Αρχική σελίδα → Ιστορία → Αρχαία ελληνική ιστορία

Τυφοειδής αποδεκάτισε την αρχαία Αθήνα

Παρασκευή Κατημερτζή, εφ. Τα Νέα, 23/1/2005

Βλ. Μανώλης Παπαγρηγοράκης, Aνάλυση αρχαίου DNA και πιθανή αιτία του λοιμού της Αθήνας, εφ. Καθημερινή, 21/1/2006

Βλ. Κατσιμάρδος Τ., «Παραπλανητικός» ο Θουκυδίδης, εφ. Έθνος, 11/2/2006

H γενετική έρευνα στο ανθρωπολογικό υλικό που βγήκε από τις ανασκαφές του Mετρό διαλεύκανε ένα μυστήριο ηλικίας 2.500 ετών: τον λοιμό της Αθήνας

Το όρυγμα των ανασκαφών όπου στοιβάχτηκαν 150 νεκροί του λοιμού της Αθήνας. Αποκαλύφθηκε κατά τις ανασκαφές του Μετρό στον σταθμό Κεραμεικός, που τελικά καταργήθηκε και πρόκειται να διαμορφωθεί εν μέρει σε αρχαιολογικό χώρο. Συνθήκες πολιορκίας, πλημμελής υγιεινή, συνωστισμός εντός των τειχών είχαν ως αποτέλεσμα την εκδήλωση της θανατηφόρου επιδημίας

Ο περίφημος λοιμός της Αθήνας, του 430-426 π.X. που κόστισε τη ζωή στο ένα τρίτο των κατοίκων της πόλης και οδήγησε στον θάνατο τον Περικλή, ήταν μια επιδημία τυφοειδούς πυρετού, αποφάνθηκε τώρα η γενετική έρευνα.

Όταν οι αρχαιολόγοι άρχισαν να σκάβουν για τον σταθμό Κεραμεικός του Μετρό, ανακάλυψαν ένα αρχαίο νεκροταφείο σε μια έκταση περίπου δυόμισι στρεμμάτων στη συμβολή της Ιεράς Οδού και της Πειραιώς με δύο ομαδικές ταφές. Σ' έναν μεγάλο λάκκο 6,5 μ. υπολογίζεται ότι είχαν ταφεί 150 άνθρωποι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, με ελάχιστα κτερίσματα. Αυτά έφεραν αμέσως στον νου τον πρωτοφανή λοιμό που περιγράφει ο Θουκυδίδης και ο οποίος θέρισε την Αθήνα στη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου και έδωσε τέλος στην αθηναϊκή ηγεμονία. Ήταν τέτοιος ο λοιμός, που όλοι οι νόμοι που ίσχυαν για τις ταφές καταργήθηκαν και γίνονταν ομαδικές ταφές.

Σκελετικά δείγματα από αυτόν τον λάκκο και συγκεκριμένα γενετικό υλικό που σωζόταν στον πολφό τριών καλά διατηρημένων δοντιών παραχωρήθηκαν από την υπεύθυνη αρχαιολόγο της Εφορείας κ. Έφη Μπαζιοτοπούλου στον επίκουρο καθηγητή της Οδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών ορθοδοντολόγο Μανώλη Παπαγρηγοράκη, ο οποίος ετέθη επικεφαλής έρευνας που πραγματοποιήθηκε με επιχορήγηση του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Το συμπέρασμα από τις αναλύσεις ήταν η ύπαρξη της γενετικής αλυσίδας του ιού του τυφοειδούς πυρετού. Δόθηκε έτσι τέλος στην επιστημονική διαμάχη σχετικά με το αίτιο του λοιμού, τα συμπτώματα και τη διάδοση του οποίου περιγράφει ο Θουκυδίδης.

«Για πρώτη φορά έχουμε μια επιστημονική απόδειξη. Ο λοιμός που κατέστρεψε την Αθήνα δεν ήταν τύφος, πανώλη, χολέρα, ούτε και ο ιός του Έμπολα, όπως έχει αναφερθεί από προηγούμενους ερευνητές. Πρόκειται με πιθανότητα 96% για τον ιό που προκαλεί τον τυφοειδή πυρετό», λέει στα «NEA» ο κ. Παπαγρηγοράκης. «Μια ασθένεια που ακόμα θερίζει. Κάθε χρόνο προσβάλλονται από τυφοειδή πυρετό 20 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο και από αυτούς πεθαίνουν οι 600.000».

Έξι διαφορετικοί τύποι μικροβίων εξετάστηκαν στα εργαστήρια Μοριακής Νευροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών μετά την πρώτη διαπίστωση της ύπαρξης μικροβιακού παράγοντα στο DNA. Στην έβδομη δοκιμή η αντίδραση ταυτίστηκε με τον μικροβιακό παράγοντα Salmonella enterica, serovar Typhi.

Βοηθά την ιατρική έρευνα

Νεκρικά αγγεία, από τα ελάχιστα που βρέθηκαν στον ομαδικό τάφο κατά τις ανασκαφές του 1994-95

Αρκούν τρία δείγματα για να έχουμε βεβαιωμένα αποτελέσματα;

«Έγινε ένα πρώτο βήμα, αλλά η δαπανηρή αυτή έρευνα θα πρέπει να συνεχισθεί», λέει ο καθηγητής Μανώλης Παπαγρηγοράκης. «Θα ήταν καλό να εξετάσουμε λ.χ. τον ρόλο ενός αλόγου που βρέθηκε στον ίδιο λάκκο». Σε κάθε περίπτωση όμως, η γενετική έρευνα, που δημοσιεύεται λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντός της για μεγάλο αριθμό επιστημών στη Διεθνή Επιθεώρηση Μολυσματικών Ασθενειών (International Journal of Infectious Deseases), μπορεί να αποτελέσει ισχυρό και χρήσιμο όπλο για συγκρίσεις τού άλλοτε και τού τώρα και να οδηγήσει στην κατανόηση των μηχανισμών εκδήλωσης και εξάπλωσης του τυφοειδούς πυρετού.

Βρέθηκε η κλεμμένη «Μόνα Λίζα της γλυπτικής»

Τέλος στο μυστήριο της κλοπής τής «Μόνα Λίζα της γλυπτικής», της περίφημης χρυσής αλατιέρας που φιλοτέχνησε τον 16ο αιώνα ο Ιταλός καλλιτέχνης Μπενβενούτο Τσελίνι, έδωσε η αυστριακή Αστυνομία. Το ύψους μόλις 26 εκατοστών και αξίας 60 εκατομμυρίων δολαρίων αριστούργημα είχε κλαπεί το 2003 από το Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης της Βιέννης και έκτοτε η τύχη του παρέμενε άγνωστη. Θαμμένο σε ένα ξύλινο κουτί το εντόπισαν τελικά οι αστυνομικές αρχές σε περιοχή 55 χλμ βορείως της Βιέννης, ενώ ο δράστης της κλοπής εντοπίσθηκε από κάμερα ασφαλείας τη στιγμή που αγόραζε κινητό τηλέφωνο, το οποίο και χρησιμοποίησε για να στείλει γραπτό μήνυμα στην Αστυνομία και να ζητήσει λύτρα για την επιστροφή του έργου τέχνης. Το χρυσό σύμπλεγμα θεωρείται το μοναδικό σωζόμενο αυθεντικό έργο σε χρυσό του Φλωρεντινού δημιουργού. H «Σαλιέρα», όπως είναι γνωστή διεθνώς, φιλοτεχνήθηκε το 1540 - 1543, κατόπιν παραγγελίας του βασιλιά της Γαλλίας, Φραγκίσκου A'.