Α'. Σχεδιάγραμμα, Β'. Κείμενα, Γ'. Βιβλιογραφία

Θέμα: (Άνθρωποι &) Ζώα

Α'. Σχεδιάγραμμα

Πρόλογος

Κυρίως Θέμα

Επίλογος

Β'. Κείμενα

 

Διακήρυξη δικαιωμάτων των ζώων

Διεθνής Ένωση Δικαιωμάτων των Ζώων Παρίσι 1978

Άρθρο 1

Όλα τα ζώα γεννιούνται με ίσα δικαιώματα στη ζωή και στη δυνατότητα ύπαρξης.

Άρθρο 2

Ο άνθρωπος οφείλει να σέβεται τη ζωή κάθε ζώου. Ο άνθρωπος ανήκει στο ζωικό βασίλειο και δεν μπορεί να εξοντώνει ή να εκμεταλλεύεται τα άλλα είδη του ζωικού βασιλείου. Αντίθετα, οφείλει να χρησιμοποιεί τις γνώσεις για το καλό των ζώων. Κάθε ζώο δικαιούται φροντίδας, προσοχής και προστασίας από τον άνθρωπο.

Άρθρο 3

Κανένα ζώο δεν πρέπει να υποβάλλεται σε κακομεταχείριση ή απάνθρωπη συμπεριφορά. Αν η θανάτωση ενός ζώου θεωρηθεί υποχρεωτική πρέπει να γίνεις στιγμιαία, ανώδυνα και χωρίς καμιά πρόκληση αγωνίας του ζώου.

Άρθρο 4

Κάθε ζώο δικαιούται να ζήσει στο φυσικό του χώρο (γη, θάλασσα, αέρας) και να αναπαράγεται σύμφωνα με τους φυσικούς νόμους. Η στέρηση ελευθερίας του ζώου ακόμη κι αν γίνεται για μορφωτικούς σκοπούς είναι αντίθετη προς τη διακήρυξη δικαιωμάτων αυτού.

Άρθρο 5

Κάθε ζώο που από παράδοση θεωρείται κατοικίδιο δικαιούται να ζήσει με το ρυθμό και τις συνθήκες ζωής και ελευθερίας που αντιστοιχούν στο είδος του. Η διαφοροποίηση αυτών των συνθηκών από τον άνθρωπο έχει σκοπούς κερδοσκοπικούς και είναι αντίθετη προς τη διακήρυξη.

Άρθρο 6

Κάθε ζώο που αποτελεί σύντροφο του ανθρώπου έχει δικαίωμα διάρκειας ζωής ανάλογης με τη φυσική του μακροβιότητα. Η εγκατάλειψη ενός ζώου θεωρείται πράξη απάνθρωπη και εξευτελιστική.

Άρθρο 7

Αναφορικά με τα ζώα που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στον άνθρωπο, η διάρκεια και η ένταση δουλειάς πρέπει να είναι σε λογικά πλαίσια, η διατροφή τους ικανοποιητική και η ανάπαυσή τους υποχρεωτική.

Άρθρο 8

Οποιοσδήποτε πειραματισμός πάνω στα ζώα, ιατρικός, επιστημονικός, κ.λπ. αντιτίθεται προς τα δικαιώματα των ζώων, εφόσον προκαλεί πόνο σωματικό ή ψυχικό. Πρέπει να επιδιώκεται η αντικατάσταση του πειραματισμού πάνω στα ζώα, από άλλες υπάρχουσες τεχνικές.

Άρθρο 9

Τα ζώα που εκτρέφονται για τη διατροφή του ανθρώπου πρέπει να στεγάζονται, να τρέφονται, να μετακινούνται και να θανατώνονται χωρίς πρόκληση πόνου και αγωνίας.

Άρθρο 10

Απαγορεύεται η εκμετάλλευση των ζώων για τη διασκέδαση των ανθρώπων. Η έκθεση ζώου και τα θεάματα που χρησιμοποιούν ζώα αποτελούν καταστρατήγηση της αξιοπρέπειας και του σεβασμού προς τη ζωή του ζώου.

Άρθρο 11

Κάθε πράξη που χωρίς λόγο προκαλεί θάνατο ζώου είναι βιοκτονία, είναι έγκλημα απέναντι στη ζωή.

Άρθρο 12

Κάθε πράξη που προκαλεί θάνατο μεγάλου αριθμού άγριων ζώων αποτελεί γενοκτονία, έγκλημα απέναντι στο είδος. Η μόλυνση και οποιαδήποτε καταστροφή του φυσικού μας περιβάλλοντος οδηγούν στη γενοκτονία.

Άρθρο 13

Σεβασμός επιβάλλεται ακόμη και στο νεκρό ζώο. Κάθε σκηνή βίας στην τηλεόραση και το σινεμά, με θύματα ζώα πρέπει να απαγορευτεί και μόνο οι σκηνές που έχουν σκοπό να ενημερώσουν για τα δικαιώματα των ζώων οφείλουν να προβάλλονται

Άρθρο 14

Οι οργανισμοί προστασίας και προάσπισης των ζώων πρέπει να αντιπροσωπεύονται από κάθε κυβέρνηση. Τα δικαιώματα του ζώου πρέπει να κατοχυρωθούν απ' τους νόμους, όπως ακριβώς και τα δικαιώματα του ανθρώπου.

Στοπ στο δουλεμπόριο ζώων

Αργυρώ Μώρου, εφ. Ελευθεροτυπία, 26/11/2010

Σας ζητάει το παιδί σας επίμονα να του πάρετε ένα ζωάκι; Και εσείς του απαντάτε «τώρα στις γιορτές», κάθε φορά που περνάτε έξω από τη βιτρίνα κάποιου pet shop; Τέρμα τα ψέματα. Οι γιορτές πλησιάζουν. Αλλά τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται!

Πίσω από τη βιτρίνα κρύβεται η σκληρή πραγματικότητα

Πίσω από τη βιτρίνα κρύβεται η σκληρή πραγματικότητα. Η πραγματικότητα σε ό,τι αφορά αυτά τα πλάσματα, που βρίσκονται πίσω από τις βιτρίνες των καταστημάτων, είναι σκληρή και αυτό που φαινομενικά θα φέρει χαρά στο παιδάκι σας, μπορεί να βυθίσει και εκείνο και την οικογένειά σας στη θλίψη.

Κάθε χρόνο εκατοντάδες άνθρωποι καταγγέλλουν στα φιλοζωικά σωματεία τη θλιβερή εμπειρία τους. Αγόρασαν ένα σκυλάκι, πέθανε σε μία εβδομάδα, πήγαν πίσω στο κατάστημα, τους είπαν αγοράστε άλλο και τα λοιπά και τα λοιπά. Και να είχε συμβεί μόνο αυτό; Δυστυχώς υπάρχουν και περιπτώσεις στις οποίες και «το δεύτερο σκυλάκι ξεψύχησε και το παιδί της οικογένειας έπαθε αποκόλληση από τη στεναχώρια του», αλλά και πάλι η αντιμετώπιση ήταν ίδια.

Γονείς θύματα

Στις 4 Οκτωβρίου, όταν έγινε η πανελλήνια διαμαρτυρία των φιλοζωικών σωματείων έξω από τη Βουλή, οι φιλόζωοι κατέθεσαν ένα ψήφισμα. Μεταξύ άλλων, ζητούσαν να απαγορευτεί διά νόμου η πώληση ζώων από pet shop. Οι πλέον κακόπιστοι θα μπορούσαν να πουν πως οι εκπρόσωποι των σωματείων έχουν συμφέροντα. Αλλά οι αποδείξεις τούς δικαιώνουν. Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.stoppuppymills.com και δείτε τα βίντεο. Μην περιμένετε να πάθετε για να μάθετε.

Αυτά τα «προνομιούχα» -θεωρητικά- κατοικιδία, ράτσας, που βλέπετε στις βιτρίνες, δεν είναι τυχερά. Οι γονείς τους είναι θύματα ενός απίστευτου δουλεμπόριου σκύλων και γατών, των λεγόμενων «Puppy-Kitten Mills».

Δέσμια της απληστίας, εκατοντάδες χιλιάδες σκυλιά και γατιά, φυλακισμένα σε πολύ μικρά κλουβιά, παγωμένα τον χειμώνα και ζεστά το καλοκαίρι, αναγκασμένα να γεννούν ξανά και ξανά μέχρι να πεθάνουν.

Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους. Εκατοντάδες χιλιάδες κουτάβια και γατιά ράτσας μεγαλώνουν κάθε χρόνο στις επιχειρήσεις αυτές. Μόνο στο Μιζούρι των ΗΠΑ υπολογίζεται ότι η βιομηχανία αυτή επιφέρει κέρδη ύψους 40 εκατομμυρίων δολαρίων τον χρόνο.

Τα «Puppy Mills» είναι γνωστά για τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης. Οι σκύλοι κρατούνται σε ασφυκτικά μικρά, συρμάτινα, υπερυψωμένα κλουβιά για όλη τους τη ζωή. Ακόμη και σ' αυτή την περίπτωση, το μέγεθος του κλουβιού -όπως και τα υπόλοιπα μέσα διαβίωσης- επιλέγεται με γνώμονα το κέρδος.

Τα κλουβιά αυτά τον χειμώνα μετατρέπονται σε ψυγεία και σε φούρνους το καλοκαίρι. Πολλά από τα σκυλιά τραυματίζονται στα σύρματα στην καλύτερη περίπτωση ή χάνουν τα άκρα τους στη χειρότερη, στην προσπάθειά τους να απελευθερωθούν. Οι καβγάδες μεταξύ των υπεράριθμων σκύλων είναι ένα συχνό φαινόμενο.

Τα ζώα αυτά δεν πηγαίνουν ποτέ βόλτες και καθόλη τη διάρκεια της ζωής τους τα περισσότερα δεν έχουν πατήσει ποτέ στέρεο έδαφος, χώμα ή γρασίδι.

Στην καλύτερη περίπτωση, το φαγητό τους αποτελείται από ληγμένες παρτίδες τροφών, στη χειρότερη, ό,τι πετιέται στα πατώματα εργοστασίων παραγωγής ζωοτροφών. Τα δόντια τους σαπίζουν σε μικρή ηλικία. Και αυτή είναι μία μόνο από τις επιπτώσεις της κακής διατροφής στην υγεία τους.

Τα έξοδα για τη διατροφή και τη διαμονή τους είναι ελάχιστα. Ανάλογα με εκείνα της κτηνιατρικής τους περίθαλψης και δυσανάλογα με τα αυξανόμενα κέρδη των κουταβοπαραγωγών. Αυτοί βάζουν το χέρι στην τσέπη μόνο για την αφαίρεση των φωνητικών χορδών των σκύλων, για να μη «διαμαρτύρονται» γαβγίζοντας και για πολλούς άλλους λόγους.

Τα θηλυκά σκυλιά ζευγαρώνουν από τον πρώτο τους οίστρο. Οταν σταματούν να «παράγουν», θανατώνονται. Μέσος όρος ζωής; Η ηλικία των 5 ετών.

Πλαστά χαρτιά

Τα κουτάβια ή τα γατάκια που βλέπετε στις βιτρίνες απομακρύνονται από τη μητέρα τους σε ηλικία 5-8 εβδομάδων, πριν καν κοινωνικοποιηθούν. Στοιβάζονται σε φορτηγά και στη συνέχεια διανέμονται στα pet shops. Οσα τουλάχιστον καταφέρουν να επιβιώσουν στη διαδρομή.

Οταν πωλούνται, συνοδεύονται από πλαστά χαρτιά «γνησιότητας», ενώ ένα μεγάλο ποσοστό από αυτά δεν επιβιώνει στις πρώτες μέρες μεταφοράς τους στο νέο τους σπίτι. Με προβλήματα ψυχολογικά και σοβαρότατα προβλήματα υγείας -η περίθαλψη των οποίων απαιτεί χιλιάδες ευρώ- οι άνθρωποι που τα αγόρασαν πληροφορούνται με τον χειρότερο τρόπο όσα κρύβονται πίσω από τα puppi-kitten mills.

Η συντριπτική πλειονότητα των pet shops στην Ελλάδα προμηθεύεται τα κουτάβια όχι από εγχώριους νόμιμους και υπεύθυνους εκτροφείς, όπως οι ιδιοκτήτες τους λένε, αλλά από κουταβοπαραγωγούς της Ουγγαρίας, της Ρουμανίας και της Ουκρανίας.

«Πείτε όχι στους ζωοέμπορους! Μη βοηθάτε το απαράδεκτο αυτό εμπόριο να συνεχίζεται. Σταματήστε να αγοράζετε ζώα από pet shop. Υιοθετήστε ένα αδέσποτο. Στους δρόμους κυκλοφορούν και ράτσες», μας προτρέπουν μέλη φιλοζωικών σωματείων παγκοσμίως.

Εγκατάλειψη, η εθνική πολιτική για τα ζώα

Λίνα Γιάνναρου, εφ. Καθημερινή, 18/9/2010

Ο νόμος για τα αδέσποτα στην Ελλάδα δεν εφαρμόζεται και η κρίση «πνίγει» σήμερα τις όποιες προσπάθειες δήμων

Πρέπει να είναι τόσο αποκαρδιωτικό... Να βρίσκεσαι στην τελική ευθεία μιας διαπραγμάτευσης -και μάλιστα μιας διαπραγμάτευσης με τόσο γλυκό και εύθραυστο διακύβευμα, όπως τα ζωάκια στους δρόμους και τα σπίτια μας- και ένας ανασχηματισμός να σε φέρνει πάλι στο μηδέν. Ιστορία μου αμαρτία μου θα πουν οι οργανώσεις προστασίας των ζώων συντροφιάς...

Πάντα έπεφταν σε «τοίχο». Το «θέμα» αποτελεί αρμοδιότητα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και συγκεκριμένα της Διεύθυνσης Κτηνιατρικής. Η συγκεκριμένη διεύθυνση ασχολείται μεταξύ άλλων με τα κτηνιατρικά φάρμακα και τις συνθήκες που επικρατούν στα σφαγεία - τα αδέσποτα δεν είναι στα «sos». Καμιά φορά, οι οργανώσεις και η πολιτεία έφταναν κοντά στη συνεννόηση -μεγάλο βήμα ο νόμος του 2003 για τα ζώα συντροφιάς, για παράδειγμα-, έπειτα όμως από κάθε τέτοια «αναγέννηση» θα ακολουθούσαν τα πέτρινα χρόνια της απραξίας. Ποτέ δεν εφαρμόστηκε ο περί ου νόμος και τις όποιες προσπάθειες πυροδότησε σε επίπεδο δήμων (εκχωρούσε την αρμοδιότητα της στείρωσης των αδεσπότων στην τοπική αυτοδιοίκηση) «έπνιξε» σήμερα η κρίση. Επί της ουσίας, για πολλά χρόνια, η πολιτική για τα αδέσποτα ζώα αποτελεί αποκλειστική «αρμοδιότητα» των οργανώσεων και των ευαισθητοποιημένων πολιτών, που με λάθη, με παραλείψεις, με αντιδικίες -ίδιον του λαού, άλλωστε-, αλλά πάντα με αγάπη και διάθεση προσφοράς, έχουν πάρει τον ρόλο του κράτους. Που μάλλον ανασαίνει ανακουφισμένο.

Το προηγούμενο διάστημα, τόσο η κ. Κατερίνα Μπατζελή από πλευράς υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης όσο και ο κ. Μ. Χρυσοχοΐδης από πλευράς υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, είχαν εκδηλώσει, αν όχι ιδιαίτερο, σίγουρα μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το ζήτημα απ' ό, τι οι προκάτοχοί τους. Η υπουργός είχε συναντηθεί με μέλη της Πανελλήνιας Φιλοζωικής Ομοσπονδίας και είχε δείξει διάθεση συνεργασίας για την ίδρυση μιας Υπηρεσίας Προστασίας των Ζώων, ενώ ο κ. Χρυσοχοΐδης τον περασμένο Αύγουστο είχε αποστείλει έγγραφο σε όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες με το οποίο έδινε εντολή για ενδελεχή εξέταση κάθε πληροφορίας για βασανισμό ή θανάτωση ζώου και για την πιστή εφαρμογή της νομοθεσίας. Η εφαρμογή του νόμου, και στο θέμα των ζώων, είναι η μεγαλύτερη «πληγή». Κι αυτό γιατί επαφίεται στις προσωπικές πεποιθήσεις και διαθέσεις των αρμοδίων λειτουργών. (Χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία πολίτη στην «Κ» ότι αστυνομικός, φιλόζωος κατά δήλωσή του, της δήλωσε ότι «η ιστορία με τα μικροτσίπ είναι του διαβόλου»...)

«Περιμένουμε να γυρίσουν από τη Θεσσαλονίκη για να γνωρίσουμε τη νέα πολιτική ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων», έλεγε στην «Κ» την Τετάρτη η πρόεδρος της Πανελλήνιας Φιλοζωικής Ομοσπονδίας κ. Ειρήνη Μολφέση. «Ελπίζουμε τόσο ο κ. Σκανδαλίδης όσο και ο κ. Παπουτσής να δείξουν την ίδια διάθεση συνεργασίας. Γιατί η κατάσταση έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο». Κυριολεκτικά και μεταφορικά. Η οικονομική κρίση έχει «χτυπήσει»  και την περίθαλψη των ζώων, με τα προγράμματα εμβολιασμών και στειρώσεων των δήμων να κλείνουν το ένα μετά το άλλο («ο Δήμος Αθηναίων «κρατάει» ακόμα, αλλά για πόσο;», αναρωτιούνται οι φορείς) και την αστυνόμευση να έχει εξασθενήσει ακόμα περισσότερο. Ακόμα κι αν βρίσκεται στην αρμοδιότητα της Δημοτικής Αστυνομίας, ουδείς ελέγχει σήμερα εάν τα ζώα φέρουν τα ειδικά μικροτσίπ, κανένα πρόστιμο δεν επιβάλλεται. Το αποτέλεσμα είναι τα αδέσποτα στους δρόμους να πολλαπλασιάζονται. «Πρέπει άμεσα να ληφθούν μέτρα για να σταματήσει η παραγωγή των αδεσπότων», τονίζει η κ. Μολφέση. Απαιτείται, σημειώνει, άμεσος έλεγχος στους εκτροφείς (τον οποίο είχε εξαγγείλει η κ. Μπατζελή) και στα pet shop, τα περισσότερα από τα οποία δεν έχουν άδεια πώλησης ζώων. «Το ζώο στη βιτρίνα, άλλωστε, καλλιεργεί εντελώς λάθος νοοτροπία». Εάν το παιδί το βλέπει σαν «πράγμα», εύκολα θα το αφήσει στη συνέχεια στο δρόμο, θα το πετάξει σαν σκουπίδι. Χρειάζεται επίσης καμπάνια ενημέρωσης για τις στειρώσεις, καταγραφή των ζώων κ.ά.

Η ανοιχτή επιστολή του κ. Σπαρκς που δημοσιεύει σήμερα η «Κ» θα εξοργίσει πολλούς. Ο διάλογος που ανοίγουμε, όμως, είναι απαραίτητος για την αλλαγή της νοοτροπίας που βασανίζει ζώα και ανθρώπους.

Η ρίζα του κακού

Του DR Brian Sparkes*

Οταν ρώτησαν έναν διάσημο Βικτωριανό υπερασπιστή των ζώων γιατί αφιερώνει τόσο χρόνο και προσπάθεια στην καταπολέμηση της βίας απέναντι στα ζώα, τη στιγμή που τόσο πολλά παιδιά κακοποιούνται σε όλο τον κόσμο, εκείνος απάντησε: «Ξεκινώ από τη ρίζα του κακού». Μια βίαιη πράξη ενάντια σε ένα ζώο αποτελεί σίγουρη ένδειξη ότι αυτό το άτομο μπορεί να φερθεί εξίσου βάναυσα σε συνάνθρωπό του.

Στη Δυτική Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική, τέτοιες πράξεις είναι σχετικά σπάνιες, αλλά επισκέπτες στην Ελλάδα έχουν δει και καταγράψει πράξεις επίθεσης σε ζώα, καθώς και καταστάσεις ακραίας παραμέλησης και εγκατάλειψης σε εκτεταμένη κλίμακα σε ολόκληρη τη χώρα. Στην Ελλάδα βλέπεις σκυλιά με κομμένη τη γλώσσα ή τους τένοντες των ποδιών ή άλλα κρεμασμένα από δέντρα, σκυλιά που τα σέρνουν με σχοινί πίσω από αυτοκίνητα, σκυλιά πεταμένα ζωντανά σε ασβέστη. Αλλα τα πυροβολούν, τα αλυσοδένουν στον ήλιο χωρίς φαγητό και νερό, τα δένουν στις ράγες να τους κόψει το τρένο τα πόδια... και αυτά είναι μερικά μόνο παραδείγματα.

(...) Μια χώρα κρίνεται ως πολιτισμένη από τη συμπεριφορά της απέναντι στα «ανυπεράσπιστα» μέλη της, όπως είναι τα ζώα. Κι ενώ σε κάθε χώρα καταγράφονται πράξεις βίας εναντίον των ζώων, ο τεράστιος αριθμός τέτοιων συμβάντων στην Ελλάδα την κατατάσσουν στις απολίτιστες χώρες. Αυτή η γενίκευση θα σοκάρει τους Ελληνες που είναι ιδιαίτερα μορφωμένοι, προνομιούχοι ή απλά φέρονται με ανθρωπιά στα ζώα. Η γνώμη, όμως, των επισκεπτών για τη χώρα διαμορφώνεται από τα αμέτρητα κρούσματα βίας και τον τερατώδη βαθμό παραμέλησης που βλέπουν καθημερινά. Ο επισκέπτης στην Ελλάδα μένει με την εντύπωση ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων θεωρεί τους σκύλους και τις γάτες πληγή που πρέπει να εξαλειφθεί. Αυτή η διαπίστωση πραγματικά αναστατώνει όσους Δυτικοευρωπαίους και Βορειοαμερικανούς γίνονται μάρτυρες τέτοιων καταστάσεων. Θλίβει όμως και τους πολλούς πολιτισμένους Ελληνες που βλέπουν τα δεινά των αδέσποτων ζώων. Και το φρικτότερο: οι μαζικές δηλητηριάσεις, ο πλέον ανεγκέφαλος τρόπος για να συγκαλύπτεται το πρόβλημα.

(...) Οι Ελληνες πολιτικοί υιοθέτησαν τους σχετικούς με την ανθρώπινη μεταχείριση των ζώων νόμους της Ε. Ε. επειδή αναγκάστηκαν από τη συμμετοχή της χώρας τους στους θεσμούς της Ενωσης. Στην πραγματικότητα, δεν έδειξαν το παραμικρό ενδιαφέρον να επιβάλουν αυτούς τους νόμους, ώστε να επιτευχθεί η ευρύτερη αλλαγή νοοτροπίας. Παρά τα όσα προβλέπει η νομοθεσία, ουδείς τιμωρείται. (...) Αρκεί αυτό για να καταταγεί η Ελλάδα στις χώρες του Tρίτου Kόσμου. Ο καθένας όταν ξέρει ότι οι αρχές τον στηρίζουν μπορεί να υπενθυμίζει στον συμπολίτη του να εφαρμόζει τους νέους κανόνες. Είναι θέμα πειθαρχίας, αυστηρής εφαρμογής των νόμων και σοβαρής παρακολούθησης από τη Διοίκηση.

Η πολιτιστική συμπεριφορά που ο Πλάτωνας και η κλασική Ελλάδα επεδείκνυαν απέναντι στα ζώα χάθηκε έπειτα από αιώνες οθωμανικής κυριαρχίας. Κάνοντας τις απαραίτητες πολιτιστικές προσαρμογές με αυστηρή και αδιάλειπτη εφαρμογή των νόμων στα κρούσματα βαρβαρότητας προς τα ζώα, δεν θα βοηθήσουμε απλώς τα ζώα, αλλά εκείνη τη μη πεφωτισμένη πλειονότητα των σημερινών Ελλήνων να ξανακερδίσει τον σεβασμό που οι πρόγονοί τους ενέπνευσαν σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο.

*O Dr Brian Sparkes είναι Καναδός φιλόζωος.

Τα εξιλαστήρια θύματα

Του Γιώργου Φραντζεσκάκη

Δεν είναι ελληνικό παράδοξο. Είναι κοινή ανθρώπινη ιδιότητα: Το να ασκείς σκληρή κριτική σε φαινόμενα και πρόσωπα του στενού σου περιβάλλοντος, αλλά να αγανακτείς όταν κάποιος παρείσακτος κάνει το ίδιο, είναι μια αποδεκτή κοινωνική συμπεριφορά που συμπυκνώνεται στην αποφθεγματική ρήση «ο δικός μπορεί να πει, μα ν’ ακούσει δεν μπορεί».

Ακόμα κι έτσι, θα ήταν πολύ δύσκολο να απορρίψουμε τους ισχυρισμούς του κ. Σπαρκς ως ένα ανθελληνικό παραλήρημα. Η σκληρότητα που επιδεικνύουν οι Ελληνες απέναντι στα ζώα είναι αφάνταστη. Και αυτό συμβαίνει γιατί, απλά, είναι πολλά εκεί έξω. Αδέσποτα στους δρόμους, ανεπιθύμητα σε αυλές και μπαλκόνια, οχληρά κατοικίδια με αφεντικά που αδιαφορούν για τις υποχρεώσεις τους. Και μην ξεχνάμε το φαινόμενο του «εξιλαστήριου θύματος», όπου σκυλιά πληρώνουν τις αμαρτίες των αφεντικών τους. Εδώ, «ένας σκύλος σώζει τον κόσμο», θυσία σε μια κοινωνία που έχει μάθει να λύνει τις διαφορές της με βία και βιτζιλαντισμό, αφού τα όργανα του νόμου δεν συμμετέχουν καν στη διεκδίκηση ή στην απονομή δικαιοσύνης.

Εχει δίκιο σ’ αυτά ο αυτόκλητος κ. Σπαρκς. Μόνο που η προσέγγισή του είναι καθαρά συναισθηματική. Αν ο κ. Σπαρκς ήταν επιστήμονας –και όχι σκέτα «δόκτωρ» - ίσως κατάφερνε κάποτε να δραπετεύσει από την παρωχημένη αιτιοκρατία (ιερό δόγμα της «παλιάς» επιστήμης) και να περάσει στον ιδεαλισμό.

Βλέπετε, στην Ελλάδα, πήραμε μια γενναία –ίσως και άγουρη– απόφαση. Να κρατήσουμε τα αδέσποτα ζωντανά, συμπιέζοντας τον αριθμό τους, όχι με εξολοθρεύσεις, αλλά με γενετικό έλεγχο και ευαισθητοποίηση. Αυτή η απόφαση, τα απόνερα της οποίας κλυδωνίζουν το κρουαζιερόπλοιο του κ. Σπαρκς, αντιβαίνει στις πρακτικές ΟΛΩΝ των ανεπτυγμένων χωρών - πνευματικών τέκνων του Πλάτωνα. Στις ΗΠΑ, ο μπόγιας μαζεύει 6-8 εκατομμύρια αδέσποτα τον χρόνο. Από αυτά, η συντριπτική πλειονότητα «καταστρέφεται» με συνοπτικές διαδικασίες και κόστος περί τα 2 δισεκατομμύρια δολάρια. Ακόμη και τα καταφύγια της PETA ακολουθούν την ίδια πρακτική, σύμφωνα με τους επικριτές της. Για τον πολιτισμένο κόσμο, το αδέσποτο είναι μίασμα και πρέπει να εκλείψει, αφού «αποσυρθεί διακριτικά». Με τα ίδια χρήματα, θα μπορούσαν να στειρωθούν 40 εκατομμύρια ζώα, είναι όμως φανερό ότι οι προτεραιότητες των «ξένων» είναι διαφορετικές. Για να το πούμε απλά: Οχι σκυλιά στους δρόμους σημαίνει όχι περιττώματα στα πεζοδρόμια, όχι εύκολα θύματα για τους σαδιστές μελλοντικούς serial killers. Πολιτειακός ντετερμινισμός, για μια νέα εποχή...

Εμείς εδώ, το χαβά μας. Με ξεδοντιασμένους νόμους, ανύπαρκτο ελεγκτικό μηχανισμό, οικονομική δυσπραγία και πεσμένο ηθικό. Αλλά με μια περίεργη εμμονή να μη γινόμαστε δήμιοι μόνο και μόνο για να μην πατάμε σκατά στα πεζοδρόμια. Ο κ. Σπαρκς νομίζει ότι η ατομική σκληρότητα είναι έμφυτο χαρακτηριστικό μας. Αλλοι επιμένουμε ότι η σπλαχνικότητα εκδηλώνεται πρώτα σε πολιτειακό επίπεδο, αν είναι να εκτοπίσει την αναλγησία στις ψυχές των ανθρώπων. Αυτή είναι μια μάχη που δεν έχει κριθεί ακόμα. Εκτός κι αν πιστεύετε ότι στο πανάρχαιο ζήτημα «ποιότητα εναντίον ποσότητας» σημασία δεν έχει πόσους φόνους διαπράττουμε, αλλά το εάν επιλέγουμε «ανθρωπιστικές» μεθόδους γι’ αυτούς. Ιδού ένα προαιώνιο πλατωνικό ερώτημα που ούτε ο μεγάλος φιλόσοφος ούτε οι πεφωτισμένοι μαθητές του κατάφεραν να απαντήσουν. Ισως ο εμβριθής κ. Σπαρκς να έχει κάτι να προτείνει...

Δώδεκα εκατ. πειραματόζωα στην Ε. Ένωση

Αργυρώ Μώρου, εφ. Ελευθεροτυπία, 4/10/2010

Η 79η επέτειος από την ημέρα που θεσπίστηκε η 4η Οκτωβρίου ως η «Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων», σε ένα οικολογικό συνέδριο στη Φλωρεντία, βρίσκει το φιλοζωικό κίνημα νικητή σε μια πολύ δύσκολη μάχη.

Μια φωτογραφία ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις. Μετά από αυτή για ποια δικαιώματα μιλάμε; Μια φωτογραφία ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις. Μετά από αυτή για ποια δικαιώματα μιλάμε; Η απόφαση των βουλευτών του τοπικού Κοινοβουλίου της Καταλονίας να εγκρίνουν την απαγόρευση των ταυρομαχιών στη συγκεκριμένη ισπανική επαρχία, υπό την πίεση και του ψηφίσματος με τις υπογραφές 180.000 πολιτών, ήταν ίσως η μεγαλύτερη νίκη για τα δικαιώματα των ζώων τη χρονιά που πέρασε.

Η απαγόρευση αυτού του βάρβαρου εθίμου, με τους ταπεινωμένους ταύρους ακούσια θύματα στην αισχρή ανθρώπινη ψυχαγωγία και το κέρδος, μπορεί να μην είναι τα πάντα, αλλά είναι πολλά.

Αποτελεί μια ελπίδα για όλους όσοι υψώνουν τη φωνή τους για να γίνουν η δική τους φωνή, για τα εκατομμύρια ζώα που κακοποιούνται καθημερινά και θυσιάζονται στο βωμό της ανθρώπινης κοκεταρίας, για να γίνουν γούνινα παλτό ή μικρές γούνινες «εύπεπτες λεπτομέρειες» σε τσάντες, γάντια, μπότες, μπουφάν.

Για τα εκατοντάδες άλλα ζώα που αναγκάζονται να κάνουν τους ακροβάτες, να περνούν από αναμμένα στεφάνια και να κάνουν όσα δεν είναι στη φύση τους, στα τσίρκα της «διασκέδασης». Για τα εκατομμύρια ζώα -στα 12 υπολογίστηκαν επισήμως για το 2010 μόνο στην Ε.Ε.- που καταλήγουν στα πειραματικά εργαστήρια για «το καλό μας», για τα δεκάδες χιλιάδες που δολοφονούνται εν ψυχρώ από ομάδες σκοπευτών της αστυνομίας στη Βαγδάτη και τα περίχωρα, με το πρόσχημα της μείωσης του πληθυσμού των αδέσποτων σκύλων... Για όλα εκείνα που καταλήγουν καθημερινά στα πιάτα μας, γίνονται καταναλωτικά αντικείμενα, μηχανές παραγωγής, θηράματα, αλλά και... αντικείμενα κακοποιήσεων για «πλάκα».

Κι ενώ σε κάποιες χώρες τα πράγματα δείχνουν να βελτιώνονται, στην Ελλάδα η κατάσταση πάει από το κακό στο χειρότερο ή, στην καλύτερη περίπτωση, παραμένει στάσιμη. Τα τσίρκα με ζώα βρίσκουν «φιλόξενο» έδαφος, δελφινάρια ανοίγουν, παράνομοι κουταβοπαραγωγοί δρουν ανεξέλεγκτα, στα παζάρια βρίσκεις και ζώα και άλλα πολλά.

Αυτό βέβαια δεν αφορά τους ανθρώπους που φροντίζουν τα ζώα και νοιάζονται γι' αυτά, διότι αυτοί είναι περισσότεροι από ποτέ. Δεν μπορεί όμως κανείς να αμφισβητήσει το γεγονός ότι έστω και ο νόμος 3170 του 2003 -ο οποίος αφορά τα «ζώα συντροφιάς» και πρέπει και να αυστηροποιηθεί και να βελτιωθεί- δεν χρησιμοποιείται καν, με αποτέλεσμα δεκάδες αδέσποτα να δηλητηριάζονται καθημερινά στη χώρα μας, δεκάδες να κακοποιούνται άγρια, εκατοντάδες να ζουν δεμένα από τα... φιλόζωα «αφεντικά» τους σε μπαλκόνια, ταράτσες και χωράφια στη μέση του πουθενά, δεμένα δίπλα σε μεταλλικά βαρέλια-φούρνους το καλοκαίρι, χωρίς φαγητό, νερό και επιλογή.

Στην Ελλάδα οι καταδίκες για κακοποίησεις ζώων είναι ελάχιστες. Αλλά ακόμη κι αυτές μάς κάνουμε να χαιρόμαστε. Μόνο και μόνο επειδή έγιναν τα αυτονόητα. Υπάρχουν όμως και κάποια άλλα -ελάχιστα- πράγματα που μας κάνουν να θέλουμε να γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων. Οπως κάποια τετράποδα μαθήματα πίστης και αφοσίωσης, τα οποία μας κάνουν να αναρωτιόμαστε ποιος είναι τελικά το ζώο και ποιος ο άνθρωπος. *

 

Έγκλημα στο τσίρκο

Αργυρώ Μώρου, εφ. Ελευθεροτυπία, 30/3/2006

Εκστρατεία για να μπει τέλος στο μαρτύριο των ζώων

Εργάστηκαν ως υπάλληλοι των τσίρκων και με κρυφές κάμερες κατέγραψαν όλα όσα συμβαίνουν στα τσίρκα με ζώα όταν τα φώτα σβήνουν. Οι υπερασπιστές των ζώων (Animals Defenders International) είχαν έναν και μοναδικό σκοπό: Να σοκάρουν! Ίσως έτσι ακουστούν τελικά οι φωνές των ζωοφιλικών σωματείων ανά τον κόσμο, που τολμούν να πουν όσα συμβαίνουν εκεί.

Με ντοκουμέντο ένα βίντεο που κάνει ακόμη και τους πιο σκληρούς να λυγίσουν, οι Υπερασπιστές των Ζώων ξεκίνησαν την εκστρατεία τους με τίτλο «Ας Βάλουμε τέλος στα μαρτύρια των ζώων του τσίρκου» και στην Ελλάδα δίνοντας την ευκαιρία σε όλους να μάθουν τι συμβαίνει.

Μετά τη Μεγάλη Βρετανία, την Πορτογαλία, τη Νορβηγία, την Ιρλανδία και τις ΗΠΑ, ήρθε η σειρά της Κρήτης, της Θεσσαλονίκης και χθες της Αθήνας και της Χαλκίδας να δουν τους αλυσοδεμένους ελέφαντες να κακοποιούνται. Τις τίγρεις και τα λιοντάρια να τρελαίνονται από τον εγκλεισμό στα κλουβιά. Τα πόνι, τα άλογα και τις καμήλες να γρονθοκοπούνται. Τους γάντζους, τις μεταλλικές ράβδους, το ηλεκτροσόκ. Να μάθουν πώς κάνουν όλα αυτά τα «χαριτωμένα σόου» τα ζώα.

Να δουν ότι ακόμη και όταν ένα από αυτά ξεψυχήσει -είτε από την κακοποίηση, είτε από την έλλειψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, είτε από τις καιρικές συνθήκες- οι άνθρωποι των τσίρκων δεν σταματούν να τα εκμεταλλεύονται ξεπετσιάζοντάς τα και κόβοντάς τους το κεφάλι για να τα πουλήσουν.

Σύμμαχος στην προσπάθειά τους το Ελληνικό Ταμείο Μέριμνας Ζώων (χρηματοδότης της εκστρατείας) και τουλάχιστον 50 ζωοφιλικές οργανώσεις από όλη την Ελλάδα.

«Οποιος δει αυτό το βίντεο, δεν θα μπορέσει να πάει ξανά σε τσίρκο με ζώα. Ελπίζουμε ότι οι Αρχές θα πράξουν το σωστό και θα χρησιμοποιήσουν τις δυνάμεις τους για να σταματήσουν αυτήν την αναίσχυντη βία», είπε ο Τιμ Φίλιπς, διευθυντής της Οργάνωσης Εκστρατειών των Animal Defenders International.

Ας ελπίσουμε ότι η ευχή του θα γίνει πραγματικότητα!

Υποφέρουν στο κλουβί

Γιώργος Αγγελόπουλος, εφ. Τα Νέα, 2/10/2003

Ζώα που αρέσκονται να περιπλανώνται όταν βρίσκονται στη φύση, δεν μπορούν να ζήσουν καλά μέσα σε ζωολογικούς κήπους. Ως εκ τούτου, προκύπτει από μια νέα έρευνα, οι ζωολογικοί κήποι πρέπει να αλλάξουν.

Σε κατάσταση αιχμαλωσίας, ζώα όπως οι πολικές αρκούδες, τα λιοντάρια, οι τίγρεις και τα τσιτάχ, που σε φυσική κατάσταση κυνηγούν σε αποστάσεις πολλών χιλιομέτρων, έχουν υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας των νεογνών τους και πιο αφύσικη συμπεριφορά - συμπτώματα στρες και ψυχολογικών διαταραχών - από τα ζώα που σε φυσική κατάσταση ζουν όλη τους τη ζωή στον ίδιο τόπο. Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξαν Βρετανοί ερευνητές αφού ανέλυσαν επιστημονικά δεδομένα 40 ετών. Το πρόβλημα είναι τόσο εκτεταμένο σ' όλο τον κόσμο ώστε οι περισσότεροι ζωολογικοί κήποι είναι ανάγκη να βελτιώσουν τις συνθήκες εγκλεισμού των ζώων τους δημιουργώντας μεγαλύτερους και πιο πολύπλοκους χώρους για τα νομαδικά ζώα, δήλωσε η Τζόρτζια Μέισον, ζωολόγος του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και επικεφαλής της έρευνας.

Στη Βρετανία

Ίσως μάλιστα θα έπρεπε οι ζωολογικοί κήποι να πάψουν να φιλοξενούν τέτοια ζώα. «Καθώς τα ζώα πεθαίνουν και πρέπει να αντικατασταθούν, οι ζωολογικοί κήποι θα μπορούσαν απλώς να τα αντικαθιστούν με είδη που χρειάζονται λιγότερο χώρο για να περιπλανώνται», δήλωσε η Μέισον. Οι υπεύθυνοι των ζωολογικών κήπων ξέρουν πάντως από καιρό ότι ο περιορισμός των νομαδικών ζώων μπορεί να διαταράξει τον φυσικό τρόπο ζωής τους. Στην τελευταία δεκαετία, οι βρετανικοί ζωολογικοί κήποι σταμάτησαν να αντικαθιστούν τις πολικές αρκούδες όταν πεθαίνουν, επειδή οι υπεύθυνοι διαπίστωσαν ότι τα ζώα αυτά είναι δύσκολο να κάνουν μωρά και να τα μεγαλώσουν, ενώ η συμπεριφορά τους σε συνθήκες αιχμαλωσίας γίνεται αλλοπρόσαλλη, λέει η Μέισον.

H έρευνα, η οποία δημοσιεύεται στο σημερινό τεύχος της επιθεώρησης Nature, χρηματοδοτήθηκε εν μέρει από την Ομοσπονδία Πανεπιστημίων για την Ευημερία των Ζώων και από έξι βρετανικούς ζωολογικούς κήπους, μεταξύ των οποίων εκείνοι του Μπρίστολ και του Εδιμβούργου.

Ζωολογικοί κήποι, ιδιαίτερα στη Βόρεια Αμερική, έχουν πάρει τα τελευταία χρόνια μέτρα για να δημιουργήσουν περισσότερο φυσικούς και ευρύχωρους χώρους για τα ζώα. Επιδιώκουν να τους προσφέρουν ποικιλία στους χώρους στους οποίους κρατούνται, όπως σύνορα στα οποία να περιπολούν και κατασκευές στις οποίες να σκαρφαλώνουν. Οι Βρετανοί ερευνητές μελέτησαν 35 είδη σε αιχμαλωσία και συγκέντρωσαν στοιχεία για τη θνησιμότητα των νεογνών τους από 500 ζωολογικούς κήπους σ' όλο τον κόσμο. Μελέτησαν επίσης τουλάχιστον 1.000 επιστημονικά άρθρα δημοσιευμένα από τη δεκαετία του 1960 σχετικά με το ποια ζώα συνηθίζουν να βηματίζουν μπρος-πίσω - ο βηματισμός αυτός αποτελεί συνήθως ένδειξη ότι το ζώο δεν έχει ερεθίσματα στο χώρο όπου ζει.

Είδη «υψηλού κινδύνου»

Από την έρευνα διαπιστώθηκε ότι οι πολικές αρκούδες και τα λιοντάρια που βρίσκονται σε αιχμαλωσία κινδυνεύουν περισσότερο. Οι πολικές αρκούδες, οι οποίες στη διάρκεια της ζωής τους περιφέρονται κατά μέσο όρο σε μια έκταση 79.360 τετραγωνικών χιλιομέτρων, όση η Πορτογαλία, αντιμετωπίζουν τα περισσότερα προβλήματα. Η μέση θνησιμότητα των νεογνών τους είναι 65% ενώ περνούν το 25% του χρόνου τους βηματίζοντας στο χώρο του ζωολογικού κήπου όπου ζουν και ο οποίος είναι κατά μέσο όρο το ένα εκατομμυριοστό της περιοχής στην οποία περιφέρονται όταν είναι ελεύθερες. Τα ζώα που μένουν στον ίδιο τόπο στη διάρκεια της ζωής τους, όπως η αρκούδα γκρίζλι και το αμερικανικό μινκ, παρουσιάζουν χαμηλότερη παιδική θνησιμότητα όταν βρίσκονται σε αιχμαλωσία και βαδίζουν λιγότερο μπρος-πίσω.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα των ζώων

Μαρία Βραχιονίδου, εφ. Τα Νέα, 12/8/2000

Πώς θα χαρακτηρίζατε έναν πίθηκο που γνωρίζει και χρησιμοποιεί 3.000 λέξεις; Μια χιμπατζίνα που σας ανοίγει την πόρτα, σας χαιρετά, σας οδηγεί στο καθιστικό και σας σερβίρει το τσάι που έχει φτιάξει μόνη της; Ή μια άλλη που παρηγορεί τη δασκάλα της επειδή έχασε το παιδί που κουβαλούσε στην κοιλιά της; Σίγουρα όχι ως «αντικείμενα». Και όμως, αυτή είναι σήμερα η επίσημη νομική θέση τους. Στο βιβλίο του «Τραντάζοντας το Κλουβί», ο Στίβεν Γουάιζ, καθηγητής του Δικαίου των Ζώων στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, προσπαθεί να ανατρέψει τη θεσμοθετημένη, εδώ και τέσσερις χιλιετίες, αδικία κατά των ζώων ­ τα οποία δεν θεωρούνται πρόσωπα αλλά πράγματα ­ και να διαμαρτυρηθεί για τη βαναυσότητα με την οποία καταπατούνται τα δικαιώματά τους από την επιστήμη, τη γεωργία, το εμπόριο ή τη φαρμακολογία. Έως τώρα ήταν οι μαύροι, οι κίτρινοι, οι «πρωτόγονοι». Στη συνέχεια, οι δούλοι, πρόσφατα οι γυναίκες. Σήμερα τα ζώα αποτελούν την τελευταία «τάξη θυμάτων» και καλούν να τα απελευθερώσουμε. Πριν από δύο περίπου αιώνες, το 1792, η Μέρι Γουόλστοουνκραφτ έγραφε το βιβλίο «Η Διεκδίκηση των Δικαιωμάτων της Γυναίκας», έργο το οποίο σήμερα θεωρείται κλασικό για τα ζητήματα ελευθερίας και ισότητας.

Την ίδια χρονιά, ωστόσο, ο Τόμας Τέιλορ δημοσίευε τη «Διεκδίκηση των Δικαιωμάτων των Ζώων», ειρωνευόμενος το βιβλίο της Γουόλστοουνκραφτ. Για να δείξει τον παραλογισμό της και να τη διακωμωδήσει, έγραφε ότι και τα ζώα, όπως οι γυναίκες, έχουν «εγγενή και πραγματική αξιοπρέπεια και αξία». Αυτό ακριβώς υποστηρίζει και ο Στίβεν Γουάιζ, στο βιβλίο του «Τραντάζοντας το Κλουβί», το οποίο εκδόθηκε πρόσφατα. Αυτή τη φορά, όμως, χωρίς ίχνος ειρωνείας. Ο συγγραφέας σήμερα διδάσκει Δίκαιο των Ζώων στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, ενώ έχει σπουδάσει χημεία και νομική και έχει επί χρόνια λάβει μέρος σε ακτιβιστικές δραστηριότητες για τα δικαιώματα των ζώων. Στο βιβλίο του εξηγεί πώς επί τέσσερις χιλιάδες χρόνια ένα αδιαπέραστο νομικό τείχος έχει χωρίσει το ανθρώπινο είδος από όλα τα υπόλοιπα είδη του ζωικού βασιλείου. Θεωρεί ότι ο άνθρωπος έχει εγωιστικά και κοντόφθαλμα χρίσει τον εαυτό του ως το μόνο ον που μπορεί να απολαμβάνει το καθεστώς «νομικού προσώπου». Από την άλλη πλευρά του τείχους έχει τοποθετήσει, σε καθεστώς «νομικού πράγματος», όλο το ζωικό βασίλειο, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται και οι χιμπατζήδες, οι γορίλλες, οι ουραγκοτάγκοι, οι μαϊμούδες, οι σκύλοι, οι ελέφαντες και τα δελφίνια, όντα δηλαδή με ιδιαίτερα υψηλή νοημοσύνη

Οι αρχαίοι φιλόσοφοι πίστευαν ότι όλα τα ζώα έχουν πλαστεί και τοποθετηθεί σε αυτόν τον πλανήτη για χάρη του ανθρώπου. Οι αρχαίοι νομικοί ισχυρίζονταν ότι το δίκαιο είναι προνόμιο του ανθρώπινου γένους. Αντίστοιχες απόψεις διατύπωσαν και όλες οι μονοθεϊστικές θρησκείες. Από τότε έχουν επέλθει τρομακτικές επαναστάσεις στη φιλοσοφία και στην επιστήμη και χιλιάδες αντιλήψεις έχουν ανατραπεί. Τίποτα δεν έχει αλλάξει όμως στο νομικό καθεστώς των ζώων. Όπως οι Ρωμαίοι περνούν επί αιώνες δίπλα από το Κολοσσαίο ή οι Αθηναίοι δίπλα από τον Παρθενώνα χωρίς να ρίχνουν δεύτερη ματιά, θεωρώντας την ύπαρξή τους αυτονόητη, έτσι και το τείχος που χωρίζει τον άνθρωπο από τα ζώα έχει καταντήσει να μας φαίνεται αυτονόητο και αόρατο.

Ο Στίβεν Γουάιζ προσπαθεί να το γκρεμίσει. Πιστεύει ότι οι δύο βασικές αξίες της ισότητας και της ελευθερίας, οι ακρογωνιαίοι αυτοί λίθοι του Δικαίου, απαιτούν την καταστροφή αυτού του τείχους. Ενός τείχους τόσο αυθαίρετου και άδικου, που τα θεμέλιά του τρίζουν. Μετά την εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι τα στεγανά ανάμεσα σε ανθρώπους και πιθήκους είναι δεδομένα ή ότι η διαφορά είναι ποιοτική και όχι απλώς ποσοτική. Εξάλλου, το 98,3% του γονιδιακού υλικού των δύο ειδών είναι κοινό. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν και άνθρωποι ­ όπως κάποιοι με σοβαρές σωματικές και πνευματικές αναπηρίες, σε κωματώδη κατάσταση ή νεογέννητα και έμβρυα ­ που, ενώ σαφώς δεν μπορούν να αυτοπροσδιοριστούν, ωστόσο εξακολουθούν να θεωρούνται νομικά πρόσωπα. Ο συγγραφέας λοιπόν διεκδικεί αυτό το καθεστώς νομικού προσώπου και όχι πράγματος και για κάποια ζώα, τουλάχιστον για ζώα όπως οι πίθηκοι και οι χιμπατζήδες. Γιατί χωρίς αυτό το καθεστώς κανείς δεν μπορεί να έχει νομικά δικαιώματα, είναι απλώς ανύπαρκτος για τον νόμο, είναι νεκρός.

Η ζωή, η ελευθερία, ο πόνος αυτών των όντων συστηματικά και εσκεμμένα αγνοείται, ποδοπατείται, κακοποιείται. Κάποια από αυτά πεθαίνουν σε ιατρικά εργαστήρια, όπου χρησιμοποιούνται ως πειραματόζωα. Όπως ο Τζέρομ, ένας χιμπατζής που πέρασε όλη σχεδόν τη ζωή του κλεισμένος μόνος του σε ένα μικρό, σκοτεινό και υγρό κελί, προτού πεθάνει από ΑΙDS, ύστερα από τις συνεχόμενες μολύνσεις στις οποίες σκόπιμα εκτέθηκε με τρία διαφορετικά είδη του ιού χάριν των ανθρώπων. Άλλα ζώα καταλήγουν σε τσίρκο, φυλακισμένα σε σπίτια ως χαριτωμένα κατοικίδια ή, ακόμα χειρότερα, στα τραπέζια κάποιων πλουσίων σε χώρες της Αφρικής ως εκλεκτό έδεσμα. Αυτή ήταν και η κατάληξη της Λούσι. Μπορεί η Λούσι να ήταν μια χιμπατζίνα που ήξερε τη νοηματική γλώσσα των κωφαλάλων, με την οποία επικοινωνούσε με τους ανθρώπους αλλά και με άλλους χιμπατζήδες. Μπορεί οι φωτογραφίες από τις ασυνήθιστα ανθρώπινες ερωτικές της δραστηριότητες να είχαν γεμίσει τις σελίδες περιοδικών με τολμηρό περιεχόμενο, τίποτα όμως από αυτά δεν τη βοήθησε να γλιτώσει τη δολοφονία. Μια δολοφονία που θεωρήθηκε νόμιμη και για την οποία δεν τιμωρήθηκε κανείς, αφού η Λούσι επισήμως δεν ήταν παρά ένα «πράγμα».

Εκτός όμως από τις «ανθρώπινες» ικανότητες των χιμπατζήδων και πιθήκων, που καθιστούν αναγκαία την αναγνώριση νομικών δικαιωμάτων για αυτούς, ένας ακόμη λόγος που επιβάλλει αυτή την αναγνώριση είναι η δραματική μείωση του αριθμού τους, σε σημείο που να μιλάμε πλέον για είδη υπό εξαφάνιση. Ο Στίβεν Γουάιζ τονίζει πως η σύλληψη, φυλάκιση, κακοποίηση, πώληση και κατακρεούργησή τους είναι τελείως αδικαιολόγητη και θα έπρεπε να απαγορευτεί ως γενοκτονία. Η κατοχύρωση νομικών δικαιωμάτων για τους χιμπατζήδες θα άνοιγε τον δρόμο και για άλλα νοήμονα ζώα, όπως τα δελφίνια και τις φάλαινες, τα σκυλιά, τους ελέφαντες, τους παπαγάλους. Βέβαια, το βιβλίο του Γουάιζ έχει κάποια κενά και ελλείψεις. Βασίζει, για παράδειγμα, το αίτημα για μη βίαιη συμπεριφορά απέναντι στα ζώα στον δείκτη νοημοσύνη τους. Ομως, ακόμα και αν δεν ήταν τόσο έξυπνα, δεν θα δικαιούνταν μιας τέτοιας συμπεριφοράς; Επίσης δεν επεκτείνεται στο θέμα της σύγκρουσης ανάμεσα σε δικαιώματα ανθρώπων και πιθήκων. Πώς θα αντιμετωπιζόταν μια τέτοια περίπτωση; Τέλος, αν αναγνωριστούν νομικά δικαιώματα σε όλα τα ζώα, δεν θα είχαμε άραγε την υποχρέωση να γίνουμε όλοι χορτοφάγοι;

Δεν έλειψαν βέβαια και οι επικριτές του βιβλίου και των απόψεων του συγγραφέα του. Αυτοί που πιστεύουν ότι το γεγονός ότι όλα τα πλάσματα με ανεπτυγμένο νευρικό σύστημα μπορούν να νιώσουν πόνο και χαρά δεν δικαιολογεί και την αξίωση να έχουν ίσα δικαιώματα με τον άνθρωπο. Θα ήταν παράλογο, υποστηρίζουν, να βάλει κανείς έναν σκύλο του δρόμου στην ίδια μοίρα με τον αδελφό του! Άλλοι θεωρούν πως η μεγάλη ποσοτική διαφορά ανάμεσα στα είδη συνιστά εν τέλει και ποιοτική διαφορά, και είναι αυτή που μετατρέπει τον άνθρωπο σε κυρίαρχο είδος στη Γη. Σήμερα, τα ζώα δεν έχουν περιθώρια επιλογών, γιατί η ζωή τους εξαρτάται από τον άνθρωπο. Και, τελικά, η συζήτηση για τα δικαιώματά τους, λένε, δεν αντικατοπτρίζει παρά την ενοχή του ανθρώπου ­ νικητή επί της φύσης απέναντι στους ηττημένους. Ωστόσο, οι περισσότεροι έχουν να κάνουν τα θετικότερα σχόλια για το βιβλίο του Γουάιζ. «Μόνο καμιά δεκαριά βιβλία έχουν αλλάξει τον τρόπο που βλέπει κανείς τον κόσμο και αυτό το βιβλίο ανήκει σίγουρα σε αυτά. Είναι επαναστατικό για το αποτέλεσμα που μπορεί να επιφέρει», έγραψε πρόσφατα το «Οbserver Review». Και η Τζέιν Γκούνταλ, η γνωστή συγγραφέας, της οποίας η ζωή με τους γορίλλες στην Αφρική έγινε ταινία, προλογίζοντας το «Τραντάζοντας το Κλουβί», το αποκαλεί «Μαgna Carta» των δικαιωμάτων των ζώων και θεωρεί ότι το βιβλίο ανοίγει πλέον επίσημα τη συζήτηση γι’ αυτά.

«Τραντάζουν τα κλουβιά τους»

«Ίσως έφθασε πια ο καιρός να ακούσουμε τα ζώα που "τραντάζουν τα κλουβιά" τους και να τους ανοίξουμε την πόρτα προς την ελευθερία», τονίζει ο καθηγητής του Δικαίου των Ζώων στο Χάρβαρντ και συγγραφέας του βιβλίου «Τραντάζοντας το κλουβί», Στίβεν Γουάιζ (εκδ. Ρrofile Βooks). Να διαλύσουμε τη διπλή νομική πλάνη που καθιστά από τη μια πλευρά όλους τους ανθρώπους αυτόνομους και από την άλλη όλα τα ζώα μη αυτόνομα. Το επιχείρημα πως η χρησιμοποίηση των χιμπατζήδων σε πειράματα ή γενικά προς όφελος του ανθρώπου, ακόμα και αν δεν είναι δίκαιη είναι όμως αναγκαία, είναι ένα ανήθικο επιχείρημα που θυμίζει τακτικές που εφάρμοσαν οι ναζί χρησιμοποιώντας ως πειραματόζωα τους Εβραίους. Κανένα οικονομικό ή άλλο επιχείρημα δεν δικαιολογεί την υποδούλωση του ανθρώπου. Όταν σε ένα αυτιστικό άτομο ή σε κάποιο με βαριά νοητική υστέρηση αναγνωρίζονται τα θεμελιώδη δικαιώματα της σωματικής ακεραιότητας και της ελευθερίας, δεν είναι δίκαιο να αναγνωριστούν και σε έναν πολύ πιο νοήμονα πίθηκο; Η ιδέα πως ο κόσμος είναι πλασμένος για τον άνθρωπο είναι μια παιδαριώδης σκέψη, που καταρρίπτεται από την επιστήμη. Μήπως, τελικά, εμείς είμαστε ένα αυτιστικό είδος που δεν μπορεί να διακρίνει ότι και τα υπόλοιπα είδη έχουν μυαλό; Μήπως ήρθε ο καιρός να ενηλικιωθούμε;

Οι νόμοι δεν μπορούν να έχουν ισχύ παρά μόνο όταν εκφράζουν αξίες και αρχές και όχι όταν τις παραβιάζουν. Όταν λοιπόν οι αξίες αλλάζουν, οι νόμοι οφείλουν να προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα, όσο κι αν η αλλαγή αυτή είναι μια πολύ δύσκολη και αργή διαδικασία, γιατί προσκρούει στις ριζωμένες αντιλήψεις αιώνων.

Ο Τζέιμς Σόμερσετ ήταν ένας μαύρος που αιχμαλωτίστηκε στην Αφρική το 1749 και έζησε πάνω από 20 χρόνια ως σκλάβος στην Αμερική. Όταν το 1772 βρέθηκε με τον κύριό του στην Αγγλία, αναζήτησε την ελευθερία του. Το αγγλικό δικαστήριο τον δικαίωσε, υποστηρίζοντας ότι «η κατάσταση της δουλείας από τη φύση της είναι αδύνατο να γίνει δεκτή για οποιονδήποτε λόγο, ηθικό ή πολιτικό...». Έτσι ο Σόμερσετ υπήρξε ο πρώτος μαύρος δούλος που κέρδισε την ελευθερία του. Το 1852 στις Ηνωμένες Πολιτείες, η υπόθεση ενός άλλου μαύρου σκλάβου, του Ντρεντ Σκοτ, δεν είχε την ίδια κατάληξη. Το δικαστήριο δεν έδωσε το δικαίωμα στον Σκοτ να προσφύγει σε αυτό, αφού οι μαύροι δεν μπορούσαν να θεωρηθούν πολίτες των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Κάμα είναι ένα δελφίνι που γεννήθηκε στη σκλαβιά και μεταφέρθηκε πολλές φορές από ενυδρείο σε ενυδρείο. Σήμερα βρίσκεται στο Ναυτικό Ωκεανολογικό Κέντρο της Χαβάης, αλλά η επίπονη και επίμονη εκπαίδευση που δέχεται κάνει πολλούς να ανησυχούν για την ασφάλειά του. Ο Στίβεν Γουάιζ ήταν αυτός που έκανε μήνυση εξ ονόματός του. Και βέβαια ετέθη το ζήτημα: μπορεί ένα δελφίνι να κάνει μήνυση; Ποιος τελικά έχει νομικά δικαιώματα και πώς καθορίζονται αυτά;

Σύμφωνα με το κοινό δίκαιο, τα δύο βασικά ανθρώπινα δικαιώματα είναι η σωματική ακεραιότητα και η ελευθερία. Όμως, καθώς αυτά θεωρούνται «ανθρώπινα» δικαιώματα δεν μπορούν να έχουν εφαρμογή σε ένα «πράγμα». Και ως πράγματα αντιμετωπίστηκαν καθένας στην εποχή του, τόσο ο Σόμερσετ και ο Σκοτ όσο και ο Κάμα. Και ένα πράγμα δεν μπορεί δυστυχώς να διεκδικήσει το δικαίωμα να μην είναι πράγμα.

Ωστόσο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το σκηνικό του νομικού καθεστώτος άρχισε να αλλάζει. Την εποχή των ναζί όσα άτομα διαπιστωνόταν ότι έπασχαν από ανίατες ασθένειες θεωρούνταν άχρηστα και επιβλαβή και θανατώνονταν. Τεράστια εγκλήματα διεπράχθησαν με αυτό το σκεπτικό και τα περισσότερα από αυτά κρύφτηκαν πίσω από το πρόσχημα του νόμου. Ακόμα και οι υπεύθυνοι του Ολοκαυτώματος, στις δίκες που έγιναν υποστήριξαν πως ακολούθησαν διαταγές και απλώς εφάρμοσαν τον νόμο. Έτσι, από τότε και έπειτα άρχισε να διαχωρίζεται το φυσικό από το θεσμοθετημένο δίκαιο και να δίνεται προτεραιότητα στο πρώτο. Οι νόμοι δεν έχουν ισχύ παρά μόνο όταν εκφράζουν αξίες και αρχές και όχι όταν τις παραβιάζουν. Όταν λοιπόν οι αξίες αλλάζουν, οι νόμοι οφείλουν να προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα. Η αλλαγή ωστόσο του κοινού δικαίου είναι μια πολύ δύσκολη και αργή διαδικασία, όχι μόνο γιατί προσκρούει στις αντιλήψεις αιώνων, που είναι δύσκολο να ξεριζωθούν ακόμα και με τα ισχυρότερα επιχειρήματα, αλλά και γιατί τα κριτήρια αυτής της αλλαγής δεν αποτελούν πάντα αντικείμενο συμφωνίας όλων των δικαστών. Υπάρχουν, για παράδειγμα, δικαστές που κρίνουν με βάση το αν υπάρχει αντίστοιχο όμοιο προηγούμενο ­ για άλλους προέχει η πρόβλεψη των συνεπειών μιας απόφασης και η διασφάλιση του κοινού καλού. Για κάποιους άλλους, η ηθική των αποφάσεων είναι αυτή που παίζει τον καθοριστικό και κρίσιμο ρόλο.

Ακόμα όμως και η επιλογή των όμοιων και των ανόμοιων πραγμάτων δεν είναι αυτονόητη, αλλά εξαρτάται από τον τρόπο που αντιμετωπίζει κανείς τον κόσμο. Οι Ευρωπαίοι, για παράδειγμα, κάνουν διαχωρισμό ανάμεσα στο πράσινο και το μπλε χρώμα, ενώ οι κάτοικοι της φυλής Μπέρινμο της Νέας Γουινέας δεν τον κάνουν, όχι βέβαια γιατί έχουν πάθει κάποιο είδος μαζικής αχρωματοψίας, αλλά γιατί αυτός ο διαχωρισμός δεν είναι σημαντικός γι’ αυτούς. Την εποχή της Βικτωριανής Αγγλίας οι επιστήμονες διέδιδαν ότι τα κρανία των λευκών είναι μεγαλύτερα από εκείνα των μαύρων ή των Μογγόλων, προσπαθώντας έτσι να δώσουν επιστημονική χροιά στη ρατσιστική τους στάση. Όταν δύο αιώνες αργότερα ξανάγιναν μετρήσεις των κρανίων από άλλους επιστήμονες δεν βρέθηκε καμία διαφορά. Το ίδιο πρόβλημα ταλαιπωρεί και τα νομικά. Το ποιες περιπτώσεις θα επιλέξει ένας δικαστής για να συγκρίνει και να αποφανθεί ότι χαρακτηρίζονται από ομοιότητα ή από ανομοιότητα είναι θέμα ερμηνείας. Το ίδιο και αν θα επιλεγεί να τονιστεί η ομοιότητα ή η διαφορά ανάμεσα στον άνθρωπο και στον πίθηκο.

Τα πράγματα πάντως έχουν αρχίσει σιγά σιγά να αλλάζουν. Ήδη έχουν γίνει κάποιες δίκες με κατήγορους ζώα, και σε μερικές ­ λίγες ­ από αυτές υπήρξε δικαίωση. Το 1996 η βρετανική κυβέρνηση απαγόρευσε τη χρήση πιθήκων σε ιατρικά πειράματα. «Πρόκειται για ηθικό θέμα. Τα νοητικά χαρακτηριστικά και οι τρόποι της συμπεριφοράς αυτών των ζώων καθιστούν ανήθικη τη χρήση τους ως αναλώσιμων ειδών κατά την έρευνα», δήλωσαν οι υπεύθυνοι. Αντίστοιχες απαγορεύσεις έχουν θέσει και άλλες κυβερνήσεις, όπως της Νέας Ζηλανδίας. Υπάρχουν μάλιστα και περιπτώσεις που τείνουν να αντιστραφούν οι όροι: κάποια είδη να θεωρηθούν «ανυπολόγιστης αξίας» και η προστασία τους «πρώτη προτεραιότητα», ώστε να ληφθούν έκτακτα μέτρα, κυρίως όταν πρόκειται για απειλούμενα είδη.

Οι πίθηκοι έχουν τόσο όμοια γονίδια και εγκέφαλο με τον άνθρωπο ώστε κάποιοι ερευνητές θεωρούν ότι πρέπει να καταταγούν στο είδος «homo», μαζί με τους ανθρώπους. Αισθάνονται και σκέφτονται, έχουν συνείδηση των άλλων και του εαυτού τους. Συνδέουν το αίτιο με το αποτέλεσμα, τις σχέσεις με τα πράγματα, ακόμα και τις σχέσεις με τις σχέσεις. Φτιάχνουν εργαλεία και ζουν σε σύνθετες κοινότητες. Μπορούν να μετρήσουν, να καταλάβουν τη γλώσσα και να επικοινωνήσουν με σύμβολα, να πουν ψέματα, να νιώσουν συμπόνια και να διδάξουν όλα όσα έμαθαν. Γι’ αυτό και αξίζουν να έχουν νομικά δικαιώματα.

Ποιος είπε ότι οι πίθηκοι δεν έχουν μυαλό και δεν λειτουργούν συνειδητά; Πειράματα που έγιναν σε πιθήκους όχι μόνο έδειξαν ότι αυτός ο ισχυρισμός δεν ευσταθεί, αλλά απέδειξαν ότι η ευφυΐα τους μπορεί να συγκριθεί με εκείνη ενός τρίχρονου, τετράχρονου ή ακόμα και πεντάχρονου παιδιού. Ο Κάντζι αποτελεί ένα τέτοιο παράδειγμα. Πρόκειται για έναν χιμπατζή που μεγαλώνει σε ανθρώπινο περιβάλλον και ήδη έχει τα δικά του παιχνίδια και το δικό του κομπιούτερ, στο οποίο σχηματίζει λεξιγράμματα, τα σύμβολα δηλαδή που αντιστοιχούν σε έννοιες και του επιτρέπουν να επικοινωνεί με τους γύρω του. Ο Κάντζι παίζει όπως θα έπαιζε και ένα μικρό παιδί. Παριστάνει ότι έχει φανταστικά αντικείμενα, ότι τα δίνει ή τα παίρνει από άλλους. Κάνει ότι τρώει κάτι που δεν του αρέσει, προσποιείται ότι το φτύνει, ενώ παράλληλα γράφει στο κομπιούτερ του: «Κακό!». Μερικές φορές κάνει ότι φοράει φανταστικές μάσκες και ότι τρομάζει με αυτές ανθρώπους ή άλλους πιθήκους κι άλλοτε ζητεί από τους ανθρώπους να τον τρομάξουν με αυτόν τον τρόπο.

Όμως οι πίθηκοι έχουν κι άλλες ικανότητες. Μπορούν να ξεχωρίζουν τα όμοια από τα διαφορετικά και να τα μετρήσουν. Συχνά μετρούν χρησιμοποιώντας τα δάχτυλα των χεριών τους, ακριβώς όπως και οι άνθρωποι. Ο Άι, ένας χιμπατζής που ζει και εκπαιδεύεται με ανθρώπους στην Ιαπωνία, έχει μάθει να μετράει έως το 10 και να γράφει τους αριθμούς στο κομπιούτερ του. Κι αυτό, τη στιγμή που δεν ξέρουν να μετρούν όλοι οι άνθρωποι ­ σε κάποιες φυλές της Ζάμπια ή της Σρι Λάνκα η έννοια του μετρήματος είναι άγνωστη. Η χρήση εργαλείων είναι μια άλλη δεξιότητα με την οποία οι πίθηκοι δεν δείχνουν να έχουν προβλήματα. Ακόμα και οι ανεκπαίδευτοι πίθηκοι της ζούγκλας χρησιμοποιούν κάποια απλά εργαλεία για την αναζήτηση της τροφής. Έτσι, για παράδειγμα, το 1960 η Τζέιν Γκούνταλ παρατήρησε πως ένας γορίλλας προσπαθούσε να κυνηγήσει τερμίτες με κάποιο κλαδί, από το οποίο είχε προηγουμένως αφαιρέσει τα φύλλα. Τα εργαλεία όμως γίνονται ολοένα και πιο πολύπλοκα, με βάση τον αριθμό των αντικειμένων που εμπλέκονται στην κατασκευή τους. Σε πιθήκους της ζούγκλας παρατηρήθηκε χρήση εργαλείων, για την κατασκευή των οποίων χρειάστηκε η συνδυασμός δύο πετρών προκειμένου να δημιουργηθεί η απαιτούμενη κλίση για να σπάζουν καρπούς ­ κάτι που ένα παιδί για να το φτιάξει χρειάζεται να φθάσει σε ηλικία τουλάχιστον τριών ετών. Εξάλλου αυτή είναι μια τεχνική που δεν διαφέρει καθόλου από εκείνες του Αυστραλοπίθηκου προγόνου μας.

Υπάρχουν όμως και... εργαλεία με πιο ειδικές χρήσεις. Η Λούσι ήταν μια χιμπατζίνα που μεγάλωσε στο σπίτι ενός ζευγαριού ψυχολόγων. Η αγαπημένη της ενασχόληση ήταν... τα οικιακά. Έτσι, όταν ερχόταν κάποιος στο σπίτι, του άνοιγε την πόρτα, τον οδηγούσε στο καθιστικό και στη συνέχεια κατευθυνόταν στην κουζίνα. Έπαιρνε δύο ποτήρια, τα γέμιζε με βραστό νερό από το βραστήρα και πρόσθετε τα φακελάκια με το τσάι, για να επιστρέψει στο σαλόνι και να σερβίρει τον επισκέπτη της! Όμως είχε και άλλες, πιο... πονηρές ενασχολήσεις. Κάποια μέρα είχε ιδιαίτερες ερωτικές ορέξεις. Μιμούμενη προφανώς τους ανθρώπους, πήγε στην κουζίνα για να πάρει ένα ποτήρι και επέστρεψε στο σαλόνι, όπου το γέμισε από το μπαρ με τζιν. Κάθησε στον καναπέ, ήπιε δυο γουλιές από το ποτό της και ξεφύλλισε ένα περιοδικό που βρέθηκε εκεί. Στη συνέχεια πήγε και έφερε την ηλεκτρική σκούπα, την έβαλε στην πρίζα, τοποθέτησε το μεταλλικό κύλινδρο στα γεννητικά της όργανα και αυνανίστηκε! Οι δραστηριότητές της όμως έπεσαν στην αντίληψη του φωτογραφικού φακού και έτσι κόσμησαν τις σελίδες κάποιου περιοδικού.

Αυτές οι μαρτυρίες είναι μάλλον επαρκείς για να πείσουν τον καθένα πως οι χιμπατζήδες, όχι μόνο έχουν μυαλό αλλά και συνείδηση του εαυτού τους. Για όσους όμως διατηρούν κάποιες επιφυλάξεις υπάρχει και το τεστ του καθρέφτη. Οι χιμπατζήδες αναγνωρίζουν τον εαυτό τους όταν τον δουν σε καθρέφτη. Έτσι όταν ο εκπαιδευμένος χιμπατζής Κάντζι, την ώρα που περνούσε από έναν καθρέφτη, ρωτήθηκε «Ποιος είναι αυτός;» απάντησε με σιγουριά, χρησιμοποιώντας τα λεξιγράμματα: «Εγώ, ο Κάντζι». Οι εκπαιδευμένοι χιμπατζήδες έχουν επίσης τη δυνατότητα να ξεχωρίζουν τους άλλους χιμπατζήδες ή τους ανθρώπους. Χρησιμοποιούν όχι μόνο τις προσωπικές αντωνυμίες αλλά και τις κτητικές, δείχνοντας ότι έχουν αντίληψη της ιδιοκτησίας.

Οι πίθηκοι πάντως δεν κρατούν χαιρέκακα τις γνώσεις τους για τον εαυτό τους, αλλά χαίρονται να τις μοιράζονται, γι’ αυτό και τις διδάσκουν. Σε ελεύθερη κατάσταση, στις ζούγκλες, οι πιθηκίνες διδάσκουν στα μικρά τους πώς να χρησιμοποιούν εργαλεία για να σπάζουν καρπούς. Στο εθνικό πάρκο της Ταϊλάνδης, παρατηρήθηκαν χιμπατζίνες που άφηναν εσκεμμένα κοντά στα μικρά τους κοφτερές πέτρες προκειμένου εκείνα να τις χρησιμοποιήσουν για να σπάσουν καρπούς. Όσο για τους πιθήκους που γνωρίζουν γλώσσες, φαίνεται ότι είναι εξίσου γενναιόδωροι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τέτοιας εμπειρίας αποτελεί ο Λούλις. Ο Λούλις είναι ένας μικρός πίθηκος που υιοθετήθηκε από τη Γουάσοου, μια πιθηκίνα που μεγάλωσε σε ανθρώπινο περιβάλλον και γνώριζε τη γλώσσα της νοηματικής. Έτσι ο Λούλις μεγάλωσε ανάμεσα σε ανθρώπους και πιθήκους. Όμως κανένας άνθρωπος δεν του δίδαξε αυτή τη γλώσσα, αφού το καθήκον του δασκάλου το είχε αναλάβει η θετή μητέρα του! Και ο Λούλις, με τη σειρά του, όπως θα έκανε κάθε ευφυές παιδί, μόλις μάθαινε ένα σύμβολο πήγαινε να το διδάξει στη γάτα του! Το πιο εντυπωσιακό πάντως δεν είναι ότι οι πίθηκοι μπορούν να κατανοήσουν και να χρησιμοποιήσουν τη γλώσσα, όσο ότι τη χρησιμοποιούν ακόμα και όταν δεν θέλουν να ζητήσουν κάτι, αλλά απλώς να το σχολιάσουν. Έτσι, κάποιοι από αυτούς τους «εγγράμματους» χιμπατζήδες όταν πάνε βόλτα δεν παύουν να «μιλάνε». Να δείχνουν στο κλαδί ενός δένδρου κάποιο πουλί σχηματίζοντας τη λέξη «πουλί» ή, αν βρίσκονται στην πόλη, τον οδηγό του λεωφορείου που πίνει καφέ και να λένε «πίνει». Ο πίθηκος, που έχει σημειώσει τη μεγαλύτερη πρόοδο, μπορεί σήμερα να κατανοεί και να χρησιμοποιεί 3.000 λέξεις! Υπάρχουν ωστόσο και κάποιοι που χρησιμοποιούν τη γλώσσα για πιο προσωπικούς σκοπούς. Έτσι ο Κάντζι, όταν πηγαίνει μόνος του βόλτα στο δάσος, παίρνει πάντα μαζί του και το κομπιούτερ του με τα σύμβολα και... μιλάει στον εαυτό του!

Εκτός από τους ομιλούντες πιθήκους και τους πιθήκους-δασκάλους, υπάρχουν και οι πίθηκοι-γιατροί. Αυτοί που στη ζούγκλα μαζεύουν ειδικά φυτά, χρήσιμα για διάφορες παθήσεις, και τα αποθηκεύουν για τη στιγμή που θα τα χρειαστούν. Κάνουν δηλαδή το ίδιο μ’ αυτό που έκαναν και οι ανθρωποειδείς πρόγονοί μας...

Τέλος οι πίθηκοι μπορούν εύκολα να διεκδικήσουν τον τίτλο του ζαβολιάρη και του ψεύτη. Όπως ο Κάντζι, που είχε κάποτε διάθεση για βόλτα. Έκρυψε λοιπόν το κλειδί της κλειδωμένης πόρτας, περιμένοντας την κατάλληλη ευκαιρία. Όταν ο εκπαιδευτής του τον ρώτησε πού βρισκόταν το κλειδί, εκείνος προσποιήθηκε αδιάφορα τον ανήξερο. Μόλις όμως βεβαιώθηκε ότι δεν τον έβλεπε πια, έφερε το κλειδί από την κρυψώνα του, ξεκλείδωσε και το ’σκασε! Σε άλλες στιγμές όμως δείχνουν αλτρουιστές και συμπονετικοί. Έτσι μια νεαρή πιθηκίνα ­ παρ’ όλο που οι πίθηκοι απεχθάνονται το νερό ­ όταν είδε ένα μικρό πιθηκάκι να πνίγεται, έτρεξε, πιάστηκε με το ένα χέρι από τα σύρματα που βρίσκονταν εκεί κοντά και άπλωσε το άλλο για να το σώσει. Η πιθηκίνα Γουάσοου, πάλι, είχε χάσει δύο παιδιά πριν υιοθετήσει τον Λούλις. Μια από τις εκπαιδεύτριές της, η Κατ, ήταν έγκυος. Η Γουάσοου συχνά ρωτούσε για το μωρό και έπιανε την κοιλιά της. Όμως και η Κατ απέβαλε. Όταν η χιμπατζίνα την είδε με ξεφούσκωτη κοιλιά ρώτησε αμέσως για το παιδί. Η Κατ απάντησε ότι το έχασε. Τότε η Γουάσοου ακούμπησε το δάχτυλό της στο μάγουλο τής Κατ, λίγο κάτω από το μάτι της, και σχολίασε: «Κλαίει!».

Αυτά τα παραδείγματα είναι μάλλον αρκετά για να πείσουν και τους πιο δύσπιστους για την εξυπνάδα των πιθήκων. Ωστόσο, οι άνθρωποι δεν φαίνεται να εκτιμούν αυτή την εξαιρετική εξυπνάδα και μοιάζουν να μετατρέπονται σε ένα είδος εξολοθρευτή. Πολλοί από αυτούς τους νοήμονες πιθήκους είχαν οικτρή τύχη. Η Λούσι πουλήθηκε, σκοτώθηκε και φαγώθηκε. Άλλοι πέντε εστάλησαν σε ιατρικά εργαστήρια για μελέτες στον εγκέφαλό τους. Ένας από αυτούς, που είχε ήδη μολυνθεί με τον ιό της ηπατίτιδας, μόλις είδε πίσω από τα κάγκελα κάποιον άνθρωπο που μπορούσε να τον βοηθήσει άρχισε να του γνέφει, σχηματίζοντας συνέχεια μόνο δύο λέξεις: «Κλειδί - έξω!». Δεν αξίζει να τον ακούσουμε;

Ο Δαρβίνος απέδειξε τον αναχρονισμό

Αποδείχτηκε πλέον και επιστημονικά πως η ιεραρχία των ειδών είναι ένας μύθος Η αντίληψη πως στον κόσμο υπάρχει μια ιεραρχία, στο υπέρτατο σκαλί της οποίας βρίσκεται ο άνθρωπος, είναι κυρίαρχη από την αρχαιότητα. Οι πρώτες νομοθεσίες θεωρούν τα ζώα κτήμα του ανθρώπου και ως εκ τούτου δεν θεωρούν άδικο να τους φέρεται κανείς όπως στα πράγματα. Με την επιστημονική εξέλιξη, και κυρίως μετά το έργο του Δαρβίνου «Η καταγωγή των ειδών», φανερώθηκε η πλάνη αυτής της αντίληψης. Όμως ο αναχρονισμός στο Δίκαιο παραμένει.

Πριν από 2.300 χρόνια ο Αριστοτέλης έγραφε ότι οι άντρες είναι εκ φύσεως (φύσει) ανώτεροι από τις γυναίκες και οι σκλάβοι ζουν για χάρη των κυρίων τους. Έναν αιώνα αργότερα ο στωικός Χρύσιππος ισχυριζόταν ότι τα άλογα και τα βόδια υπήρχαν για να δουλεύουν για τους ανθρώπους και οι χοίροι για να ευφραίνουν τους ουρανίσκους μας. Αιώνες αργότερα, το 1582 μ.Χ. στη Δύση διατυπωνόταν η άποψη πως οι πίθηκοι και οι παπαγάλοι βρίσκονται στη γη μόνο για να μας κάνουν να γελάμε. Λίγο πριν από τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο η κίτρινη φυλή χαρακτηρίστηκε ως «φύσει κατώτερη, ανίκανη για πρόοδο πέρα από κάποιο ορισμένο σημείο», ενώ δυο χρόνια αργότερα οι μαύροι θεωρήθηκαν «όντα χωρίς κανένα δικαίωμα που να έχουν οι λευκοί υποχρέωση να σεβαστούν».

Σε όλες τις παραπάνω απόψεις υπάρχει εμφανής ένας τελεολογικός ανθρωπομορφισμός και μια θεσμοθετημένη αδικία: τα όντα είναι καταταγμένα σε αξιολογική σειρά, με κυρίαρχο στο ψηλότερο σκαλί τον λευκό άνθρωπο. Ο χριστιανισμός υιοθέτησε αυτό το σχήμα, που ήταν παρόν ήδη από την Παλαιά Διαθήκη. Ο Ιησούς καταριέται τη συκιά που δεν είχε σύκα για να τον δροσίσει και σώζει κάποιους δαιμονισμένους στέλνοντας τα δαιμόνιά τους στα ανυποψίαστα γουρούνια που έτσι καταλήγουν στον γκρεμό. Τα ζώα δεν θεωρούνται παρά «αντικείμενα» του ανθρώπου.

Αυτή η αντίληψη εμφανίζεται εύγλωττα και στο Δίκαιο. Στις πρώτες νομοθεσίες του κόσμου, παραδείγματος χάρη στους Σουμερίους, υπάρχει πρόβλεψη για την τιμωρία του ιδιοκτήτη ενός βοδιού που εσκεμμένα ή κατά λάθος σκοτώνει με τα κέρατά του κάποιον άνθρωπο. Το ίδιο νομικό ζήτημα εμφανίζεται σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου εκείνης της εποχής. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι την πιο αυστηρή τιμωρία επιβάλλει η Παλαιά Διαθήκη. Σ΄αυτήν προβλέπεται πέρα από την τιμωρία του ιδιοκτήτη του ζώου και η τιμωρία του ίδιου του ζώου, που είναι... θάνατος με λιθοβολισμό! Κι αυτό γιατί η παράβαση που τιμωρείται δεν αφορά μόνο την ανθρώπινη ιεραρχία, αλλά και την ιεραρχία του Θεού - ο οποίος έχει τοποθετήσει τον άνθρωπο πάνω από όλα τα δημιουργήματά του - που με αυτό το περιστατικό καταστρατηγείται.

Όσο κι αν σήμερα κάτι τέτοιο ακούγεται παράλογο, δεν έλειψαν και... οι δίκες με κατηγορούμενους ζώα! Μια πρώτη τέτοια «δίκη» αναφέρεται ότι έγινε στη Γαλλία το 1522 μ.Χ. εναντίον των αρουραίων της περιοχής για τις ζημίες που προκάλεσαν στις σοδειές. Όσα βέβαια επιχειρήματα κι αν έφερε ο αυτόκλητος συνήγορος των αρουραίων για να δικαιολογήσει τη μη προσέλευσή τους στη δίκη, οι δικαστές δεν πείστηκαν και τιμώρησαν ερήμην τους παραβάτες... Την ίδια εποχή καταγράφονται και διάφορες άλλες τιμωρίες ζώων, όπως η θανάτωση ενός χοίρου γιατί έφαγε ένα παιδί ή το ανάποδο κρέμασμα και ο ακρωτηριασμός διάφορων άλλων δύστυχων τετράποδων για αντίστοιχα παραπτώματα. Στην Αγγλία, λίγο αργότερα, αποφασίστηκε διά νόμου, όταν ένα ζώο καταδικάζεται για ένα παράπτωμα, να μη θανατώνεται αλλά να παραδίδεται στον Θεό, δηλαδή στους ιερείς, ως «φόρος».

Η πρώτη φορά που αναγνωρίστηκε πως τα ζώα έχουν, έστω και μερικώς, δικαιώματα, ήταν στις ΗΠΑ το 1641, όταν ο λόρδος Εrskine κατηγόρησε ως απαράδεκτη τη βαναυσότητα με την οποία μεταχειρίζονταν οι άνθρωποι τα ζώα. Ωστόσο την τομή για τη θέση τους μέσα στον κόσμο έφερε μόνο ο Δαρβίνος. Μπορεί ήδη κάποιοι μεσοποτάμιοι λαοί να είχαν υποστηρίξει πως η φύση ήταν ολοκληρωμένη πριν από την έλευση του ανθρώπου στη γη - μπορεί κάποιοι στωικοί να αναγνώριζαν την ισότητα ανδρών και γυναικών, δούλων και ελεύθερων - μπορεί το Ιουστινιάνειο Δίκαιο να είχε υποστηρίξει πως τα άγρια ζώα δεν ανήκουν σε κανέναν και ζουν ελεύθερα. Όμως όλα αυτά έμεναν κενά γράμματα, χωρίς πρακτική εφαρμογή, πριν από την από «Καταγωγή των ειδών» του Καρόλου Δαρβίνου, με την οποία αποδείχτηκε πλέον και επιστημονικά πως η ιεραρχία των ειδών είναι ένας μύθος, πως δεν υπάρχουν ανώτερα και κατώτερα είδη και πως το καθένα είναι κατάλληλο για το περιβάλλον στο οποίο ζει.

Όμως το σύγχρονο Δίκαιο δεν μοιάζει να λαμβάνει και πολύ υπόψη του τα νέα επιστημονικά δεδομένα. Εξακολουθεί να βασίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στο Ρωμαϊκό Δίκαιο, το οποίο διακρίνει τα πρόσωπα από τα πράγματα και τις πράξεις και κατατάσσει τους δούλους, τις γυναίκες, τα παιδιά, τους τρελούς και τα ζώα στην κατηγορία του πράγματος (res). Το σύγχρονο Δίκαιο εξακολουθεί να είναι αναχρονιστικό και δυσκολεύεται να ξεφύγει από την άποψη του Χομπς που θεωρούσε ότι άνθρωποι και ζώα μπορούν να αλληλοσκοτώνονται χωρίς αυτό να θεωρείται άδικο, αφού «τα ζώα θα μείνουν για πάντα στη φυσική τους κατάσταση, επειδή δεν έχουν λογικό, ούτε καταλαβαίνουν τη γλώσσα και το δίκαιο». Δεν πρέπει επιτέλους να ξεπεραστεί αυτός ο αναχρονισμός;

«Σπατάλη ζωής» στα πειράματα

Χρήστος Μανωλάς, εφ. Τα Νέα, 12/8/2000

Ποιος άγραφος κανόνας των ανθρώπων επιτρέπει τον απάνθρωπο βασανισμό των ζώων; Τα ζώα έχουν δικαιώματα. Τα 350 εκατομμύρια ζώα που πέθαναν την περσινή χρονιά, μέσα στα ερευνητικά κέντρα κάτω από συνθήκες που αδικούν και προσβάλλουν τον ανθρώπινο πολιτισμό, είχαν δικαιώματα. Δικαίωμα διαβίωσης, δικαίωμα στο να μην υποφέρουν, δικαίωμα σε λιγότερο πόνο, δικαίωμα αξιοπρέπειας, δικαίωμα ζωής. Το ηθικό δίλημμα είναι μεγάλο. Αφορά το πόσο θεμιτή είναι η θυσία των δικαιωμάτων ζωντανών οργανισμών για την πρόοδο της επιστήμης, για καινούργια άλματα της ανθρωπότητας. Ποιος άγραφος κανόνας την επιτρέπει και μέχρι ποιον βαθμό άραγε...

«Υπάρχει ένα σαφέστατο ηθικό πρόβλημα», υποστηρίζει ο Άγγελος Αγγελέτος, δικηγόρος, νομικός σύμβουλος Ζωοφιλικών Οργανώσεων. «Σίγουρα τα πειράματα σε ζώα που εφαρμόζονται ανελλιπώς, σχεδόν με την ίδια πρακτική και μεθοδολογία, εδώ και δύο αιώνες, έχουν προσφέρει στην ανθρωπότητα. Νέα προϊόντα, φάρμακα, παρατήρηση και κατανόηση ιατρικών φαινομένων και πολλά άλλα επιστημονικά επιτεύγματα βασίστηκαν στα πειράματα ζώων. Όμως την ίδια στιγμή βασανίζονταν φρικτά ζώα για την παραγωγή καλλυντικών...», συμπληρώνει.

Η συγκεκριμένη χρήση των ζώων προκαλούσε πάντα πολλές αντιδράσεις. Το επιχείρημα υπέρ της διατήρησης αυτών των πειραμάτων σχετίζεται με το ότι αυτά συμβάλλουν στη δημιουργία καινούργιων φαρμάκων. Τα αντεπιχειρήματα είναι πλέον εκτός από ηθικά και νομικά. Κυρίως νομικά.

«Η ζωή είναι μια αξία ανεπανάληπτη», λέει ο κ. Αγγελέτος. «Σύμφωνα με τον νόμο 2015 / 92 δεν μπορεί να γίνει πείραμα με ζώα εάν δεν υπάρξει πρώτα προληπτικός έλεγχος. Πρέπει να υπάρχει έγγραφη άδεια από την αρμόδια κτηνιατρική υπηρεσία, ενώ ο πειραμαστιστής είναι υποχρεωμένος να ανακοινώνει τα αποτελέσματα των πειραμάτων στην ίδια κτηνιατρική αρχή». «Δεν επιτρέπεται να υπάρξουν εκ νέου πειράματα για επιστημονική έρευνα για την οποία έχουν ήδη γίνει πειράματα στο παρελθόν. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε παραβιάζεται το άρθρο της Διεθνούς Σύμβασης για την προστασία των Ζώων περί σπατάλης ζωής. Η σπατάλη ζωής απαγορεύεται», εξηγεί ο δικηγόρος. Τα ζώα μπορούν να προστατευθούν. «Εμείς οι άνθρωποι έχουμε τη δύναμη να προασπίσουμε τα δικαιώματά τους. Ένας πολίτης μπορεί να πάρει τηλέφωνο κάποια φιλοζωική οργάνωση ή να υποβάλει ακόμα και μήνυση. Σε χώρες του εξωτερικού έχουν διεξαχθεί δίκες με αντικείμενο την προστασία των δικαιωμάτων των πειραματόζωων, αλλά και των αδέσποτων. Τα αποτελέσματα αυτών των δικών υποχρέωσαν στην καταβολή μεγάλων αποζημιώσεων όσους βασάνισαν άδικα ζώα. Το ότι τα ζώα μόνα τους δεν μπορούν να υπερασπίσουν τον εαυτό τους δεν σημαίνει ότι πρέπει να βασανίζονται και να μένουν ανυπεράσπιστα. Ποιος μπορεί να αντισταθεί άλλωστε σε μια γλυκιά μουσούδα...», συμπληρώνει ο κ. Αγγελέτος.

Ένα εκατομμύριο ζώα κάθε ημέρα θυσιάζονται στην επιστήμη

Στέφανος Κρίκκης, εφ. Τα Νέα, 24/4/2000

Σήμερα Μεγάλη Δευτέρα 24 Απριλίου είναι η Ημέρα Κατά των Πειραμάτων σε Ζώα. Στον ένα χρόνο που μεσολάβησε από την προηγούμενη επέτειο αυτής της Ημέρας υπολογίζεται ότι έχασαν τη ζωή τους στα διάφορα ερευνητικά εργαστήρια σχεδόν 350 εκατομμύρια ζώα.

Συχνά ο αριθμός των πειραματόζωων είναι υπερβολικός. Ενδεχομένως να γίνεται και κατάχρηση. Το παράλογο πάντως είναι αυτό που συμβαίνει με τη βιομηχανία καλλυντικών, όπου από ηθικής πλευράς είναι πράγματι απαράδεκτο να θανατώνονται τόσα ζώα απλώς και μόνο για την ομορφιά μας

Λίγες μόλις μέρες αφότου αποχαιρετήσαμε τον αιώνα στον οποίο συνέβησαν όλα τα σύγχρονα τεχνολογικά θαύματα, ένα σημαντικό κομμάτι της επιστημονικής προόδου εξακολουθεί να είναι προσδεδεμένο σε μια μεθοδολογία δράσης που εγκαινιάστηκε ίσως και νωρίτερα από τον 19ο αιώνα. Η μεθοδολογία αυτή είναι συνυφασμένη με τον πειραματισμό πάνω σε ζώα κάθε νέου προϊόντος που πρόκειται να γίνει κτήμα της ανθρωπότητας. Φαρμακευτικές ουσίες, χημικά προϊόντα και καλλυντικά αποτελούν τη μια πλευρά αυτού του φαινομένου. Η άλλη έγκειται στην παρατήρηση και κατανόηση, για διάφορους σκοπούς, των συμπεριφορών που μπορεί να εκδηλώσουν τα ζώα μέσα σε πρωτόγνωρες για αυτά συνθήκες. Η αντίδραση στη χρήση των ζώων για τη διενέργεια πειραμάτων είναι αρκετά παλιά. Απλώς τις τελευταίες δεκαετίες έχει γίνει εντονότερη καθώς οργανώθηκε καλύτερα. Δεν υπάρχει χώρα που να διαθέτει ερευνητικό εργαστήριο και στην οποία να μη γίνονται πειράματα βασισμένα στη χρήση ζώων. Πειράματα για να βρεθούν τα φάρμακα κατά του καρκίνου και του ΑΙDS. Πειράματα με την τεχνητή δημιουργία σε ζώα εγκεφαλικών επεισοδίων, άγχους, καρκίνου, αρθρίτιδας, σακχαρώδους διαβήτη, μυϊκής δυστροφίας, παχυσαρκίας, καρδιακών επεισοδίων και αρκετών άλλων. Η άποψη που συνηγορεί υπέρ της διενέργειας ερευνητικών εργασιών με τη χρήση εκατομμυρίων πειραματοζώων κάθε χρόνο σχετίζεται με τη δημιουργία νέων φαρμάκων που θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Ο αναπληρωτής καθηγητής της Γενετικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Μίλτος Τίππας λέει πως «το επιχείρημα που υιοθετεί η πλευρά που είναι υπέρ των πειραμάτων στα ζώα έχει τη βάση του στην εξέλιξη της ιατρικής. Πολύ σημαντικά εμβόλια, όπως αυτό του ΑΙDS για παράδειγμα, μπορεί να δοκιμαστούν για την αποτελεσματικότητά τους μόνο στον πίθηκο ή στον άνθρωπο. Το ερώτημα βέβαια εδώ είναι αν θέλουμε οι αντίστοιχες πειραματικές εργασίες να γίνονται σε ανθρώπους εθελοντές εφόσον απορριφθεί η λύση των ζώων. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι ο αριθμός των πειραματοζώων είναι υπερβολικός. Ενδεχομένως να γίνεται και κατάχρηση. Το παράλογο πάντως είναι αυτό που συμβαίνει με τη βιομηχανία καλλυντικών, όπου από ηθική πλευρά είναι πράγματι απαράδεκτο να θανατώνονται τόσα ζώα απλώς και μόνο για την ομορφιά μας».

Σε ανθρώπους ή ιστους

Αρκετοί λένε ότι η ιατρική επιστήμη μπορεί να προχωρήσει και χωρίς πειράματα σε ζώα. Διαδεδομένη είναι η άποψη ότι η πρόοδος της ιατρικής μπορεί να επέλθει από παρατηρήσεις στους ίδιους τους ανθρώπους, από καλλιέργεια ιστών που είναι η ανάπτυξη φυτικών, ζωικών ή ανθρώπινων κυττάρων έξω από τον οργανισμό, από τη χρήση αντισωμάτων ή ακόμα και με τη βοήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών. Στην τελευταία αυτή περίπτωση για παράδειγμα έχουν αναπτυχθεί προγράμματα που μπορούν να προσομοιώσουν τα αποτελέσματα διαφόρων χημικών ουσιών στον ανθρώπινο οργανισμό. Το σίγουρο πάντως είναι ότι πολλά φάρμακα που δοκιμάστηκαν σε ζώα και στη συνέχεια κυκλοφόρησαν στην αγορά είχαν ολέθρια αποτελέσματα σε εκείνους που τα χρησιμοποίησαν. Όπως συνέβη με τη θαλιδομίδη. «Είναι ένα ηρεμιστικό και αντιεμετικό φάρμακο που κυκλοφόρησε στις αρχές της δεκαετίας του 1960», παρατηρεί ο καρδιολόγος κ. Γιώργος Χαριτάκης. «Νωρίτερα είχε δοκιμαστεί σε εγκυμονούντα ζώα και κυκλοφόρησε στο εμπόριο ως φάρμακο ακίνδυνο για την εγκυμοσύνη. Το αποτέλεσμα ήταν να γεννηθούν 10.000 φωκομελικά παιδιά(χωρίς χέρια και πόδια). Η δίκη για τη Θαλιδομίδη κατά της Grunenthal άρχισε στις 12-4-67 στο Αlsdorf και ήταν η μεγαλύτερη δίκη της Ευρώπης ύστερα από εκείνη της Νυρεμβέργης. Εξετάστηκαν 1.200 μάρτυρες και τελικά η δίκη έκλεισε με την πληρωμή αποζημίωσης 114 εκατομμυρίων μάρκων στα θύματα της θαλιδομίδης στη Γερμανία». Όλα αυτά τα χρόνια, στον βωμό της επιστημονικής γνώσης θυσιάστηκε πλήθος ζώων. Τόσο σε είδος όσο και σε αριθμό. Από ποντίκια και αρουραίους, μέχρι κογιότ, σκύλους και άλογα. Μάλιστα η δίψα για έρευνα ορισμένων επιστημόνων δεν άφησε στην ησυχία τους ούτε τα σκουλήκια. Στη δεκαετία του 1950 για παράδειγμα κάποιοι είχαν θεωρήσει πως θα έπρεπε να χρησιμοποιήσουν το συγκεκριμένο είδος του ζωικού βασιλείου για να αποδείξουν την υπόθεσή τους ότι η μνήμη είναι αποθηκευμένη σε χημικές ουσίες οι οποίες μπορούν να μεταβιβαστούν από ζώο σε ζώο σαν μια απλή μεταμόσχευση.

Αποστολές

Η πανίδα του πλανήτη μας αποτελεί, περισσότερο από έναν αιώνα, το πρόσφορο έδαφος που εκμεταλλεύεται ο άνθρωπος για να καταφέρει να ικανοποιήσει την περιέργειά του για γνώση. Ακόμα όμως και αν δεν πρόκειται για γνώση αλλά για κάτι πολύ χειρότερο, όλα δείχνουν δυστυχώς ότι τα ζώα πάντα θα αποτελούν μέρος του παιχνιδιού. Ποιος δεν θυμάται άλλωστε στη διάρκεια του Πολέμου τα εκπαιδευμένα δελφίνια που εκτελούσαν αποστολές αυτοκτονίας πάνω σε νάρκες ή τα σκυλιά εκείνα που από το 1941 ως το 1943 τρύπωναν με μια χειροβομβίδα στον λαιμό τους κάτω από τα τανκς της Βέρμαχτ που προσπαθούσαν να διασπάσουν τη σθεναρή αντίσταση των σοβιετικών στρατευμάτων στο ανατολικό μέτωπο. Και σήμερα, σε συνθήκες εικονικού πολέμου, τίποτα δεν εμποδίζει κάποιους ειδικούς να εξάγουν με ορισμένες ακατανόητες μεθοδολογίες χρήσιμα για αυτούς και για πολλούς άλλους συμπεράσματα. Αρκεί η επισταμένη παρατήρηση σε διάστημα από 2 ως 169 λεπτά, όσο δηλαδή καταφέρνουν να ζήσουν οι πίθηκοι ρέζους αφότου έχουν πυροβοληθεί στο κεφάλι. Σήμερα, παρ’ ότι ορισμένοι υποστηρίζουν πως η χρήση των πειραματοζώων για επιστημονικούς σκοπούς σταδιακά θα εκλείψει, στα διάφορα ερευνητικά ιδρύματα χρησιμοποιούνται τουλάχιστον 30 είδη ζώων για τη διενέργεια κάθε είδους πειράματος. Χρησιμοποιούνται βοοειδή και ειδικότερα μοσχάρι ανήλικο ή έμβρυο. Γάτες, κοτόπουλα, κογιότ (λύκοι Βόρειας Αμερικής), κροταλίες Viridis Viridis, σκύλοι, πάπιες, όνοι, γίδες, χοίροι Γουινέας, χήνες, άλογα, χάμστερ, μινκ, ποντίκια, ταϊλανδικές κόμπρες, χοίροι κοινοί, πιγκουίνοι, κουνέλια, διδέλφεις, ρακούν, αρουραίοι, πρόβατα, γαλοπούλες, χελώνες, βατράχια.

Εκτρέφονται

Όλα αυτά τα ζώα εκτρέφονται σε ειδικές φάρμες. Είναι ζώα που «καλλιεργούνται» ειδικά για αυτό τον σκοπό, ώστε να χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά ως πειραματόζωα. Πολύ πρόσφατα, δύο τέτοιες φάρμες που υπήρχαν στην Αγγλία έβαλαν λουκέτο ύστερα από τις έντονες διαμαρτυρίες και κινητοποιήσεις ζωοφιλικών και οικολογικών οργανώσεων. Στην πρώτη περίπτωση η φάρμα που ανήκε σε μια εταιρεία ονόματι Κόνσορτ Κόμπανι και η οποία εξέτρεφε λαγωνικά έκλεισε ύστερα από διαμαρτυρίες έξι μηνών τον Ιούλιο του 1997, ενώ τον Αύγουστο του 1999 και ύστερα από κινητοποιήσεις 16 μηνών έκλεισε η φάρμα Χίλγκροουβ που «καλλιεργούσε» γάτες. Ο κ. Γιώργος Κόκκαλης, που είναι αντιπρόεδρος του Συλλόγου «Πολίτες για τα Δικαιώματα της Φύσης και της Ζωής», λέει ότι αυτή η τελευταία φάρμα είχε το 1998 αποκομίσει έσοδα της τάξης των 100.000 λιρών (56,5 εκατομμύρια δραχμές σε σημερινές τιμές) από την πώληση 1.000 γατιών. Δίνουν κοκαΐνη σε αρουραίους για να προκαλέσουν ­ και να μελετήσουν ­ σπασμούς

Η διεθνής βιβλιογραφία και οι δημοσιεύσεις στον ξένο Τύπο παρέχουν μία αρκετά κατατοπιστική εικόνα για τη μεταχείριση που μπορεί να τύχουν κάποια πειραματόζωα στο πλαίσιο ερευνητικών προγραμμάτων. Πολλά από αυτά που περιγράφονται, έγιναν στη δεκαετία του 1980. Έτσι, λοιπόν, σε ένα πείραμα που έγινε στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν των ΗΠΑ μελετήθηκε μέσα σε χρονικό διάστημα έξι μηνών η κινητικότητα των οφθαλμικών μυών σε γατάκια τα οποία τυφλώνονταν μόλις γεννιόνταν. Η τύφλωσή τους γινόταν με καταστροφή τού οπτικού νεύρου. Άλλο πείραμα στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης αφορούσε την πρόκληση έλκους στο στομάχι ποντικιών με τη χρήση ηλεκτρικού ρεύματος, ώστε να μελετηθούν οι αμυντικοί μηχανισμοί τους. Στο Κέιμπριτζ, το 1984 είχαν γίνει πειράματα ενοφθαλμισμού ερπητικών ιών στον εγκέφαλο νεογέννητων ποντικών. Παρατηρήθηκε ότι ο θάνατος των ζώων επήρχετο εντός 6 ή 9 ημερών, λόγω σοβαρής φλεγμονής και βλάβης του εγκεφάλου. Πολλά από τα ποντίκια που πέθαιναν, παρουσίαζαν φλεγμονές στα μάτια και έλκη στους επιπεφυκότες. Πιο πριν, στην Οξφόρδη, ένα άλλο πείραμα αφορούσε τη μελέτη ανάπτυξης νεογέννητων γατιών. Δέκα ημέρες μετά τη γέννησή τους συνέρραπταν τα βλέφαρα των μικρών ζώων, τα οποία πέθαναν σε έξι μήνες χωρίς να έχουν δει φως. Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας και σύμφωνα με στοιχεία που συνέλεξε μέχρι το 1992 ο καρδιολόγος κ. Γιώργος Χαριτάκης, ορισμένα από τα πειράματα που είχαν γίνει σε ζώα στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη είχαν να κάνουν, μεταξύ άλλων, και με τα εξής: Δημιουργία καρκίνου στη στοματική κοιλότητα χάμστερς, εγκεφαλικές τραυματικές βλάβες σε αρουραίους ύστερα από κάκωση κεφαλής, πρόκληση σπασμών σε αρουραίους έπειτα από χορήγηση κοκαΐνης (Ιατρική Σχολή Αθηνών), πρόκληση αρτηριοσκλήρωσης σε κουνέλια (Εργαστήριο Πειραματικής Χειρουργικής, Αθήνα), πρόκληση σηπτικού σοκ σε ποντίκια και πρόκληση εγκεφαλικής αιμορραγίας σε κουνέλια (Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης), πρόκληση λευχαιμίας σε ποντίκια (Θεαγένειο Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης), πρόκληση νεφρικής ανεπάρκειας σε σκύλους (Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκη), πρόκληση ισχαιμίας του μυοκαρδίου σε σκύλους ύστερα από περίσφιγξη των στεφανιαίων και πρόκληση αιμορραγικού σοκ σε κουνέλια με σκοπό τη μελέτη των βλαβών στον γαστρικό βλεννογόνο (Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων, Γ. Χατζηκώστα).

Χρησιμοποιούνται ακόμα και σε ιδιωτικά ερευνητικά ιδρύματα

Πολύ σημαντικά εμβόλια, όπως αυτό κατά του ΑΙDS για παράδειγμα, μπορεί να δοκιμαστούν για την αποτελεσματικότητά τους μόνο στον πίθηκο ή στον άνθρωπο. Πολλές επιστημονικές έρευνες που στηρίζονται στη χρήση πειραματόζωων γίνονται εδώ και αρκετά χρόνια στην Ελλάδα. Αντίθετα όμως προς τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη ο αριθμός των πειραματόζωων που χρησιμοποιούνται στη χώρα μας είναι πολύ μικρότερος. Υπολογίζεται ότι το 1991 χρησιμοποιήθηκαν 25.000 ζώα για τη διενέργεια πειραμάτων ενώ το ίδιο νούμερο σήμερα ίσως και να ξεπερνά τα 50.000. Ο αριθμός αυτός συγκρινόμενος με τον αντίστοιχο άλλων ευρωπαϊκών κρατών είναι παρά πολύ μικρός.

Για παράδειγμα στην Ιταλία και την Αγγλία χρησιμοποιούνται κατά μέσο όρο ετησίως 3.000.000 πειραματόζωα, στην Ολλανδία 750.000 και στη Γαλλία 2.500.000.

Το γεγονός αυτό βέβαια δεν έχει να κάνει με κάποια αυξημένη ευαισθησία της χώρας μας έναντι των άλλων κρατών. Αντιθέτως σχετίζεται με το ότι πολλά από αυτά τα πειράματα (πρωτόκολλα) είναι ιδιαίτερα ακριβά. Ο προϋπολογισμός ενός μόνο πειράματος μπορεί να ξεπεράσει τα 200.000.000 δραχμές. Επιπλέον στην Ελλάδα δεν υπάρχει σε τόσο ανεπτυγμένο βαθμό η φαρμακοβιομηχανία ή η βιομηχανία παρασκευής καλλυντικών ειδών ώστε να χρηματοδοτούνται για λογαριασμό τους συνεχώς καινούργιες ερευνητικές εργασίες που να απαιτούν τη χρήση πειραματόζωων. Οι χώροι όπου γίνονται οι πειραματικές εργασίες βρίσκονται σε πανεπιστημιακές κλινικές ή σε ερευνητικά ιδρύματα. Οι μεταμοσχεύσεις, οι καρδιακές παθήσεις, οι ηπατίτιδες, η αναιμία, οι αντιδράσεις στη χορήγηση φαρμάκων, αποτελούν ορισμένα μόνο από τα επιστημονικά πεδία στα οποία έχουν κατά καιρούς διενεργηθεί εργασίες με την χρήση πειραματόζωων.

Ο κ. Γιώργος Κόκκαλης, που είναι αντιπρόεδρος της οργάνωσης ΠΟ.ΦΥ. ΖΩ (Πολίτες για τα Δικαιώματα της Φύσης και της Ζωής), λέει ότι ερευνητικές εργασίες που απαιτούν τη χρήση ζώων γίνονταν και γίνονται ακόμα και σε ιδιωτικά ερευνητικά ιδρύματα. Εκτός από αυτές τις περιπτώσεις «γνωρίζουμε ότι στο Ινστιτούτο Παστέρ χρησιμοποιούνται πειραματόζωα για γονιδιακή έρευνα και για κλωνοποίηση, ότι στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο έχουν γίνει αντίστοιχες μελέτες ψυχοσωματικής ανάλυσης, πως στο Γενικό Κρατικό έχουν διεξαχθεί πειράματα στον αμφιβληστροειδή χιτώνα κουνελιών και τέλος στο ΚΑΤ έχουν προκληθεί κακώσεις των οστών σε διάφορα πειραματόζωα στο πλαίσιο ερευνών που σχετίζονται με την οστεοπόρωση». Τα ζώα που χρησιμοποιούνται στη χώρα μας για πειράματα είναι τα ποντίκια, τα κουνέλια και οι χοίροι, οι αρουραίοι και σε πολύ μικρότερο βαθμό τα βατράχια. Παλαιότερα χρησιμοποιούνταν σκύλοι αλλά αυτό απαγορεύτηκε το 1993. Τα ερευνητικά εργαστήρια προμηθεύονται τα ζώα για τις ανάγκες των πειραμάτων, είτε από εγχώρια εκτροφεία είτε από ειδικές φάρμες του εξωτερικού. Οι χώρες που τροφοδοτούν την Ελλάδα με πειραματόζωα είναι συνήθως οι ΗΠΑ, η Αγγλία, η Γαλλία, η Ολλανδία και η Γερμανία. Για τη διενέργεια ενός πειράματος απαιτούνται τουλάχιστον έξι ζώα. Το κόστος αγοράς ενός ποντικιού είναι περίπου 1.500 δραχμές, ενός κουνελιού 10.000 με 12.000 δραχμές και ενός χοίρου 25.000 με 30.000 δραχμές.

Πείτε όχι στο τσίρκο που βασανίζει τα ζώα

Εφημερίδα Τα Νέα, 19/4/2000

Έκκληση προς τους γονείς να μην πηγαίνουν τα παιδιά τους στα τσίρκο, που κάθε άνοιξη και καλοκαίρι επισκέπτονται την Ελλάδα, κάνει η διευθύντρια της Ελληνικής Φιλοζωικής Εταιρείας κ. Λιάνα Αλεξανδρή. Οι συνθήκες διαβίωσης των ζώων στο τσίρκο είναι απαράδεκτες, όπως καταγγέλλουν φιλοζωικά σωματεία, και τα ζώα υπόκεινται σε βασανισμούς προκειμένου να μάθουν να εκτελούν διαταγές! Η διευθύντρια της Φιλοζωικής Εταιρείας προτρέπει επίσης όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες να προβαίνουν σε αυστηρούς ελέγχους, αφού είναι γνωστό πως στα τσίρκο οι συνθήκες διαβίωσης των άγριων ζώων είναι απαράδεκτες και τα ζώα υπόκεινται σε βασανισμούς προκειμένου να μάθουν να εκτελούν τις διαταγές των εκπαιδευτών τους!

«Η εκπαίδευσή τους δεν χωράει ούτε στα χειρότερα όνειρα ενός ανθρώπου-κασκαντέρ, ο οποίος ούτε να περάσει βιαίως από τις φωτιές χρειάζεται ούτε να μαθαίνει να περπατάει πάνω στα κάρβουνα ούτε να τρώει άγριο ξύλο για να υπακούει», λέει η κ. Λιάνα Αλεξανδρή. Και συνεχίζει: «Στην περίπτωση που έρθουν, ας πουν γονείς και παιδιά ένα μεγάλο "όχι" στη συμμετοχή τους σε παραστάσεις, που το μόνο που γίνεται παρασκηνιακά είναι ένας αφάνταστος βασανισμός των άγριων ζώων και στη συνέχεια ένας αφάνταστος εξευτελισμός της φύσης και της αξιοπρέπειάς τους την ώρα της παράστασης».

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα φιλοζωικά σωματεία δραστηριοποιούνται εναντίον των τσίρκο. Η Ελληνική Φιλοζωική Εταιρεία έχει μηνύσει το τσίρκο «ΤΟΝΥ» για βασανισμό ζώου ­ πέθανε ένας ελέφαντας από πείνα και εξάντληση ­, όμως μέχρι στιγμής, τα φιλοζωικά σωματεία δεν έχουν καταφέρει, όπως λέει η κ. Λιάνα Αλεξανδρή, αυτό που με νόμο κατάφεραν άλλες χώρες, να μην ξαναδούμε τσίρκο στη χώρα μας.

Πέρα όμως από τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης και εκμετάλλευσης των ζώων στα τσίρκο η διευθύντρια της Ελληνικής Φιλοζωικής Εταιρείας θέτει και ένα άλλο θέμα: κάθε φορά που εμφανίζεται ένα τσίρκο έχουμε... ανεξήγητες εξαφανίσεις αδέσποτων ζώων.

«Είναι γνωστό ότι στη Μυτιλήνη, πριν από δύο χρόνια, το τοπικό σωματείο κατήγγειλε το τσίρκο που βρισκόταν στο λιμάνι, κάνοντας μηνύσεις κατά παντός υπευθύνου για την έλλειψη πιστοποιητικών και κυρίως για την εξαφάνιση αδέσποτων ζώων που χάθηκαν το διάστημα της παραμονής του τσίρκο στο νησί», λέει.

Πριν από λίγες μέρες το τσίρκο «Ρόμα» έκανε αίτηση στον Δήμο της Κέρκυρας για παραχώρηση χώρου για παραστάσεις. Τυπικά, επειδή παρήλθε η ημερομηνία για την κατάθεση των πιστοποιητικών, ο Δήμος θεωρεί την αίτηση άκυρη, ωστόσο, τα φιλοζωικά σωματεία εκφράζουν φόβους ότι το τσίρκο τελικά θα έρθει στο νησί εντός των επόμενων ημερών... Η Ελληνική Φιλοζωική Εταιρεία επικοινώνησε χθες με τη Διεύθυνση Δασών του υπουργείου Γεωργίας, αλλά και τον δήμαρχο του νησιού, για να προλάβει την τυχόν παράνομη είσοδο του τσίρκο στην Ελλάδα, αλλά και για να προτρέψει όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες για ελέγχους σε ό,τι αφορά τα πιστοποιητικά CΙΤΕS. «Ένα απαράδεκτο σημείο της σύμβασης είναι να διαχωρίζονται τα άγρια ζώα σε εκτρεφόμενα και μη, αποκλείοντας έτσι την απόλυτη προστασία των ειδών», εξηγεί η κ. Λιάνα Αλεξανδρή.

Έβαλαν τα σκυλιά να φάνε τον αλυσοδεμένο λύκο!

Γιώργος Παλαμιώτης, εφ. Τα Νέα, 9/3/2000

Ο θάνατος του λύκου προκάλεσε αντιδράσεις από φιλοζωικές και οικολογικές οργανώσεις Ο λόγος για έναν λύκο 10 μόλις μηνών, που 15 σκυλιά τον κατασπάραξαν ενώ αυτός ήταν δεμένος με χοντρές αλυσίδες. «Ήθελα να τον παραδώσω ζωντανό στο Δασαρχείο Σπερχειάδας, αφού πρώτα θα τον έκανα περιοδεία σε όλα τα χωριά της Δυτικής Φθιώτιδας», σημειώνει ο 35χρονος κτηνοτρόφος Βαγγέλης Κιέστος από τη Φτέρη Φθιώτιδας, που τη Δευτέρα το πρωί βρήκε μέσα στη στάνη του φυλακισμένο έναν λύκο και τα 15 σκυλιά του να μην τον αφήνουν να ξεφύγει. Ο ίδιος πήρε έναν φίλο του και μαζί συνέλαβαν τον λύκο και τον έδεσαν.

Ο λύκος επιχείρησε να κόψει τα λίγα σύρματα με τα οποία τον είχαν δέσει, αλλά έγινε και πάλι αντιληπτός και έτσι τον έδεσαν με αλυσίδες. Το απόγευμα της Δευτέρας, με τον λύκο ζωντανό, φορτωμένο πάνω σε ένα αγροτικό αυτοκίνητο, πήγαν και στα υπόλοιπα ποιμνιοστάσια της περιοχής, ενώ το βράδυ αλυσόδεσαν το λυκόπουλο μέσα στο ποιμνιοστάσιο. Η νύχτα της Δευτέρας ήταν η πιο εφιαλτική για τον λύκο. Αλυσοδεμένος και ανήμπορος, περιτριγυριζόταν από 15 σκυλιά που του επετίθεντο. Μέχρι το πρωί ο λύκος δεν μπόρεσε να αντέξει.

Πρωί πρωί της Τρίτης, μόλις έμαθαν ότι έχει πιαστεί ένας λύκος, οι θηροφύλακες πήγαν να τον πάρουν για να τον προστατεύσουν. Όμως τον βρήκαν θανατωμένο μέσα στο μαντρί. Αν και θανατωμένο, το προστατευόμενο κατά τα άλλα ζώο μένει δεμένο πάνω στο αγροτικό αυτοκίνητο και περιφέρεται σαν λάφυρο από χωριό σε χωριό, ενώ οι ίδιοι οι κτηνοτρόφοι δεν διστάζουν να δίνουν και συμβολικές αμοιβές σ’ αυτόν που τους απάλλαξε από τον μεγάλο κίνδυνο. «Κάποτε έπαιρναν το δέρμα τού λύκου που έπιανε κάποιος κυνηγός και για έναν χρόνο το περιόδευαν σε διάφορα χωριά του νομού όπου ανθούσε η κτηνοτροφία. Το ίδιο έθιμο μένει και σήμερα», λέει ο Γιώργος Κύρκος από τη Φτέρη Φθιώτιδας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις κτηνοτρόφων της περιοχής, «όποιος σκοτώσει λύκο και τον περιφέρει στη Δυτική Φθιώτιδα, θα εισπράξει από τους υπόλοιπους κτηνοτρόφους 100 - 200 χιλιάδες δρχ.».

Οι κτηνοτρόφοι από την πλευρά τους κατηγορούν τους οικολόγους πως αφήνουν ελεύθερα άγρια ζώα που τους προκαλούν ζημιές στα κοπάδια. «Μας λένε ότι είναι προστατευόμενο είδος οι λύκοι και ότι υπάρχουν αποζημιώσεις για τις ζημιές που θα πάθουμε. Για να αποζημιωθεί κάποιος θα πρέπει να του φάνε οι λύκοι πάνω από 4 πρόβατα. Αν σου φάνε, όπως εμένα, ένα σήμερα - ένα αύριο, ένα την επομένη, από πού θα αποζημιωθώ; Και ακόμα, έχει σκεφθεί κανείς τι γραφειοκρατικές διαδικασίες και πόσος χρόνος χρειάζεται για να πάρει κάποιος τέτοιου είδους αποζημιώσεις;», λέει ο Βαγγέλης Κιέστος, ενώ ο ίδιος σημειώνει ότι όλοι οι κτηνοτρόφοι είναι αναγκασμένοι να εκτρέφουν 15-20 σκυλιά για να φυλάνε τα κοπάδια τους από τους λύκους.

«Είναι ντροπή για την κοινωνία μας να συμβαίνουν τέτοια γεγονότα», σημειώνει ο Κώστας Στασινός, μέλος της Οικολογικής Κίνησης Λαμίας, ενώ απορρίπτει όλες τις κατηγορίες που αποδίδονται στους οικολόγους για ελευθέρωση άγριων ζώων ή ερπετών. «Συνεχώς κυκλοφορούν φήμες και ανεύθυνα ισχυρίζονται κάποιοι ότι οι οικολόγοι αφήνουν ελεύθερα πότε λύκους, πότε αρκούδες, πότε δηλητηριώδη φίδια. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο ψέμα από αυτό», σημειώνει ο κ. Στασινός.

Τον αποτροπιασμό της για το γεγονός εκφράζει και η Ελληνική Φιλοζωική Εταιρεία, που ζητά από τις αρμόδιες υπηρεσίες να απαντήσουν γιατί δεν επενέβησαν έγκαιρα, αφού το θέμα ήταν γνωστό από την ΤV.

Τα ζώα κάνουν καλό στην υγεία!

Γιώργος Αγγελόπουλος, εφ. Τα Νέα, 17/9/2005

Iταλία: 120 ασθενείς βελτιώνουν την κατάστασή τους, φροντίζοντάς τα ζώα ενός ζωολογικού κήπου

«H θεραπεία των κατοικιδίων» κερδίζει έδαφος

H Βίλα Άλμπα ντι Φόντε Νουόβα βρίσκεται σε απόσταση μίας ώρας από τη Ρώμη. Στο πάρκο της υπάρχουν κύκνοι, σκύλοι, χοίροι, πόνι, κουνέλια, χήνες, πάπιες, τσιντσιλά. Μέσα στη βίλα φιλοξενούνται 120 άνδρες και γυναίκες με διανοητική υστέρηση.

Ο νεώτερος από τους ασθενείς είναι 24 χρόνων, ο μεγαλύτερος 58. Και όλοι τους ασχολούνται με τα ζώα του πάρκου. Τα ταΐζουν, τα καθαρίζουν, τα χαϊδεύουν, τα σκέφτονται. Τα ζώα βοηθούν τους ενοίκους της Βίλα Άλμπα ντι Φόντε Νουόβα να αισθάνονται καλύτερα. Να μη φοβούνται τον κόσμο, να μη μένουν κλεισμένοι στον εαυτό τους, να λύνουν τον κόμπο που μουδιάζει τα μέλη τους και το μυαλό τους.

Δεν γιατρεύουν. H «θεραπεία των κατοικίδιων», αγγλιστί pet therapy, δεν γιατρεύει κανέναν, δεν θεραπεύει κάποια ασθένεια, δεν είναι οριστική - βελτιώνει όμως την κατάστασή τους. Ο Ιορδανός νευρολόγος Χαλίλι Μοχάμεντ, υγειονομικός διευθυντής του θεραπευτηρίου αυτού, τονίζει στη «Ρεπούμπλικα» το γεγονός αυτό: πως ένα πόνι είναι ένα πόνι, ακόμη κι αν ονομάζεται Πελέ. H Αντονιέτα δεν πρόκειται να γιατρευτεί επειδή το χαϊδεύει όλη την ημέρα. Και ο Μάριο, ο καλοκάγαθος γίγαντας, δεν θα μπορέσει να λύσει όλα τα προβλήματά του επειδή ταΐζει τον Πίγκι το γουρουνάκι. 7

Κι όμως. H Αντονιέτα, που έχει δυσκολίες στην ομιλία, λέει στον Μάριο: «Μήπως μπορείς να μου κρατήσεις λίγο τον Πελέ, για να μας βγάλει φωτογραφία η Τερέζα; Πρόσεχε μη σου φύγει». Και ο πανύψηλος και ογκώδης Μάριο σοβαρεύεται. Ιδού η θεραπεία: ο Μάριο συγκεντρώνεται, παίρνει στο χέρι του τα γκέμια και κρατάει το πόνι σαν απ' αυτό να εξαρτάται ο κόσμος ολόκληρος. Μόλις αρχίζει να τα σφίγγει περισσότερο απ' ό,τι θα έπρεπε, επεμβαίνει ο Χαλίλι Μοχάμεντ: «Όχι έτσι Μάριο, μπορεί να του κάνεις κακό». Και ο Μάριο χαλαρώνει.

Μικρές χειρονομίες. Μικρές κατακτήσεις. Που έχουν να κάνουν με την αυτοεκτίμηση, με την υπευθυνότητα, με την ανάγκη οργάνωσης του χρόνου και του χώρου. Πράγματα που επιτυγχάνονται έπειτα από χρόνια συνεδριών και τα οποία η pet therapy έχει κάνει ευκολότερα.

Ημερήσιες θεραπείες.
Αλλά η Βίλα Άλμπα δεν έχει μόνο αυτούς τους 120 ασθενείς. Αυτοί είναι που κατοικούν εκεί. Κάθε μέρα έχει και φιλοξενουμένους: 50 θέσεις ημερήσιας θεραπείας και άλλες 30 για θεραπείες προσώπων έως 18 ετών, με τα οποία ασχολείται η παιδονευροψυχίατρος Μαρία Νικολέτα Αλιμπέρτι. Όλα αυτά τα παιδιά έχουν συγγενείς εγκεφαλοπάθειες ή χρωματοσωμικά σύνδρομα, συμπεριφορικές διαταραχές, φοβίες. Για καθένα απ' αυτά, η φάρμα των ζώων σημαίνει ένα ταξίδι που θα τους ήταν διαφορετικά αδύνατο. Βρίσκουν εκεί σχολή μαγειρικής, ραπτικής, χορού, τραγουδιού, ορθοφωνίας, ζωγραφικής και σχεδίου, ξυλουργείο, εργαστήριο μουσικής, φυτώριο, ποδοσφαιρικό γήπεδο, πισίνα. Και απροσδιόριστο αριθμό κουνελιών, 12 κουνάβια, 3 σκύλους, 5 τσιντσιλά, 1 γουρουνάκι, 1 κύκνο, 1 πόνι, χήνες, κότες, διάφορα πουλιά. Όλα τα ζώα δεν χρησιμοποιούνται με τον ίδιο τρόπο. Για παράδειγμα: όποιοι έχουν κινητικά προβλήματα καβαλάνε το πόνι. Τα κουνέλια, εκ φύσεως ευγενικά και ντροπαλά, είναι πολύτιμα σε περιπτώσεις ασθενών που είναι κλεισμένοι στον εαυτό τους και επιθετικοί, ψυχωτικοί ή αυτιστικοί. Τα κουνάβια και τα τσιντσιλά κάνουν καλό σε όσους πάσχουν από φοβίες ή έχουν ανάγκη να χαλαρώσουν.

Απαραίτητοι οι ειδικοί

Αν σκέφτεστε να πάτε αύριο να αγοράσετε ένα τσιντσιλά, ένα κατσικάκι ή ένα κουνάβι για θεραπευτικούς σκοπούς, ξανασκεφτείτε το. Γιατί σίγουρα θα απογοητευτείτε. Με την έννοια ότι κάθε πλάσμα αυτού του ζωολογικού κήπου, εξηγεί στην ιταλική «Ρεπούμπλικα» ο εκπαιδευτικός Ντομένικο Μαστρέκια, είναι ο καρπός μιας επιλογής που έγινε από βιολόγους και κτηνιάτρους μιας ιδιαίτερης εκπαίδευσης. Και όχι μόνο αυτό. Μια ολόκληρη ομάδα από ψυχολόγους, γιατρούς, εμπειρογνώμονες, εκπαιδευτικούς, φυσιοθεραπευτές, κοινωνικούς λειτουργούς και τεχνικούς είναι ανά πάσα στιγμή παρούσα για να εκτιμά τον σύνδεσμο που αναπτύσσεται ανάμεσα στο ζώο και στον άνθρωπο.

LINK

* www.gruppoini.it

Είναι εγκληματίες

Νανά Νταουντάκη, εφ. Τα Νέα, 16/3/2000

Όχι, δεν είναι «ασυνείδητοι» αυτοί που βάζουν φόλες και σκοτώνουν τα σκυλιά, όπως τους χαρακτηρίζουν στα δελτία ειδήσεων, παρουσιάζοντας τις φρικτές εικόνες των κουταβιών που ξεψυχάνε σπαράζοντας, καθώς το δηλητήριο ή το γυαλί ξεσκίζει τα σπλάχνα τους. Ο όρος είναι επιεικής. Είναι η αμηχανία μας μπροστά στο ανθρώπινο θηρίο, η άρνησή μας να παραδεχτούμε αυτό που πραγματικά συμβαίνει και να το αντιμετωπίσουμε όπως του αρμόζει.

Η αλήθεια είναι ότι αυτός που σκοτώνει ζώα, αυτός που τα κακοποιεί, τα βασανίζει, τα χτυπάει, είναι εγκληματίας. Χειρότερα: πιο δειλός από τον εγκληματία. Γιατί αυτό που πραγματικά θα ήθελε να κάνει είναι να σκοτώσει, να βασανίσει, να κακοποιήσει άνθρωπο, αλλά δεν τολμάει ούτε του επιτρέπεται, άλλωστε. Είναι ο ίδιος που, ενδεχομένως, δέρνει τη γυναίκα του, τιμωρεί σκληρά τα παιδιά του (ή και τα κακοποιεί), τσακώνεται με τους γείτονες για ψύλλου πήδημα ή κάνει καταγγελίες στην αστυνομία (συχνά ανώνυμες).

Στρέφει τη βία που κουβαλάει μέσα του στους αδύναμους. Τα ζώα είναι εύκολος στόχος. Και θα συνεχίσουν να είναι όσο θεωρούνται από τον νόμο πράγματα και όχι πλάσματα, όσο το αρμόδιο υπουργείο δεν θεσπίζει μέτρα από αυτά που χρόνια προτείνουν οι φιλοζωικές οργανώσεις για τα αδέσποτα, όσο δεν υπάρχει παιδεία σεβασμού προς τους άλλους (και τα ζώα είναι άλλος), όσο εμείς μένουμε παθητικοί έστω και αγανακτισμένοι θεατές τέτοιων εγκλημάτων.

Ακόμη κι αν μπορείτε να ξεχάσετε τα πονεμένα βλέμματα των δηλητηριασμένων σκυλιών και τα σπαρακτικά κλάματα του πόνου τους, ακόμη κι αν δεν τα συμπαθείτε ή σας ενοχλεί η παρουσία τους, σκεφθείτε: Ένας άνθρωπος που κάνει τέτοιες αποτρόπαιες πράξεις δεν είναι επικίνδυνος και για σας;

Πάμε να γελάσουμε με το δράμα των άγριων ζώων;

Εφ. Ελευθεροτυπία, 22/9/1999
Τα σπουδαία τσίρκα του κόσμου προσφέρουν ένα ποιοτικό θέαμα, με μεγάλους ακροβάτες, απολαυστικούς κλόουν, τολμηρούς σχοινοβάτες, εκπληκτικούς ζογκλέρ, ποδηλάτες κ.λπ. Ακόμη και με εκπαιδευμένα σκυλιά. Υπάρχουν όμως και κάποια τσίρκα που μη διαθέτοντας καλό ανθρώπινο υλικό γεμίζουν το πρόγραμμά τους με τις θλιβερές επιδείξεις δήθεν εξημερωμένων άγριων ζώων (λιονταριών, τίγρεων, ελεφάντων κ.λπ.). Και λέω «δήθεν εξημερωμένων», διότι σε αντίθεση με τα άλογα και τα σκυλιά, που ζουν εδώ και χιλιάδες χρόνια με τον άνθρωπο και έχουν μάθει να συνεργάζονται μαζί του, τα άγρια θηρία δεν συνεργάζονται, αλλά αντίθετα αναγκάζονται να υπακούσουν, προκειμένου να αποφύγουν τα βασανιστήρια.

(Μια παρένθεση εδώ: Προ ετών είχα παρακολουθήσει μια παράσταση τσίρκου στη Μόσχα, όπου το «κλου» ήταν μια ομάδα μικρόσωμων άσπρων ημίαιμων σκυλιών. Όρθιο το κοινό χειροκρότησε το πρόγραμμά τους και αποθέωσε τον εκπαιδευτή τους. Ήταν ένα πρόγραμμα κωμικό και ακροβατικό μαζί, που τα πανέξυπνα τετράποδα εκτέλεσαν άπταιστα. Και …με πολλή χαρά, αν κρίνω απ’ τις ουρίτσες τους που πήγαιναν πέρα δώθε, ασταμάτητα. Μάλιστα, κάθε φορά που εκτελούσαν μια άσκηση, πήγαιναν ένα ένα στον εκπαιδευτή τους, που τα αντάμειβε με μια νοστιμιά που έβγαζε από τις τσέπες του…).

Η Ελευθεροτυπία είχε ασχοληθεί και στο παρελθόν με την παρουσία και την επίδειξη αγρίων θηρίων στα τσίρκα, στηλιτεύοντάς τες. Ξαναγράφουμε τώρα με αφορμή την άφιξη ενός τσίρκου στη Νέα Μάκρη, τον Αύγουστο, που διαφήμιζε τα «άγρια θηρία» που διέθετε. Και μόνο η διαβίωση, μέσα στον καύσωνα, ενός αφρικανικού λιονταριού ή μιας τίγρης της Βεγγάλης, στριμωγμένων μέσα σε άθλια τροχο κλουβιά, σε γεμίζει θλίψη.

Εκείνο όμως που γενικά ως θέαμα είναι σκληρό και αποτρόπαιο είναι οι «επιδείξεις» που αναγκάζονται να κάνουν τα ζώα αυτά, που στην πραγματικότητα πρόκειται για αφύσικες και οδυνηρές γι’ αυτά κινήσεις: Κανένας ελέφαντας δε θα σηκωνόταν στα πίσω πόδια και καμιά τίγρη δε θα περνούσε μέσα από φλεγόμενο κύκλο, αν δεν επικρεμόταν η σκληρή τιμωρία απ’ το «θηριοδαμαστή» σε περίπτωση «ανυπακοής». Όταν ο ελέφαντας σηκώνεται στα πίσω πόδια, τα σπλάχνα του πιέζονται και το ζώο πονάει. Ποιο πολύ όμως πονάει το δόρυ με την αιχμή του, που την καλύπτουν σκόπιμα χρωματιστές κορδέλες του θηριοδαμαστή. Όσο για την τίγρη, που φοβάται τη φωτιά, αναγκάζεται να περάσει ανάμεσά της, για να γλιτώσει το τρομερό μαστίγιο του βασανιστή της.

Κάποιοι βέβαια ισχυρίζονται ότι ένα τέτοιο θέαμα είναι …εκπαιδευτικό. Κάτι που δεν ισχύει: Σήμερα, κάθε παιδί έχει τη δυνατότητα από έντυπα ή ντοκιμαντέρ να μάθει πώς είναι τα άγρια ζώα, πώς ζουν, πώς συμπεριφέρονται. Το θέαμα ενός ελέφαντα που κάνει ακροβατικά ή μιας τίγρης που κάνει …σούζες ασφαλώς δεν πρόκειται να προσθέσει τίποτα στις γνώσεις ενός παιδιού για τα ζώα…

«Το ποντίκι του θαλάμου 13 παρουσιάζει σαφή βελτίωση...»

Στέφανος Κρίκκης, φ. Τα Νέα, 12/6/1999

50.000 ζώα χρησιμοποιούνται κάθε χρόνο στην Ελλάδα ως πειραματόζωα σε εργαστήρια βοηθώντας στην εξέλιξη της Ιατρικής και της Φαρμακολογίας, για την αντιμετώπιση πολλών ασθενειών, αλλά και για τη δοκιμή καλλυντικών

Πριν από αρκετά χρόνια, στο δωμάτιο ενός νοσοκομείου της Αθήνας, Έλληνες και Ελβετοί επιστήμονες στέκονταν σκεφτικοί πάνω από έναν «ασθενή» που έπασχε από ελονοσία. Του είχαν δώσει να πιει ένα χάπι που είχε παρασκευαστεί από μια καινούργια φαρμακευτική ουσία και το οποίο δοκίμαζαν για πρώτη φορά. Οι επιστήμονες παρατηρούσαν την πορεία της υγείας του «ασθενή» παίρνοντας δείγματα από το αίμα και τα ούρα του. Αργότερα, μελετώντας τα αποτελέσματα μιας σειράς εξετάσεων, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η νέα αυτή φαρμακευτική ουσία θα μπορούσε να διατεθεί άφοβα στην αγορά. Έτσι κι έγινε. Βέβαια, το δωμάτιο του νοσοκομείου ήταν ένα πειραματικό εργαστήριο. Και ο «ασθενής» δεν ήταν άνθρωπος, αλλά σκύλος.

Τις τελευταίες δεκαετίες, η εξέλιξη της Ιατρικής Επιστήμης είναι συνυφασμένη με τον πειραματισμό πάνω στα ζώα. Πολλοί επιστήμονες λένε ότι η συνεχής έρευνα που γίνεται για την ανακάλυψη νέων μεθόδων θεραπείας των ασθενειών στηρίζεται αναγκαστικά στη χρήση πειραματόζωων. «Δυστυχώς ή ευτυχώς, αυτή είναι η αλήθεια.

Η κρέμα

Δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Σκεφτείτε το πιο απλό παράδειγμα: μια καλλυντική κρέμα, που περιέχει μια καινούργια ουσία η οποία υπόσχεται να εξαφανίσει τις ρυτίδες. Πώς θα κυκλοφορήσει στην αγορά αν οι παρασκευαστές της δεν βεβαιωθούν ότι δεν είναι τοξική και πως η γυναίκα που θα την βάλει δεν θα μολυνθεί; Πρέπει να δοκιμαστεί η κρέμα κάπου, να διαπιστωθούν τα αποτελέσματά της πάνω στο δέρμα».

Ο καθηγητής Χειρουργικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ιωάννης Παπαδημητρίου λέει στα «ΝΕΑ» πως ο πειραματισμός σε ζώα αποτελεί την εξέλιξη της Ιατρικής Επιστήμης. «Όλες οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται σήμερα για την αντιμετώπιση των ασθενειών προέκυψαν και από πειράματα που έγιναν σε ζώα τα τελευταία 50 χρόνια. Η κλινική εφαρμογή τού σήμερα είναι το πείραμα τού χθες και το πείραμα τού σήμερα είναι η κλινική εφαρμογή τού αύριο», προσθέτει παραστατικά ο κ. Παπαδημητρίου.

Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, περίπου 50.000 ζώα χρησιμοποιούνται ετησίως στην Ελλάδα για τη διενέργεια επιστημονικών πειραμάτων. Ο αντίστοιχος αριθμός για το 1991, όπως ανέφερε στα «ΝΕΑ» ειδικός κτηνίατρος του υπουργείου Γεωργίας, ήταν 25.000. Το νούμερο αυτό με μια πρώτη ματιά ίσως να φαντάζει τεράστιο. «Όμως στην πραγματικότητα είναι πολύ μικρό, αν αναλογιστεί κανείς ότι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ο αριθμός των πειραματόζωων που χρησιμοποιούνται ετησίως είναι πολλαπλάσιος. Στην Ολλανδία χρησιμοποιούνται κάθε χρόνο περίπου 750.000 ζώα, στη Γαλλία 2.500.000, ενώ στην Αγγλία και την Ιταλία 3.000.000».

Το κόστος

Ο ίδιος κτηνίατρος λέει πως ο αριθμός των πειραματόζωων στην Ελλάδα είναι μικρός επειδή «η Ελλάδα δεν έχει δική της φαρμακοβιομηχανία που να παράγει συνεχώς καινούργια προϊόντα. Το γεγονός αυτό σημαίνει πως δεν δημιουργούνται και οι ανάγκες να δοκιμαστούν τα νέα φάρμακα σε ζώα, ώστε να διαπιστωθούν οι ενδεχόμενες παρενέργειές τους». Παράλληλα όμως, ο συγκεκριμένος επιστήμονας παρατηρεί ότι και το κόστος για τέτοιου είδους έρευνα είναι αρκετά υψηλό και ορισμένες φορές καταντά αποτρεπτικό. «Για παράδειγμα, η διενέργεια ενός πειράματος (πρωτοκόλλου) βασισμένου στη χρήση ζώων μπορεί να έχει προϋπολογισμό από 100.000 δραχμές, στην πιο απλή περίπτωση, μέχρι και 300 εκατομμύρια δραχμές». Παρ’ όλα αυτά όμως, το κομμάτι της ιατρικής και φαρμακευτικής έρευνας που γίνεται στη χώρα μας και στηρίζεται στον πειραματισμό πάνω σε ζώα είναι αρκετά σημαντικό. Δεν λείπουν εξάλλου οι περιπτώσεις όπου επιστήμονες από κορυφαία πανεπιστημιακά ιδρύματα του εξωτερικού (King College του Λονδίνου, UCLA στο Λος Άντζελες) έρχονται στη χώρα μας και ολοκληρώνουν τις έρευνές τους χρησιμοποιώντας τις εγκαταστάσεις ελληνικών πειραματικών εργαστηρίων που ανήκουν σε πανεπιστημιακές κλινικές. Αυτό συμβαίνει στην περίπτωση του Εργαστηρίου Πειραματικής Χειρουργικής και Έρευνας στο Αρεταίειο νοσοκομείο. Ο κ. Ιωάννης Παπαδημητρίου, που είναι διευθυντής του Εργαστηρίου, ανέφερε στα «ΝΕΑ» ότι «τέτοια πειράματα είναι πολύ σημαντικά και τυγχάνουν ιδιαίτερης εκτίμησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία και τα υποστηρίζει». Ο κ. Παπαδημητρίου μάλιστα τονίζει ότι η Ελλάδα κατέχει μια ιδιαίτερα υψηλή θέση σε ό,τι αφορά τις ανακοινώσεις των επιστημόνων της σε περιοδικά διεθνούς κύρους. Οι ανακοινώσεις αυτές, που προέκυψαν από έρευνες οι οποίες στηρίχθηκαν και στη χρήση πειραματόζωων, έφεραν την Ελλάδα στην 27η θέση μεταξύ των 90 πιο αναπτυγμένων χωρών του κόσμου, για τη χρονική περίοδο από το 1981 μέχρι το 1994.

Σε ποιους τομείς

Οι εργασίες που πραγματοποιούνται από Έλληνες επιστήμονες με τη χρήση ζώων αφορούν μια σειρά από τομείς της Ιατρικής και της Φαρμακολογίας. Ποντίκια, κουνέλια και γουρούνια οδηγούνται στα χειρουργεία με σκοπό να δοκιμασθούν νέες μέθοδοι που σχετίζονται με τις μεταμοσχεύσεις του ήπατος και του παγκρέατος. Αντίστοιχες εργασίες στοχεύουν στην αντιμετώπιση των καρδιακών παθήσεων, στη διαπίστωση της δράσης ορισμένων αμινοξέων και στην αντιμετώπισης μορφών ηπατίτιδας. Παλαιότερα επίσης, γίνονταν πειράματα ώστε να αποδειχθεί η αποτελεσματικότητα εμβολίων και χαπιών κατά της ελονοσίας. Το 85% των ζώων που χρησιμοποιούνται στη χώρα μας για πειραματικούς σκοπούς είναι ποντίκια και αρουραίοι, ενώ το υπόλοιπο 15% αφορά κουνέλια και γουρούνια. Υπάρχει όμως και ένας ελάχιστος αριθμός άλλων ζώων, όπως είναι τα βατράχια.

Προσεκτικοί

Καθηγητές χειρουργοί που ασχολούνται με αυτό το είδος της έρευνας έλεγαν στα «ΝΕΑ» ότι η μεταχείριση των ζώων είναι τόσο προσεκτική όσο και η φροντίδα που τυγχάνει ένας ασθενής όταν οδηγείται στο χειρουργείο. «Κανένας επιστήμονας δεν έχει πρόθεση να κάνει το ζώο να υποφέρει ούτε υπάρχει περίπτωση να δείξει λιγότερο επαγγελματισμό απ΄ ό,τι αν χειρουργούσε έναν συνάνθρωπό του». Ορισμένα πειραματικά εργαστήρια διαθέτουν χειρουργικές μονάδες με τέτοιο εξοπλισμό που δεν έχουν σε τίποτα να ζηλέψουν από τα αντίστοιχα χειρουργεία που δέχονται ασθενείς ανθρώπους. Ένα από τα μόνιτορ που υπάρχουν στο πειραματικό εργαστήριο του Αρεταίειου, και το οποίο απεικονίζει το διάγραμμα των καρδιακών παλμών του ζώου, στοιχίζει 4 εκατομμύρια δραχμές. Ο κ. Παπαδημητρίου λέει πως κάθε φορά που ένα πειραματόζωο μεταφέρεται στο χειρουργείο, υπάρχει μια ομάδα επιστημόνων που μεριμνά γι’ αυτό. «Από τον τρόπο που θα γίνει η αναισθησία, μέχρι την ανάνηψή του και την παρακολούθηση των λειτουργιών των ζωτικών του οργάνων». Άλλωστε, εξηγεί ο διαπρεπής καθηγητής, «οι προδιαγραφές που πρέπει να τηρούνται σε ένα τέτοιο εργαστήριο, ώστε να του δοθεί από την Πολιτεία η άδεια λειτουργίας, είναι πολύ υψηλές».

Από ειδικά εκτροφεία και με «ιατρικό μητρώο»

Η διενέργεια ενός πειράματος προϋποθέτει τη χρησιμοποίηση τουλάχιστον έξι ζώων. Αρκετά από τα ζώα που χρησιμοποιούνται στα ελληνικά πειραματικά εργαστήρια προέρχονται από εγχώρια εκτροφεία ή από κρεοπαραγωγικές μονάδες.

Όχι αδέσποτα

Τα ζώα αυτά γεννιούνται και εκτρέφονται σε ειδικές εγκαταστάσεις με αποκλειστικό σκοπό να χρησιμοποιηθούν σε πειράματα. Αυτό συμβαίνει, επειδή οι επιστήμονες πρέπει να γνωρίζουν με κάθε λεπτομέρεια το «ιατρικό μητρώο» του ζώου, προτού το χρησιμοποιήσουν στην έρευνά τους. Με βάση, λοιπόν, αυτή τη μεθοδολογία «απαγορεύεται με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο η χρησιμοποίηση αδέσποτων ζώων, όπως τα σκυλιά και οι γάτες, τόσο για ηθικούς λόγους όσο και για το γεγονός ότι τα αποτελέσματα ενός πειράματος σε τέτοια ζώα θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως αφερέγγυα», εξηγεί στα «ΝΕΑ» χειρουργός σε νοσοκομείο της Αθήνας. Ο ίδιος άνθρωπος λέει ακόμη ότι στην Ελλάδα «απαγορεύτηκε η χρησιμοποίηση σκύλων για πειραματικούς σκοπούς, το 1993».

Τα ζώα που χρησιμοποιούνται στη χώρα μας για πειράματα είναι τα ποντίκια, τα κουνέλια και τα γουρούνια. Το κόστος αγοράς ενός ποντικιού από ένα εγχώριο εκτροφείο κυμαίνεται γύρω στις 1.500 δραχμές, ενώ η αντίστοιχη τιμή για ένα κουνέλι είναι 10.000 με 12.000 δραχμές. Κόστος αγοράς έχει και το γουρούνι, ανάλογα με το βάρος του.

Η τιμή του ξεκινά από τις 25.000 με 30.000 δραχμές. Πολύ συχνά όμως συμβαίνει τα ζώα να εισάγονται από το εξωτερικό και κυρίως από χώρες, όπως η Αγγλία, η Γαλλία, η Ολλανδία, η Γερμανία ή και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η εισαγωγή των ζώων σχετίζεται άμεσα με το είδος του πειράματος που χρειάζεται να γίνει. Με άλλα λόγια, κάποιοι επιστήμονες μπορεί να θέλουν να δοκιμάσουν μία φαρμακευτική ουσία κατά της υπέρτασης. Και επομένως να χρειάζονται ένα υπερτασικό ποντίκι.

Αυτό το ζώο θα το αποκτήσουν από το εξωτερικό και από ειδικό εκτροφείο που έχει φροντίσει για την παραγωγή ποντικιών με έμφυτη τη συγκεκριμένη ασθένεια ή κάποια άλλη, όπως ο ίκτερος ή η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Η τιμή ενός τέτοιου ποντικιού είναι μεγαλύτερη από 1.500 δραχμές και μπορεί να αγγίξει τα 40 δολάρια (12.000 δραχμές).

«Είναι η εύκολη οδός...»

«Όχι, τα πειράματα στα ζώα δεν είναι πανάκεια. Εναλλακτικές λύσεις υπάρχουν, αλλά κανείς δεν ενδιαφέρεται να τις υιοθετήσει. Προτιμούν την εύκολη οδό, πάνω στο σώμα ενός ποντικιού ή ενός σκύλου». Η κ. Άντζελα Φλέμινγκ, γενική γραμματέας του σωματείου «Φροντίδα των Ζώων», αρκείται απλώς σε ένα παράδειγμα: «Το 1978, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι επιστήμονες διοχέτευσαν τον ιό του AIDS σε 200 χιμπατζήδες. Οι μέθοδοι που δοκίμασαν για να τους γιατρέψουν απέβησαν άκαρπες. Έτσι τους άφησαν να ζουν, έχοντας μέσα τους τον θανατηφόρο ιό. Πολλά από αυτά τα ζώα ζουν ακόμη και σήμερα. Μόνο που είναι μακριά από τα άλλα ομοειδή τους. Οι χιμπατζήδες είναι κοινωνικοί, όπως οι άνθρωποι. Αλλά εκείνοι που έχουν τον ιό ζουν απομονωμένοι, περιμένοντας σαν μελλοθάνατοι το φυσικό τους τέλος. Το μόνο που βλέπουν είναι οι κτηνίατροι που τους πηγαίνουν φαγητό φορώντας γάντια και ειδικές μάσκες...».

Ο νόμος και η οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Τον δρόμο για τα πειράματα σε ζώα άνοιξε στη χώρα μας ο νόμος 1197/81. Στο άρθρο 4 του συγκεκριμένου νόμου αναφέρεται ότι «πειραματισμός επί ζώων νοείται πάσα επέμβασις επί ζώντων ζώων χρησιμοποιουμένων προς τον σκοπόν επαληθεύσεως επιστημονικής τινός υποθέσεως, λήψεως πληροφοριών, παρασκευής ουσιών και ελέγχου της φύσεως αυτών και γενικώς η χρησιμοποίησις ζώντων ζώων δι’ ερευνητικούς πειραματισμούς». Στο ίδιο άρθρο μάλιστα, γίνεται σαφές ότι η εκτέλεση των πειραμάτων επιτρέπεται μόνο σε πτυχιούχους Κτηνιατρικής ή Ιατρικής Σχολής και Σχολών Βιολογικών Επιστημών, «οι οποίοι διαθέτουν τας απαραιτήτους επαγγελματικάς γνώσεις και την ικανότητα διά χειρουργικάς επεμβάσεις. Πτυχιούχοι Φυσικών Επιστημών οι οποίοι διαθέτουν τας αναγκαίας επαγγελματικάς γνώσεις δύνανται να πραγματοποιούν πειράματα επί ζώων, μη περιλαμβάνοντα χειρουργικάς επεμβάσεις». Λίγα χρόνια αργότερα, το θέμα με τα πειράματα στα ζώα απασχόλησε την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και το Συμβούλιο της Ευρώπης, εξαιτίας των εντόνων αντιδράσεων που είχαν προκληθεί από φιλοζωικές οργανώσεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε την οδηγία 86609, ενώ το Συμβούλιο της Ευρώπης την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την προστασία των ζώων που χρησιμοποιούνται σε πειράματα. Κατά κάποιο τρόπο, κοινή συνισταμένη των δύο αποφάσεων ήταν η θεσμοθέτηση των συνθηκών εκείνων που θα υπαγόρευαν την αξιοπρεπή μεταχείριση των ζώων. Η Ελλάδα υιοθέτησε τη Σύμβαση και εναρμονίστηκε με την οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκδίδοντας το Προεδρικό Διάταγμα 160/91.

Δέκα εργαστήρια

Σήμερα στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι υπάρχουν τουλάχιστον δέκα πειραματικά εργαστήρια που προωθούν την επιστημονική έρευνα με χρήση πειραματόζωων. Τα εργαστήρια αυτά ανήκουν σε πανεπιστημιακές κλινικές και ερευνητικά ιδρύματα. Οι χώροι στάβλισης των πειραματόζωων βρίσκονται συνήθως στις υπόγειες εγκαταστάσεις των εργαστηρίων. Ανάλογα με το είδος τους, τα ζώα συντηρούνται σε διαφορετικά δωμάτια.

Ο φωτισμός στους χώρους στάβλισης είναι σχεδόν πάντα τεχνητός και ρυθμίζεται από χρονοδιακόπτη. Το ίδιο συμβαίνει και με τη θερμοκρασία, η οποία ανάλογα με την εποχή, κυμαίνεται μεταξύ 5 και 15 βαθμών Κελσίου. Τα κλουβιά που φυλάσσονται τα ποντίκια είναι εφοδιασμένα με στερεά τροφή και νερό, ενώ σε ό,τι αφορά τα κλουβιά των κουνελιών, είναι εξοπλισμένα με αυτόματο σύστημα υδροδότησης και παροχής τροφής.

Ο υπεύθυνος σε έναν από τους χώρους στάβλισης των πειραματικών εργαστηρίων που επισκέφθηκαν «ΤΑ ΝΕΑ» είπε ότι «πολλές φορές τα βράδια ακούγεται κλασική μουσική, επειδή αυτό ηρεμεί τα ζώα». Και έδειξε τα ηχεία που υπάρχουν εντοιχισμένα στο ταβάνι του κάθε δωματίου.

Ζητούν τσίρκα χωρίς ζώα

Εφ. Τα Νέα, 18/1/1998

Ντύθηκαν αρκούδες, τίγρεις, λιοντάρια, κουνέλια, αλεπούδες και… βγήκαν στους δρόμους. Διαμαρτύρονταν για την ταλαιπωρία των ζώων και ζητούσαν… «Τσίρκα χωρίς ζώα». Τα ιδιόρρυθμα ζώα που συγκεντρώθηκαν και υποδέχονταν γονείς και παιδιά υποψήφιους θεατές έξω από το τσίρκο που δίνει παραστάσεις σε περιοχή της Νέας Ευκαρπίας, στη Θεσσαλονίκη, δεν ήταν… υλικό του τσίρκου. Ήταν δεκάδες μέλη οικολογικών οργανώσεων από τη Θεσσαλονίκη που επέλεξαν τον ιδιόρρυθμο αλλά και άκρως «προσεγγιστικό», για τα παιδιά τουλάχιστον, αυτόν τρόπο για να διαδηλώσουν το αίτημά τους.

Στο έντυπο υλικό που μοίρασαν στους επισκέπτες του τσίρκου οι οικολόγοι υποστηρίζουν πως τα ζώα των τσίρκων ζουν κάτω από απαράδεκτες συνθήκες, υποσιτίζονται και ταλαιπωρούνται μακριά από τον φυσικό τους χώρο. Σύμφωνα με τους οικολόγους, η πλειονότητα των ζώων των τσίρκων προέρχεται από λαθροθηρία.

Οι διαμαρτυρόμενοι οικολόγοι πραγματοποίησαν στη συνέχεια δίωρη καθιστική διαμαρτυρία έξω από τις εγκαταστάσεις του τσίρκου.

Και αυτά έχουν ψυχή

Άλκης Γαλδαδάς, εφ. Το Βήμα, 29/9/1996

Υπάρχει ένα θέμα που δεν φαίνεται να απασχολεί και πολύ τους Ελληνες, ενώ σε άλλες χώρες, όπως Αμερική, Ελβετία, Γερμανία, έχει δώσει αφορμή ακόμη και για σαμποτάζ. Εξηγούμαστε: Το Μέτωπο Απελευθέρωσης των Ζώων έχει στις τάξεις του ορκισμένους εχθρούς των πειραμάτων με ζώα και δράση που ξεκίνησε το 1982. Με περισσότερες από 80 επιδρομές ως σήμερα σε διάφορα ερευνητικά εργαστήρια όπου άνθρωποι χρησιμοποιούν τα ζώα με οδυνηρό γι’ αυτά τρόπο, κατάφερε να μπει στον μαυροπίνακα των τρομοκρατικών οργανώσεων του FBI. Η δράση του πάντως μας υπενθυμίζει κάθε τόσο ένα δίλημμα αναπάντητο από τη μεγάλη μάζα. Δικαιούμαστε να βασανίζουμε ζώα με δικαιολογία το καλό των συνανθρώπων μας; Την ίδια στιγμή μερικοί άνθρωποι, ψάχνοντας πιο ήπιες λύσεις, πρότειναν να κάνουμε τα υπολογιστικά μας μηχανήματα πειραματόζωα!

Δικαίωμα στον πόνο

Γιατί όμως εννοούν να μας ταράζουν λέγοντας πως όλα δεν είναι πάντα τόσο καλά εκεί πίσω από τις κλειστές πόρτες των εργαστηρίων. Εμείς ξέραμε πως οι άνθρωποι με τις άσπρες μπλούζες ψάχνουν φάρμακα και θεραπείες σωτήριες για το είδος. Τι δεν πάει καλά με αυτό; Υπάρχουν φυσικά εταιρείες με συμφέροντα που προτιμούν ο κόσμος να ’χει κυριολεκτικά μεσάνυχτα για το τι περνούν τα ζώα προτού καταλήξουν οι ερευνητές σε ένα καινούργιο φάρμακο ή μια θεραπεία σε ανθρώπινη αρρώστια. Δεν ξέρει για τα πειράματα κάποιου Τζεναρέλι. Ενός τύπου που μελετούσε τραύματα στο κεφάλι προξενημένα από τις συγκρούσεις των αυτοκινήτων με τοίχους, κολόνες ή άλλα ακινητοποιημένα οχήματα. Μελετώντας λοιπόν τις βλάβες σε κρανίο και εγκέφαλο, ο Τζεναρέλι κατέληξε στους μπαμπουίνους. Ηταν, κατά τη γνώμη του, ό,τι καλύτερο μπορούσε να προσεγγίσει το ιδανικό. Τα ίδια τα ανθρώπινα κρανία, δηλαδή, και να τους ψάχνει τραύματα που θα προκαλούσε ο ίδιος σε οστά και εγκέφαλο, σκηνοθετώντας δήθεν δυστυχήματα. Για τύχη του κακή όμως ήταν πολύ συστηματικός ερευνητής. Ετσι κατέγραφε σε βιντεοταινίες όχι μόνο τις επεμβάσεις μετά τον τραυματισμό αλλά και το πώς ειδικό πιστόνι με μια ριπή πεπιεσμένου αέρα χτύπαγε αλύπητα το πιθηκίσιο κρανίο παγιδευμένο σε ένα πλαστικό κράνος. Ο εγκέφαλος πηγαινοερχόταν σαν μια σούπα που την κουνήσαμε στο πιάτο της και πάθαινε διάφορες ζημιές. Υπάρχουν καταγραμμένες σκηνές όπου οι βοηθοί πόζαραν ξεκαρδισμένοι στα γέλια κρατώντας ζώα στην αγκαλιά πριν από λίγο χτυπημένα. Κουνούσαν με αγωνία τα κατεστραμμένα πια πόδια και χέρια τους, ενώ άλλοι βοηθοί καμώνονταν πως άλλαζαν και χειραψία μαζί τους. Φαίνονταν πως το διασκέδαζαν πολύ. Ωσπου έγινε επιδρομή στο εργαστήριο από το Μέτωπο για τα ζώα και οι κλεμμένες βιντεοκασέτες έδωσαν μια γεύση στον έξω κόσμο ποιος πληρώνει για όσα βγαίνουν από τα πειράματα. Οί πολυάριθμες τέτοιες επιδρομές σε εργαστήρια άρχισαν από τότε να ξυπνούν τους πιο ευαίσθητους.

Η αδιάφορη Φύση

Πώς όμως είναι στ’ αλήθεια να αισθάνεσαι σαν ποντικός ή έστω πίθηκος; Λένε πως αυτό που ονομάζουν Φύση αδιαφορεί για τέτοιους συναισθηματισμούς. Μόνο εμείς οι άνθρωποι φαίνεται να νοιαζόμαστε να βασανίσουμε, ενώ σε άλλες περιπτώσεις επαναστατούμε αν κάτι έμψυχο περνάει από βασανιστήρια.

Πόσο υποφέρουν τα υπόλοιπα πλάσματα στη Φύση και πόσο νοιάζονται γι’ αυτό; Υπάρχουν δικαιώματα μόνο σχετικά με τους ανθρώπους ή και για τα ζώα μεταξύ τους; Δεν έχουν καθήκοντα απέναντί μας, αλλά έχουμε εμείς δικαιώματα επάνω τους; Οποιο φτερό και αν σηκώσεις, όποιο τετράποδο κοιτάξεις στα μάτια συναντιέσαι με το πρόβλημα. Για το καλό μας και για το καλό τους η κυριαρχία επάνω τους δεν θα έπρεπε να ήταν απόλυτη στο παρελθόν αλλά ακόμη και τώρα. Μόνο που το πράγμα μπερδεύτηκε πια πολύ. Οσοι κάνουν πειράματα, αδιαφορώντας για τον πόνο που τους προξενούν, συσπειρώθηκαν και οργάνωσαν την άμυνά τους. Βγάζουν άχρηστο και γελοίο επιστημονικά όποιον τους λέει σταματήστε. Οπότε κάποια στιγμή παρουσιάζονται όσοι επιμένουν πως άνθρωποι και ζώα έχουν τέτοιες διαφορές ώστε μόνον ό,τι δοκιμάζεται σε ανθρώπινους ιστούς είναι έγκυρο. Και η πρώτη στην Ευρώπη Τράπεζα Ανθρώπινων Ιστών άνοιξε το καλοκαίρι κάνοντας χρυσές δουλειές. Ελβετοί ακτιβιστές με τη σειρά τους σε ολοσέλιδες καταχωρήσεις επιμένουν ότι και αυτοί με τους ανθρώπινους ιστούς είναι βαλτοί. Χρειάζονται τα πειράματα με τα ζώα, έστω και πιο αραιά, για να επαληθεύουν τις σκέψεις τους. Οπότε κατά κάποιον τρόπο και αυτοί παρουσιάζονται σαν βασανιστές ζώων και ποιος μας απομένει τότε για να απευθυνθούμε;

Ο από μηχανής Θεός

Όπως μας πληροφόρησαν τα ειδικά περιοδικά ήδη από τον Απρίλο, πολλά υποψήφια σκευάσματα για ανθρώπινες παθήσεις, βλαβερά τελικά για τους ανθρώπους, θα μπορούσαν να εντοπίζονται χωρίς δοκιμές πάνω στα ζώα. Η κλασική χρονοβόρα διαδικασία με τις διάφορες κυτταρικές καλλιέργειες αντικαθίσταται από εικόνες στο υπολογιστικό μηχάνημα. Παίζοντας στις οθόνες τους με τέτοιες εικόνες μορίων από νέες φαρμακευτικές ουσίες, άγγλοι επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ μέσα σε λίγες ώρες αποφαίνονται αν το συκώτι ή τα έντερα είναι σε θέση να αντιδρούν σε αυτές χωρίς παρενέργειες.

Για να καταλάβεις το πώς δρα τελικά ένα φάρμακο και αν είναι βλαβερό πρέπει να το παρακολουθείς καθώς πορεύεται μέσα στο σώμα. Και όλα δεν έχουν την ίδια ταξιδιάρικη συμπεριφορά από το ένα σημείο του οργανισμού στο άλλο. Οσα θέλουν να καταπολεμούν τους μύκητες και τους ιούς πρέπει να κρατούν καλά και να μη διασπώνται. Αλλα όμως ενεργοποιούνται αφού διασπασθούν στο συκώτι. Ετσι και εδώ αποκτούν τη σημασία τους ταξίδι και κακά συναπαντήματα στον δρόμο.

Με προσοχή και έξυπνο προγραμματισμό προσομοιώθηκαν στο υπολογιστικό μηχάνημα τα έξι ένζυμα που εκκρίνουν συκώτι και έντερα για να διασπούν το 90% των ουσιών που μπαίνουν στον οργανισμό. Από καφεΐνη μέχρι Εκσταση. Κατάλληλοι χειρισμοί στα πλήκτρα φέρνουν τρισδιάστατες εικόνες των μορίων κάθε νέου φαρμάκου να «παλεύουν» με τα μόρια των ενζύμων. Η προσεκτική παρακολούθηση των όσων θα συμβούν πηγαίνοντας τα μόρια κοντά κοντά οδηγεί τελικά σε συμπεράσματα για το αν κάποιο από τα ένζυμα είναι σε θέση να διασπά το μόριο του φαρμάκου ή πόσο γρήγορα θα αποβληθεί και με ποιον χημικό μηχανισμό. Πηγαίνοντας την τεχνική αυτή ένα βήμα πιο πέρα, πρωτόγνωρα μόρια που τα ’βγαλε το μυαλό των χημικών - σχεδιαστών για ουσίες που δεν έχουν καν υπάρξει τώρα θα δοκιμάζονται στην γυάλινη οθόνη προτού βγουν απτή πραγματικότητα.

Η αναγκαστικά απλή περιγραφή μας φυσικά συσκοτίζει αναρίθμητες δυσκολίες που συνάντησαν οι άνθρωποι αυτοί ως την οριστική ακτινογράφηση των τόσο κρυπτικών αυτών ενζύμων. Αφού έπρεπε να χαρτογραφηθούν ως την τελευταία τους λεπτομέρεια προτού γίνουν πρόγραμμα και τρισδιάστατη εικόνα στον υπολογιστή. Και πόσο μάλλον που από τα 480 αυτά κυτταροχρώματα, τα υπαρκτά στη φύση, μόλις των τεσσάρων ήταν πριν από τις προσπάθειες των Αγγλων γνωστή η δομή τους στις τρεις διαστάσεις της.

Η «σφαγή των αμνών» στον βωμό της επιστήμης

Μαρία Νταλιάνη Λαμπρινή Σταμάτη Εύη Ελευθεριάδου, εφ. Τα Νέα, 8/12/1998

ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ Η ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΗ ΜΕ ΝΟΜΠΕΛ ΡΙΤΑ ΛΕΒΙ ΜΟΝΤΑΛΤΣΙΝΙ ΠΟΥ «ΦΕΡΕΙ» ΤΟ «ΣΤΙΓΜΑ» ΤΗΣ «ΣΦΑΓΗΣ» ΧΙΛΙΑΔΩΝ ΖΩΩΝ ΓΙΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ, ΟΠΩΣ ΚΑΤΑΓΓΕΛΛΕΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΛΑΤΡΙΚΗ ΑΝΤΙΚΥΝΗΓΕΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΠοντίκια, κουνέλια, κεφαλόπουλα, δροσοφύλλες και βατραχάκια έχουν χρησιμοποιηθεί και χρησιμοποιούνται ως πειραματόζωα στη χώρα μας. Μέχρι και έμβρυα προβάτων είχαν «θέσει εαυτόν» στην υπηρεσία της επιστήμης, σε μια ελληνοαυστριακή συνεργασία που μάλλον δεν είχε επιτυχή αποτελέσματα.

Περισσότερα από 30.000 ζώα στην Ευρώπη μετατρέπονται κάθε χρόνο σε πειραματόζωα

ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ γύρω από τα πειράματα σε ζώα είναι μεγάλο. Το θέμα επανέφερε στο προσκήνιο μια «βράβευση-σκάνδαλο», όπως τη χαρακτηρίζει η οργάνωση Ελληνική Φυσιολατρική Αντικυνηγετική Πρωτοβουλία. Η βραβευθείσα με Νόμπελ Ιταλίδα νευροβιολόγος Ρίτα Λέβι Μονταλτσίνι καταφθάνει σήμερα στην Αθήνα, προκειμένου να παραλάβει τιμητική διάκριση από το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο, ως ξένος εταίρος της Ακαδημίας Αθηνών. Όμως η έρευνά της στη νευροβιολογία «φέρει» το «στίγμα» της «σφαγής χιλιάδων ζώων, τα οποία η ίδια βασάνισε και έσφαξε», όπως καταγγέλλει η ίδια περιβαλλοντική οργάνωση. Ωστόσο, από από την πλευρά του, το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών εξάρει τη συνεισφορά της στην επιστήμη και μόνον αυτή.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, περισσότερα από 30.000 ζώα στην Ευρώπη μετατρέπονται κάθε χρόνο σε πειραματόζωα. «Στη χώρα μας, στον κλάδο της γενετικής, δεν γίνονται πειράματα σε ζώα», ξεκαθαρίζει ο καθηγητής Γενετικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης κ. Αθανάσιος Τσαυτάρης. Ο ίδιος με τις ιδιότητες του προέδρου της Επιτροπής Βιοηθικής, αλλά και του μέλους της Επιτροπής Διαχείρισης των Προϊόντων Βιοτεχνολογίας έχει παρακολουθήσει το θέμα των πειραμάτων σε ζώα τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Μιλάει για την Οδηγία 219 της Ε.Ε., η οποία απαγορεύει τη χρησιμοποίηση των ζώων για πειράματα και απ’ ό,τι μπορεί να θυμηθεί «μόνο δύο περιπτώσεις τέτοιων πειραμάτων έχουν καταγραφεί: στο Ινστιτούτο Παστέρ, όπου χρησιμοποιούνται ποντίκια για πειράματα σε φάρμακα, και παλαιότερα σε μια συνεργασία του Εθνικού Κέντρου Αγροτικών Ερευνών με έναν Αυστριακό επιστήμονα, όπου έγιναν πειράματα γενετικής μηχανικής σε έμβρυα προβάτου».

Ο ίδιος ο κ. Τσαυτάρης τάσσεται «ενάντια στα πειραματόζωα και ενάντια στην κακομεταχείριση των ζώων γενικότερα». Σε ορισμένα ελληνικά εργαστήρια έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς ως πειραματόζωα ποντίκια, κουνέλια, έντομα, ακόμα και ψάρια. «Στη νευροφυσιολογία ή στη δερματολογία χρησιμοποιούνται πειραματόζωα τα οποία δεν θανατώνονται κατ’ ανάγκη. Εμείς χρησιμοποιούμε δροσοφύλλες για τη μελέτη του γενετικού υλικού, τις οποίες ηλεκτροφορούμε, αλλά πρώτα ναρκώνουμε», εξηγεί ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Σταμάτης Αλαχιώτης. Ο ίδιος θυμάται, πριν από χρόνια, τότε που ήταν ο ίδιος φοιτητής στην Ιατρική Σχολή, «να χρησιμοποιούνται ακόμα και αδέσποτα σκυλιά ως πειραματόζωα, κάτι που έχει σταματήσει να συμβαίνει και ευτυχώς σταματήσαμε να βλέπουμε πτώματα σκύλων έξω από τα εργαστήρια».

Οι όψεις του προβλήματος είναι πολλές. Όπως χαρακτηριστικά λέει ο κ. Αλαχιώτης, «αν αναλογιστεί κανείς τις συνθήκες εκτροφής ζώων που μεγαλώνουν προορισμένα να γίνουν τροφή για τον άνθρωπο, καταλήγει να δει το θέμα κάπως ευρύτερα...».

Καταγγέλλουν βαναυσότητες σε ζώα στα ελληνικά σφαγεία

www.in.gr (AΠΕ, Reuters), 4/11/1999

Παράνομες μέθοδοι σφαγής διαπιστώθηκαν σε έρευνα που έγινε δειγματοληπτικά σε ελληνικά σφαγεία, από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία προστασίας των Ζώων Εκτροφής σε συνεργασία με την Ελληνική Φυσιολατρική Αντικυνηγετική Πρωτοβουλία (ΕΦΑΠ). Οι παρανομίες, οι βαναυσότητες και οι παρατυπίες καταγράφτηκαν σε ταινία που προβλήθηκε την Πέμπτη σε συνέντευξη Τύπου της ΕΦΑΠ στην Ενωση Ανταποκριτών Ξένου Τύπου και αφορούν μεταξύ άλλων την ανεπαρκή αναισθητοποίηση των ζώων, τις ανεπαρκείς ηλεκτρικές εκκενώσεις με αποτέλεσμα το βασανισμό τους κατά την ώρα της σφαγής, καθώς και το ξυλοκόπημα στο κεφάλι των ζωντανών με στόχο τη θανάτωσή τους.

Με τη συνθήκη του Άμστερνταμ, τα ζώα έχουν αναγνωριστεί ως ευαίσθητα όντα και όχι ως εμπορεύσιμα προϊόντα. Αυτό τονίστηκε στη συνέντευξη, όπως και το γεγονός πως η ίδια η ΕΕ έχει πραγματοποιήσει κτηνιατρικές αποστολές σε ελληνικά σφαγεία τα έτη 1995, 1996 και 1998 και, παρά τις συστάσεις προς τις ελληνικές αρχές, δεν έχει διαπιστωθεί καμία πρόοδος τόσο στον τομέα της προστασίας των ζώων όσο και στην υγιεινή της σφαγής.

Αξιωματούχοι του υπουργείου Γεωργίας δήλωσαν στο Reuters ότι γνώριζαν την ταινία και έχουν ζητήσει από τις τοπικές αρχές να παρακολουθήσουν στενά τα συγκεκριμένα σφαγεία. "Τα σφαγεία που δεν τηρούν τους απαραίτητους κανόνες θα κλείσουν" δήλωσε ο Σωτήρης Μοσχοβίτης, γενικός γραμματέας δημόσιας κτηνιατρικής υγείας του υπουργείου.

Όπως επισημάνθηκε από την Έλενα Ταξέρη, πρόεδρο της ΕΦΑΠ, στα περισσότερα σφαγεία οι συνθήκες υγιεινής ήταν άθλιες. Το δάπεδο ήταν σκεπασμένο με αίμα και εντόσθια, ενώ τα ρούχα και τα εργαλεία των εργατών πολύ βρόμικα. Αυτά, σε συνάρτηση με τις βαναυσότητες που καταγράφηκαν, αποτελούν ευθείες παραβιάσεις της οδηγίας 93/119/ της Ε.Ε. και του Προεδρικού Διατάγματος 327/1996 της χώρας μας.

Ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας, Αντόλφο Σανσολίνι, τόνισε ότι η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα αν δεν συμμορφωθεί με τους τοπικούς και τους ευρωπαϊκούς κανόνες. "Εάν η Ελλάδα δεν λάβει τα απαραίτητα μέτρα, μπορεί να οδηγηθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο", κατέληξε. Η δειγματοληπτική έρευνα πραγματοποιήθηκε στα σφαγεία Νεμέας, Πισσώνας, Δομοκού, Βιαντέλ Λάρισας, Μάνδρας Αττικής, Αγιάς και Φαρσάλων.

Όχι στα τσίρκα με ταλαιπωρημένα ζώα!

Εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 17/5/2004

Αγαπητέ πολίτη,

Πριν ξεκινήσεις να πας τα παιδιά σου στο τσίρκο, οφείλεις να γνωρίζεις ότι με την παρουσία σου εκεί νομιμοποιείς και ενισχύεις το βασανισμό και την εξόντωση των άγριων ζώων.

Σκέψου ότι:

* Τα άγρια ζώα εκτός του ότι στερούνται το φυσικό τους περιβάλλον, ζουν σε άθλιες συνθήκες. Είναι συνέχεια δεμένα ή μέσα σε κλουβιά και η διατροφή τους ή η κτηνιατρική περίθαλψη από κακή έως ανύπαρκτη.

* Μεταφέρονται συνέχεια από πόλη σε πόλη και ταλαιωρούνται ατελείωτες ώρες κλεισμένα μέσα σε κοντέινερς.

* Οι εκπαιδευτές τους για να τους μάθουν τα κόλπα για την παράσταση, τα χτυπούν άσχημα, πολλές φορές μέχρι θανάτου. Αλλες φορές τα αφήνουν μέρες ολόκληρες χωρίς τροφή και νερό για τιμωρία. Οι μέθοδοί τους αγγίζουν τα όρια του βασανισμού.

* Οτι την ώρα που κάνει το νούμερό του ένα άγριο ζώο μπορεί να πονάει, αλλά δεν τολμάει να μην το κάνει γιατί έχει μάθει πολύ καλά τι το περιμένει. Είναι ένας σκλάβος για τη διασκέδαση των ανθρώπων.

* Οτι τα ζώα δεν καταλαβαίνουν γιατί πρέπει να τα κάνουν όλα αυτά! Είναι ενάντια στη φύση τους και φύση τους είναι η ζούγκλα, όχι το κλουβί!!!

* Θα μπορούσες να απολαύσεις το ίδιο μια παράσταση χωρίς άγρια ζώα. Οι ζογκλέρ, οι κλόουν, οι ακροβάτες, οι ταχυδακτυλουργοί κ.ά., είναι πιο διασκεδαστικοί.

Γι' αυτό, σας παρακαλούμε, μην βοηθήσετε να διαιωνίζεται αυτό το μαρτύριο των ζώων.

Εξηγήστε στα παιδιά σας ότι είναι προτιμότερο να πάτε στην παιδική χαρά ή μια εκδρομή από το να δείτε μια παράσταση στο τσίρκο, βασισμένη στον πόνο και τη δυστυχία των ζώων.

Σκεφτείτε πως τα άσχημα ποτέ δεν τα δείχνουν!

ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΖΩΟΦΙΛΩΝ ΞΑΝΘΗΣ «ΣΩΖΩ»

Μαθήματα ζωοφιλίας από το Δήμο Βύρωνα

Εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 17/5/2004

Μέσα σ' όλον αυτόν τον καταιγισμό «κακών ειδήσεων» απ' όλη την Ελλάδα για δολοφονίες αδέσποτων και δυστυχισμένων ζώων, να και μια καλή είδηση που μας έρχεται από το Δήμο Βύρωνα (Αττικής).

Δέκα καταπληκτικά ημίαιμα κουτάβια, περίπου 3 μηνών, ζητούν να υιοθετηθούν από ζωόφιλες οικογένειες και υπόσχονται να είναι ζωηρά φιλαράκια, υπάκουοι σύντροφοι και αυστηροί φύλακες! Τηλ. 6934-390331. Οπου ο δήμαρχος (Νίκος Γ. Χαρδαλιάς) και το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισαν να δείξουν ένα ανθρώπινο πρόσωπο και να υιοθετήσουν μια πολιτισμένη αντιμετώπιση του προβλήματος, συγκροτώντας και στηρίζοντας μια δημοτική Επιτροπή Προστασίας Ζώων. Την επιτροπή αυτή, που προεδρεύεται από τον ίδιο το δήμαρχο, αποτελούν οι Ι. Σέρτσος (έμπορος), Ντόρα Μπαντή (καθηγήτρια), Δημ. Μίγγος (κτηνίατρος του ΕΟΦ), Π. Αντωνίου (κτηνίατρος), Δ. Βώβος (εκδότης), Σ. Θωμοπούλου (συγγραφέας), Τερ. Κανέλου (ιδ. υπάλληλος), Κατ. Κατσαρού (γραφίστρια), Α. Λεράκη (ιδ. υπάλληλος), Μ. Ποδαρά (ιδ. υπάλληλος), Δ. Στεργίου (κτηνίατρος) και Μαρ. Φλεριανού (νοσ. φαρμακοποιός)

Τι σκοπεύει να κάνει αυτή η επιτροπή; Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από το καλαίσθητο ενημερωτικό φυλλάδιο που κυκλοφόρησε και διένειμε στους κατοίκους του δήμου:

Μαθαίνω για τα Αδέσποτα: Τα αδέσποτα ζώα έχουν μέσο όρο ζωής δύο, το πολύ τρία, χρόνια κι αυτό μόνο αν καταφέρουν να γλιτώσουν από τα αυτοκίνητα ή τις φόλες.

Δεν διαφέρουν σε τίποτα από τον οποιοδήποτε εγκαταλελειμμένο άνθρωπο, αφού πονάνε, διψάνε, κρυώνουν και πεινάνε το ίδιο.

Δεν είναι επιθετικά από τη φύση τους. Αυτό συμβαίνει μόνο αν είναι πληγωμένα, πεινασμένα ή εάν έχουν σχηματίσει αγέλη. Η επιθετικότητα, όμως, αυτή μπορεί να περιοριστεί με τη στείρωση, αφού έτσι το ζώο ηρεμεί.

Η στείρωση είναι μια ακίνδυνη επέμβαση. Τα στειρωμένα ζώα είναι ευτυχέστερα και μακροβιότερα γιατί δεν ταλαιπωρούνται από έλλειψη ζευγαρώματος, ούτε απο τις συνεχείς γέννες, δεν παθαίνουν καρκίνο της μήτρας, δεν δημιουργούν αγέλες, ενώ περιορίζεται η τάση τους να δραπετεύουν και να κινδυνεύουν από αυτοκίνητα και φόλες.

Γίνονται λιγότερο νευρικά και περισσότερο συνεργάσιμα.

Η Δημοτική Επιτροπή για την Προστασία των Ζώων, με την εθελοντική στήριξη και τη συμβολή όλων των φιλόζωων, ξεκινά ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει:

* Τη συστηματική καταγραφή των αδέσποτων ζώων της πόλης μας, τη σήμανση, τη στείρωση και τον εμβολιασμό τους.

* Την ανεύρεση και δημιουργία χώρου φιλοξενίας και ιατρικής περίθαλψης των ζώων, μέχρι να δοθούν για υιοθεσία.

* Την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των συνδημοτών.

Τι πρέπει να κάνουμε για τα αδέσποτα: Η αγάπη προς τα ζώα είναι δείγμα πολιτισμού. Φροντίζοντάς τα σωστά, φροντίζουμε συγχρόνως και την υγιεινή του χώρου που ζούμε και κινούμαστε.

* Τα ταΐζουμε μόνο με ξηρά τροφή που καταναλώνεται εύκολα και δεν λερώνει και δεν αφήνουμε νάιλον σακούλες με τροφές που γίνονται εστίες μικροβίων.

* Φροντίζουμε να υπάρχει κάπου διακριτικά ένα δοχείο με νερό.

* Ενημερώνουμε την Επιτροπή για δύσκολες περιπτώσεις αδέσποτων ζώων.

Καθαρή Πόλη: Υγεία και Πολιτισμός: Τα αδέσποτα που κυκλοφορούν στην πόλη μας δεν φταίνε αν βρίσκονται στους δρόμους.

Είναι ζώα που ή «περίσσεψαν» από τους ιδιοκτήτες τους ή, απλά, κάποια στιγμή τα βαρέθηκαν και τα πέταξαν.

Πρέπει όλοι να λάβουμε υπόψη μας ότι από τη στιγμή που θα υιοθετήσουμε ένα ζωάκι, γίνεται μέλος της οικογένειας. Γι' αυτό:

* Πρέπει να έχουμε αποφασίσει ότι θα έχουμε την ευθύνη του μέχρι το θάνατό του.

* Φροντίζουμε αμέσως για τη στείρωση, τον εμβολιασμό και τη σωστή του υγεία.

* Κάθε φορά που το βγάζουμε βόλτα πρέπει να φροντίζουμε να μαζεύουμε αμέσως τις ακαθαρσίες του. Είναι θέμα υγείας και παιδείας.

 

Φιλοζωικές Οργανώσεις

     Οι φιλοζωικές οργανώσεις με δράση στον ελληνικό χώρο όπως και στο εξωτερικό αυξάνονται συνεχώς.  Εδώ θα βρείτε τις ελληνικές φιλοζωικές οργανώσεις με παρουσία στο διαδίκτυο και αρκετές από τις πιο σημαντικές οργανώσεις του εξωτερικού.

Ελλάδα

      Άργος: ΖΩΟΦΙΛΙΚΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Τ.Θ. 11052, 54110 – Θεσσαλονίκη Τηλ. 6944-748968. http://www.atlantisnet.gr/argos/index.html. e-mail: [email protected]

      Αρκτούρος: http://www.arcturos.gr

      Ελληνική Εταιρία Προστασίας Ζώων: http://www.dspace.dial.pipex.com

      Ελληνικό Κέντρο Περίθαλψης Αγρίων Ζώων: http://www.ekpaz.gr

      Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία: http://www.ornithologiki.gr

      Ελληνική Φιλοζωϊκή Εταιρεία: http://www.mypet.gr/efe

      Κυνολογικός Όμιλος Ελλάδος: http://www.doggy.gr/yellow/index.php3?viewCat=44

      Mo-m – Mελέτη και προστασία της μεσογειακής φώκιας: http://www.mom.gr

      Aρχέλων - Οργανισμός για την Προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας: http://www.archelon.gr

      Πέλαγος: http://www.pelagosinstitute.gr

      Σκύλος & Άνθρωπος: http://www.tom.middlemas.btinternet.co.uk/page12.html

      Φιλοζωϊκή Οργάνωση Πάρου (PAWS): http://www.parosweb.com/paws

      Greek Animal Welfare Fund: http://www.gawf.org.uk

      Sea Turtle Protection Society of Greece: http://virtuals.compulink.gr/stps

      WWF Ελλάς: http://find.in.gr/results.page?data=wwf.gr

Ενδιαφέροντα κείμενα

      http://www.papaki.panteion.gr/teuxos10/dogs.htm: Στο βωμό της Ολυμπιάδας;

      http://www.interpet.gr/nea/recent/diakirixi_dikaiomaton.htm: Η ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΖΩΩΝ

      http://www.petland.gr/interesting_things/07.htm: Ο Δεκάλογος της Αγάπης

      http://health.in.gr/news/article.asp?lngArticleID=36374: Αδέσποτα: Είναι άραγε τόσο δύσκολο να τα προστατέψουμε;

 

Η διακήρυξη των δικαιωμάτων των ζώων*

Άρθρο 1 Όλα τα ζώα γεννιούνται με ίσα δικαιώματα στη ζωή και στη δυνατότητα ύπαρξης.

Άρθρο 2 Ο άνθρωπος οφείλει να σέβεται τη ζωή κάθε ζώου. Ο άνθρωπος ανήκει στο ζωικό βασίλειο και δεν μπορεί να εξοντώνει ή να εκμεταλλεύεται τα άλλα είδη του ζωικού βασιλείου. Αντίθετα, οφείλει να χρησιμοποιεί τις γνώσεις του για το καλό των ζώων. Κάθε ζώο δικαιούται φροντίδα, προσοχή και προστασία από τον άνθρωπο.

Άρθρο 3 Κανένα ζώο δεν πρέπει να υποβάλλεται σε κακομεταχείριση ή απάνθρωπη συμπεριφορά. Αν η θανάτωση ενός ζώου θεωρηθεί υποχρεωτική, πρέπει να γίνεται στιγμιαία, ανώδυνα και χωρίς καμία πρόκληση αγωνίας του ζώου.

Άρθρο 4 Κάθε ζώο δικαιούται να ζήσει στο φυσικό του χώρο - γη, θάλασσα, αέρα - και να αναπαράγεται σύμφωνα με τους φυσικούς νόμους. Η στέρηση ελευθερίας του ζώου, ακόμη και αν γίνεται για μορφωτικούς σκοπούς, είναι αντίθετη προς τη διακήρυξη των δικαιωμάτων αυτού.

Άρθρο 5 Κάθε ζώο που, από παράδοση, θεωρείται κατοικίδιο, δικαιούται να ζήσει με τον ρυθμό και με τις συνθήκες ζωής και ελευθερίας που αντιστοιχούν στο είδος του. Η διαφοροποίηση αυτών των συνθηκών από τον άνθρωπο έχει σκοπούς κερδοσκοπικούς και είναι αντίθετη προς τη διακήρυξη.

Άρθρο 6 Κάθε ζώο που αποτελεί σύντροφο του ανθρώπου, έχει δικαίωμα διάρκειας ζωής ανάλογης με τη φυσική του μακροβιότητα. Η εγκατάλειψη ενός ζώου θεωρείται πράξη απάνθρωπη και εξευτελιστική.

Άρθρο 7 Αναφορικά με τα ζώα που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στον άνθρωπο, η διάρκεια και η ένταση δουλειάς πρέπει να είναι σε λογικά πλαίσια, η διατροφή τους ικανοποιητική και η ανάπαυσή τους υποχρεωτική.

Άρθρο 8 Οποιοσδήποτε πειραματισμός επάνω στα ζώα, ιατρικός, επιστημονικός κ.λ.π. αντίθετα προς τα δικαιώματα των ζώων, εφ' όσον προκαλεί πόνο σωματικό ή ψυχικό. Πρέπει να επιδιώκεται η αντικατάσταση του πειραματισμού πάνω στα ζώα, από άλλες υπάρχουσες τεχνικές.

Άρθρο 9 Τα ζώα που εκτρέφονται για τη διατροφή του ανθρώπου πρέπει να στεγάζονται, να τρέφονται, να μετακινούνται και να θανατώνονται χωρίς πρόκληση πόνου και αγωνίας.

Άρθρο 10 Απαγορεύεται η εκμετάλλευση των ζώων, για τη διασκέδαση του ανθρώπου. Η έκθεση ζώου και τα θεάματα που χρησιμοποιούν ζώα, αποτελούν καταστρατήγηση της αξιοπρέπειας και του σεβασμού προς τη ζωή του ζώου.

Άρθρο 11 Κάθε πράξη που χωρίς λόγο προκαλεί θάνατο ζώου είναι βιοκτονία, είναι έγκλημα απέναντι στη ζωή.

Άρθρο 12 Κάθε πράξη που προκαλεί τον θάνατο μεγάλου αριθμού άγριων ζώων αποτελεί γενοκτονία, έγκλημα απέναντι στο είδος. Η μόλυνση και οποιαδήποτε καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος οδηγούν στη γενοκτονία.

Άρθρο 13 Σεβασμός επιβάλλεται ακόμη και στο νεκρό ζώο. Κάθε σκηνή βίας στην τηλεόραση και στο σινεμά με θύματα ζώα, πρέπει να απαγορευθεί, και μόνο οι σκηνές που έχουν σκοπό να ενημερώσουν για τα δικαιώματα των ζώων οφείλουν να προβάλλονται.

Άρθρο 14 Οι οργανισμοί προστασίας και προάσπισης των ζώων πρέπει να αντιπροσωπεύονται από κάθε κυβέρνηση. Τα δικαιώματα του ζώου πρέπει να κατοχυρωθούν από τους νόμους, όπως ακριβώς και τα δικαιώματα του ανθρώπου.

 

Αδέσποτα: Είναι άραγε τόσο δύσκολο να τα προστατέψουμε;

Ευαγγελία Μπίφη, δημοσιογράφος, http://health.in.gr/news/article.asp?lngArticleID=36374, 31/1/2002

Είμαστε μόνοι, απολύτως μόνοι πάνω σε αυτό τον τυχαίο πλανήτη και ανάμεσα σε όλες τις μορφές ζωής που μας περιβάλλουν ούτε μία -με εξαίρεση το σκύλο- δεν έχει συμμαχήσει μαζί μας. Ο σκύλος, σύντροφος, προστάτης, φύλακας, πριν ακόμα γεννηθεί μας χάρισε τη ζωή του. Ωστόσο, συχνά ζει αδέσποτος, αντιμέτωπος με την εγκατάλειψη, την αδιαφορία, την πείνα, την παγίδα της φόλας. Τι ζητά; Μία "ασπίδα" προστασίας από πολίτες, κράτος, φιλοζωϊκές οργανώσεις και κτηνιάτρους. Το health.in.gr αναρωτήθηκε: είναι άραγε τόσο δύσκολο να τον προστατέψουμε;

Ο μέσος όρος ζωής ενός αδέσποτου ζώου ανέρχεται σε 1,5 με δύο χρόνια. Ο μέσος όρος ζωής ενός "ιδιόκτητου" σκύλου φτάνει ακόμα και τα 18 χρόνια. Ο άνθρωπος που εγκαταλείπει ένα ζώο του στερεί πάνω από δεκαπέντε χρόνια ζωής... Το 1/3 του πληθυσμού των αδέσποτων πεθαίνει κάθε χρόνο από αιτίες που σχετίζονται με τον άνθρωπο (αυτοκινητικά, φόλες), ενώ περισσότερα από τα μισά πέφτουν θύματα κακοποίησης. Οι μικροί αλήτες του δρόμου αναγκάζονται να δίνουν καθημερινό αγώνα για να επιβιώσουν επειδή ο άνθρωπος τους εγκατέλειψε. Εκείνοι δεν θα τον εγκατέλειπαν ποτέ...

Λύσεις και προτάσεις στο κενό...

Κάποτε θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είμαστε εμείς που χρειαζόμαστε βοήθεια για την αντιμετώπιση του "προβλήματος" των αδέσποτων ζώων· είναι εκείνα που έχουν ανάγκη βοήθειας, εκείνα πεινούν, δεν έχουν νερό, κακοποιούνται και δηλητηριάζονται. Η λύση υπάρχει, ο Κτηνιατρικός Σύλλογος, οι φιλοζωϊκές οργανώσεις, απλοί πολίτες υψώνουν τη φωνή τους, εντούτοις ελάχιστοι ακούν.

Τα προτεινόμενα μέτρα αφορούν κατ' αρχάς στη στείρωση των ήδη υπαρχόντων αδέσποτων. Απαιτείται όμως εκστρατεία ευαισθητοποίησης μέσω του Τύπου, της τηλεόρασης, μέσω οποιουδήποτε μέσου θα "ξυπνήσει" την αγάπη για τoυς τετράποδους "πολίτες" της χώρας. Θεωρούνται, επίσης, αναγκαίες η ταυτοποίηση των ζώων και η ηλεκτρονική σήμανση με ειδικά μικροτσίπ, ώστε να εντοπίζονται τα ζώα που χάνονται και κυρίως οι ιδιοκτήτες που τα εγκαταλείπουν. Η πρακτική ισχύει ήδη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία και η Γερμανία, όπου η εγκατάλειψη ενός ζώου επισύρει ποινές. Αλλωστε, αρκετοί εγκαταλείπουν ζώα κατ' εξακολούθηση...

Η πρόταση για την ηλεκτρονική σήμανση έχει κατατεθεί από τον Πανελλήνιο Κτηνιατρικό Σύλλογο στο υπουργείο Γεωργίας, αλλά μάλλον έχει πέσει στο κενό. "Πρόκειται κυρίως για θέμα κόστους. Η ταυτοποίηση θα εφαρμοστεί στην Ελλάδα πιθανότατα μόνο εάν υπάρξουν σχετική υποχρεωτική νομοθεσία και επιδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση" επισημαίνει ο κτηνίατρος Νικόλαος Παραγυιός.

Στον αγώνα για την προστασία των ζώων

Με πρωτοβουλία του Πανελλήνιου Κτηνιατρικού Συλλόγου έχουν υπογραφεί συμφωνίες διμερούς συνεργασίας με ορισμένους δήμους της Αττικής, με αντικείμενο προγράμματα στείρωσης και εμβολιασμού αδέσποτων ζώων. Η προσπάθεια είναι ενθαρρυντική, οι δήμοι όμως που συνεργάζονται ελάχιστοι...

Προσωπικό των δήμων αναλαμβάνει τη μεταφορά των σκύλων -κατά προτεραιότητα των θηλυκών- στους συμβεβλημένους κτηνιάτρους της περιοχής. Τα ζώα υποβάλλονται σε στείρωση και εμβολιασμό για τις μεταδοτικές νόσους· παραμένουν στο ιατρείο 48 ώρες και στη συνέχεια επιστρέφουν στο χώρο όπου περισυνελέγησαν.

Από την πλευρά της, η Φιλοζωϊκή Εταιρεία εφαρμόζει προγράμματα κτηνιατρικής βοήθειας που περιλαμβάνουν στειρώσεις και εμβολιασμούς σε αδέσποτα. Η οργάνωση έχει θέσει στην... υπηρεσία των αδέσποτων ασθενοφόρο πρώτων βοηθειών, διατηρεί κτηνιατρικό κέντρο για αδέσποτα και ιδιόκτητα ζώα στο Κορωπί (Πατρικία, τηλ. 010 6020202), αλλά και τμήματα υιοθεσιών μικρών ζώων.

Επιπλέον, η Φιλοζωϊκή Εταιρεία πραγματοποιεί ειδικά προγράμματα και εκστρατείες για την παροχή βοήθειας σε ζώα που πέφτουν θύματα εγκατάλειψης και κακοποίησης. Συνεργάζεται, ακόμα, με σωματεία εσωτερικού και εξωτερικού για τη βελτίωση της νομοθεσίας υπέρ των ζώων.

Στον αγώνα για την προστασία των ζώων δραστηριοποιείται ολοένα αυξανόμενος αριθμός τοπικών οργανώσεων, οι οποίες επιχειρούν με όσα μέσα διαθέτουν να βοηθήσουν τα μικρά αλητάκια του δρόμου. Μεριμνούν για την τροφή και το νερό τους, τα στειρώνουν με δικά τους έξοδα και, κυρίως, τους χαρίζουν τα χάδια και την αγάπη τους.

"Τα αδέσποτα έχουν τις ίδιες ικανότητες με τα σκυλιά ράτσας. Μπορεί να μην "ειδικεύονται" στο κυνήγι, στη φύλαξη κ.λπ., όμως είναι εξίσου έξυπνα, ζουν περισσότερο, εκπαιδεύονται το ίδιο εύκολα και έχουν μεγαλύτερη αντοχή σε ασθένειες από τα καθαρόαιμα" αναφέρει ο εκπαιδευτής σκύλων Μιχάλης Φραμ. Εάν, λοιπόν, αποφασίσουμε να... διευρύνουμε την οικογένειά μας, ας προτιμήσουμε κάποιο σκυλάκι που μεγαλώνει μόνο του στο δρόμο.

"Όχι" στα κυνοκομεία-γκέτο

Μία από τις προτάσεις που στοχεύουν στην προστασία των αδέσποτων ζώων είναι η δημιουργία από τους δήμους μικρών νοσηλευτικών σταθμών και καταφυγίων στη θέση ορισμένων κυνοκομείων-γκέτο που λειτουργούν χωρίς άδεια και στα περισσότερα οι συνθήκες υγιεινής είναι απαράδεκτες.

Απαραίτητες είναι επίσης η άμεση συλλογή πτωμάτων και η ίδρυση χώρων ταφής των ζώων. Το ιδιόκτητο "Κοιμητήριο Μικρών Ζώων" στο 34ο χιλιόμετρο της εθνικής οδού Αθηνών-Λαμίας είναι το μοναδικό που λειτουργεί σε ολόκληρη τη χώρα.

Σε ό,τι αφορά τα κυνοκομεία, το βασικό πρόβλημα δεν είναι η κατασκευή των εγκαταστάσεων, αλλά η κάλυψη των λειτουργικών δαπανών τους. Επομένως, το κράτος θα πρέπει να εξασφαλίσει τη μόνιμη κάλυψη των δαπανών αυτών με πιστώσεις που θα εγγράφονται ετησίως στον προϋπολογισμό του υπουργείου Γεωργίας ή των δήμων.

Είναι πλέον καιρός να εξαλειφθεί το φαινόμενο της κερδοσκοπικής εκμετάλλευσης των δύστυχων ζώων. Οι περιπτώσεις που έχουν έλθει κατά καιρούς στη δημοσιότητα, σχετικά με κερδοσκοπία εις βάρος των αδέσποτων από δήθεν φιλόζωους, είναι πλέον αρκετές για να προκαλέσουν το ενδιαφέρον των αρμοδίων.

Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να βγάζει χρήματα από το θάνατο των ζώων· να σκοτώνει για επιπλέον χώρο, προκειμένου να φιλοξενήσει περισσότερα δέσποτα και να αυξήσει έτσι τα κέρδη του. Για τα δρώμενα σε κάποια περίφημα κυνοκομεία ο λόγος...

Στο "βωμό" της Ολυμπιάδας;

"Δεν θέλουμε να πιστέψουμε ότι υπάρχει ενδεχόμενο να επιβεβαιωθεί αυτή η φήμη. Η εικόνα της Ελλάδας θα αμαυρωθεί εάν συμβεί κάτι τέτοιο". Αυτό δήλωνε τον περασμένο Ιούλιο ο Νιλ Τρεντ, πρόεδρος της μεγαλύτερης διεθνούς φιλοζωϊκής οργάνωσης, αναφορικά με τις φήμες που είχαν κυκλοφορήσει περί "εκκαθαρίσεων" αδέσποτων σκύλων εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.

Ο φόβος για την τύχη που επιφυλάσσει η Ολυμπιάδα στα αδέσποτα ζώα έχει κατακλύσει μεγάλο αριθμό ζωόφιλων. Βάσιμος ή μη; Το σίγουρο είναι ότι δεν έχουμε την πολυτέλεια να περιμένουμε την απάντηση. "Κινητοποιηθείτε, εάν είμαστε πολλοί και έχουμε δυναμική παρουσία, δεν θα τολμήσουν να τα πειράξουν. Εάν αγαπάμε τα μικρά τετράποδα, είναι καιρός να το αποδείξουμε στην πράξη" φωνάζουν οι φιλοζωϊκές οργανώσεις.

"Ο στόχος είναι γνωστός. Μέχρι τους Ολυμπιακούς χρειάζεται να μειωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο ο αριθμός των αδέσποτων. Η προτεινόμενη λύση είναι να φιλοξενηθούν σε κυνοκομεία κατά τη διεξαγωγή των Αγώνων, αλλά ποιος θα μπορεί να ελέγξει τι πραγματικά θα γίνεται εκεί" διερωτάται ο κτηνίατρος Νικόλαος Παραγυιός.

"Μπορεί να δούμε σημεία και τέρατα" υποστηρίζει, εστιάζοντας την ανησυχία του σε όσους θα επιχειρήσουν να επωφεληθούν οικονομικά από τη δυστυχία των μικρών τετράποδων. "Εάν ένα ζώο πάσχει από καλααζάρ, τότε η ευθανασία είναι επιτρεπτή. Εάν όμως δεν πάσχει και κάποιοι το παρουσιάσουν άρρωστο προκειμένου να εξασφαλίσουν περισσότερο χώρο και να κερδίσουν έτσι περισσότερα χρήματα;". Το ερώτημα παραμένει, προς το παρόν, δίχως απάντηση...

Είναι, ήδη, γνωστό ότι ορισμένοι -αν όχι όλοι- οι δήμοι Αττικής έχουν ειδοποιηθεί εγγράφως να "μεριμνήσουν" για τον περιορισμό των αδέσποτων έως το 2004. Πώς, πού, από ποιον, πότε; Κάποιος θα πρέπει να μας ενημερώσει, ώστε να μην ανησυχούμε πως η επιλογή της "μέριμνας" θα εξαρτηθεί από την ευαισθησία των κατά τόπους αρμοδίων.

Έχουμε, άλλωστε, πολλούς λόγους για να ανησυχούμε, έχουμε δει και ακούσει πολλά. Δεν θέλουμε να βομβαρδιζόμαστε άλλο από καταγγελίες για ευθανασίες, εξαφανίσεις, φόλες. Ούτε θέλουμε να εξοντώνονται ζώα στο όνομα της προστασίας της δημόσιας υγείας, της καταπολέμησης των ζωοανθρωπονόσων, μιας όμορφης και καθαρής πόλης που θα υποδεχτεί την ολυμπιακή φλόγα...

Ποιος θα ελέγξει τον κάθε επιτήδειο; Ποιος θα εγγυηθεί ότι ένα πάρκο δεν θα γεμίσει ξαφνικά φόλες; Ποιος θα διαβεβαιώσει ότι δεν θα επιτραπεί στη διεστραμμένη λογική κάποιων -και έχει γίνει- να επικηρύξουν τα αδέσποτα με το κεφάλι; Τα παραπάνω είναι λίγα μόνο από τα ερωτήματα που βασανίζουν τους φίλους των σκύλων...

Ακτίνες ελπίδας

Ότι η ζωοφιλία στην Ελλάδα έχει ακόμα πολύ δρόμο μπροστά της το αναγνωρίζουμε όλοι. Πρέπει, ωστόσο, να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχουν άνθρωποι που καθημερινά αγωνίζονται για τη στοιχειώδη βελτίωση των συνθηκών ζωής των μικρών τετράποδων που δεν έχουν την τύχη να βρουν ένα σπίτι. Μπορεί να πέφτουν συχνά θύματα ύβρεων επειδή λερώνουν τους ήδη βρόμικους δρόμους, αυτό όμως δεν τους σταματά· τοποθετούν τροφή και νερό σε αλουμινόχαρτα και πλαστικά κύπελλα για τα αλητάκια του δρόμου.

Το 1999 ο Δήμος Αθηναίων είχε τοποθετήσει 18 ταΐστρες για τα αδέσποτα σε κεντρικά σημεία της πόλης, εντούτοις, έπειτα από δύο εβδομάδες λειτουργούσαν μόνο οι δύο. Η προσπάθεια, φυσικά, δεν επαναλήφθηκε... Το έργο ανέλαβαν οι φίλοι των αδέσποτων. Βάσει στατιστικών στοιχείων, οι Έλληνες που έχουν δώσει σήμερα σπίτι σε ένα κατοικίδιο ανέρχονται σε 1.500.000. Αρκετοί τους έχουν αφιερώσει ακόμα και τη ζωή τους, έχουν, π.χ., πουλήσει και το σπίτι τους για να στεγάσουν όσο περισσότερα ζωάκια μπορούν.

Σήμερα δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα 87 φιλοζωϊκές οργανώσεις. Αλλες με μικρότερα και άλλες με μεγαλύτερα μέσα προσπαθούν να προσφέρουν προστασία, φροντίδα και αγάπη σε κάθε ζώο που έχει ανάγκη. Συχνά αναγκάζονται να αντικαταστήσουν το κράτος στην αντιμετώπιση των προβλημάτων των μικρών ζώων μέσω της συνεργασίας με διεθνείς ζωοφιλικούς οργανισμούς, ευαισθητοποιημένους δήμους, κρατικούς οργανισμούς και πολύτιμα δικτύα εθελοντών.

Τελικά, μπορεί τα προβλήματα να είναι πολλά, εάν όμως προσπαθήσουμε περισσότερο, θα τα καταφέρουμε. Εσείς τι λέτε;

Γ'. Βιβλιογραφία

...