→ Ιστορία → Αρχαία ελληνική ιστορία

Ξηρασία αφάνισε πολιτισμούς

The New York Times, εφ. Καθημερινή, 23/10/2013

Πριν από 3.200 χρόνια η περιοχή όπου σήμερα είναι το Τελ Αβίβ έσφυζε από ζωή. Στον βορρά η πανίσχυρη αυτοκρατορία των Χετταίων, στον Νότο η Αίγυπτος άκμαζε υπό τον Φαραώ Ραμσή Β', η Κύπρος ήταν κέντρο εμπορίου χαλκού, στην Ελλάδα βρισκόταν στο απόγειο του ο μυκηναϊκός πολιτισμός, στη Συρία η Ουγκαρίτ άκμαζε όπως, εξάλλου, και το εμπόριο σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο. Και όμως 150 χρόνια μετά, αυτός ο κόσμος είχε μετατραπεί σε χαλάσματα.

Οι ειδικοί επί χρόνια προσπαθούν να δώσουν μία τεκμηριωμένη απάντηση όσον αφορά τα αίτια του τέλους της εποχής του χαλκού στην περιοχή και σήμερα πιστεύουν ότι έχουν αυτή την απάντηση που την αποκάλυψε η απολιθωμένη γύρη.

Σε μελέτη η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου του πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ οι ερευνητές αναφέρουν ότι αίτιο της κατάρρευσης σε αυτή την περιοχή του κόσμου ήταν η ξηρασία. Άλλες θεωρίες που εξετάστηκαν ήταν αυτή των σεισμών, των λοιμών ή ακόμα και των πολέμων. Όμως παρότι η κλιματική αλλαγή εθεωρείτο εδώ και καιρό βασικός παράγοντας, μόνο οι πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις επέτρεψαν στους ειδικούς να εντοπίσουν αυτό που θεωρούν ως το πραγματικό αίτιο.

Όπως αναφέρεται στη σχετική μελέτη η ανάλυση των κόκκων γύρης που ελήφθησαν από ιζήματα από τη Θάλασσα της Γαλιλαίας και τη δυτική ακτή της Νεκράς Θάλασσας, σε συνδυασμό με τη χρονολόγηση με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα, έδειξαν ότι η πραγματική περίοδος της κρίσης ήταν ανάμεσα στο 1.250 έως 1.100 προ Χριστού.

Τα πρώτα σημάδια ότι κάτι δεν πάει καλά χρονολογούνται από τα μέσα του 13ου αιώνα όταν μία βασίλισσα των Χετταίων γράφει στον Ραμσή Βʹ: «Δεν έχω σιτηρά στα εδάφη μου».

Η ερευνητική ομάδα, υπό τον καθηγητή Ισραέλ Φινκελστάιν του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας του πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ αφαίρεσε πυρήνες λασπώδους ιζήματος ύψους 20 μέτρων από το κέντρο της Θάλασσας της Γαλιλαίας στο βόρειο Ισραήλ προσπερνώντας 300 μέτρα ύδατος και κάνοντας γεωτρήσεις στον πυθμένα σε βάθος 20 μέτρων, καλύπτοντας έτσι τα τελευταία εννιά χιλιάδες χρόνια. Η ίδια διαδικασία ακολουθήθηκε και στα δυτικά όρια της Νεκράς Θάλασσας από όπου αφαίρεσαν οκτώ πυρήνες ιζήματος.

Οι κόκκοι της γύρης είναι από τα πιο ανθεκτικά οργανικά υλικά στη Φύση και μπορούν να διατηρηθούν επί χιλιάδες χρόνια. Κάθε φυτό παράγει τη δική του γύρη, που είναι περίπου σαν δακτυλικό αποτύπωμα. Έτσι η ανάλυσή της επιτρέπει στους ειδικούς να αναγνωρίσουν τα φυτά που εφύοντο σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Οι ερευνητές αυτή τη φορά επικεντρώθηκαν στην περίοδο από 3.500 π.Χ. έως 500 π.Χ. και ανέλυσαν δείγματα ανά σαράντα έτη. Όπως διαπιστώθηκε τα τελευταία έτη της εποχής του Χαλκού εμφανίστηκε σαφής μείωση σε δένδρα όπως είναι η δρυς, τα πεύκα και οι χαρουπιές όπως εξάλλου και στα ελαιόδενδρα, κάτι που σύμφωνα με τους ερευνητές οφείλεται σε μεγάλη ξηρασία.

Η μελέτη, επίσης, αναφέρεται και σε μία άλλη εργασία του καθηγητή Ρόνι Ελενμπλούμ, γεωγράφου και ιστορικού του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ. Εκεί αναφέρεται μία άλλη κατάρρευση, δύο χιλιάδες χρόνια αργότερα, σύμφωνα με την οποία η μεταβολή των βροχοπτώσεων προκάλεσε την κατάρρευση πόλεων - κρατών όπως η Μεγιδδώ. Μετά την καταστροφή επήλθε η εποχή των βροχών και μαζί της μία περίοδος ανάκαμψης και νέων αποικισμών μία νέα τάξη που επέτρεψε τη γέννηση των βασιλείων κατά τους βιβλικούς χρόνους.