→ Ιστορία → Αρχαία ελληνική ιστορία

Μᾶτερ ἡμῶν;

Αρετή Αλεξοπούλου, Άποψη του Νότου, 6/9/2011, σελ. 27-30

Αυταπάτη ή αποκρυπτογράφηση

Σήμερα, 6 Σεπτεμβρίου 2011, με αφορμή την 56η επέτειο από τον άδικο χαμό του ιδιοφυούς αποκρυπτογράφου της Μυκηναϊκής Γραμμικής Β Γραφής, Μάικλ Βέντρις, η Άποψη του Νότου έχει την τιμή να φιλοξενεί τα αποτελέσματα της μακρόχρονης, επίπονης, και συνάμα συστηματικής ερευνητικής προσπάθειας του Δρ. Γκάρεθ Όουενς, ΤΕΙ Κρήτης, για την κατανόηση του Δίσκου της Φαιστού.

O ερευνητής αποδεικνύει ότι ο Δίσκος της Φαιστού είναι θρησκευτικός ύμνος προς τη Θεά Μητέρα, η οποία αναφέρεται μέσα στο κείμενο 13 φορές. Με την έρευνα του, ο Δρ. Γκάρεθ Όουενς έχει φτάσει στο σημείο να διαβάζει το 60% των Μινωικών "Κρητικών Ιερογλυφικών" που αποτυπώνονται στο Δίσκο της Φαιστού.

Σε μια κοινωνία όπου η μητρότητα λαμβάνεται ως θείο δώρο και γίνεται αντικείμενο λατρείας, η Μητέρα δεν μπορεί παρά να αποτελεί θεϊκή παρουσία, στο πρόσωπο της οποίας αφιερώνονται αναρίθμητα τάματα από βασιλιάδες και θνητούς. Για την κοινωνία της Μινωικής Κρήτης της Εποχής του Χαλκού, γύρω στο 1700 π.Χ., ο Δίσκος της Φαιστού αποτελεί έμβλημα. Για μας όμως είναι ένα από τα πιο μυστηριώδη αινίγματα του αρχαίου κόσμου, για τον οποίο, μέχρι και σήμερα, τα μοναδικά επιβεβαιωμένα στοιχεία που διαθέταμε ήταν η χρονολόγηση του και η γραφή που αποτυπώνεται επάνω του, τα "Κρητικά Ιερογλυφικά".

Η σκέψη της έρευνας του Δρα Γκάρεθ Όουενς είναι απλή: "πισοπατώντας" στο χρόνο, η Γραμμική Γραφή Β έρχεται τελευταία, με προγενέστερη την Γραμμική Α και προ-προγενέστερα τα "Κρητικά Ιερογλυφικά". Τα κοινά σημεία είναι αρκετά. Με απόλυτα λογική θεώρηση, εφαρμόζονται οι φωνητικές αξίες της Γραμμικής Β στα "Κρητικά Ιερογλυφικά" μέσω της Γραμμικής Α.

Έτσι, ο Δίσκος της Φαιστού σήμερα παύει να είναι μυστήριο και βρισκόμαστε πλέον στο σωστό δρόμο για την αποκρυπτογράφηση του, μας διαβεβαιώνει ο Δρ. Όουενς.Όχι μόνο έχει καταφέρει να διαβάσει το 60% του Δίσκου, έχει κατανοήσει και κάτι "λίγο" από το περιεχόμενο του. Όχι λεπτομέρειες, βασικές έννοιες: ότι πρόκειται δηλαδή για έναν θρησκευτικό ύμνο προς τη Θεά Μητέρα της Μινωικής Κρήτης. Και αυτό το συμπέρασμα προέκυψε από μία λέξη, η οποία παρουσιάζεται μέσα στο Δίσκο δεκατρείς φορές και η οποία φωνητικά συνδέεται με άλλες γλώσσες που ανήκουν στην Ινδο-Ευρωπαϊκή οικογένεια γλωσσών.

Σε μία πολιτισμένη κοινωνία επομένως, που σέβεται τη Γυναίκα και τη Φύση, προσδίδοντας στη Θεά Μητέρα ύψιστο θρησκευτικό ρόλο, ένα γραπτό κείμενο σπειροειδώς και εντέχνως αποτυπωμένο σε μια πανέμορφη συλλαβική γραφή με τις πιο εξελιγμένες τεχνολογίες της εποχής, θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί την πιο βαθιά, την πιο σεμνή και την πιο αληθινή προσευχή των Μινωιτών. Μάτερ Υμών.

Μάτερ Ημών

Το τέλος της αρχής; ή... η αρχή του τέλους;

Διαβάζοντας το Δίσκου της Φαιστού; Αυταπάτη ή Αποκρυπτογράφηση - Από τη Γραμμική Β στον Δίσκο της Φαιστού; "Προς Τιμήν και Μνήμην" του Μάικλ Βέντρις (12/07/1922 - 06/09/1956)

Ο Δίσκος της Φαιστού ανακαλύφθηκε στο Παλάτι του Ραδάμανθυ, στη Φαιστό της Μεσαράς, στη Νότια Κρήτη, στις 3 Ιουλίου 1908, από τον Ιταλό αρχαιολόγο Λουίτζι Περνιέ. Στη συνέχεια δημοσιεύθηκε και συζητήθηκε το 1909 από τους Λ. Περνιέ και Α. Ντε-λα Σέτα. Το 1909, ο Σερ Άρθουρ Έβανς ευλόγως αναρωτήθηκε, στο βιβλίο του Scripta Minoa I, εάν επρόκειτο για Θρησκευτικό Ύμνο προς τιμήν της Μεγάλης Μητέρας της Ανατολίας, καθώς υπήρχαν σαφή δείγματα ομοιοκαταληξίας. Εν τούτοις, η υπόθεση του Έβανς εξακολουθούσε να παραμένει η καλύτερη υπόθεση εργασίας κατά τις δεκαετίες 1960 και 1970, κατόπιν της αποκρυπτογράφησης της Γραμμικής Γραφής Β (1η Ιουνίου 1952) από τον Μάικλ Βέντρις , όταν ο Καθηγητής Αλέξης Στυλιανού ανέλυσε το Αίνιγμα της Μινωικής Κρήτης στα κλασικά του έργα "Μινωικός Πολιτισμός" και "Οδηγός του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου" αντιστοίχως.

Δίσκου Ανάγνωση

Μία ομάδα ερευνητών από τη Βρετανία και την Ελλάδα σήμερα πιστεύουν ότι ενδεχομένως να έχουν καταφέρει να αναγνώσουν περίπου το 60% του συνόλου των σημείων που αποτυπώνονται πάνω στο Δίσκο της Φαιστού, κάνοντας χρήση της αποκρυπτογραφημένης από τον Μάικλ Βέντρις Γραμμικής Β Γραφής , αλλά και επεκτείνοντάς την παραπέρα. Η ομάδα αποτελείται από τον Δρ. Γκάρεθ Όουενς, ΤΕΙ Κρήτης (Συντονιστής του εγχειρήματος) και τον Τζον Κόουλμαν, Καθηγητή Φωνητικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, σε συνεργασία με τον Χριστόφορο Χαραλαμπάκη, Καθηγητή Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Οι τρεις ακαδημαϊκοί πιστεύουν ότι ο Δίσκος της Φαιστού μπορεί να "αναγνωστεί" έως και το 60% περίπου χρησιμοποιώντας φωνητικές αξίες από τη Μυκηναϊκή Γραμμική Β (επεκτείνοντας τες στην Μινωική Γραμμική Γραφή Α και τα Μινωικά "Κρητικά Ιερογλυφικά"). Το επόμενο, και σαφώς δυσκολότερο, βήμα είναι η κατανόησή του.

Επίμαχα Σημεία

Το 2008, ο Γκάρεθ Όουενς και ο Τζον Κόουλμαν συναντήθηκαν στο Λονδίνο σε διεθνές συνέδριο για τον Δίσκο της Φαιστού, όπου ο καθένας ξεχωριστά απέδειξαν ότι πέρα από κάθε αμφιβολία, ο Δίσκος είναι και αυθεντικός και Μινωικός. Έκτοτε, ξεκίνησε ένας γόνιμος διάλογος όσον αφορά στο Δίσκο της Φαιστού και άλλες επιγραφές σε "Κρητικά Ιερογλυφικά" από τα Μάλια και το Αρκαλοχώρι. Επί δύο χρόνια, οι δύο Βρετανοί ακαδημαϊκοί διαφωνούσαν σχετικά με τη φωνητική αξία του σημείου 'Κεφάλι Πανκ', το οποίο συναντάται στα "Κρητικά Ιερογλυφικά" του Δίσκων της Φαιστού αλλά και παράλληλων κειμένων από το Αρκαλοχώρι. Το 2010 οι δύο επιστήμονες συναντήθηκαν στο Μουσείο Ασμόλειο συνεχίζοντας το διάλογο σε προσωπικό επίπεδο.

Το Μυστικό

Ο Όουενς είχε υποστηρίξει ότι το επίμαχο σημείο 02 'Κεφάλι Πανκ' είχε τη φωνητική αξία 'Α' ενώ ο Κόουλμαν πρότεινε τη φωνητική αξία 'Ι'. Ο Κόουλμαν αποδείχτηκε πως είχε δίκιο μέσω της επιγραφικής συνέχειας και των εν μέρει παράλληλων κειμένων του Αρκαλοχωρίου. Μέσα από εποικοδομητικό διάλογο μεταξύ φίλων, οι δύο Βρετανοί ακαδημαϊκοί συνειδητοποίησαν ότι η αποκρυπτογράφηση της Μυκηναϊκής Γραμμικής Β από τον Μάικλ Βέντρις σε συνδυασμό με τις Μινωικές Επιγραφές του Αρκαλοχωρίου αποτελούν τα 'κλειδιά' για τη λύση του αινίγματος του Δίσκου της Φαιστού. Ελλείψει μιας "Μινωικής Στήλης" της Ροζέτας η οποία με δίγλωσσο κείμενο να οδηγεί σε αποκρυπτογράφηση, ελλείψει επίσης μιας ιδιοφυίας αντίστοιχης του Μάικλ Βέντρις, το μυστικό της επιτυχίας έγκειται στην ομαδική και σκληρή εργασία.

Μεθοδολογία & Αποτέλεσμα

Το Μάιο του 2011, Ο Όουενς και ο Κόουλμαν συναντήθηκαν εκ νέου στην Οξφόρδη στη διάλεξη "Αυταπάτη ή Αποκρυπτογράφηση" που πραγματοποιήθηκε στο Ασμόλειο Μουσείο. Προχώρησαν στην εφαρμογή 'Βεντρίκειων' τεχνικών συμπεριλαμβανομένης της Συλλαβικής Σχάρας και φωνητικών αξιών της Μυκηναϊκής Γραμμικής Γραφής Β στον Δίσκο της Φαιστού (μέσω της Μινωικής Γραμμικής Α και των "Κρητικών Ιερογλυφικών") κάνοντας χρήση της επιγραφικής συνέχειας και των εν μέρει παράλληλων κειμένων στην Κρήτη.

Η συγκεκριμένη εργασία αναθεωρήθηκε μέσα στο καλοκαίρι του 2011 και, συνδυαστικά με την διαλογική συνεισφορά του Χριστόφορου Χαραλαμπάκη, τώρα η ομάδα πιστεύει ότι ο Δίσκος της Φαιστού μπορεί, τηρώντας αυστηρά επιστημονικά κριτήρια, να 'αναγνωστεί' περίπου στο 60%. Καθίσταται επομένως εφικτό να αποδειχτούν οι 'υποψίες' των Έβανς και Αλεξίου, ότι ο Δίσκος της Φαιστού είναι πράγματι ένα θρησκευτικό κείμενο.

Συλλαβικές Γραφές

Η Μυκηναϊκή Γραμμική Β, η Μινωική Γραμμική Α και τα Μινωικά "Κρητικά Ιερογλυφικά", συμπεριλαμβανομένου του Δίσκου της Φαιστού και του Πέλεκυ του Αρκαλοχωρίου, είναι όλες συλλαβικές γραφές από την Εποχή του Χαλκού στην Κρήτη με χρονικό προσδιορισμό γύρω στη Δεύτερη Χιλιετηρίδα π.Χ. Ο Δίσκος της Φαιστού και ο Πέλεκυς του Αρκαλοχωρίου χρονολογούνται τον 17ο αιώνα π.Χ. Ο Δίσκος της Φαιστού έχει 45 διαφορετικά συλλαβογράμματα, 242 στο σύνολο τους, σε 61 ομάδες σημείων/λέξεις, με εμφανή στοιχεία ομοιοκαταληξίας που καθορίζουν 18 στίχους και στις δύο πλευρές (Α και Β). Το 'κλειδί' για το Δίσκο της Φαιστού αποτελούν τα σημεία 02-12-, δηλαδή το "Κεφάλι Πανκ" και ο "Κύκλος με τις επτά τελείες", τα οποία επαναλαμβάνονται 13 φορές μέσα σε 61 λέξεις και, εφαρμόζοντας τις 'Βεντρίκειες' φωνητικές αξίες της Γραμμικής Β, ως υπόθεση εργασίας θεωρούμε ότι διαβάζονται I-QE-.

Μητέρα;

Ο Όουενς είχε υποστηρίξει ήδη από τις αρχές του 2010 ότι το I-QE- σχετίζεται φωνητικά με την Ινδο-Ευρωπαϊκή λέξη 'ΑΚΚΑ' που σημαίνει Μητέρα (Akko = Δήμητρα στα Αρχαία Ελληνικά του Αισχύλου, Acca Larentia = Μητέρα (το όνομα της θετής μητέρας των δίδυμων αδερφών Ρέμου και Ρωμύλου) στα Λατινικά, Madder Akka = Μητέρα στα Παλαιά Γερμανικά, κτλ.).

Η λέξη-κλειδί συνεπώς στο Δίσκο της Φαιστού είναι η I-QE-KU-26, η οποία παρουσιάζεται τρεις φορές... Μητέρα; Την παραπάνω θεωρία ο Δρ. Όουενς είχε αναπτύξει εκτενώς και μέσα στο Ντοκιμαντέρ του National Geographic "Ο Κώδικας της Φαιστού" που γυρίστηκε για τη σειρά "Ancient X-Files" την ίδια χρονιά.

Υπάρχουν δύο ακόμα λέξεις στο Δίσκο της Φαιστού, οι οποίες λαμβάνοντας ως υπόθεση εργασίας ότι θα διαβαστούν με τις φωνητικές αξίες της Μυκηναϊκής Γραμμικής Β Γραφής, αποκαλύπτουν μια πραγματική γλωσσολογική εγγύτητα με τις Θρησκευτικές επιγραφές της Μινωικής Γραμμικής Α από το Ιερό Κορυφής του Γιούχτα στις Αρχάνες και την Κνωσσό, όπου οι Μινωίτες προσέφεραν τάματα και ενεπίγραφες τράπεζες προσφορών στη Θεά Μητέρα της Μινωικής Κρήτης, το πιθανότερο για θέματα που έχουν να κάνουν με την υγεία. Έχει επίσης καταστεί εφικτό να προσδιοριστούν Ινδο-Ευρωπαϊκά γλωσσολογικά φαινόμενα στο Δίσκο της Φαιστού και τον Πέλεκυ του Αρκαλοχωρίου, τα οποία με τη σειρά τους μπορούν να συγκριθούν με άλλες Μινωικές Ινδο-Ευρωπαϊκές Θρησκευτικές Επιγραφές.

"Κρητικά ιερογλυφικά"

Τα "Κρητικά Ιερογλυφικά" του Δίσκου της Φαιστού και του Πέλεκυ του Αρκαλοχωρίου αποτελούν τμήμα μιας σειράς Μινωικών Ινδο-Ευρωπαϊκών Θρησκευτικών Επιγραφών. Στο Φουρνί των Αρχανών (περίπου 2000 π.Χ.) έχουν βρεθεί λίθινες σφραγίδες σε Μινωικά "Κρητικά Ιερογλυφικά". Επίσης, η προσφάτως ανακαλυφθείσα λίθινη σφραγίδα από το Ιερό Κορυφής του Βρύσινα στο Ρέθυμνο (1900-1700π.Χ) στη Δυτική Κρήτη, έχει εγχάρακτα σημεία της Μινωικής "Κρητικής Ιερογλυφικής" γραφής, αλλά και σε λίθινες τράπεζες προσφορών έχουν ανακαλυφθεί εγχάρακτα σημεία Γραμμικής Α από το Ιερό Κορυφής του Γιούχτα πάνω από τις Αρχάνες (1600π.Χ.). Επιπλέον, σημεία της Μινωικής Γραμμικής Α έχουν εντοπιστεί σε πιθάρι από τη Ζάκρο (1450π.Χ.) στην Ανατολική Κρήτη και σε Μινωικό αγαλματίδιο που ανακαλύφθηκε σε τάφο στον Πόρο Ηρακλείου (1390-1335π.Χ.).

Μάτερ Ημών

Συνοψίζοντας, εάν ο Δίσκος της Φαιστού είναι πράγματι θρησκευτικός ύμνος προς τη Θεά Μητέρα της Μινωικής Κρήτης, τότε ενδεχομένως να μπορεί να γίνει κατανοητός ως κομμάτι του Μινωικού Λογότυπου Προσφορών που απαντάται σε ολόκληρη την Κρήτη, στο χώρο και το χρόνο, διαχρονικά και γεωγραφικά. Ευλόγως τίθεται και το ερώτημα: Είναι ο Δίσκος της Φαιστού Μινωική προσευχή προς την 'Μάτερ Ημών' από το 1700 π.Χ.;