ΕπιπλέονΕπιπλέον

Α'. Σχεδιάγραμμα, Β'. Κείμενα

Θέμα: Σχολικές εκδρομές

Ως μέλος του δεκαπενταμελούς συμβουλίου του σχολείου σας είστε απογοητευμένος/-η από τη φυσιογνωμία και το περιεχόμενο που έχουν αποκτήσει οι σχολικές εκδρομές. Να αναπτύξετε σε εισήγησή σας στο συμβούλιο τις σκέψεις σας για τα αρνητικά στοιχεία που, κατά τη γνώμη σας, τις χαρακτηρίζουν και να προτείνετε ένα εναλλακτικό μοντέλο σχολικών εκδρομών ταιριαστό στη μαθητική σας ιδιότητα και θετικό για τη ζωή του σχολείου.

Α'. Σχεδιάγραμμα

Πρόλογος

Ε1.Θετικά

Ε2.Αρνητικά

Ε3.Προτάσεις βελτίωσης

Επίλογος

Β'. Κείμενα

Τουριστικά

Η κοινωνιολογία της πενθήμερης

Χρήστος Κάτσικας, Εφημερίδα των Συντακτών, 9/3/2015

σχολείο

Ανεπιθύμητα συμβάντα πάντα θα υπάρχουν στις σχολικές εκδρομές, αλλά δεν μπορεί ο εκπαιδευτικός να είναι ο αδύναμος κρίκος της αλυσίδας

Κρίσιμη παραμένει η κατάσταση της υγείας της 17χρονης μαθήτριας από την Αλεξάνδρεια Ημαθίας, η οποία το βράδυ της περασμένης Τετάρτης έπεσε στο κενό υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες από τον δεύτερο όροφο ξενοδοχείου της Ρώμης, όπου βρισκόταν στο πλαίσιο 6ήμερης εκδρομής του σχολείου της.

Η μαθήτρια νοσηλεύεται στην εντατική μονάδα του Νοσοκομείου «Αγιος Ευγένιος» της ιταλικής πρωτεύουσας με μηχανική υποστήριξη και δίνει τη δική της μάχη για τη ζωή, έχοντας στο πλευρό της τους γονείς της και έναν συνοδό καθηγητή του 2ου ΓΕΛ Αλεξάνδρειας, που παρέμεινε εκεί για να της παρέχει συνδρομή.

Παράλληλα δύο καθηγητές γυμνασίου του Αλμυρού Μαγνησίας καταδικάστηκαν πρόσφατα από το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Βόλου σε φυλάκιση 15 και 10 μηνών με αναστολή, ως υπεύθυνοι για πρόβλημα υγείας που παρουσίασε μαθητής κατά τη διάρκεια σχολικής εκδρομής το 2008, στην οποία ήταν συνοδοί. Οι εκπαιδευτικοί, που κάθισαν στο εδώλιο έπειτα από μηνυτήρια αναφορά των γονέων του μαθητή, κρίθηκαν ένοχοι για σωματική βλάβη από αμέλεια.

Με αφορμή την πρόσφατη δικαστική απόφαση, η ΕΛΜΕ Μαγνησίας επισημαίνει ότι το πρόβλημα εστιάζεται στο ότι οι εκπαιδευτικοί «σηκώνουν όλο το βάρος των ευθυνών και όλοι, ακόμη και η Δικαιοσύνη, ζητούν από αυτούς να είναι υπεύθυνοι για τα πάντα, να είναι γνώστες των πάντων, και κυρίως να αποτελούν τα εξιλαστήρια θύματα για οποιοδήποτε κακό προκύψει φταίνε δε φταίνε… Ανεπιθύμητα συμβάντα πάντα θα υπάρχουν στις σχολικές εκδρομές, αλλά δεν μπορεί ο εκπαιδευτικός να είναι ο αδύναμος κρίκος της αλυσίδας ή ο “αποδιοπομπαίος τράγος” που θα φορτώνεται κάθε φορά τις ευθύνες».

Η άμεση εμπειρία για τα πρόσωπα, τα αντικείμενα, τα φαινόμενα και τα γεγονότα είναι πολύτιμη και αποτελεί μια από τις μορφές που πρέπει να παίρνει η μαθησιακή διαδικασία. Στο πλαίσιο αυτό οι σχολικές εκδρομές, μονοήμερες ή πολυήμερες, που πραγματοποιούνται με βάση τις σχολικές εγκυκλίους κάθε χρόνο από όλα τα σχολεία της χώρας μας, φαίνεται ότι θέλουν να εξυπηρετήσουν τους παραπάνω στόχους. Το ίδιο το νομοθετικό πλαίσιο των σχολικών εκδρομών και η ρητορική του παραπέμπουν στην ανάγκη του μαθητικού πληθυσμού για άμεση εμπειρία και παρατήρηση αλλά και για ψυχαγωγία και «ξέσκασμα» μέσα από την επαφή με τη φύση.

Τα λαϊκά στρώματα

Όλες οι έρευνες δείχνουν ότι ένα μεγάλο μέρος των νέων μας έχουν επισκεφθεί τους βασικούς αρχαιολογικούς χώρους, τις Μυκήνες, τους Δελφούς, τη Βεργίνα, το Ναύπλιο κ.λπ. με τη συμμετοχή τους στις σχολικές εκδρομές, ενώ ακόμη και την Ακρόπολη οι μισοί μαθητές την έχουν επισκεφθεί με το σχολείο.

Στο σημείο αυτό υπάρχει ακόμη μία διάσταση της σχολικής εκδρομής. Οι οκτώ στους δέκα μαθητές των λαϊκών συνοικιών της Αθήνας ήρθαν σε επαφή με τα μουσεία, την Ακρόπολη και τους άλλους αρχαιολογικούς χώρους αποκλειστικά μέσω των επισκέψεων και των εκδρομών που διοργάνωσε το σχολείο. Είναι φανερό ότι τα παιδιά στις περιοχές όπου κατοικοεδρεύουν κατά κύριο λόγο εργατικά ή μικροϋπαλληλικά στρώματα ωφελούνται από τις σχολικές εκδρομές, μια και σύμφωνα με τις δικές τους δηλώσεις δεν αποτελεί «οικογενειακή συνήθεια» η επίσκεψη στα μουσεία.

Και μόνο από αυτήν τη σκοπιά, της δυνατότητας δηλαδή που δίνεται μέσω των σχολικών εκδρομών-επισκέψεων σε χιλιάδες μαθητές να έρχονται σε επαφή με «σημαντικούς τόπους» της χώρας μας, οφείλουμε να υποστηρίξουμε τη συνέχισή τους.

Ωστόσο, ορισμένες πλευρές των σχολικών εκδρομών μένουν συνήθως στο περιθώριο των συζητήσεων. Π.χ. οι σχολικές εκδρομές με διανυκτερεύσεις αποτελούν το όνειρο των μαθητών. Πρόκειται για τη «μεγάλη έξοδο», μια μυθοποιημένη λειτουργία «ελευθερίας» που συνδέεται, όμως, χωρίς να το διακηρύσσει με παράγοντες ξένους προς τους σκοπούς για τους οποίους γίνεται.

Η «αριθμητική» των σχολικών εκδρομών φέρνει στην επιφάνεια ένα συνολικό τζίρο που ξεπερνάει, σύμφωνα με εκτιμήσεις, τα 15 εκατ. ευρώ, τα οποία μοιράζονται 1-2 δεκάδες τουριστικά πρακτορεία και άλλοι τόσοι επιχειρηματίες της Ρόδου, της Κέρκυρας και της Κρήτης (αν και τα τελευταία χρόνια έχουν προστεθεί τα Ιωάννινα, η Θεσσαλονίκη κ.λπ.), περιοχές στις οποίες κατευθύνεται το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών.

Η «πολιτική οικονομία» της πενθήμερης φέρνει στο φως την ταξική διαφοροποίηση, καθώς χωρίζει το μαθητικό πληθυσμό στα δύο, σε εκείνους που έχουν και σε εκείνους που δεν έχουν τη δυνατότητα να σηκώσουν το βάρος της πολυδάπανης εξόδου, αποκλείοντας τους δεύτερους.

«Το βάπτισμα της ενηλικίωσης», όπως πολλές φορές υποδηλώνει η συμμετοχή στην πενθήμερη, έχει και την κοινωνιολογία της, καθώς δεν γίνεται πάντα με διαφανείς οικονομικές δοσοληψίες των μαθητών με τα τουριστικά γραφεία και έχει μετατραπεί σε αντικείμενο εκμετάλλευσης. Δεν είναι λίγες οι φορές που επιχειρείται ο εκμαυλισμός των μαθητικών συνειδήσεων, καθώς ορισμένοι τουριστικοί πράκτορες, προκειμένου να αναλάβουν αυτοί την εκδρομή, δεν διστάζουν να προσεταιρίζονται μαθητές προσφέροντάς τους κάποιο χρηματικό ποσό «κάτω από το τραπέζι».

Η ευθύνη των συνοδών

Παράλληλα, κανείς δεν πρέπει να ξεχνά τη νομοθετική «κατασκευή» της ευθύνης των εκπαιδευτικών συνοδών, που λιπαίνει το έδαφος για την επίμονη αλλά και δικαιολογημένη άρνησή τους να συνοδεύουν με τέτοιους όρους. Επίσης κανείς δεν πρέπει να ξεχνά την εκμετάλλευση των τουριστικών πρακτόρων, που πολλές φορές αντιλαμβάνονται τον μαθητικό πληθυσμό σαν γαλακτοφόρα αγελάδα που δεν έχει την εμπειρία και τη δυνατότητα να αντιδράσει στις παρατυπίες και την αθέτηση των συμφωνιών.

Τέλος, δεν πρέπει να μείνει έξω από το στόχαστρο της κριτικής το ίδιο το περιεχόμενο των σχολικών εκδρομών. Είναι σίγουρο και κατανοητό ότι ο μαθητής θέλει να ξεσκάσει, να αλλάξει παραστάσεις, να πάρει μια ανάσα για τη συνέχεια. Ομως είναι επίσης σίγουρο ότι τίποτε δεν έχει να προσφέρει σε αυτήν την κατεύθυνση το «στημένο ξενυχτάδικο», η υποκουλτούρα και τα «ποτά μπόμπες».

Σίγουρα χρειάζεται μια επανατοποθέτηση του θέματος με σκοπό όχι την απαγόρευσή τους, αλλά τη λειτουργία τους χωρίς τα παραπάνω παρατράγουδα.

Σχολικές εκδρομές ναι, αλλά

Χρίστος Κάτσικας, εφ. Τα Νέα, 18/3/2004

Όχι απαγόρευση αλλά πραγματοποίηση χωρίς παρατράγουδα

H άμεση εμπειρία για τα πρόσωπα, τα αντικείμενα, τα φαινόμενα και τα γεγονότα είναι πολύτιμη και αποτελεί μια από τις μορφές που πρέπει να παίρνει η μαθησιακή διαδικασία. Στο πλαίσιο αυτό οι σχολικές εκδρομές, μονοήμερες ή πολυήμερες, που πραγματοποιούνται με βάση τις σχολικές εγκυκλίους κάθε χρόνο σε όλα τα σχολεία της χώρας μας, φαίνεται ότι θέλουν να εξυπηρετήσουν τους παραπάνω στόχους. Το ίδιο το νομοθετικό πλαίσιο των σχολικών εκδρομών και η ρητορική του παραπέμπουν στην ανάγκη του μαθητικού πληθυσμού για άμεση εμπειρία και παρατήρηση αλλά και για ψυχαγωγία και «ξέσκασμα» μέσα από την επαφή με τη φύση.

Όλες οι έρευνες δείχνουν ότι ένα μεγάλο μέρος των νέων μας έχουν επισκεφθεί τους βασικούς αρχαιολογικούς χώρους, τις Μυκήνες, τους Δελφούς, την Βεργίνα, το Ναύπλιο κ.λπ. με τη συμμετοχή τους στις σχολικές εκδρομές, ενώ ακόμη και την Ακρόπολη οι μισοί μαθητές την έχουν επισκεφθεί με σχολική εκδρομή. Στο σημείο αυτό υπάρχει μία ακόμη διάσταση της σχολικής εκδρομής. Οι επτά στους δέκα μαθητές των λαϊκών συνοικιών της Αθήνας ήρθαν σε επαφή με τα μουσεία, την Ακρόπολη και τους άλλους αρχαιολογικούς χώρους αποκλειστικά μέσω των επισκέψεων και των εκδρομών που διοργάνωσε το σχολείο. Είναι φανερό ότι τα παιδιά από περιοχές που κατοικοεδρεύουν κατά κύριο λόγο εργατικά ή μικροϋπαλληλικά στρώματα ωφελούνται από τις σχολικές εκδρομές, μιας και σύμφωνα με τις δικές τους δηλώσεις δεν αποτελεί «οικογενειακή συνήθεια» η επίσκεψη στα μουσεία. Και μόνο από αυτή τη σκοπιά, της δυνατότητας δηλαδή που δίνεται μέσω των σχολικών εκδρομών-επισκέψεων σε χιλιάδες μαθητές να έρχονται σε επαφή με τους «σημαντικούς τόπους» της χώρας μας οφείλουμε να υποστηρίξουμε τη χρησιμότητά τους.

Ωστόσο ορισμένες πλευρές των σχολικών εκδρομών μένουν συνήθως στο περιθώριο των συζητήσεων. Π.χ. η πενθήμερη εκδρομή της Γ' Λυκείου που πραγματοποιείται συνήθως κάθε Μάρτιο ή Απρίλιο στα περισσότερα σχολεία της χώρας μας αποτελεί το όνειρο των μαθητών. Πρόκειται για την «μεγάλη έξοδο», μια μυθοποιημένη λειτουργία «ελευθερίας» που συνδέεται, όμως, χωρίς να το διακηρύσσει με παράγοντες ξένους προς τους σκοπούς για τους οποίους γίνεται. H «αριθμητική» της πενθήμερης φέρνει στην επιφάνεια έναν συνολικό τζίρο που ξεπερνάει σύμφωνα με εκτιμήσεις τα 15 εκατ. ευρώ, τα οποία «μοιράζονται» 1-2 δεκάδες τουριστικά πρακτορεία και άλλοι τόσοι επιχειρηματίες της Ρόδου, της Κέρκυρας και της Κρήτης, περιοχές στις οποίες κατευθύνονται πάνω από το 90% των μαθητών. H «πολιτική οικονομία» της πενθήμερης φέρνει στο φως την ταξική διαφοροποίηση καθώς χωρίζει το μαθητικό πληθυσμό στα δυο, σε εκείνους που έχουν και σε εκείνους που δεν έχουν τη δυνατότητα να σηκώσουν το βάρος της πολυδάπανης εξόδου αποκλείοντας τους δεύτερους.

Το «βάπτισμα της ενηλικίωσης», όπως πολλές φορές υποδηλώνει η συμμετοχή στην πενθήμερη έχει και την κοινωνιολογία της καθώς δεν γίνεται πάντα με διαφανείς οικονομικές δοσοληψίες των μαθητών με τα τουριστικά γραφεία και έχει μετατραπεί σε αντικείμενο εκμετάλλευσης. Δεν είναι λίγες οι φορές που επιχειρείται ο εκμαυλισμός των μαθητικών συνειδήσεων καθώς ορισμένοι τουριστικοί πράκτορες, προκειμένου να αναλάβουν αυτοί την εκδρομή δεν διστάζουν να προσεταιρίζονται μαθητές προσφέροντάς τους κάποιο χρηματικό ποσό «κάτω από το τραπέζι».

Παράλληλα κανείς δεν πρέπει να ξεχνά την νομοθετική «κατασκευή» της ευθύνης των εκπαιδευτικών συνοδών, που λιπαίνει το έδαφος για την επίμονη αλλά και δικαιολογημένη άρνησή τους να συνοδεύσουν με τέτοιους όρους. Επίσης κανείς δεν πρέπει να ξεχνά την εκμετάλλευση των τουριστικών πρακτόρων που πολλές φορές αντιλαμβάνονται τον μαθητικό πληθυσμό σαν «γαλακτοφόρα αγελάδα» που δεν έχει την εμπειρία και τη δυνατότητα να αντιδράσει στις παρατυπίες και την αθέτηση των συμφωνιών.

Τέλος δεν πρέπει να μένει έξω από το στόχαστρο της κριτικής το ίδιο το περιεχόμενο της πενθήμερης. Είναι σίγουρο και κατανοητό ότι ο μαθητής, ιδιαίτερα ο φορτωμένος με το εξεταστικό πρόγραμμα της Γ' τάξης του Λυκείου, θέλει να ξεσκάσει, να αλλάξει παραστάσεις, να πάρει μια ανάσα για τη συνέχεια. Όμως, είναι επίσης σίγουρο ότι τίποτε δεν έχει να προσφέρει σε αυτή την κατεύθυνση το «στημένο ξενυχτάδικο», η υποκουλτούρα, και τα «ποτά μπόμπες». Σίγουρα χρειάζεται μια επανατοποθέτηση του θέματος με σκοπό όχι την απαγόρευσή τους, αλλά τη λειτουργία τους χωρίς τα παραπάνω παρατράγουδα. (644 λέξεις)

Σχολικές Εκδρομές: Σωστός θεσμός, αλλά...

Γιάννης Κεΐσογλου, εφ. Πρωινός Λόγος, 1/4/2011

Εφιάλτης για πολλούς γονείς και εκπαιδευτικούς γίνονται οι πενθήμερες

Πεδίο απόκτησης γνώσεων και εμπειριών ή ξεφαντώματος και έκφρασης απωθημένων;

Τα Γιάννινα από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς των μαθητών

Ο καιρός... άνοιξε και μαζί η διάθεση των μαθητών, που η αλήθεια είναι ότι από την αρχή της σχολικής χρονιάς ο νους τους είναι στην πενθήμερη!

Οι προετοιμασίες πολλές, οι ιδέες και τα σχέδια για τον καλύτερο προορισμό πέφτουν καθημερινά στα... θρανία, οι επαφές με ταξιδιωτικά γραφεία συχνές και στόχος τους να εξασφαλιστεί ένα φθηνό πακέτο που θα περιλαμβάνει τα πάντα και φυσικά όσο το δυνατόν περισσότερο ελεύθερο χρόνο.

Από την άλλη οι εκπαιδευτικοί κάθονται σε «αναμμένα κάρβουνα»!

ΚΟΡΥΦΩΝΟΝΤΑΙ ΤΟ ΠΑΣΧΑ

Στη γωνία... παραμονεύουν τα ταξιδιωτικά γραφεία, που υπόσχονται στους μαθητές αξέχαστες εκδρομές, με οικονομικά πακέτα που τα έχουν όλα.

Οι πολυήμερες σχολικές εκδρομές έχουν ήδη ξεκινήσει και αναμένεται να κορυφωθούν λίγο πριν και λίγο μετά το Πάσχα.

Οι μαθητές βρίσκονται σε αναβρασμό, αφού για πολύ καιρό προσπαθούν να οργανώσουν τις εκδρομές, τόσο σε επίπεδο προορισμού, όσο και σε επίπεδο τιμών.

Δεν είναι λίγα τα σχολεία που πραγματοποιούν εκδρομές ακόμη και εκτός Ελλάδος, αφού τα πακέτα που προσφέρουν πολλά ταξιδιωτικά γραφεία είναι δελεαστικά. 

ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ…

Μια άλλη όμως διάσταση, είναι η οικονομική. Μαθητές έχουν καταγγείλει τουριστικά γραφεία για μη τήρηση των συμφωνηθέντων, αλλά και χαμηλού επιπέδου υπηρεσιών, κυρίως σε ότι αφορά τα ξενοδοχεία και το φαγητό.

Από την άλλη, πολλοί εκπρόσωποι ταξιδιωτικών γραφείων αποφεύγουν να «μπλέκουν» όπως διατείνονται με μαθητές, αφού και αυτοί έχουν μάθει να ζητούν ακόμη και …μίζες!

Το συνηθέστερο των φαινομένων είναι να ζητούν οι διοργανωτές να μην πληρώσουν τίποτε για τον εαυτό τους, αλλά να τους δοθεί και ένα ποσό προκειμένου να κλείσουν μαζί τους το ταξίδι!

ΤΑ ΔΥΣΑΡΕΣΤΑ…

Οι πενθήμερες εκδρομές πραγματικά μένουν αξέχαστες, δυστυχώς όμως σε ορισμένες περιπτώσεις τραυματίζουν τον ψυχισμό των παιδιών και από ανέμελες μετατρέπονται σε εφιαλτικές.

Μέχρι τώρα πολλά είναι πανελλαδικά τα περιστατικά που έχει καταγράψει το αστυνομικό δελτίο, ενώ άλλα δεν έγιναν ποτέ γνωστά, αφού οι μαθητές τα κρύβουν βαθιά μέσα τους.

Συλλήψεις, για κατοχή ουσιών από μαθητές, βαριά περιστατικά σοβαρής μέθης, ατυχήματα σωρηδόν, μαθητές που είχαν αφαιρέσει το σαμπουάν και μέσα είχαν βάλει μεθαμφεταμίνη, βρέθηκαν πολλοί να κάνουν χρήση χαπιών «έκσταση» και χασίς.

Μαθήτρια έπεσε από το μπαλκόνι ξενοδοχείου, ευτυχώς χωρίς να πάθει κάτι σοβαρό, όταν προσπάθησε να περάσει από μπαλκόνι σε μπαλκόνι, για να επισκεφθεί συμμαθητές της.

ΟΙ ΕΠΙΚΡΙΤΕΣ…

Για τους επικριτές των πενθήμερων εκδρομών, αυτές αποτελούν περισσότερο πεδίο ξεφαντώματος και έκφρασης απωθημένων, μέσα σε ένα πλαίσιο πλήρους εμπορευματοποίησης, παρά μία λειτουργία ανταλλαγής γνώσεων, απόκτησης γνωστικών εμπειριών και ό,τι άλλο, εν πάση περιπτώσει, εντάσσεται στα πλαίσια μιας εκπαιδευτικής λειτουργίας.

Και όπως σημειώνουν, δυστυχώς, σε τέτοιες εκδρομές δεν είναι καθόλου σπάνια πλέον τα φαινόμενα σεξουαλικής κατάχρησης, ακόμη και κακοποίησης, με ηλεκτρονικά μάλιστα πειστήρια που διακινούνται στο διαδίκτυο, διασύροντας κυρίως κοπέλες -με τις αναμενόμενες επιπτώσεις στο άμεσο κοινωνικό περιβάλλον. 

ΣΩΣΤΟΣ Ο ΘΕΣΜΟΣ, ΑΛΛΑ…

Ο θεσμός της πενθήμερης συμπληρώνουν είναι απόλυτα σωστός. Δυστυχώς όμως πολλές φορές παρεκλίνει του στόχου του. Οι καθηγητές δεν τολμούν να συνοδεύσουν εθελοντικά τους μαθητές, λόγω υψηλού ρίσκου. Άλλοι καθηγητές -ελάχιστοι, όντως- μεταβαίνουν ως συνοδοί, αλλά αδιαφορούν πλήρως για την τύχη των μαθητών τους. Ελάχιστοι δε από αυτούς τους καθηγητές κάνουν τα στραβά μάτια ή ακόμη και συμμετέχουν.

Οι πενθήμερες εκδρομές, σε συνδυασμό με τον αυθορμητισμό που διακρίνει τους νέους στην ηλικία αυτή, έχει στο παρελθόν αποφέρει ανεπιθύμητα αποτελέσματα. Είναι όμως μια μεγάλη γιορτή γι’ αυτούς, που σηματοδοτεί το τέλος της παιδικότητας και τη μετάβαση στην ενηλικίωση. Τα παιδιά θα μεγαλώσουν, θα πάνε πολλές εκδρομές, αλλά η «πενταήμερη» θα μείνει για πάντα χαραγμένη στη μνήμη τους, σαν η ωραιότερη ανάμνηση της νιότης τους.

ΑΓΩΝΙΑ ΚΑΙ ΑΓΧΟΣ…

Όσο η χαρά, η προσμονή και η αγωνία των μαθητών είναι μεγάλη, άλλη τόση αγωνία και άγχος έχουν και οι δάσκαλοι, που σε ένα μεγάλο ποσοστό τους προσπαθούν να βρουν δικαιολογίες, για να μην συνοδεύσουν τα παιδιά στην μεγάλη εκδρομή.

Δυο κόσμοι αντίθετοι, στην ίδια σχολική κοινωνία.

Στη μέση οι γονείς, που ζουν το δικό τους «δράμα».

Πολλοί δεν ξέρουν τι να κάνουν. Αν αντιδράσουν αρνητικά γνωρίζουν ότι θα έρθουν σε σύγκρουση με ένα ατράνταχτο σύνολο επιχειρημάτων «δεν μου έχετε εμπιστοσύνη, όλοι θα πάνε μόνο εγώ θα λείπω, γιατί οι άλλοι γονείς εγκρίνουν στα παιδιά τους να πάνε, έχετε μείνει στην εποχή σας, μετά λένε ότι δεν υπάρχει χάσμα γενεών, κ.λ.π».

Εκείνοι θα αντιτείνουν το δικό τους επιχείρημα, που επίσης θεωρούν ότι είναι ισχυρό, αν και προβλέπουν ότι δεν θα πιάσει τόπο, θα επικαλεστούν τον  μεγαλύτερο φόβο του γονιού που είναι ένας, «μήπως και μπλέξει το παιδί, τόσα ακούμε για τις εκδρομές, τη διασκέδαση και τις νύχτες στα ξενοδοχεία».

ΤΕΛΙΚΑ ΚΑΜΠΤΟΝΤΑΙ…

Η μάχη που δίνεται τις περισσότερες φορές είναι άνιση. Ξέρουν και οι γονείς ότι η εκδρομή έχει καθιερωθεί στις συνειδήσεις των παιδιών και είναι στην ουσία ο αποχαιρετισμός στην μαθητική τους ζωή. Αυτό εξάλλου είναι και το τελευταίο, αλλά και το πιο αποτελεσματικό από τα «όπλα» των παιδιών, που συνήθως κάμπτει τις όποιες αντιστάσεις και αντιδράσεις, με την... συμφωνία όμως να αποδεχτούν οι μαθητές τις συχνές τηλεφωνικές κλήσεις στο κινητό.

ΕΝΤΟΣ ΚΙ ΕΚΤΟΣ ΕΛΛΑΔΟΣ…

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας για το 2010 και ιδίως για το διάστημα που διοργανώνονται οι πολυήμερες εκδρομές, της Γ’ Λυκείου πραγματοποιήθηκαν σε ποσοστό 52% σε προορισμούς του εσωτερικού, με δημοφιλέστερους τη Θεσσαλονίκη, τη Ρόδο, το Ηράκλειο και την Κέρκυρα και κατά 48% σε προορισμούς του εξωτερικού, με δημοφιλέστερους την Ιταλία, την Ισπανία και την Τσεχία.

Συγκεντρωτικά, οι πολυήμερες εκδρομές όλων των τάξεων (διήμερες, τριήμερες και πολυήμερες), πραγματοποιήθηκαν κατά 76% σε προορισμούς του εσωτερικού με δημοφιλέστερους τη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και τα Χανιά και κατά 24% σε προορισμούς του εξωτερικού με δημοφιλέστερους την Ιταλία και την Ισπανία. 

Τα Γιάννενα προτίμησε το 2% των μαθητών που έκαναν πολυήμερες και το 7% των μαθητών που έκαναν διήμερες, τριήμερες και πολυήμερες εκδρομές, αναδεικνύοντάς τα ως έναν από τους δημοφιλείς προορισμούς.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ…

• Ποια είναι όμως τα κριτήρια επιλογής των προορισμών από τους μαθητές και πόσο διατεθειμένοι φέρονται οι εκπαιδευτικοί να συνοδεύσουν τα παιδιά σε αυτές;

• Τι περιλαμβάνει συνήθως το πρόγραμμα των εκδρομών και σε ποιο βαθμό τηρείται απαρέγκλιτα;

• Πόσο ανταποκρίνονται στην αλήθεια οι κατά καιρούς εμφανιζόμενες δημόσιες καταγγελίες γονέων σχετικά με επεισόδια εις βάρος των παιδιών τους από συμμαθητές τους ή ακόμη και από συνοδούς;

• Πόσο σύμφωνους βρίσκουν αυτές οι εκδρομές τους γονείς;

Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ…

Να όμως τι προβλέπεται από το Υπουργείο για τις εκδρομές:

«H πραγματοποίηση εκδρομών δεν είναι υποχρεωτική για τα Σχολεία και κατά συνέπεια δεν είναι δυνατό να υποχρεωθούν μαθητές ή καθηγητές να μετέχουν αν δεν το επιθυμούν, συνιστάται όμως κάθε Σχολείο να καταβάλλει σχετική προσπάθεια για την πραγματοποίηση εκδρομών, όταν προπαντός τις επιβάλλουν εκπαιδευτικοί λόγοι και όταν με αυτές προάγεται το γενικό μορφωτικό έργο του Σχολείου…» αναφέρεται στη σχετική εγκύκλιο.

Δεν υπάρχει περίπτωση όμως, όπως αποδεικνύεται στην πράξη, να μην γίνει η εκδρομή.

ΤΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΝ…

Ιδιαίτερη αξία έχουν τα όσα γράφει για το τι πρέπει να προσέχουν και τι να αποφεύγουν οι μαθητές στη διάρκεια των σχολικών εκδρομών τους, η Άννα Ευθυμίου πρόεδρος της ΜΚΟ «ΝΕΟΙ»: 

• «Άρχισαν πυρετωδώς οι προετοιμασίες και φέτος για τις πενθήμερες εκδρομές των Λυκείων, που όλοι οι μαθητές περιμένουν αγωνιωδώς. Blogs (ιστολόγια), chat rooms και ιστοχώροι κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, hi5, myspace) έχουν βομβαρδιστεί από μηνύματα νέων για τις πενθήμερες εκδρομές των σχολείων τους, όπως για παράδειγμα το μέρος προορισμού, το όνομα του ξενοδοχείου που θα διαμείνουν, ημερομηνίες, ονόματα.

Οι μαθητές είναι καλό να έχουν υπόψη τους τα εξής:

• Προσέχουμε τι πληροφορίες δίνουμε στο διαδίκτυο για την προσωπική μας ζωή – ποτέ δεν ξέρουμε με ποιον συνομιλούμε με σιγουριά και ποιος θα τις διαβάσει.

• Σεβόμαστε πάντα την προσωπική ελευθερία του συμμαθητή μας. Το γεγονός ότι βρισκόμαστε εκτός σχολείου, δεν μας δίνει το δικαίωμα να καταπατάμε τα δικαιώματά του.

• Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ έχει σχεδόν πάντα ανεπιθύμητα αποτελέσματα. Ζητήστε τη βοήθεια συμμαθητών σας ή καθηγητών, σε περίπτωση που δεν αισθάνεστε καλά.

• Είναι παράνομο να βιντεοσκοπούμε ή να τραβάμε φωτογραφίες συμμαθητές μας σε άσεμνες στάσεις και χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Εάν το έκανε κάποιος αυτό σε εσάς θα σας άρεσε;

• Τα χρήματα που έχουμε μαζί μας δεν τα κουβαλάμε πάντα όλα πάνω μας σε περίπτωση που κάποιος μας κλέψει. Αφήστε μερικά στο δωμάτιό σας ή απευθυνθείτε στους καθηγητές σας, για να τα φυλάξουν.

• Προσέχουμε τα νοθευμένα ποτά. Εάν υποψιάζεστε ότι κάτι δεν πάει καλά με τη γεύση του ποτού σας, απευθυνθείτε στον υπεύθυνο καθηγητή και αλλάξτε ποτό.

• Εάν το ξενοδοχείο διαθέτει πισίνα να θυμάστε ότι δεν είναι συνετό να κάνουμε βουτιές μετά από κατανάλωση φαγητού και αλκοόλ. Εάν πάλι θέλετε να κάνετε χρήση, βεβαιωθείτε ότι έχετε μαζί σας κάποιον καθηγητή υπεύθυνο.

• Εάν κάποιος εξωσχολικός βρεθεί στο ξενοδοχείο σας ενημερώστε άμεσα τον υπεύθυνο της εκδρομής.

Σχολικές εκδρομές

Σπυρίδων Κούτρας, Πειστικός λόγος, Τόμος β

Οι σχολικές εκδρομές μονοήμερες και ολιγοήμερες, είναι πολύ σημαντικό στοιχείο της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Έχουν σχέση και με τη μάθηση και με την ψυχαγωγία των μαθητών. Με τη μάθηση, γιατί προσφέρουν τη δυνατότητα στους μαθητές να επισκεφτούν και να γνωρίσουν μέρη με μορφωτική αξία, και με την ψυχαγωγία, γιατί τους δίνουν την ευκαιρία να ξεφύγουν, έστω για λίγο, από τις απαιτήσεις και την ένταση του καθημερινού σχολικού προγράμματος και να έρθουν σε επαφή με τη φύση και με δημιουργήματα που προσφέρουν ευχαρίστηση.

Όμως πολλές φορές οι σχολικές εκδρομές γίνονται αιτία προστριβών ανάμεσα στους μαθητές ή ανάμεσα σε μαθητές και συνοδούς καθηγητές. Οι προστριβές αυτές οφείλονται, συνήθως, στη διάσταση απόψεων που συχνά εκδηλώνεται για το σκοπό για τον οποίο πρέπει να γίνει μια εκδρομή, για τον τόπο επίσκεψης, για τον τρόπο οργάνωσης και γενικά για την ωφέλεια που θα αποκομίσουν όσοι συμμετέχουν σε αυτή.

Είναι αλήθεια ότι πολλές φορές οι σχολικές εκδρομές δεν ανταποκρίνονται στον εκπαιδευτικό χαρακτήρα που πρέπει να έχουν. Θεωρούνται ευκαιρία φυγής από την πιεστική καθημερινότητα που βιώνουν οι μαθητές  και μέσο διασκέδασης και εκτόνωσης. Γι’ αυτό παρατηρείται το φαινόμενο μαθητές να περιφέρονται άσκοπα σε δρόμους, πλατείες και άλση ή να περνούν την ώρα τους σε καφετέριες. Το ίδιο κακό είναι και το θέαμα μαθητές που περιηγούνται  αρχαιολογικούς χώρους, που επισκέπτονται μνημεία και μουσεία να μην έχουν συναίσθηση της αξίας και της  ιερότητας του χώρου στον οποίο βρίσκονται, αλλά να φωνασκούν, να θορυβούν και να προσπερνούν βιαστικά μνημεία και εκθέματα σπεύδοντας σε  άλλους πιο οικείους και πιο ευχάριστους  γι’ αυτούς  χώρους.

Τα φαινόμενα αυτά είναι πιο έντονα στις ολιγοήμερες εκδρομές που πραγματοποιούν οι μαθητές της τελευταίας τάξης του λυκείου. Σε πολλές περιπτώσεις οι εκδρομές αυτές είναι κατ’ ευφημισμόν  εκπαιδευτικές, αφού έχουν όλα τα τυπικά γνωρίσματα των τουριστικών ταξιδιών. Οι προορισμοί που συνήθως επιλέγονται είναι γνωστά τουριστικά  θέρετρα και κύριος σκοπός οι ανέσεις και οι απολαύσεις που αυτά προσφέρουν. Οι μαθητές άγονται και φέρονται σαν συρφετός σε πόλεις και ξενοδοχεία, ενώ δε λείπουν και ακραία φαινόμενα κραιπάλης, πέρα για πέρα ασυμβίβαστα με τη μαθητική τους ιδιότητα.

Ο σκοπός, όμως των τουριστικών εκδρομών είναι πρωτίστως εκπαιδευτικός, μορφωτικός. Οι σχολικές εκδρομές είναι ευκαιρία να γνωρίσουν οι μαθητές την ιδιαίτερη πατρίδα τους και τη χώρα τους, τη φύση και τον πολιτισμό της. Οι εκδρομές πρέπει να γίνονται σε μέρη της πατρίδας μας με φυσικές καλλονές, με πλούσια πολιτιστική κληρονομιά ή με σημαντικά σύγχρονα πολιτιστικά επιτεύγματα. Οι σχολικές εκδρομές αποκτούν πραγματικά  μορφωτικό και ψυχαγωγικό χαρακτήρα, αν οι μαθητές περιηγούνται αρχαιολογικούς χώρους και παραδοσιακούς οικισμούς, αν επισκέπτονται μουσεία και πινακοθήκες, αν γνωρίζουν από κοντά τα μνημεία και τον τόπο μέσα στον οποίο αυτά βρίσκονται και να μαθαίνουν για τον πολιτισμό που αυτά εκφράζουν και τους ανθρώπους που τον δημιούργησαν. Γιατί με την επίσκεψη και την περιήγηση σε τέτοιους τόπους συνδυάζεται η ψυχαγωγία με τη γνώση, η χαλάρωση με την πνευματική καλλιέργεια, η διασκέδαση με την αισθητική απόλαυση και παράλληλα ενισχύεται η φιλοπατρία των μαθητών.  

Εξίσου σημαντικό από εκπαιδευτική άποψη, είναι να γνωρίσουν οι  μαθητές και επιτεύγματα του σύγχρονου πολιτισμού μας,  όπως είναι επιβλητικά έργα υποδομής που κοσμούν τη χώρα μας και διευκολύνουν τη ζωή μας ή παραγωγικές μονάδες από τις οποίες εξαρτάται  η ευημερία της κοινωνίας μας. Η πραγματοποίηση τέτοιου είδους επισκέψεων δίνει τη δυνατότητα στο μαθητή να θαυμάσει τα απτά  αποτελέσματα της εφαρμοσμένης επιστημονικής γνώσης και να νιώσει υπερηφάνεια για τη δημιουργική δύναμη του ανθρώπου. Παράλληλα  μπορεί να συνειδητοποιήσει πόσο σημαντική είναι η εκπαίδευση και η εξειδίκευση για την οικονομική ανάπτυξη και την πρόοδο του πολιτισμού.

Όλα αυτά, βέβαια προϋποθέτουν όχι μόνο την επιλογή των αξιοθέατων που θα επισκεφτούν οι μαθητές, αλλά και την κατάλληλη οργάνωση και  την προετοιμασία τους, ώστε η εκδρομή τους να έχει ουσιαστικό περιεχόμενο, δηλαδή μορφωτικό και ψυχαγωγικό όφελος. Αυτό σημαίνει ότι, για να οργανωθεί και να πραγματοποιηθεί μια καλή εκδρομή, χρειάζεται η πρωτοβουλία και η συμμετοχή των μαθητών σε οτιδήποτε αφορά στην επιτυχία της , όπως είναι η επιλογή του τόπου, η μετάβαση, η ξενάγηση και η ενημέρωση τους γι’ αυτόν με εργασίες που μπορούν να προετοιμάσουν οι ίδιοι οι μαθητές με την καθοδήγηση των  καθηγητών τους.