→ Ιστορία → Αρχαία ελληνική ιστορία

Προϊστορικά μαγειρέματα: Στην αρχαία κουζίνα ολοταχώς!

Βίκυ Χαρισοπούλου, εφ. Τα Νέα, 9/2/2005

Οι αρχαιολόγοι ανακαλύπτουν στη μακεδονική γη ένα... άλλο «χρυσάφι». Tις συνταγές της διατροφής των αρχαίων Mακεδόνων. Kαι με βάση αυτές θα μαγειρέψουν

Τα τρόφιμα των αρχαίων έβραζαν ή ψήνονταν στα πήλινα φουρνάκια (τα περισσότερα απ' όσα βρέθηκαν έχουν τη μορφή μικρού σύγχρονου φούρνου, με θολωτό σκέπαστρο και μικρό πλευρικό άνοιγμα). Βρέθηκαν ανά δύο ή τρία σε κάθε σπίτι, σε ανασκαφή του προϊστορικού οικισμού, στο Αρχοντικό Γιαννιτσών

Για πρώτη φορά στα 18 χρόνια της ετήσιας διοργάνωσης, η επιστημονική συνάντηση για το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη θα περιλαμβάνει και προϊστορικό... δείπνο. Τη δε εμπειρική ξενάγηση στα συστατικά αλλά και τις συνταγές της προϊστορικής κουζίνας ανέλαβαν να υλοποιήσουν, την Παρασκευή στη Θεσσαλονίκη, οι αρχαιολόγοι Σουλτάνα Βαλαμώτη και Πολυξένη Βελένη.

Ψωμί από σιτάρι «σπέλτα» (που σήμερα καλλιεργείται μόνο στη Γερμανία), φακές, ρεβίθια, ταμπουλέ, ψωμί από κριθάρι με σύκα, κίτρινη φάβα από λαθούρι και πράσινη από μπιζέλια είναι μερικά μόνο από τα εδέσματα που θα παρασκευαστούν μετά την εισήγηση της λέκτορος Προϊστορικής Αρχαιολογίας- Αρχαιοβοτανολογίας, Σ. Βαλαμώτη, με θέμα «H διατροφή κατά την προϊστορική περίοδο στη Βόρειο Ελλάδα», στο πλαίσιο της 18ης επιστημονικής συνάντησης για το αρχαιολογικό έργο στη Βόρειο Ελλάδα.

«Την τελευταία δεκαετία, η προϊστορική έρευνα του βορειοελλαδικού χώρου έχει εντάξει στους κόλπους της την έρευνα της τροφής, χρησιμοποιώντας μια πληθώρα αρχαιοβοτανικών και αρχαιοζωολογικών καταλοίπων καθώς και αποτελέσματα χημικών αναλύσεων σε ανθρώπινους σκελετούς και αγγεία», διευκρινίζει η κ. Βαλαμώτη.

Από τη νεολιθική περίοδο, οι κάτοικοι του βορειοελλαδικού χώρου κατανάλωναν μεγάλη ποικιλία από δημητριακά, όσπρια, φρούτα. Το σιτάρι που προτιμούσαν είναι το μονόκοκκο (σήμερα δεν καλλιεργείται πια στην Ελλάδα), ενώ διαδεδομένο ήταν και το κριθάρι. H φακή είναι το πιο συχνό εύρημα, αλλά σημαντική είναι και η παρουσία των μπιζελιών και του λαθουριού (της σημερινής κίτρινης φάβας), ενώ το λινάρι φαίνεται να είναι το μόνο φυτό από το οποίο μπορούσαν να πάρουν λάδι. Για ποικιλία στον συνδυασμό δημητριακών και οσπρίων προσέθεταν καρπούς, όπως βελανίδια, σταφύλια, σύκα, βατόμουρα, κράνα, σαμπούκο, φιστίκια.

Τα εδέσματα του συνεδρίου πάντως δεν θα μαγειρευτούν στα πήλινα φουρνάκια, ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών. Και στις συνταγές θα προστεθούν και νεώτερης «εσοδείας» υλικά. Στο ταμπουλέ λ.χ. θα προστεθεί και η πολύ... νεώτερη ντομάτα (εμφανίστηκε στον ελληνικό χώρο μόλις τον 15ο αιώνα μ.X., όπως και τα λεμόνια, τα φασόλια, ο καφές και οι πατάτες), ενώ στο ψωμί θα προστεθεί και μαγιά ή έστω προζύμι, αν και στις προϊστορικές παρασκευές δεν είναι γνωστό αν το ψωμί ήταν άζυμο (κάτι σαν λαγάνα) ή χρησιμοποιούνταν μια μορφή «αρχαίου» προζυμιού.

Επίσης, στο μπουφέ-δείπνο δεν θα συμπεριλαμβάνονται βρασμένα ή ψημένα κρέατα, αν κι αυτά αποτελούσαν βασικό στοιχείο των αρχαίων τροφών (αρχικά πρόβατα, αγελάδες, κατσίκια και από την εποχή του χαλκού άγρια ζώα από κυνήγι), ούτε ψάρια, αν και οι θαλάσσιες πηγές για τη διατροφή εντοπίζονται από τη νεολιθική ακόμη περίοδο.

Τα γλυκά άργησαν λίγο

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι γλυκές τροφές -τα γλυκά- εμφανίστηκαν μάλλον στην εποχή του χαλκού, καθώς δείγματα τερηδόνας εμφανίζονται στα ευρήματα (ανθρώπινους σκελετούς) αυτής της περιόδου. Τα φρούτα διατηρούνταν αποξηραμένα, ενώ για το σταφύλι έχουμε τις πρώτες ενδείξεις οινοποίησης από το τέλος της 5ης χιλιετίας π.X. από τον οικισμό του Ντικιλί Τας (Φίλιπποι Καβάλας), όπου βρέθηκαν απανθρακωμένα στέμφυλα. Είναι η πιο παλιά, μέχρι στιγμής, ένδειξη για την εξαγωγή χυμού από τα σταφύλια, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο.

INFO: H 18η Επιστημονική Συνάντηση για «Το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη» πραγματοποιείται από αύριο (από τις 9.30) έως και το Σάββατο, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.