→ Ιστορία → Αρχαία ελληνική ιστορία
«Είδαν» το ανάκτορο του Οδυσσέα
Παύλος Ηλ. Αγιαννίδης, εφ. Τα Νέα, 25/8/2010
Ο µύθος και ο εντοπισµός (µε επιστηµονικά µέσα) της οµηρικής Ιθάκης, και κατ επέκταση του ανακτόρου όπου η Πηνελόπη περίµενε τον Οδυσσέα, έχει το ανάλογό της στην Ατλαντίδα. Κάθε τόσο µια θεωρία ή ένα αρχαιολογικό και γεωλογικό εύρηµα έρχονται να δώσουν µια νέα διάσταση και έναν νέο τόπο στον µύθο.
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και ο ισχυρισµός δύο ελλήνων αρχαιολόγων ότι εντόπισαν στον Αγιο Αθανάσιο της Ιθάκης, στην περιοχή Εξωγής την οποία ανασκάπτουν δεκαέξι χρόνια τώρα, το ανάκτορο του Οδυσσέα. Για την ακρίβεια, έφεραν στο φως µεγάλο ανάκτορο µεγέθους αναλόγου µε εκείνα που έχουν αποκαλυφθεί στις Μυκήνες, την Πύλο και την Τίρυνθα µε µυκηναϊκά ευρήµατα το οποίο χρονολογούν στον 13ο π.Χ. αιώνα, εποχή στην οποία συγκλίνουν οι περισσότερες χρονολογήσεις για τα οµηρικά έπη (και την Οδύσσεια).
«Σύµφωνα µε τα έως σήµερα στοιχεία, κινητά και ακίνητα, που είναι ιδιαίτερα σοβαρά, και µε κάθε επιστηµονική επιφύλαξη, πιστεύουµε ότι βρισκόµαστε µπροστά στο ανάκτορο του Οδυσσέα και της Πηνελόπης, το µόνο από τα ανάκτορα των οµηρικών επών που δεν έχει ανακαλυφθεί», δηλώνει ο καθηγητής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων Θανάσης Παπαδόπουλος, µαζί µε τη σύζυγό του, Λίτσα Κοντορλή, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο ίδιο Πανεπιστήµιο.
Η ανακοίνωσή τους αντιπαρέρχεται θεωρίες και επιστηµονικά στοιχεία που ανακυκλώνονται, χρόνια τώρα, στη διεθνή επιστηµονική κοινότητα καθώς η ανεύρεση του εν λόγω ανακτόρου θεωρείται ως µία από τις µεγαλύτερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις που άλλα δεν τοποθετούν χρονικά τα οµηρικά έπη στον 13ο π.Χ. αιώνα, άλλα αµφισβητούν ακόµη και την ιστορική διάστασή τους (αναγάγοντάς τα µόνο στη σφαίρα του µύθου και των επών του ποιητή Οµήρου), άλλα τοποθετούν την οµηρική Ιθάκη στη σηµερινή Κεφαλονιά, άλλα στην Κέρκυρα.
Η ελληνική αρχαιολογική κοινότητα έχει σταθεί πολλές φορές κριτικά έως και επικριτικά απέναντι σε ανάλογες ανακαλύψεις αντίστοιχης εµβέλειας και διεθνούς επιστηµονικού ενδιαφέροντος.
Οι δύο αρχαιολόγοι πάντως έφεραν στο φως υπολείµµατα ενός κτίσµατος που πιστεύουν πως είχε τρία επίπεδα µε κλιµακοστάσιο λαξευµένο στον βράχο και µια κρήνη που χρονολογούν στον 13ο αιώνα π.Χ., περίοδο κατά την οποία έχει εκτιµηθεί από κάποιους πως είχε ζήσει ο Οδυσσέας. Αντίστοιχες κρήνες έχουν αποκαλυφθεί στην Ακρόπολη των Μυκηνών και την Τίρυνθα.
Μέσα στο µεγάλο κτίσµα βρήκαν υπολείµµατα µυκηναϊκής κεραµικής εξ ου και θεωρούν το ανάκτορο µυκηναϊκό. «Πιστεύουµε ότι µε τα ευρήµατα που έχουµε τεκµηριώνουµε µε επιστηµονικό τρόπο την παράδοση, που αναφέρεται από τον Οµηρο και οι περιγραφές που γίνονται ταιριάζουν, παρά τις καταστροφές που έχουν υποστεί, γιατί πρώτον, η περιοχή κατοικήθηκε και χάθηκαν πολύτιµα στοιχεία και δευτερευόντως επειδή ο χώρος ήταν άφρακτος µε αποτέλεσµα περίεργοι περιπατητές να εισβάλλουν σε αυτόν καθηµερινά».
Ο καθηγητής Θανάσης Παπαδόπουλος (ο οποίος ήταν αδύνατον να εντοπιστεί τηλεφωνικά από «ΤΑ ΝΕΑ» µέχρι αργά χθες τη νύχτα) υποστηρίζει πως πρώτον κινδυνεύει από λαθρανασκαφείς ο απερίφρακτος χώρος 25 στρεµµάτων που έχει ανασκάψει µε τη σύζυγό του στον Αγιο Αθανάσιο, ενώ δεν έχει ακόµη τη δέσµευση από το υπουργείο Πολιτισµού και Τουρισµού για τη συνέχιση της ανασκαφής ώστε να τεκµηριωθούν τα ευρήµατα.
Η ανακοίνωση του ευρήµατος συµπίπτει µε µια περίοδο που τα κονδύλια για την αρχαιολογική ανασκαφή στην Ιθάκη έχουν µπλοκαριστεί κυρίως λόγω των γραφειοκρατικών αλλαγών που έχει επιφέρει ο «Καλλικράτης» στην ελληνική περιφέρεια, αν και πρόσφατα το Νοµαρχιακό Συµβούλιο Ιθάκης ενέκρινε κονδύλι 115.000 ευρώ για τη συνέχιση της πανεπιστηµιακής ανασκαφής.
Οι καθηγητές του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων Θανάσης Παπαδόπουλος και Λίτσα Κοντορλή έφεραν στο φως υπολείµµαταενός κτίσµατος που πιστεύουν πως είχε τρία επίπεδα µε κλιµακοστάσιο λαξευµένο στον βράχο και µια κρήνη του 13ο αι. π.Χ.
Δεσµώτης στον βράχο της Σάµης;
Η προϊστορική Ιθάκη του Οµήρου και του πολυµήχανου Οδυσσέα ήταν τµήµα της σηµερινής Κεφαλονιάς και για την ακρίβεια η χερσόνησος της Παλικής και ένας δίαυλος χώριζε στην αρχαιότητα τα δύο τµήµατα που ενώθηκαν ύστερα από µια µεγάλη γεωλογική αλλαγή, υποστήριξαν πρόσφατα καθηγητές των Πανεπιστηµίων του Κέµπριτζ, του Εδιµβούργου και του Πανεπιστηµίου Αθηνών, ύστερα από γεωλογική έρευνα _θεωρία που προκάλεσε την αντίδραση της κοινωνίας της Ιθάκης. Στο βιβλίο του «Οdysseus Unbound: Τhe Search for Ηomers Ιthaca» (ή «Οδυσσέας λυόµενος» όπως µεταφράστηκε στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Πολύτροπον) ο βρετανός συγγραφέας ανάλογων βιβλίων για µύθους της αρχαιότητας Ρόµπερτ Μπίτλστοουν κατέληγε πως «ο Οδυσσέας και η πατρίδα του ήταν δεσµώτες στον βράχο της Σάµης της Κεφαλονιάς εξαιτίας των κατολισθήσεων που προκλήθηκαν από σεισµούς».