ΕπιπλέονΕπιπλέον

Α'. Σχεδιάγραμμα, Β'. Κείμενα, Γ'. Βιβλιογραφία

Θέμα: Χρήμα-Πλούτος-Οικονομική κρίση

Α'. Σχεδιάγραμμα

✍Θέμα: Ο πλούτος υπήρξε ανέκαθεν μια από τις επιδιώξεις των περισσοτέρων ανθρώπων· και στην προσπάθειά τους να τον αποκτήσουν θυσίαζαν πολλά, έχοντας στο νου τους το ρητό: «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα». Αφού αναφερθείς στα θετικά που μπορεί να εξασφαλίσει για τον άνθρωπο η συνετή χρήση του πλούτου, να προβάλλεις τις συνέπειες της κακοδιαχείρισής του(κακής χρήσης).

Πρόλογος

Κυρίως θέμα

Ε1. Θετικά

α)ατομικό επίπεδο

β)εθνικό επίπεδο

Ε2. Αρνητικά

Επίλογος

Β'. Κείμενα

Η κρίση σε κάνει πιο δυνατό

Καρολίνα Παπακώστα, εφ. Τα Νέα, 11/5/2010

Οι οικονομικές δυσκολίες συσφίγγουν τους δεσμούς της οικογένειας

Οι οικονομικές κρίσεις αντιμετωπίζονται από τους ειδικούς και ως περίοδοι ευκαιριών για την κοινωνία. Σύμφωνα με ορισμένες αιρετικές απόψεις, αυτό μπορεί να ισχύει και σε άλλους τομείς πλην της οικονομίας. Στατιστικά στοιχεία, έρευνες ψυχολόγων και κοινωνιολόγων επισημαίνουν ότι ουδέν... κραχ αμιγές καλού...

Στις οικονομικές κρίσεις είναι πιθανόν, πέρα από τα προβλήματα και τις αναταραχές που δημιουργούνται, να παρατηρηθεί και σειρά θετικών επιδράσεων σε κοινωνικό επίπεδο. Για παράδειγμα, στη Μεγάλη Υφεση του 1929, με την οποία πολλοί παρομοίασαν τη σημερινή κρίση, ο Σύλλογος Αμερικανών Ιστορικών υποστηρίζει ότι οι πολίτες ήρθαν πιο κοντά ο ένας στον άλλον αναπτύσσοντας συμπεριφορές αλληλοβοήθειας και συνεργασίας.

Όπως τονίζει ο κ. Αντώνης Γεωργούλας, αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, «όντως σε περιόδους κρίσεων ορισμένοι δείκτες έχουν θετική συμπεριφορά. Ωστόσο, αυτή η συμπεριφορά βρίσκεται σε άμεση εξάρτηση με το υπό ανάδυση μόρφωμα. Δηλαδή, παλαιότερα σε κάθε κρίση υπήρχε ένα εναλλακτικό ιδεολογικό μόρφωμα έτοιμο να εμφανιστεί. Με αυτό συνδέονταν οι ελπίδες και οι αισιοδοξίες των ανθρώπων, επηρεάζοντας έτσι τους δείκτες. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα όλων το Νew Deal που ακολούθησε το Κραχ του ΄29. Δυστυχώς τώρα απουσιάζει ένα τέτοιο μόρφωμα και αυτό διαφοροποιεί την κρίση που ζούμε από όλες όσες έχουν συμβεί μέχρι τώρα». Ωστόσο, σημειώνει ότι «είναι όντως πολύ πιθανό να συσφιχθούν οι οικογενειακοί δεσμοί. Εχει παρατηρηθεί και σε παρελθούσες κρίσεις. Επικρατούν η αλληλεγγύη και άλλα συναισθήματα χαρακτηριστικά της κοινότητας. Σε μικρές όμως ομάδες και όχι σε συλλογικό επίπεδο. Συνήθως αυτά τα συναισθήματα δεν διαπερνούν όλη την κοινωνία. Ειδικά δε στο εξαιρετικά ανταγωνιστικό περιβάλλον που ζούμε σήμερα, θα είναι ακόμη πιο δύσκολο».

Ο ψυχολόγος Ααρον Κούπερ από το Ινστιτούτο Οικογένειας του Πανεπιστημίου του Νorthwestern το 2008 υποστήριζε ότι η κρίση, η οποία βρισκόταν τότε στο απόγειό της στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, θα μπορούσε να αποδειχθεί ωφέλιμη για τα παιδιά, αφού οι δύσκολοι οικονομικοί καιροί είναι μια μοναδική ευκαιρία διαπαιδαγώγησης. Το επιχείρημά του ήταν ότι οι γονείς περιβάλλουν τα παιδιά τους σήμερα με μια ασπίδα υπερπροστασίας, με αποτέλεσμα να μην τα εκπαιδεύουν στην αντιμετώπιση των δυσκολιών. Η οικογενειακή οικονομική στενότητα όμως είναι μια ευκαιρία για τα παιδιά να μάθουν να μην απαιτούν διαρκώς καινούργια αγαθά.

Η ψυχολόγος κ. Μαριέττα Ρήγα- Πεπελάση ωστόσο παρατηρεί ότι «τα παιδιά από 5 μέχρι 15 ετών υπάρχει το ενδεχόμενο να διαπαιδαγωγηθούν κατά τη διάρκεια μιας άσχημης οικονομικής περιόδου. Σε έναν νέο όμως 25 ετών, τον οποίον οι γονείς του συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν ως παιδί, δεν είναι εύκολο να αλλάξει κανείς παγιωμένες νοοτροπίες».

Ο ρόλος της ηγεσίας

Για την κ. Ρήγα- Πεπελάση, η οικονομική κρίση στη χώρα μας μπορεί να αποφέρει θετικά αποτελέσματα από ψυχολογική άποψη μόνο σε βάθος χρόνου και με την προϋπόθεση της κατάλληλης ηγεσίας που θα στηρίξει τους πολίτες. «Δηλαδή, οι Ελληνες συνολικά θα μπορούσαμε να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες που έχουμε εδώ και τώρα και να μην προσπαθούμε να καλύψουμε τα προβλήματα. Ομως χρειαζόμαστε χρόνο και σωστή καθοδήγηση» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Το κραχ... μακραίνει τη ζωή!

ΟΡΙΣΜΕΝΟΙ επιστήμονες φρονούν ότι η κρίση κάνει καλό και στην υγεία. Η ύφεση του 1929 επηρέασε θετικά, σύμφωνα με έρευνα, το προσδόκιμο ζωής των Αμερικανών. Πιο συγκεκριμένα, οδήγησε σε αύξησή του κατά 6,2 χρόνια. Αυτό υποστηρίζουν οι δύο κοινωνιολόγοι του Ινστιτούτου Κοινωνικών Ερευνών του Πανεπιστημίου στο Μίσιγκαν, Χοσέ Ταπία Γκρανάντος και Αννα Ντίεζ Ρου, οι οποίοι ανέλυσαν τις φάσεις οικονομικής ανάπτυξης και ύφεσης από το 1920 μέχρι το 1940. Σύμφωνα με τη μελέτη τους, το προσδόκιμο ζωής από 57,1 χρόνια το 1929 έφτασε τα 63,3 το 1932.

Η εξήγηση των δύο επιστημόνων είναι κάπως περίπλοκη.

Σε περιόδους κρίσεων, λένε, όπου αρκετοί μένουν άνεργοι και όσοι συνεχίζουν να δουλεύουν έχουν μικρότερο φόρτο εργασίας, οι άνθρωποι κοιμούνται πιο πολύ. Παράλληλα, επειδή η κατάσταση των οικονομικών τους είναι άσχημη δεν ξοδεύουν όσα και προ κρίσης σε τσιγάρα και αλκοόλ. Ολα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να είναι υγιέστεροι και να ζουν περισσότερο. Αντιθέτως σε περιόδους οικονομικής ανάπτυξης θεωρούν πως οι αυξημένες εργασιακές υποχρεώσεις εντείνουν το στρες και οδηγούν σε μεγαλύτερη κατανάλωση αλκοόλ και τσιγάρων. Επίσης συνεπάγονται έλλειψη ύπνου και περισσότερα εργατικά ατυχήματα. Η μελέτη τους προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις στον επιστημονικό κόσμο. Ωστόσο, αρκετοί συνάδελφοί τους ήλεγξαν επανειλημμένως τα στοιχεία και είδαν πως όντως αυξήθηκε το προσδόκιμο ζωής. Κατέληξαν λοιπόν στο συμπέρασμα πως πιθανότατα οι αρνητικές επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία γίνονται εμφανείς μερικά χρόνια αργότερα και όχι κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης της κρίσης.

Νεοέλληνες και τυχερά παιχνίδια

Άρθρο διασκευασμένο από τον ημερήσιο τύπο

§1. Η μανία των Νεοελλήνων για τα τυχερά παιχνίδια και το τζόγο δεν είναι φαινόμενο σημερινό. Οι παλιότεροι θα θυμούνται ασφαλώς εκείνη τη διαφήμιση του Λαϊκού λαχείου με το σύνθημα «ο ένας στους δύο κερδίζει». Όσο παράλογο κι αν ακούγεται σήμερα το σύνθημα αυτό (αφού με ένα στοιχειώδη σεβασμό στους κανόνες της στατιστικής προφανώς δεν μπορεί να αληθεύει) δε διαφέρει και πολύ από το ύφος των σημερινών διαφημίσεων που υπόσχονται «αμύθητα κέρδη», «τρελά λεφτά», και «τα πλούτη όλου του κόσμου». Για του λόγου το αληθές σκεφτείτε πόσα είναι τα τυχερά παιχνίδια που μας προσφέρονται σήμερα και ποιες άλλες ευκαιρίες για τζόγο φτάνουν μέχρι την ...πολυθρόνα μας (και βέβαια εννοώ τα γνωστά «090» που «απλοποιούν» και τις διαδικασίες αφού τα πάντα γίνονται μέσω ...τηλεφώνου).

§2. Η σημερινή Ελλάδα εθίζεται στο «Ξυστό», εξαρτιέται από το «Λόττο», ταξιδεύει στα Καζίνο και ναρκώνεται στα γήπεδα αναμένοντας «τη βροχή από χιλιάρικα που θα βρέξει το Προπό». Ακόμη και η πορεία του χρηματιστηρίου μπορεί να εξηγηθεί με τον ίδιο τρόπο. Όλοι θέλουν να πιάσουν την καλή, να ποντάρουν στην «καλή» τη μετοχή και να «λύσουν το πρόβλημα τους». Όχι με τη δουλειά και τον κόπο τους, αλλά με τον εύκολο πορισμό του κέρδους έξω από τις παραγωγικές διαδικασίες.

§3. «Το χρήμα φέρνει την ευτυχία», θα μπορούσε να αντιπροτείνει κανείς. Σύμφωνοι! Το χρήμα, όμως, ποιος το φέρνει; Μέχρι πού είμαστε πρόθυμοι να φτάσουμε για να το αποκτήσουμε; Και τι θα δώσουμε για αντάλλαγμα;

§4. Στην αρχή το ρίσκο είναι μικρό. Ύστερα γίνεται πείσμα. «Δε μπορεί, θα γυρίσει κάποτε η τύχη...». Όταν όμως η συνήθεια φτάσει στα όρια της εξάρτησης, τότε αρχίζουν τα δράματα. Επειδή οι δόσεις δεν αρκούν, το «παιχνίδι χοντραίνει». Κυκλώματα ολόκληρα παρανομίας ζουν από αυτή την κατάσταση. Τοκογλύφοι, απατεώνες, δανειστές εισπράττουν από το τζίρο. Οικονομικές καταστροφές, οικογενειακά προβλήματα, κάθε είδους ξεπουλήματα είναι το αποτέλεσμα. Μοιάζει με σενάριο δραματικής ταινίας, αλλά η ζωή είναι πάντοτε περισσότερο ακραία.

§5. Και το κράτος; Αρκείται στο ρόλο του παρατηρητή. Όταν δε μοιράζει άδειες για καινούρια καζίνο ή όταν δεν εγκαινιάζει νέα τυχερά παιχνίδια διαφημίζοντας τα από την τηλεόραση.

§6. Για το τέλος θα αφήσουμε και το λιγότερο «μοντέρνο» επιχείρημα, το ηθικό. Τι πρότυπα παράγει μια κοινωνία εξαρτημένων από το τζόγο πολιτών; Πώς επηρεάζουν όλα αυτά τη νέα γενιά; Ποιο είναι το κοινωνικό κόστος που πληρώνουμε (εγκληματικότητα, διαφθορά) από τέτοιες καταστάσεις; Το βάρος αυτών των ερωτημάτων δε μας επιτρέπει να τα αγνοήσουμε.

§7. Σε περίοδο οικονομικής ύφεσης τα φαινόμενα αυτά πολλαπλασιάζονται και στη φυσική αδυναμία του ανθρώπου απέναντι στην ελπίδα που του προσφέρει η τύχη πρέπει να προσθέσουμε και το καταναλωτικό πρότυπο που έχει αμβλύνει την ηθική μας ευαισθησία και την ικανότητα αντίδρασης. Τελικά όλα αυτά γεννιούνται από το υλιστικό πνεύμα της εποχής μας. Εμείς δεν έχουμε παρά να ακολουθούμε, όπως πάντα!

Παρατηρήσεις

1. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί πολλά ρητορικά ερωτήματα στο κείμενο (π.χ. Το χρήμα όμως ποιος το φέρνει; ...Μέχρι πού είμαστε πρόθυμοι να φτάσουμε για να το αποκτήσουμε; και τι θα δώσουμε για αντάλλαγμα; ...Και το κράτος; κτλ). Τι προσπαθεί να πετύχει με αυτό;

Να μας εντάξει στον προβληματισμό του

Να μας δείξει ότι δεν υπάρχει απάντηση

Να μας κάνει να συμφωνήσουμε με τις απόψεις του

Να καταγγείλει το πρόβλημα, ώστε να μην αισθάνεται ο ίδιος υπεύθυνος γι αυτό

2. Ο συγγραφέας επιλέγει πολύ συχνά στο λόγο του τη χρήση σύντομων, κύριων προτάσεων (π.χ. §4, §6 κτλ.), ενώ σπανιότερα χρησιμοποιεί υποταγμένο λόγο (π.χ. «Για του λόγου το αληθές μέσω ...τηλεφώνου» §1). Γιατί το κάνει αυτό;

3. Να εντοπίσετε τις συνέπειες από την έξαρση των τυχερών παιχνιδιών, όπως τις αναφέρει ο συγγραφέας στο κείμενο.

4. Να ερμηνεύσετε τις λέξεις: αμβλύνω, ύφεση, υλιστικός, πορισμός.

5. Το τελευταίο διάστημα παρουσιάζεται μια σημαντική αύξηση του ενδιαφέροντος πολλών για τα τυχερά παιχνίδια και μεγάλα χρηματικά ποσά ξοδεύονται από μια σημαντική μερίδα του πληθυσμού στον τομέα αυτό (καζίνο, λαχεία, κληρώσεις κ.λπ.). Να αιτιολογήσετε το φαινόμενο αυτό και να διερευνήσετε τις συνέπειες του για την ελληνική κοινωνία γενικότερα.

Απαντήσεις

1. Να μας εντάξει στον προβληματισμό του

2. Η υφολογική και μορφοσυντακτική αυτή επιλογή αποσκοπεί στην ενίσχυση του στοιχείου της αμεσότητας στο κείμενο, έτσι ώστε ο συγγραφέας να γίνει περισσότερο κατανοητός και να προσεγγίσει ευρύτερο κοινό. Με βάση τη σκοπιμότητα αυτή δικαιολογείται και η χρήση λαϊκού λεξιλογίου («να πιάσουν την καλή», «το παιχνίδι χοντραίνει κ.ά.).

3. Οι συνέπειες του φαινομένου αυτού είναι, κατά το συγγραφέα, η εξάρτηση από τα τυχερά παιχνίδια (§4), η δημιουργία κυκλωμάτων παρανομίας (§4), τα οικονομικά προβλήματα που συσσωρεύονται (§4), τα υποβαθμισμένα πρότυπα που παράγονται (ειδικότερα για τη νέα γενιά) με το ανάλογο κοινωνικό κόστος (§6).

4. Αμβλύνω: περιορίζω, μειώνω. Ύφεση: μείωση, πτώση, περιορισμός. Υλιστικός: αυτός που αναφέρεται στην ύλη, ματεριαλιστικός. Πορισμός: απόκτηση, εξασφάλιση των αναγκαίων.

5. ΠΡ0Λ0Γ0Σ

-Η τάση ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια παρουσιάζει αυξητικούς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια και είναι χαρακτηριστικό ότι εμφανίζονται διαρκώς νέες μορφές των παιχνιδιών αυτών ή παρουσιάζονται παραλλαγές των προηγουμένων.

ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ

α. Να αιτιολογήσετε το φαινόμενο

- Η ελπίδα προσέλκυσης της τύχης και η επίλυση των οικονομικών, και όχι μόνο, προβλημάτων του μέσω ενός από μηχανής θεού γοήτευε ανέκαθεν τον άνθρωπο. Η τάση αυτή μπορεί να θεωρηθεί συνδεμένη με την ανθρώπινη φύση. Βαθύτεροι ψυχολογικοί λόγα συντηρούν τέτοιου είδους προσδοκίες από γενιά σε γενιά.

- Τα ισχυρά πρότυπα καταναλωτισμού και εύκολου πλουτισμού που επικρατούν στις κοινωνίες μας ωθούν, σε συνδυασμό με την ανταγωνιστική κοινωνία, στην υιοθέτηση αυτών των πρακτικών που, άλλωστε, επιβραβεύονται και από τα μέσα ενημέρωσης (διαφημίσεις, προβολή των τυχερών).

- Με δεδομένη την οικονομική κρίση της εποχής η διέξοδος των τυχερών παιχνιδιών προβάλλει κατάλληλη για την επίλυση άμεσων προβλημάτων βαυκαλίζοντας τους παίκτες με την ψευδαίσθηση του γρήγορου και άκοπου κέρδους.

β. Να διερευνήσετε τις συνέπειες του στην ελληνική κοινωνία γενικότερα.

- Η ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε εξάρτηση με ανάλογα προβλήματα στην προσωπική και κοινωνική ζωή του εξαρτημένου ατόμου (διαλυμένες οικογένειες, χαμένες περιουσίες).

-Ο εύκολος πλουτισμός διαμορφώνει αντίστοιχα πρότυπα που επηρεάζουν περισσότερο τη νέα γενιά και απαξιώνουν στα μάτια της το δρόμο της συνεπούς και συστηματικής προσπάθειας για επιτυχία και ευδοκίμηση στη ζωή. Παράλληλα δημιουργεί πολύπλοκα κυκλώματα παραοικονομίας, παρανομίας, τοκογλυφίας και κάθε είδους έκνομης δράσης γύρω από τα καζίνο και τις λέσχες. Τα κυκλώματα αυτά δε διστάζουν να παραβιάσουν κάθε έννοια ηθικής αρχής εκμηδενίζοντας την αξιοπρέπεια των θυμάτων τους.

-Η κατάπτωση των ηθών και η έξαψη των παθών συγκρούεται μακροπρόθεσμα με τους θεμελιακούς θεσμούς της κοινωνικής οργάνωσης απειλώντας βασικές αρχές κοινωνικής δικαιοσύνης και πρόνοιας. Η εκμετάλλευση των αφελών, που συνήθως εγκαταλείπονται στη μοίρα τους από το κράτος, σε συνδυασμό με την ασύδοτη κερδοσκοπία που αναπτύσσεται, γεννά ένα κλίμα κοινωνικής παθογένειας.

Στον πυρετό του τζακ ποτ

Τεύκρος Μιχαηλίδης, εφ. Τα Νέα, 22/1/2004

Ο μεγάλος θόρυβος γύρω από το τέταρτο συνεχόμενο τζακ ποτ στο Tζόκερ, τις ουρές που προκάλεσε στα γραφεία στοιχημάτων και τα 9.000.000 ευρώ που μοίρασε μας αναγκάζει να επανέλθουμε σε θέματα πιθανοτήτων και συνδυασμών. Άγνωστος - αλλά πολύ μεγάλος - αριθμός συμπολιτών μας έσπευσε να συμπληρώσει 82.489.000 στήλες καταβάλλοντας (προς 30 λεπτά τη στήλη) το «συμβολικό» ποσόν των 24.746.700 ευρώ

Και ξαφνικά, το Σαββατοκύριακο της 10ης Ιανουαρίου, ο προεκλογικός πυρετός έπεσε. Για λίγες ημέρες, τα κασκόλ του Γιωργάκη και το γυμναστήριο του Κωστάκη πέρασαν σε δεύτερη μοίρα. Ακόμα και ο κ. Κόλιν Πάουελ, υπουργός Εξωτερικών της Μεγάλης Αδελφής, όταν εξεδήλωσε την επιθυμία να εκφράσει την προτίμησή του στον ελληνικό λαό ως προς τον μελλοντικό πρωθυπουργό της Ελλάδος, έλαβε την απάντηση «Κόλιν, μωρό μου, όχι σήμερα... Έχουμε πονοκέφαλο με το τζακ ποτ στο Τζόκερ». Οι δημοσιογράφοι εγκατέλειψαν τα μελομακάρονα και το Καστρί και κατευθύνθηκαν προς τις ουρές που άρχισαν να σχηματίζονται έξω από τα προπατζήδικα. Το τηλεφωνικό κέντρο του ΟΠΑΠ μπλόκαρε. Αναζητήθηκε επειγόντως έμπειρος τηλεφωνητής με προϋπηρεσία στο IKA («θα προτιμηθούν όσοι έχουν χρηματίσει και αρχηγοί κόμματος...», έλεγε η ανακοίνωση) για να ξεμπλοκάρει την κατάσταση. Δόθηκε εικοσιτετράωρη παράταση για την κατάθεση των δελτίων (ανάλογο μέτρο πληροφορούμεθα ελήφθη και στη Βουλή για την ψήφιση των ρουσφετιών, με αντάλλαγμα τη συλλογή ψηφο-δελτίων).

Κι όλα αυτά, επειδή άγνωστος - αλλά πολύ μεγάλος - αριθμός συμπολιτών μας έσπευσε να συμπληρώσει 82.489.000 στήλες καταβάλλοντας (προς 30 λεπτά τη στήλη) το «συμβολικό» ποσόν των 24.746.700 ευρώ (κάπου οκτώμισι δισεκατομμύρια δραχμούλες για να μην ξεχνιόμαστε) με την ελπίδα: α) ότι μία από τις στήλες που συμπλήρωσαν θα είναι πανομοιότυπη με τους αριθμούς που θα εξέλθουν από την κληρωτίδα, β) ότι το ίδιο δεν θα συμβεί σε πολλούς ακόμα παίκτες. Στόχος: να κερδίσουν ένα μεγάλο μέρος του ποσού των 9.000.000 ευρώ που ήταν το έπαθλο για τους πρώτους νικητές. Δεδομένου ότι είμαστε κάπου 10.000.000 - χωρίς να υπολογίσουμε όσους εμφανίστηκαν στην τηλεόραση για να δηλώσουν ότι είναι κάτοικοι εξωτερικού και ήλθαν στην Ελλάδα μόνο και μόνο για να παίξουν Τζόκερ - ο κάθε κάτοικος της ελληνικής επικράτειας συμπλήρωσε κατά μέσον όρο 8 στήλες, πληρώνοντας 2,40 ευρώ. Τελικά, το βράδυ της Δευτέρας 12/1 έξι συμπολίτες μας κέρδισαν από ενάμισι εκατομμύριο ευρώ (θα τους αρπάξει ένα μέρος η Εφορία, αλλά όλο και κάτι θα τους μείνει) και οι υπόλοιποι, όσοι για λίγες ημέρες είχαν ζήσει με το όνειρο, επέστρεψαν, θέλοντας και μη, στη μιζέρια τους, στις ουρές, στον προϊστάμενο, στο χάος της κυκλοφορίας. Μέχρι το... επόμενο τζακ ποτ.

Αν λάβουμε υπόψη μας ότι η πιθανότητα να κερδίσει μία στήλη ήταν 1 προς 24.435.180, η απογοήτευση των «χαμένων» δεν θα 'πρεπε να είναι και πολύ μεγάλη. Όπως έχουμε και παλιότερα πει, ενώ είναι αδύνατο να προβλέψουμε την έκβαση ενός τυχερού παιχνιδιού (στα πιο... κουλτουριάρικα το ονομάζουμε πείραμα τύχης), μπορούμε με βάση απλούς κανόνες να υπολογίσουμε το πλήθος των δυνατών αποτελεσμάτων και συνεπώς την πιθανότητα επιτυχίας.

Κλειδί για την απαρίθμηση των διαφορετικών αποτελεσμάτων είναι η πολλαπλασιαστική αρχή: χωρίζουμε τη διαδικασία παραγωγής του αποτελέσματος σε βήματα, μετράμε τις διαφορετικές δυνατότητες σε κάθε βήμα χωριστά και πολλαπλασιάζουμε τα αποτελέσματα (βλ. και άρθρο μας της 2/10/2003). Ένα απλό παράδειγμα θα μας διαφωτίσει αρκετά: σ' έναν αγώνα δρόμου τρέχουν έξι περίπου ισοδύναμοι αθλητές. H ισοπαλία αποκλείεται. Υπάρχουν 6 τρόποι να αναδειχθεί ο πρώτος. Μόλις αναδειχθεί ο πρώτος υπάρχουν 5 τρόποι κάποιος από τους υπολοίπους να αναδειχθεί δεύτερος. Στη συνέχεια υπάρχουν 4 τρόποι να αναδειχθεί ο τρίτος, 3 ο τέταρτος, 2 ο πέμπτος και 1 ο έκτος. ʼρα υπάρχουν 6x5x4x3x2x1=720 διαφορετικές κατατάξεις των αθλητών. Αν κάποιος επιχειρήσει να προβλέψει αυτή την πλήρη κατάταξη έχει λοιπόν πιθανότητα 1/720 να την προβλέψει σωστά. (Για τους μερακλήδες, το γινόμενο 1x2x3x4x5x6 συμβολίζεται ως 6! Και διαβάζεται 6 παραγοντικό).

Ας υποθέσουμε τώρα ότι ρίχνουμε δυο ζάρια διαφορετικού χρώματος. Το πρώτο ζάρι (π.χ. το πράσινο) μπορεί να φέρει 6 διαφορετικά αποτελέσματα, το ίδιο και το δεύτερο (το κόκκινο). ʼρα υπάρχουν συνολικά 6x6=36 διαφορετικά αποτελέσματα. Έτσι η πιθανότητα να φέρουμε άθροισμα 2 (2, 1) ή (1, 2) είναι 2/36.

Μπορούμε τώρα να μετρήσουμε πόσες στήλες ΠΡΟ-ΠΟ πρέπει να συμπληρώσουμε για να είμαστε βέβαιοι ότι θα κερδίσουμε. Υπάρχουν δεκατρείς αγώνες στον καθένα από τους οποίους και ανεξάρτητα από τους άλλους πρέπει να συμπληρώσουμε 1, 2 ή X. ʼρα έχουμε 13 θέσεις στη σειρά, με 3 ενδεχόμενα για την κάθε θέση. Αυτό μας κάνει 3x3x... x3=313=1.594.323 στήλες. Αν μάλιστα θέλουμε να κερδίσουμε και το «Σούπερ 13» υπάρχει και μια 14η θέση, οπότε οι στήλες γίνονται συνολικά 314=4.782.969.

Τα μυστικά του Τζόκερ

Ας έρθουμε τώρα στο Τζόκερ. Το παιχνίδι είναι λίγο πιο περίπλοκο. Ο παίκτης έχει να επιλέξει πέντε αριθμούς από τους 45 διαθέσιμους και στη συνέχεια άλλον ένα αριθμό - τον τζόκερ - από 20 διαθέσιμους. Οι συνδυασμοί των 45 αριθμών ανά 5 είναι 1.221.754 που πρέπει να πολλαπλασιαστούν με τους 20 τρόπους που έχουμε να επιλέξουμε έναν αριθμό από τους 20, δίνοντας ένα συνολικό πλήθος δυνατών αποτελεσμάτων ίσο με 24.435.180, όπως είπαμε και στην αρχή.

Ένα από αυτά τα αποτελέσματα, το 3-28-31-35-45 με τζόκερ το 8 βγήκε από την κληρωτίδα. Όπως προαναφέραμε, το είχαν παίξει έξι παίκτες. H πιθανότητα να μην το είχε παίξει κανένας παίκτης, δηλαδή να μην υπήρχε στις 82.489.000 στήλες που κατατέθηκαν ήταν περίπου 3%. Σ' αυτή την περίπτωση θα είχαμε ξανά τζακ ποτ (θα ήταν το πέμπτο κατά σειρά). Κερδισμένοι θα έβγαιναν ο ΟΠΑΠ που διοργανώνει το παιχνίδι και θα έκανε ακόμα μεγαλύτερες εισπράξεις καθώς και ο υπογράφων ο οποίος θα έβλεπε το ενδιαφέρον για το κείμενό του να αυξάνεται. Αντίθετα, ο Γιωργάκης και ο Κωστάκης θα τα έβαφαν μαύρα. Γιατί αν άρχιζαν πάλι οι ουρές στα προπατζήδικα, όχι μόνο το κασκόλ αλλά ούτε και τα εσώρουχά τους δεν θα αποτελούσαν είδηση.

Οι συνδυασμοί του ΛΟΤΤΟ

Για το ΛΟΤΤΟ τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά από το ΠΡΟ ΠΟ. H κληρωτίδα βγάζει στη σειρά 6 αριθμούς από τους 49 διαθέσιμους 1-49. Έτσι υπάρχουν 49 δυνατότητες για τον πρώτο αριθμό, 48 για τον δεύτερο, 47 για τον τρίτο κ.ο.κ. μέχρι τις 44 για τον έκτο αριθμό. Έτσι τα δυνατά αποτελέσματα είναι 4948...44=10.068.347.520. Προσοχή όμως! Το πλήθος αυτών των αποτελεσμάτων είναι υπερβολικό γιατί έχει υπολογιστεί η σειρά των αριθμών, που στο συγκεκριμένο παιχνίδι δεν έχει σημασία. Ας πούμε το αποτέλεσμα 7 - 12 - 13 - 19 - 32 - 44 έχει μετρηθεί σαν διαφορετικό από το 12 - 19 - 44 - 7 - 13 - 32. Ωστόσο στους κανονισμούς του ΛΟΤΤΟ αυτά τα δύο αποτελέσματα θεωρούνται ίδια. Για να βρούμε λοιπόν τον σωστό αριθμό, θα πρέπει να διαιρέσουμε αυτόν που βρήκαμε με το πλήθος των διαφορετικών τρόπων με τους οποίους μπορούμε να βάλουμε έξι αριθμούς στη σειρά. Αυτός, πάλι εφαρμόζοντας την πολλαπλασιαστική αρχή, μπορούμε να βρούμε ότι ισούται με 654321= 720. Έτσι το πλήθος των στηλών ΛΟΤΤΟ που πρέπει να συμπληρώσουμε για να είμαστε σίγουροι ότι θα κερδίσουμε ισούται μόλις με 13.983.816.

Όταν από έναν συγκεκριμένο αριθμό (ας πούμε ν) αντικειμένων έχουμε να επιλέξουμε μερικά (ας πούμε κ) από αυτά χωρίς να μας ενδιαφέρει η σειρά, λέμε ότι μετράμε τους «συνδυασμούς των ν αντικειμένων ανά κ». Έτσι στο παράδειγμα του ΛΟΤΤΟ μετρήσαμε τους συνδυασμούς των 49 αντικειμένων ανά 6 (και βρήκαμε 13.983.816).

Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο

19 Μὴ θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς, ὅπου σὴς καὶ βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται διορύσσουσιν καὶ κλέπτουσιν· 20 θησαυρίζετε δὲ ὑμῖν θησαυροὺς ἐν οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σὴς οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐδὲ κλέπτουσιν· 21 ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρός ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ καρδία ὑμῶν. (6, 19 21)

25 Διὰ τοῦτο λέγω ὑμῖν, μὴ μεριμνᾶτε τῇ ψυχῇ ὑμῶν τί φάγητε καὶ τί πίητε, μηδὲ τῷ σώματι ὑμῶν τί ἐνδύσησθε· οὐχὶ ἡ ψυχὴ πλεῖόν ἐστιν τῆς τροφῆς καὶ τὸ σῶμα τοῦ ἐνδύματος; 26 ἐμβλέψατε εἰς τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ, ὅτι οὐ σπείρουσιν οὐδὲ θερίζουσιν οὐδὲ συνάγουσιν εἰς ἀποθήκας, καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος τρέφει αὐτά· οὐχ ὑμεῖς μᾶλλον διαφέρετε αὐτῶν; (6, 25 34)

23 Ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπε τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ· Ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι δυσκόλως πλούσιος εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. 24 πάλιν δὲ λέγω ὑμῖν, εὐκοπώτερόν ἐστι κάμηλον διὰ τρυπήματος ῥαφίδος διελθεῖν ἢ πλούσιον εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελθεῖν. (19, 23 24)

Σχόλιο

Ιωάννης Χρυσόστομος, Ομιλία ξγ’, μτφ. Ελευθέριος Μερετάκης, ΕΠΕ 42, εκδ. Γρηγόριος ο Παλαμάς, Θεσσαλονίκη 1979

Τι λέγει λοιπόν ο Χριστός; «Πόσον δύσκολα θα εισέλθουν οι πλούσιοι εις την βασιλείαν των ουρανών», κατηγορών όχι τα χρήματα αλλά αυτούς που είναι δούλοι εις αυτά.

Μήνυμα του ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ, αρχιεπισκόπου Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας

Εφ. Ελευθεροτυπία, 29/12/2002

Ο νεογέννητος Χριστός είναι ένα παιδί άστεγο σε έναν αφιλόξενο τόπο παγερής αδιαφορίας, με μοναδική ανθρώπινη θαλπωρή την τρυφερότητα της αγίας Μητέρας Του και το στοργικό ενδιαφέρον του Ιωσήφ. Στο πανδοχείο, όπου κατέφυγε η ταλαιπωρημένη από το μακρύ ταξίδι Παναγία, μαζί με τον προστάτη της, τον δίκαιο Ιωσήφ, δεν υπήρχε χώρος να φιλοξενηθούν. Και όταν γέννησε τον Ιησού «εσπαργάνωσεν αυτόν και ανέκλινεν αυτόν εν τη φάτνη, διότι ουκ ην αυτοίς τόπος εν τω καταλύματι» (Λουκ. 2:7).

Σ' αυτό το πλαίσιο εκούσιας φτώχειας κινήθηκε και η συνέχεια του επιγείου βίου Του. Νήπιο ακόμη ξενιτεύθηκε στην Αίγυπτο. Τα παιδικά και νεανικά του χρόνια τα πέρασε εργαζόμενος χειρωνακτικά στη Ναζαρέτ. Στη δημόσια ζωή Του βρισκόταν σε συνεχή πορεία, ουκ είχε «πού την κεφαλήν κλίνη» (Λουκ. 9:58). Και το αποκορύφωμα υπήρξε η απογύμνωση στον Σταυρό.

Αλλά ο Χριστός δεν προσέδωσε στην αποδοχή της φτώχειας αυτόνομο, σωτηριολογικό περιεχόμενο, όπως θέλουν μερικές ινδικές θρησκευτικές διδασκαλίες. Τη συνέδεσε με την εσωτερική ελευθερία και την ταπεινοφροσύνη... Κήρυξε την εσωτερική αποδέσμευση από τα εγκόσμια πλούτη, είτε οι άνθρωποι τα κατέχουν είτε στερούμενοι τα ποθούν. Συγχρόνως στηλίτευσε την πλεονεξία και ασπλαχνία των πλουσίων, την αδικία και εκμετάλλευση των ισχυρών.

Διετράνωσε ότι ο πραγματικός πλούτος είναι ο πνευματικός, η ελευθερία από την πλάνη και τη σύγχυση, η αποδέσμευση από τα πάθη, τον εγωισμό και την πολύμορφη αμαρτία, η νοηματοδότηση της ζωής και του θανάτου. Τόνισε ότι τον πλούτο του πνεύματος αποτελούν η πίστη, η καταλλαγή με τον Θεό, η χάρη του Αγίου Πνεύματος που ενοικεί στον χριστομίμητο άνθρωπο. Αποκάλυψε ότι ο αληθινός πλούτος του ανθρώπου συνίσταται στην αγάπη, η οποία τον κάνει κοινωνό της ζωής του Θεού.

Στον ξέφρενο ρυθμό της καταναλωτικής μας κοινωνίας, ακόμη και η εορτή των Χριστουγέννων έχει γίνει για πολλούς μια γιορτή του καταναλωτή όπου δεσπόζει η συσσώρευση και απόλαυση υλικών αγαθών. Έτσι, δεν είναι δύσκολο να διαπιστώσει κανείς και σε χριστιανικά ακόμη περιβάλλοντα ένα είδος παράνοιας.

Πολλοί χριστιανοί θαυμάζουν το λόγο και το έργο του Χριστού, αλλά στην πράξη υιοθετούν τη νοοτροπία ότι μόνο ο πλούτος έχει αξία. Γι' αυτό και διαπιστώνουμε σε πολλές εκ παραδόσεως χριστιανικές χώρες έναν χριστιανισμό με ραγισμένη την ίδια την πίστη, ραγισμένη την αγάπη, τελικά με τραυματισμένη την αυτοσυνειδησία του.

Ο πνευματικός πυρήνας της σημερινής γιορτής καλεί σε μια νηφάλια επανεξέταση της συμπεριφοράς μας και σε αυτοκριτική του ρυθμού της ζωής μας. Σε μια στροφή προς τη λιτή ζωή, που ζητεί την ελευθερία της από το παθιασμένο κυνήγι υλικού πλούτου, πλασματικών αναγκών και περιττών ανέσεων. Φωτίζει με έναν ιδιαίτερο τρόπο την αξία του κάθε ανθρώπου που για ποικίλους λόγους ζει στην ανέχεια.

Σε όσους βρισκόμαστε σε δύσκολες συνθήκες και στερήσεις, χαρίζει ειρήνη, αξιοπρέπεια και εμπιστοσύνη στον Χριστό, τον φίλο και αδελφό των φτωχών, για να σταθούμε όρθιοι στη δοκιμασία. Εξάλλου παρακινεί όλους μας -είτε έχουμε πολλά είτε λίγα- να δείξουμε έμπρακτο ενδιαφέρον προς κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε ανάγκη, αρχίζοντας από τον άμεσο κύκλο της γειτονιάς μας, της χώρας μας, και επεκτείνοντας την εμβέλεια του νου και της καρδιάς μας για την ανακούφιση της φτώχειας όπου γης.

Καθώς διαμορφώνεται στον αιώνα μας μια παγκόσμια αλληλοεξαρτώμενη κοινωνία, το βασικότερο πρόβλημα είναι η συνειδητοποίηση του χρέους προς τους φτωχούς και η έμπρακτη αλληλεγγύη, στις πόλεις μας, στα κράτη μας, αλλά ακόμη και από χώρα σε χώρα, από φυλή σε φυλή, από λαό σε λαό. Δεν μπορούμε πια να ισχυριζόμαστε ότι δεν ξέρουμε ή δεν μας αφορά το ότι εκατομμύρια παιδιά ζουν μέσα σε άθλιες συνθήκες, χωρίς τη στοιχειώδη θαλπωρή. Ότι πάνω από 800 εκατομμύρια συνανθρώπων μας υποσιτίζονται, ενώ άλλα 3 δισεκατομμύρια ζουν με λιγότερα από 2 ευρώ την ημέρα. Και μάλιστα ότι αρκετοί από αυτούς κινούνται δίπλα μας με ακόμη μικρότερο εισόδημα.

Χαρούμενα Χριστούγεννα, αδελφοί μου! Χρόνια πολλά και ιδιαίτερα ευλογημένος ο νέος χρόνος. Με γενναιοδωρία και περισσότερη προσπάθεια για την ανακούφιση της φτώχειας γύρω μας. Με στόχο μια κοινωνία αληθινής αλληλεγγύης.

Ο Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ

Γ'. Βιβλιογραφία