοντος και τις πιέσεις που αυτό δέχεται και ασκεί.

Η ποιότητα του αέρα, η καθαρότητα του πόσιμου νερού, η έκθεση σε τοξικές ουσίες, ακτινοβολίες και θορύβους, το είδος και η επάρκεια της διατροφής, οι συνθήκες κατοικίας και εργασίας, η αποτελεσματικότητα και το επίπεδο του συστήματος υγείας είναι οι γνωστότεροι από τους παράγοντες που επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά την ποιότητα ζωής των ανθρώπων και κατά συνέπεια καθορίζουν τους δύο παραπάνω δείκτες της υγείας ενός πληθυσμού.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο δείκτης βρεφικής θνησιμότητας είναι από τους χαμηλότερους στον κόσμο και μειώνεται σταθερά. Από το 1960 ως το 1990 μειώθηκε κατά 5 φορές, από 0,34% σε 0,07%. Η μέση διάρκεια ζωής είναι με 72,5 χρόνια για τους άνδρες και 79,1 για τις γυναίκες, από τις υψηλότερες στον κόσμο. (Στην πρώην Σοβιετική Ένωση η βρεφική θνησιμότητα είναι 0,22% και η μέση διάρκεια ζωής 64,3 χρόνια για τους άνδρες και 73,9 για τις γυναίκες).

Η Ελλάδα με 0,1% βρεφική θνησιμότητα βρίσκεται στην προτελευταία θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση με ουραγό την Πορτογαλία. Αντίθετα τα βρέφη που επιζούν παρά τις συνθήκες υγιεινής που επικρατούν στα ελληνικά μαιευτήρια έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες μακροζωίας από τον μέσο όρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Κλίμα, διατροφή και τρόπος ζωής εξηγούν ως ένα βαθμό τη μακροζωία των Ελλήνων. Όμως οι συνθήκες αυτές αλλάζουν ραγδαία και κανείς δεν ξέρει ποια θα είναι η μέση διάρκεια ζωής της γενιάς του αθηναϊκού νέφους. Οι ασθένειες που προκαλεί η ρύπανση όπως είναι τα αναπνευστικά προβλήματα, οι αλλεργίες, οι καρκίνοι, οι καρδιοαγγειακές παθήσεις, οι μολύνσεις, οι νευρολογικές παθήσεις και οι παθήσεις του ανοσοποιητικού αναμένεται ότι θα αυξηθούν, αν και χάρη στις προόδους της ιατρικής αυτό ενδέχεται να μην έχει πλήρη αντίκτυπο στον δείκτη της μέσης διάρκειας ζωής. (…)

«Αφθονία» και οι σύγχρονες όψεις της απανθρωποίησης

Βασίλειος Φίλιας, Κοινωνιολογικές Προσεγγίσεις, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 91989, σελ. 127 κ.ε.

Εκείνο που δυστυχώς για πολλούς λόγους δεν έχουμε συνειδητοποιήσει είναι η ανάγκη για την κατάκτηση και τη διατήρηση μιας υψηλής ποιότητας ζωής. Επειδή μπήκαμε αργά στον κόσμο της τεχνικής κι αποκτήσαμε καθυστερημένα ό,τι αγαθά αυτός εξασφαλίζει, είναι αναπόφευκτο και δικαιολογημένο να πέφτουμε σε μια σειρά από συγχύσεις.

Η βασικότερη σύγχυση είναι ότι πιστεύουμε ότι το αυτοκίνητο, η τηλεόραση, οι χίλιες δυο ηλεκτρικές συσκευές μÜò εξασφαλίζουν ποιότητα ζωής. Τώρα που η δίψα γι' αυτά τα πράγματα έχει σε μεγάλο βαθμό ικανοποιηθεί κι άρχισαν να εμφανίζονται σημάδια κορεσμού, είμαστε υποχρεωμένοι να αναθεωρήσουμε τις αντιλήψεις μας αυτές.

Τα αντικείμενα, οι επιτεύξεις της τεχνολογίας, αποτελούν προϋποθέσεις για μια ανώτερη ποιότητα ζωής, όταν και εφ' όσον χρησιμοποιούνται ορθολογικά και προς την κατεύθυνση της βελτίωσης των όρων ζωής, ώστε να μένει στον άνθρωπο και περισσότερος χρόνος και καλύτερη διάθεση, για ν' ασχοληθεί με κάτι ουσιαστικότερο. Από τη στιγμή όμως που χωρίς να το καταλαβαίνουμε υποδουλωνόμαστε στα αντικείμενα και υπάρχουμε γι' αυτά, η ζωή μας φτωχαίνει, δεν πλουτίζει. Καταντάμε να ζούμε με το άγχος της απόκτησης πραγμάτων και φυραίνουν οι ανθρώπινες σχέσεις μας, εξαφανίζονται σιγά σιγά πολύτιμες ανθρώπινες αξίες, εκφράσεις και εκδηλώσεις, που αυτές και μόνο αυτές δίνουν τη βάση και το θεμέλιο για την ανάπτυξη μιας ανώτερης ποιότητας ζωής.

Ακριβώς γι' αυτό συμβαίνει σήμερα, που έχουμε τόσα και τόσα πράγματα που μας έλλειπαν στο παρελθόν, να πλήττουμε όσο ποτέ, να είμαστε τόσο αδιάφοροι, τόσο αλλοτριωμένοι, τόσο αποξενωμένοι ο ένας από τον άλλο. Ακριβώς γι' αυτό συμβαίνει η ευημερία μας να μη συνοδεύεται με αντίστοιχη πνευματική ανάπτυξη και ψυχική ολοκλήρωση. Ακριβώς γι' αυτό συμβαίνει να αποδυναμώνεται και φθείρεται ό,τι δεν είναι στενά ατομικό και κάθε μορφή γνήσιας και αυθόρμητης συλλογικότητας έχει σχεδόν εξαφανιστεί.

Το χειρότερο όμως απ' όλα είναι ότι οι ηγεσίες και πριν απ' όλα ο κατεξοχήν υπεύθυνος διαμορφωτής της δημόσιας ζωής, δηλαδή το κράτος, αφήνει τα πράγματα να τραβάνε το δρόμο τους στην τύχη, χωρίς καμιά σύλληψη του μελλοντικού, χωρίς κατευθυντήριο γνώμονα, χωρίς αντίληψη για την πορεία του έθνους. Το κράτος, που θα έπρεπε να αποτελεί την ενσάρκωση ορισμένων συλλογικών συμφερόντων και προτεραιοτήτων, δίνει το παράδειγμα φαυλότητας, εκμαυλισμού και ασυναρτησίας, επιτείνοντας έτσι τη γενική ακαταστασία, το απρογραμμάτιστο και διαλυτικό της σημερινής μας ζωής (…)

(…) δε μας μένει χρόνος να διαβάσουμε ένα βιβλίο, να χαρούμε ένα λουλούδι, να καλλιεργήσουμε μια γλάστρα. Κατάκοποι απ' τον ανήφορο αυτό της «επιτυχίας» μαζευόμαστε κάπου, όχι για να συζητήσουμε και να διασκεδάσουμε πραγματικά, αλλά για να θορυβήσουμε μέσα σε μια ατμόσφαιρα φορτσαρισμένης ευθυμίας και ιλαρότητας. Και όταν μαζευόμαστε, και πάλι λειτουργούμε μέσα στο κλίμα του υπεñκαôαναλωôιóμού, που μας έχει γίνει δεύτερη φύση. Τρώμε περισσότερο απ' ό,τι μας χρειάζεται και «γλεντάμε» βαραίνοντας το στομάχι σε βαθμό, που να μην μπορούμε πια να σκεφτούμε, σε σημείο που το μυαλό μας πέφτει σε αφασία.

Η σιωπή, η έλλειψη επικοινωνίας απλώνεται ανάμεσά μας όλο και περισσότερο και το κενό που δημιουργείται προσπαθούμε να το καλύψουμε μ' έναν ανταγωνισμό καταναλωτικής επίδειξης και απλοχεριάς, εκεί όπου πραγματική αρχοντιά και ουσιαστικός σεβασμός ôού άλλου έχουν πια χαθεί. Στεκόμαστε βουβοί και παθητικοί μπροστά στην τηλεόραση και δεχόμαστε κάθε ανόητη φαντασμαγορία, κάθε ηλίθιο φιλμ και κάθε ασυνάρτητο «σόου» σαν ευχαρίστηση. Οι έμποροι του ελεύθερου χρόνου σερβίρουν αποβλακωτικά «υπερθεάματα», που μας φαίνονται διασκεδαστικά, επειδή ξεμάθαμε να επικοινωνούμε φυσιολογικά και νιώθουμε την απειλή της πλήξης και της μοναξιάς να μας κυκλώνει από παντού.

Σημεία των καιρών, ενδεικτικά μιας γιγάντιας πολιτιστικής κρίσης και ενός γενικευμένου κλίματος παρακμής. Αναμφισβήτητα, και το τίμημα που πληρώνει ο καθένας μας ατομικά και η κοινωνία στο σύνολό της είναι πολύ μεγάλο, για να μπορέσει να αγνοηθεί. Από κάπου πρέπει να αρχίσει η αντίδραση προς αυτή την καθολική πορεία εκχυδαϊσμού και αλλοτρίωσης, που χαρακτηρίζει την εποχή μας.

Οι νέοι και οι σκεπτόμενοι άνθρωποι είναι η ελπίδα. Οι νέοι, γιατί διατηρούν μέσα τους ζωντανό το όνειρο και τη μεγάλη προσδοκία και δεν έχουν ακόμα παραιτηθεί ούτε συμβιβαστεί, και οι σκεπτόμενοι, γιατί αρνούνται τη θυσία των γνήσιων ανθρώπινων αξιών στο Μολþ÷ της καταναλωτικής «ευδαιμονίας».

Ναρκωτικά, ποñνοöίλμ, ποñνοΎνôυπα, εκχυδαϊστικά πρότυπα «επιτυχίας», διαφημιστική ακολασία, αποβλακωτική και παèçôικοποιçôικÞ τηλεόραση, η αποθέωση της βίας, της αποκτήνωσης και της συναισθηματικής ψυχρότητας σ' όλους τους τόνους και σ' όλες τις αποχρώσεις· και όλα αυτά στο όνομα μιας υποθετικής ελεύθερης, πολυ÷ñωμικÞò, πολυδιάστατης, και πολυφωνικής κοινωνίας, την οποία προσπαθούν να μας πείσουν έχουμε το τεράστιο προνόμιο να απολαμβάνουμε. Να απολαμβάνουμε με τίμημα την πνευματική, την ψυχική αλλά και τη σωματική απονέκρωση μεγάλων μερίδων του πληθυσμού και βεβαίως της νέας γενιάς, που ζουν ένα εντελώς πλαστό όνειρο «ευτυχίας» και «ηδονής», που τους προσφέρεται «πñοκÜô», μέσα από χίλιους δυο αγωγούς που τους διαποτίζουν μέχρι το κόκαλο, διαμορφώνοντας μια ψεύτικη συνείδηση και ακόμα πιο ψεύτικη ιδεολογία.

Εκφράζουν συμφέροντα αυτοί οι αγωγοί; Μα και βέβαια εκφράζουν συμφέροντα· συμφέροντα μιας οικονομίας, που για να λειτουργήσει και να επιβιώσει έχει απόλυτη ανάγκη τον καταναλωτικό τύπο ανθρώπου, τον τύπο εκείνο που συγκεντρώνει όλο το νόημα της ζωής του σε πρότυπα «αφθονίας», που του καλλιεργούνται συστηματικά από μια κυριολεκτικά καταιγιστική διαφήμιση. Μια διαφήμιση ταγμένη να συντηρεί το κέρδος, μαστιγώνοντας την καταναλωτική ζήτηση με κάθε εκμαυλιóôικü μέσο. Η τρομακτική αντίφαση έγκειται στο ότι όσο πληρέστερα και υπεñ÷ειλικÜ «ικανοποιείται» το άτομο τόσο περισσότερο υποβαθμίζονται και καταστρέφονται τα συλλογικά αγαθά της ανθρώπινης ύπαρξης. Τα δάση χάνονται, οι θάλασσες και τα ποτάμια γίνονται βούρκοι, η ατμόσφαιρα μολύνεται, οι πόλεις γίνονται άξενες, αφόρητες, ασφυκτικά πιεστικές. Το άτομο σουπερκαταναλωτής, για να λειτουργήσει «σωστά» στην οικονομία του κέρδους του ύστερου καπιταλισμού, πρέπει να «απεκδυθεί» κάθε αντίληψη συλλογικού αγαθού.

Η ομορφιά της ζωής πρέπει να περιοριστεί στην ακόρεστη καταβόθρα ενός καταναλωτικού και αποκôçôικού «πάθους». Όχι το «είναι» της ζωής μας αλλά το «έχειν», έλεγε ο μεγάλος ¸ñι÷ Öñομ, είναι ο νόμος της ύπαρξής μας στο σύγχρονο κόσμο. Όσο διογκώνεται το «έχειν» τόσο συρρικνώνεται το «είναι», τόσο λιγότερο ικανοί γινόμαστε να ολοκληρώσουμε την προσωπικότητά μας και να βιώσουμε πολυδιάστατα τη ζωή μας.

Χάνουμε βαθμιαία την επαφή και την αίσθηση της φύσης, χάνουμε την επαφή με το σώμα μας, επικοινωνούμε τι ειρωνεία στην εποχή της γιγάντιας ανάπτυξης των μέσων μαζικής επικοινωνίας! όλο και λιγότερο, σκεφτόμαστε όλο και επιδερμικότερα και βεβαίως στη βάση πάντοτε των διαφημιστικών-προπαγανδιστικών υποδειγμάτων.

Ο γραπτός λόγος μÜò κουράζει, ο προφορικός περιορίζεται μόνο στα απολύτως αναγκαία και καθημερινά· μόνο η εικόνα μÜò «διευκολύνει» να καταλάβουμε (;;) τον κόσμο μας. Τι άνετη αλήθεια κατάσταση για όσους έχουν κάθε λόγο να μείνει αναλλοίωτος ο κόσμος που ζούμε!! Το κράτος, στο βαθμό που δεν είναι ταυτισμένο με τα πανίσχυρα συμφέροντα που καθορίζουν το πλάνο της ζωής μας, είναι ανίσχυρο να αντιδράσει στην ασύλληπτη πλύση εγκεφάλου που υφιστάμεθα μέρα νύχτα. Πλύση εγκεφάλου που κάνει εμάς τους ίδιους πράκτορες απογύμνωσης και εκχυδαϊσμού της ζωής μας στο όνομα της αφθονίας και της υπεñαπολαυóôικÞò «αναζήτησης» (…)

Γ) Βιβλιογραφία