ΕπιπλέονΕπιπλέον

Α'. Σχεδιάγραμμα, Β'. Κείμενα, Γ'. Βιβλιογραφία

Θέμα: Τουρισμός

Α'. Σχεδιάγραμμα

Θέμα: Κάθε χρόνο χιλιάδες τουρίστες κατακλύζουν για διάφορους λόγους τη χώρα μας -και την πόλη μας ειδικότερα. Ποιες αιτίες θεωρείτε ικανές να ξεσηκώσουν τον άλλο απ’ το σπίτι του και να τον φέρουν σε μέρη μακρινά; Πέρα από τα αναμφισβήτητα οφέλη βλέπετε να φέρνουν μαζί τους οι περιηγητές και αρνητικά στοιχεία;

Πρόλογος

Κυρίως Θέμα

Ε1. Αιτίες άνθισης τουρισμού

Ε2. Οφέλη τουρισμού

Ε3. Αρνητικά στοιχεία τουρισμού

Ε4. Προϋποθέσεις σωστής τουριστικής ανάπτυξης

Επίλογος

Β'. Κείμενα

Τουριστικά

Μανόλης Ανδρόνικος «Παιδεία ή Υπνοπαιδεία», Θεματικοί Κύκλοι Λυκείου, σελ. 312-315

Ιστορική αναδρομή: Αρχαία χρόνια

Ο Ηρόδοτος διηγείται στο πρώτο βιβλίο της ιστορίας του πως ο Σόλων, αφού υποχρέωσε τους Αθηναίους με όρκο να κρατήσουν για δέκα χρόνια τους περίφημους νόμους του χωρίς να τους μετατρέψουν, έφυγε από την Αθήνα για δέκα χρόνια και έκανε ταξίδια σε μακρινές χώρες. Πήγε στην Αίγυπτο στο βασιλιά Άμασι και ύστερα έφτασε στις Σάρδεις, όπου τον φιλοξένησε ο περιλάλητος βασιλιάς της Λυδίας, ο Κροίσος. Στη συνέχεια μάς ιστορεί μια περίφημη συνομιλία του σοφού Αθηναίου με τον ασιάτη βασιλιά· ο Κροίσος άρχισε τη συζήτηση μ' αυτά τα λόγια: «Ξένε Αθηναίε, μεγάλη είναι η φήμη που έφτασε ως εμάς και για τη σοφία σου και για τα ταξίδια σου, πως αγαπώντας τη μάθηση γύρισες χώρες πολλές μόνο και μόνο για να τις δεις».

Τα ίδια λόγια θα μπορούσε ν' απευθύνει κανείς στον Ηρόδοτο τον ίδιο που γύρισε «θεωρίης είνεκεν» χώρες και χώρες. Από το ίδιο το έργο (του Ηρόδοτου) πιστοποιούμε ότι ο συγγραφέας του είδε και ξέρει: τη Μίλητο, ένα μέρος της Ασίας, τη φοινικική και συριακή ακτή μαζί με την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Κυρήνη, τον Πόντο, τις ακτές της Θράκης, τη Μακεδονία, τα περισσότερα από τα νησιά του Αιγαίου, την Πελοπόννησο, τη Στερεά και μέρος της βορείου και βορειοδυτικής Ελλάδος, την κάτω Ιταλία και τη Σικελία. Και δεν ήταν ο μόνος· πριν απ' αυτόν ο Εκαταίος είχε γυρίσει πολλές χώρες για να δει και να γνωρίσει λαούς και τόπους.

Αυτή η περιήγηση του κόσμου με στόχο την άδολη γνώση, σε αντίθεση προς την «εμπορία», το ταξίδι για κέρδος, συνεχίστηκε και στάθηκε ακένωτη πηγή πνευματικών καταχτήσεων του ανθρώπου που «ορέγεταί φύσει του ειδέναι» (επιθυμεί από τη φύση του να γνωρίζει). Άνθρωποι με δυνατή παρόρμηση και τόλμη, αποφασισμένοι να ταλαιπωρηθούν, ακόμα και να κινδυνέψουν, ξεκινούσαν από την πατρίδα τους για χώρες μακρινές, φημισμένες για την παράξενη φύση τους, τα ιδιόρρυθμα έθιμα τους ή τα θαυμαστά δημιουργήματα του πολιτισμού τους. Οι δυο τόμοι του Κυριάκου Σιμόπουλου που έχουν τον τίτλο «Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα» προσφέρουν συναρπαστικές πληροφορίες για το θέμα και συνθέτουν μια πλουσιότατην εικόνα της περιηγητικής έλξης που άσκησε η Ελλάδα ύστερα από τα ρωμαϊκά κιόλας χρόνια ως το 18ο μεταχριστιανικό αιώνα. Από τους πιο γνωστούς περιηγητές της αρχαιότητας είναι ο Παυσανίας, που περιηγήθηκε την Ελλάδα ύστερα από τα μέσα του 2ου μ.Χ. αιώνα και μας άφησε την πολύτιμη Ελλάδος περιήγησιν, όπου μέσα σε 10 βιβλία ιστορεί τα ταξίδια του και περιγράφει τα μνημεία που είδε με γεωγραφική τάξη, αρχίζοντας από την Αττική (1ο βιβλίο) και τελειώνοντας στη Φωκίδα (10ο βιβλίο). [...]

Νεότερα χρόνια

Αυτούς τους παλαιότερους και νεότερους περιηγητές διαδέχτηκαν στα νεότερα χρόνια ταξιδιώτες με καλλιέργεια πνευματική και άνεση οικονομική, που τους επέτρεπε να επισκέπτονται και να παραμένουν σε τόπους με καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα τέτοια, που πρόσφεραν άφθονα η Ιταλία λ.χ. και η Ελλάδα. Η Αθήνα, η Δήλος, η Ολυμπία και οι Δελφοί ήταν για όλους αυτούς ένα όνειρο και μια πνευματική Ιερουσαλήμ, που ήθελαν να αξιωθούν να προσκυνήσουν μια φορά στη ζωή τους. Η «Προσευχή στην Ακρόπολη» του ορθολογιστή Ρενάν (Ζοζέφ-Ερνέστ Ρενάν (Ernest Renan, 1823 - 1892): Γάλλος φιλόλογος, φιλόσοφος και θρησκειολόγος) μαρτυρεί τον ψυχικό και ιδεολογικό κόσμο εκείνων των προσκυνητών. Την ίδια στάση πρέπει να έχουν πολλοί από τους επισκέπτες των ιερών αυτών χώρων ακόμα και σήμερα, μολονότι δεν είναι πια εύκολο να τους διακρίνεις μέσα στον αμέτρητον «όχλο» που τους κατακλύζει, αυτόν που ονομάζονται με τον ξενόφωνον όρο: τουρίστες.

Διαφορά τουρίστα-περιηγητή

Οι τουρίστες και ο τουρισμός είναι ουσιαστικά μεταπολεμικό φαινόμενο και δεν αποτελούν ποσοτική διαφοροποίηση του παλαιού ταξιδιώτη, ούτε μπορεί να θεωρηθούν μεταγλωττισμός του «περιηγητής» και «περιήγηση», που έχουν εντελώς διαφορετικό νόημα. Η διαφορά του τουρίστα από τον παλαιό ταξιδιώτη δεν είναι μονάχα ότι ανήκει σε μεγάλες ομάδες που κινούνται «οργανωμένα» και άβουλα· η διαφορά βρίσκεται στη στάση του απέναντι στον τόπο που επισκέπτεται και στο λαό που κατοικεί την περιοχή με το τουριστικό ενδιαφέρον.

Σύγχρονος τουρίστας
(π.χ. Αττικής-Γιαννόπουλου)

Ο σύγχρονος τουρίστας θεάται τους χώρους και τους ανθρώπους της ξένης χώρας που επισκέπτεται με την όραση του θεατή μιας θεατρικής σκηνής, άλλοτε θαμπωμένος, άλλοτε αδιάφορος, άλλοτε γοητευμένος και άλλοτε αγανακτημένος, ποτέ όμως με την πνευματική εκείνη μέθεξη (ψυχική συμμετοχή) που θα του επέτρεπε να ζήσει μέσα σ' αυτούς τους χώρους αληθινά και να συζητήσει με τους γηγενείς (Ντόπιος) κατοίκους που θα μπορούσαν να του μεταδώσουν το πνεύμα και των κτισμάτων αλλά και των φυσικών ακόμα πραγμάτων, μιας ρεματιάς λ.χ. ή μιας ακρογιαλιάς.

Δεν είχα την τύχη να ζήσω από μικρός στην Αττική, όταν το τοπίο και οι άνθρωποι δεν είχαν ακόμα υποστεί τις τρομαχτικές αλλοιώσεις του τεχνολογικού μας κόσμου. Ωστόσο και σήμερα ακόμη μπορεί ένας άνθρωπος που άκουσε τη φωνή του Αισχύλου και του Σοφοκλή και που φωτίστηκε από τη μαγεία της παρθενώνιας ζωφόρου (διακοσμητική ζώνη με ανάγλυφες συνήθως παραστάσεις ανάμεσα στο επιστύλιο και στο γείσο των κλασικών ιωνικών ναών), μπορεί, αν το θέλει, να ξαναβρεί την αττική γη και την αττική θάλασσα, την ελληνική γραμμή και το ελληνικό χρώμα εκείνου του Περικλή Γιαννόπουλου (1869 - 1910): μεταφραστής και δοκιμιογράφος, ο οποίος αυτοκτόνησε με τον τρόπο που περιγράφεται στο κείμενο), που χάθηκε μέσα στη θάλασσα καβάλα στ' άλογο. «Παρατηρήσατε το φαληρικόν πεδίον [...]. Παρατηρήσατε τα... βουνά ελαφρότατα, ελαστικότατα, συστέλλονται, διαστέλλονται, υψώνονται, χαμηλώνουν, μεγαλώνουν, μικραίνουν, κινούνται, περιπατούν, πηγαινοέρχονται. Τα βουνά της Αιγίνης έρχονται ενίοτε εις το Φάληρον. Ο Υμηττός το πρωί φεύγει μακράν συνήθως φαίνεται απέχων δύο βήματα• περί τα βασιλεύματα καταφθάνει εις το Ζάππειον το χέρι μας ασυναισθήτως σηκώνεται να του θωπεύσει (χαϊδεύσει)την πλάτην». Είναι φυσικά εντελώς αδύνατο να δει ο τουρίστας τα βουνά μ' αυτόν τον τρόπο (αλλά και πόσοι γηγενείς τα βλέπουν;), είναι αμφίβολο αν βλέπει καν τα βουνά και τη θάλασσα.

Ο τουρίστας ταξιδεύει από τόπο σε τόπο με την απληστία να κορέσει το κενό που του προκαλεί η καθημερινή του ζωή, άμοιρη τις πιο πολλές φορές από μόνιμα και ουσιαστικά ενδιαφέροντα. Θέλει να δει αξιοθέατα και να βρεθεί σε χώρες εξωτικές ή να απολαύσει σε μιαν άλλη βαθμίδα ή έστω και σε μιαν άλλη ποιότητα τις αισθησιακές ηδονές που μπορεί να του προσφέρει η οικονομική του δυνατότητα. Ο βόρειος κατεβαίνει στη Μεσόγειο να χαρεί τον ήλιο που τον στερείται και ο νότιος ανεβαίνει προς τον βορρά για να ζήσει μέσα στην «πολιτισμένη» ζωή της ευρωπαϊκής πόλης. Και ο ένας και ο άλλος όμως βρίσκονται, κατά κανόνα, μέσα σ' ένα περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί από τους ίδιους, στα ξενοδοχεία τα γεμάτα από τουρίστες, στα εστιατόρια που ξεφυτρώνουν με στόχο τους τουρίστες, στα θεάματα που προσφέρονται για τους τουρίστες, σιγά σιγά δημιουργούνται και οι καταυλισμοί οι ειδικοί για τους τουρίστες, αυτοί που δεν κατόρθωσαν ούτε να βαφτιστούν με όνομα του τόπου και κρατούν την ξένη τους φωνή: camping.

Παράδειγμα: προσωπική εμπειρία

Η τελευταία εμπειρία μιας τέτοιας τουριστικής σύναξης μου έτυχε στην Capella Sistina (παρεκκλήσι του Βατικανού, περίφημο για τις τοιχογραφίες του Μιχαήλ Αγγέλου) του Βατικανού. Ένα αμέτρητο πλήθος που έσπρωχνε, που φλυαρούσε, που έβλεπε βιαστικά και σχεδόν αδιάφορα τα φοβερά τοιχογραφήματα του Μιχαήλ Αγγέλου, αυτά που οραματίστηκε και εκτέλεσε με επίπονη δουλειά χρόνων και χρόνων. Εκεί που αισθανόσουν την επιτακτική ανάγκη να σταθείς με άκρα σιωπή και κατάνυξη, «ενώπιος ενωπίω» στη συντριπτική μορφή του Κριτή Χριστού, κάτω από το βλέμμα του Θεού που δημιουργεί τον κόσμο, βρισκόσουν μέσα σ' ένα πολύβουο συρφετό (όχλος, πλήθος ανθρώπων χαμηλής στάθμης) της Βαβέλ, το ίδιο ασεβή και αυθάδη.

Συμπέρασμα: αισιοδοξία

Κάποτε σε πιάνει απελπισία όταν βλέπεις το πνεύμα να μετατρέπεται σε εμπόρευμα, οι ιδέες να διαφημίζονται από μεταπράτες (έμπορος, μεσάζοντας), τα άγια να έχουν μιανθεί. Προσωπικά ωστόσο διατηρώ μια μόνο αισιοδοξία: ότι όλα αυτά τα ανθρώπινα καμώματα είναι εφήμερα, ότι η αλήθεια είναι πιο δυνατή από το ψέμα και ότι ο άνθρωπος ύστερα από κάθε καταστροφική περιπέτεια κατορθώνει να βρει το αληθινό του πρόσωπο. Και το πρόσωπο αυτό πρέπει να κρύβεται ακόμα και κάτω από το προσωπείο του τουρίστα! (1.189 λέξεις)

Ερωτήσεις

1. Ο συγγραφέας αντιπαραθέτει στο κείμενο δύο τύπους ταξιδιωτών. Ποιοι είναι αυτοί και ποια χαρακτηριστικά αποδίδει στον καθένα;

2. Να περιγράψετε μια εμπειρία σας παρόμοια με αυτή του συγγραφέα στην προτελευταία παράγραφο καθώς και τα συναισθήματα που σας δημιουργεί «ένας πολύβουος συρφετός τουριστών».

3. Συμμερίζεστε την αισιοδοξία που εκφράζει ο συγγραφέας στον επίλογο; Να τεκμηριώσετε την απάντηση σας με επιχειρήματα.

Αφιέρωμα: Η αειφορία δίνει αξία

Κική Τρύφωνα, εφ. Καθημερινή, 25/5/2017⇗

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΑΒΡΑΜΙΔΗΣ

Η προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων αναδεικνύεται τα τελευταία χρόνια σε ζήτημα αιχμής για την τουριστική βιομηχανία και βασική προϋπόθεση για την αναβάθμιση των προσφερόμενων υπηρεσιών…

Διακοπές Wi-Fi

Κοσμάς Βίδος, BHmagazino, 22/9/2013

 

Ο Αύγουστος της αρπαχτής

Περικλής Κοροβέσης, εφ. Ελευθεροτυπία, 19/8/2002

Ένας μπάρμπας, από αυτούς που φωτογραφίζουν οι τουρίστες ή γίνονται καρτ ποστάλ, στην προβλήτα ενός κυκλαδίτικου νησιού, εκεί όπου είναι στοιβαγμένοι χιλιάδες τουρίστες υπό καύσωνα, πουλάει λουκούμια και δίνει δώρο ένα μικρό μπουκάλι παγωμένο νερό. Μαζί του και ο γαϊδουράκος που κουβαλούσε τα νερά. Κάποιος γλωσσομαθής Έλληνας ακούει την τιμή του λουκουμιού στα αγγλικά, εκατό ευρώ το ένα, και ρωτάει αν μπορεί να πουλήσει λουκούμια με τέτοια τιμή. «Είναι για τους τουρίστες», είπε, «και ένα να πουλήσω την ημέρα φτάνει, δεν πάμε για πολλά».

Ο φίλος που μου είπε την ιστορία ισχυρίζεται πως υπήρξε αυτόπτης μάρτυς και μάλιστα μου είπε και το όνομα του νησιού, το όνομα του μπάρμπα, αλλά και το όνομα του γαϊδάρου. Επειδή δεν μπόρεσα να διασταυρώσω την πληροφορία και για να αποφύγω την αλληλογραφία με το δήμαρχο, όπως έγινε παλιότερα με την Κω -στα τουριστικά μέρη η όποια κριτική παρατήρηση εκλαμβάνεται ως δυσφήμηση του νησιού, που υπηρετεί σκοτεινούς σκοπούς- προτιμώ να αφηγηθώ το συμβάν σαν ιστορία και όχι ως  καταγγελία.

Εξάλλου οι τρέχουσες τιμές που μπορεί να σου τύχουν, σε πραγματικά ασήμαντα μαγαζιά, μπορεί και να είναι δέκα ευρώ το ποτό ή τάλιρο ένας καπουτσίνο. Η τουριστική Ελλάδα αγωνίζεται για να πλουτίσει εδώ και τώρα. Με ένα μήνα δουλειά, άντε δύο, όχι μονάχα θέλει να ζήσει τους υπόλοιπους έντεκα, αλλά θέλει να πιάσει την καλή. Και δεν είναι λίγοι αυτοί που τα κατάφεραν. Όλοι μας έχουμε την εμπειρία «του καλού παιδιού» που είχε μια ψευτοπαράγκα, σ’ ένα υπέροχο μέρος, όπου ο πατέρας ψάρευε, η μάνα μαγείρευε και η αδελφή στη λάντζα. Εμείς κατασκηνώναμε και είχαμε πρόσβαση στο φτωχό σε νερό, αυτοσχέδιο ντους, μ’ αντάλλαγμα να τρώμε μονίμως εκεί. Την επόμενη χρονιά έκανε τα πρώτα υποτυπώδη δωμάτια και το αυτοκίνητο αντικατέστησε το τρακτέρ. Την τρίτη χρονιά πήρε ένα δάνειο, αναβάθμισε το μαγαζί και τα δωμάτια, τα φρέσκα ψάρια γίνηκαν κατεψυγμένα, όπως και ο μουσακάς, που ερχόταν από την Αθήνα, το αυτοκινητάκι ήταν πια τέσσερα επί τέσσερα κι η βαρκούλα έγινε φουσκωτό με βαριά μηχανή. Όταν πια τηλεφωνάς να κλείσεις δωμάτιο, δεν σε θυμάται και σε περίπτωση που θα σε  θυμηθεί, όταν σου δίνει δωμάτιο, σου κάνει τη χάρη. (Είναι κλεισμένα, αλλά για σένα...)

Είναι εδώ και κάποια χρόνια που ο Αύγουστος, το κατ’ εξοχήν καλοκαίρι, γίνεται κόλαση στα τουριστικά μέρη. Οι ντόπιοι που δεν έχουν τουριστικές επιχειρήσεις ή περιμένουν να περάσει αυτή η τουριστική κατοχή ή φεύγουν. Για ποιο λόγο να υποβάλεις εθελοντικά τον εαυτό σου σε μια ταλαιπωρία που θα σου στοιχίσει πανάκριβα και το μόνο που θα έχεις αποκομίσει από τις διακοπές σου θα είναι φριχτές ιστορίες αισχροκέρδειας; Γι’ αυτό και πολλοί έχουν καθιερώσει ταξίδια στο εξωτερικό, που αν δεν στοιχίζουν φτηνότερα, τουλάχιστον δεν είναι κατά πολύ ακριβότερα από την οποιαδήποτε κατοικημένη βραχονησίδα που έγινε τουριστική.

Φέτος κανένα τουριστικό μέρος δεν είχε πληρότητα και οι κρατήσεις ήταν μειωμένες κατά 15%. Δόθηκαν πολλές εξηγήσεις γι’ αυτό και βρέθηκαν διάφορες αιτίες. Από τον ιό κοξάκι μέχρι τη 17Ν. Κανένας αρμόδιος δεν σκέφτηκε πως αρχίζουμε να πληρώνουμε αυτή τη μορφή τουριστικής ανάπτυξης που είχε ημερομηνία λήξης. Το ίδιο τερατώδες ξενοδοχείο υπάρχει και στην Τουρκία στη μισή τιμή. Και ο μέσος τουρίστας δεν κοιτάζει χώρα, ούτως ή άλλως δεν βγαίνει από το ξενοδοχείο του, κοιτάζει τιμή και θερμοκρασία θαλάσσης. Και αυτό νοικιάζει για μια εβδομάδα. Αυτό που θα μπορούσε να κάνει βιώσιμο τον τουρισμό θα ήταν μια άλλη αντίληψη ήπιας ανάπτυξης με σεβασμό στο περιβάλλον και στην υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών που θα είχαν ένα καθαρό ελληνικό χρώμα, όπως αυτό θα έβγαινε από τις παραδόσεις και τον πολιτισμό αυτού του τόπου. Και αυτό χάθηκε σχεδόν οριστικά και θα συνεχίσουμε έτσι μέχρι την πλήρη καταστροφή. Η χαριστική βολή θα είναι η Ολυμπιάδα των δωματίων. Θα γεμίσουν μια φορά, θα ξαναγεμίσουν;

Και για να μη φανεί πως είμαστε υπερβολικοί, ας δούμε τι γράφει για μας ο καλύτερος τουριστικός οδηγός του κόσμου, ο Lonely Planet: «Θα είμαστε πολύ ευτυχείς αν δεν είχαμε ποτέ ξανά την ευκαιρία στη ζωή μας να ξαναζήσουμε στην Ελλάδα: τα σκουπίδια της, την ατμοσφαιρική μόλυνση, τη δαιμονική οδήγηση, τους επιθετικούς εστιάτορες, την καταστροφή του περιβάλλοντος από την άναρχη δόμηση, την εξαφάνιση κάθε είδους παραδοσιακής ζωής και κάθε άνδρας, γυναίκα, παιδί θέλει να τα πιάσει γρήγορα από τους τουρίστες». Και αν αυτά τα γράφει ο πιο έγκυρος οδηγός, δεν χρειαζόμαστε άλλο καθρέφτη για το τι προσφέρουμε.

Ρεκόρ στον τουρισμό

Κώστας Ντελέζος, εφ. Τα Νέα, 4/11/1998

Ρεκόρ στις αφίξεις ξένων τουριστών, που στο τέλος του χρόνου αναμένεται να ξεπεράσουν τα δώδεκα εκατομμύρια, προβλέπουν για εφέτος το Υπουργείο Ανάπτυξης και ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού. Το 1998 από πλευράς τουριστικής κίνησης «ήταν μια πολύ καλή χρονιά», δήλωσε χαρακτηριστικά χθες η υπουργός Ανάπτυξης Βάσω Παπανδρέου και επισήμανε ότι «το 1999, σύμφωνα με τις έως τώρα προβλέψεις, θα πάει ακόμα καλύτερα».

(…) Η αύξηση της τουριστικής κίνησης οφείλεται κυρίως στην ποιοτική αναβάθμιση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, στη βελτίωση της υποδομής και της γενικότερης εικόνας της χώρας στο εξωτερικό, καθώς και στην καλύτερη και αποτελεσματικότερη προβολή του τουρισμού στις ξένες αγορές. (…) Ήδη ξεκινάει η τουριστική προβολή διαφήμιση της Ελλάδας στις μεγάλες αγορές του εξωτερικού για την ερχόμενη τουριστική περίοδο. Είναι η πρώτη φορά που η διαφημιστική καμπάνια ξεκινάει τόσο νωρίς (…). Θα διατεθούν συνολικά 10 δισεκατομμύρια δραχμές, όπως και πέρυσι.

Το ταξίδι στον αρχαίο κόσμο

Lionel Casson, Το ταξίδι στον αρχαίο κόσμο, μτφρ. Λίνα Σταματιάδη, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1995

«Κάνουμε ταξίδια και διασχίζουμε θάλασσες αναζητώντας αυτά που απαξιούμε να τα κοιτάξουμε, όταν είναι μπροστά στα μάτια μας. Κι αυτό είτε γιατί η φύση έτσι κανόνισε τα πράγματα, ώστε να κυνηγάμε το μακρινό και να μένουμε αδιάφοροι σ’ αυτό που είναι δίπλα μας, είτε γιατί κάθε επιθυμία χάνει την αξία της, όταν ικανοποιείται εύκολα· ή ακόμα, γιατί αναβάλουμε την επίσκεψή μας σε κάτι με τη σκέψη ότι μπορούμε να το δούμε όποτε το θελήσουμε...».

Με τα λόγια αυτά ο Πλίνιος ο Νεώτερος καταγράφει στις αρχές του 2ου μ.Χ. αι. μια στάση εντελώς οικεία στο σύγχρονο ταξιδιώτη που λαχταρά το μακρινό κι εξωτικό αγνοώντας το αξιοθέατο που βρίσκεται δίπλα του. «Υπάρχουν πάμπολλα πράγματα στην πόλη μας και στα περίχωρα», συνεχίζει ο Πλίνιος, «που δεν τα έχουμε δει ούτε καν ακούσει, ενώ αν βρίσκονταν στην Ελλάδα ή στην Αίγυπτο ή στην Ασία... θα είχαμε ακούσει και διαβάσει γι’ αυτά και θα τα είχαμε δει με τα ίδια μας τα μάτια».

Με τα λόγια αυτά μας εισάγει επίσης ο Lionel Casson στο κεφάλαιο των δρομολογίων που ακολουθούσαν οι τουρίστες των ρωμαϊκών χρόνων κατά τις περιηγήσεις τους, στο μεγάλο του έργο «Το ταξίδι στον αρχαίο κόσμο»...

Εθνική εγρήγορση για τον τουρισμό

Ιουλία Γ. Αρμάγου*, εφ. Το Βήμα, 25/2/1996

Τη χώρα μας επισκέπτονται τα τελευταία τρία χρόνια (1992-1994) περίπου 10 εκατομμύρια ξένοι τουρίστες ετησίως. Ο τουριστικός κλάδος συμμετείχε κατά 9,6 στο ΑΕΠ το 1994, ενώ το ταξιδιωτικό συνάλλαγμα που εισέρευσε το 1994 στη χώρα μας ανήλθε σε 3,9 δισεκατομμύρια δολάρια και το 1995 περίπου σε 6 δισ. δολάρια. Η συνολική άμεση απασχόληση στον τουριστικό τομέα είναι της τάξης των 280.000 εργαζομένων.

Παρά τη φαινομενική όμως ευημερία των αριθμών, ο ελληνικός τουρισμός παρουσιάζει πολλά προβλήματα και ατέλειες, τα οποία επιβεβαιώθηκαν με την περυσινή μείωση των αφίξεων στη χώρα μας κατά 10% και των διανυκτερεύσεων κατά 15%. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό συγκρινόμενο με την αυξητική τάση που παρουσίασαν οι αφίξεις τουριστών στις άλλες ανταγωνίστριες μεσογειακές χώρες, όπως +20% στην Πορτογαλία, +18% στην Ιταλία, +40% στην περίπτωση της γειτονικής Τουρκίας.

Με δεδομένες τις πιο πάνω σύντομες διαπιστώσεις προτείνεται: η δημιουργία ενός ή περισσότερων πανίσχυρων ταξιδιωτικών φορέων από τα ήδη καταξιωμένα ελληνικά τουριστικά γραφεία, ξενοδοχεία, εφοπλιστές ιδιοκτήτες επιβατηγών πλοίων και άλλες συναφείς τουριστικές επιχειρήσεις (βάσει των προτύπων λειτουργίας των ξένων tour operators) ή με συνεργασία μεταξύ κράτους και των ιδιωτικών αυτών τουριστικών επιχειρήσεων. Σε περίπτωση επιχειρηματικής συνεργασίας του ΕΟΤ με τον κλάδο των πιο πάνω επιχειρήσεων, ένα μεγάλο ποσοστό εκ των 10 δισ. δραχμών που προγραμματίζει να διαθέσει η ελληνική πολιτεία το 1996 για διαφήμιση θα μπορούσε να ενισχύσει τη δημιουργία αυτών των φορέων και να αποτελέσει μέρος του αρχικού μετοχικού τους κεφαλαίου...

...<Χρειάζεται> μια ευρύτερη συνεργασία του κλάδου αυτού με όλους τους άλλους φορείς που έχουν σχέση με τον τουρισμό, μη εξαιρουμένου και του κλάδου των κοσμηματοπωλών-χρυσοχόων, που σύμφωνα με δηλώσεις (στις 16 / 10 / 1995 στην ΕΤ1) του κ. Ηλία Λαλαούνη απασχολεί περίπου 50.000 άτομα και αποφέρει στη χώρα μας πλέον του ενός δισ. δολαρίων!

Με την κατάλληλη ενίσχυση, συμπαράσταση και το συντονισμό της προσπάθειας αυτής από την πολιτεία θα μπορέσει η χώρα μας να αποκομίσει ανυπολόγιστα οικονομικά οφέλη με την αύξηση του ΑΕΠ, ενώ σταδιακά το πακέτο τουρισμός σε όλη την έκτασή του θα μπορούσε να γίνει κατά μεγάλο ποσοστό αντικείμενο δικής μας εκμετάλλευσης...

*οικονομολόγος, υποψήφια διδάκτωρ στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και διπλωματούχος ξεναγός

Η διαφήμιση έφερε τουρισμό

Κώστας Ντελέζος, εφ. Τα Νέα, 12/11/1997

Μια επιτυχημένη τουριστική χρονιά… πολλά χρωστάει και στη διαφήμιση. Κοινό «μυστικό» στον χώρο του τουρισμού είναι ότι οι αφίξεις και το τουριστικό συνάλλαγμα αυξάνονται περισσότερο, όταν μεγαλώνει και η δαπάνη που διατίθεται κάθε χρόνο για προβολή και διαφήμιση της τουριστικής Ελλάδας στις αγορές του εξωτερικού.

Το τουριστικό προϊόν όπως χαρακτηριστικά τονίζουν οι επιχειρηματίες του τουρισμού σε αντίθεση με όλα τα άλλα προϊόντα, καταναλώνεται πάντα στον τόπο της παραγωγής του. Δεν αποθηκεύεται, ούτε συσκευάζεται για να εξαχθεί και δεν πωλείται στα ράφια των καταστημάτων. Ο ξένος καταναλωτής, που δεν έχει καν την ευκαιρία της δοκιμής, για να το γνωρίσει, πρέπει απαραιτήτως να επισκεφθεί τη χώρα η οποία το παράγει.

Για να συμβεί όμως αυτό, τονίζουν οι ασχολούμενοι με τον τουρισμό, χρειάζεται κάποιο «ερέθισμα» και εδώ ακριβώς αρχίζει ο ρόλος της διαφήμισης. Η Ελλάδα, όπως και οι υπόλοιπες χώρες, διαφημίζουν το τουριστικό προϊόν τους στο εξωτερικό, χρησιμοποιώντας για τον σκοπό αυτό τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφημερίδες, περιοδικά, εξειδικευμένα έντυπα) και τις διαφημιστικές εταιρείες. Πέρυσι, η χώρα μας διέθεσε περίπου 5,8 δισ. δραχμές (περίπου 25 εκατομμύρια δολάρια) για προβολή και διαφήμιση και σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, κατατάσσεται παγκοσμίως στη δέκατη θέση. Την πρώτη θέση κατέχει ο Καναδάς που διέθεσε περίπου 150 εκατομμύρια δολάρια για τουριστική διαφήμιση και προβολή, ενώ ακολουθεί η Μεγάλη Βρετανία με 100 εκατομμύρια δολάρια.

Η Γαλλία, που από πλευράς τουριστικής κίνησης θεωρείται ο δημοφιλέστερος προορισμός στον κόσμο (το 1996 την επισκέφθηκαν 61.500.000 τουρίστες) δαπάνησε περίπου 80 εκατομμύρια δολάρια και βρίσκεται στην τέταρτη θέση. Από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες που θεωρούνται ανταγωνιστικές προς την Ελλάδα, η Τουρκία δαπάνησε το 1996 για διαφήμιση 21 εκατομμύρια δολάρια (την επισκέφθηκαν 8,6 εκατομμύρια τουρίστες και πλησίασε αρκετά την Ελλάδα), η Ιταλία 20 εκατομμύρια δολάρια (56 εκατομμύρια τουρίστες) και η Ισπανία 89 εκατομμύρια δολάρια (41 εκατομμύρια τουρίστες).

Βιβλιογραφία