→ Ιστορία → Αρχαία ελληνική ιστορία

Ένα κλαδάκι ελιάς λύνει το μυστήριο της Σαντορίνης

Steve Connor (Επιμέλεια: Παρασκευή Κατημερτζή), εφ. Τα Νέα, 28/4/2006

Ένα κλαδάκι ελιάς λύνει το μυστήριο της έκρηξης του ηφαιστείου της Σαντορίνης, υποστηρίζει Δανός καθηγητής

Ολόκληρη την ιστορία των αρχαίων λαών της Μεσογείου μπορεί να αλλάξει ένα κλαδάκι ελιάς που θάφτηκε «ζωντανό» στην έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης και βάσει αυτού η καταστροφή χρονολογείται στο 1627-1600 π.X.

Ένα μικρό κλαδί ελιάς που θάφτηκε «ζωντανό» (και δεν αποτεφρώθηκε!) στη διάρκεια της ηφαιστειακής έκρηξης στη Σαντορίνη μπορεί να δώσει το κλειδί για την ακριβή χρονολόγηση της καταστροφής, που συμπίπτει με τη στιγμή του «θανάτου» του δέντρου.

Σύμφωνα με τον καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Άαρχους στη Δανία, Βάλτερ Φρίντριχ, που ανέλυσε τους δακτυλίους ανάπτυξης του κλαδιού και συνδύασε τα ευρήματά του με ραδιοχρονολόγηση, ο χρόνος της έκρηξης είναι μεταξύ του 1627 και του 1600 π.X., δηλαδή τουλάχιστον εκατό με 150 χρόνια νωρίτερα απ' ό,τι υποστήριζαν παλαιότερες θεωρίες. Άρα και ανάλογο διάστημα πριν από το τέλος του μινωικού πολιτισμού που μέχρι τώρα είχε συνδεθεί με τις συνέπειες από την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας, που έγιναν αισθητές σε όλο τον πλανήτη και πάντως στη γειτονική Αίγυπτο.

Όπως αναφέρει ο καθηγητής στο νέο τεύχος του έγκυρου επιστημονικού περιοδικού «Science», «είναι πολύ σημαντικό να έχουμε την ακριβή χρονολόγηση αυτής της έκρηξης γιατί πρόκειται για ένα παγκόσμιο ορόσημο. Με την ακριβή χρονολόγηση θα αποκτήσουμε ένα σημαντικό εργαλείο για τη συσχέτιση των διαφορετικών πολιτισμών».

Το κλαδάκι ελιάς βρέθηκε «θαμμένο» μέσα σε ένα βραχώδες μόρφωμα που σχηματίστηκε από την ηφαιστειακή στάχτη. Οι ερευνητές είναι πεπεισμένοι ότι το δέντρο ήταν ακόμη «ζωντανό» όταν κατασυνετρίβη. Εντόπισαν δε μια σειρά από 72 δακτυλίους ανάπτυξης, περιλαμβανομένου και του τελικού, μέσα στο κλαδί. Χρονολόγησαν κάθε δακτύλιο χωριστά με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα και επεξεργάστηκαν το έτος «θανάτου» του δέντρου με ακρίβεια συν-πλην 13 έτη.

H χρονολόγηση της καταστροφής πριν από το θεωρούμενο έως σήμερα τέλος του μινωικού πολιτισμού θα έχει συνέπειες για την αρχαία ιστορία ολόκληρης της Ανατολικής Λεκάνης της Μεσογείου.

Το νέο τεύχος του «Science» δημοσιεύει μαζί με τα αποτελέσματα της έρευνας του καθηγητή Φρίντριχ και μια δεύτερη έρευνα, από τον καθηγητή Στιούαρτ Μάνινγκ, του Πανεπιστημίου Κορνέλ της Νέας Υόρκης, σύμφωνα με την οποία η ραδιοχρονολόγηση 127 αντικειμένων που βρέθηκαν θαμμένα -από την έκρηξη- στο Ακρωτήρι της Θήρας ενισχύει τη νέα χρονολόγηση της καταστροφής, την οποία έχει εισηγηθεί εδώ και αρκετά χρόνια ο διευθυντής της ανασκαφής στο Ακρωτήρι καθηγητής Χρήστος Ντούμας.

«Οι έρευνες φαίνεται να μας παρέχουν πειστικές ενδείξεις, ώστε να καταλήξουμε στην τελική χρονολόγηση της έκρηξης του ηφαιστείου της Θήρας», δηλώνει ο διακεκριμένος καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ Κόλιν Ρένφριου.

Αποσύνδεση του τέλους

Πάντως, οι αρχαιολόγοι πιστεύουν πια ότι ήρθε η ώρα για να αποσυνδεθεί η καταστροφή του μινωικού πολιτισμού από την άποψη ότι ήταν συνέπεια της έκρηξης του ηφαιστείου. Αν και η νέα χρονολόγηση συμπίπτει με την εποχή της καταστροφής των (μινωικών) Παλαιών ή Πρώτων Ανακτόρων στην Κνωσό, τη Φαιστό, τα Μάλια και αλλού, η οποία δεν ανέκοψε την εξέλιξη του μινωικού πολιτισμού, αλλά αντίθετα οδήγησε στο αποκορύφωμα της ακμής του.