→ Ιστορία → Αρχαία ελληνική ιστορία

Μέγας Αλέξανδρος: Σενάρια θανάτου!

Εύη Ελευθεριάδου, εφ. Τα Νέα, 2/12/2003

Ο ιός του Δυτικού Νείλου προστίθεται στις πάμπολλες επιστημονικές εκδοχές για την αιτία του θανάτου του Mεγάλου Aλεξάνδρου, που εξακολουθεί να παραμένει μυστήριο

Το τέλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου (εδώ, ο Κόλιν Φάρελ ως «Μέγας Αλέξανδρος» του Όλιβερ Στόουν) παραμένει άλυτο μυστήριο 2.326 χρόνια τώρα

Την ώρα που το Χόλιγουντ ερευνά τη ζωή του Μεγάλου Αλεξάνδρου γυρίζοντας παράλληλα δύο υπερπαραγωγές (του Όλιβερ Στόουν και του Μπαζ Λούρμαν), οι επιστήμονες εξακολουθούν να προβληματίζονται με τον μυστηριώδη θάνατό του προσφέροντας καινούργιες εκδοχές για την αιτία του.

Δεν είναι λίγοι οι ερευνητές, από πολλούς κλάδους και διαφορετικές χώρες, που έχουν καταλήξει στην αιτία του θανάτου του Μακεδόνα στρατηλάτη: δηλητηρίαση, τυφοειδής πυρετός, γρίπη, ελονοσία, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ή παθολογική μέθη είναι οι απόψεις που έχουν ακουστεί κατά καιρούς.

Αυτές τις ημέρες, μία ακόμα έρευνα προσθέτει μια νέα εκδοχή στη συλλογή. Ο ιός του Δυτικού Νείλου σκότωσε τον Αλέξανδρο, όπως υποστηρίζουν δύο Αμερικανοί επιδημιολόγοι, με έρευνά τους που δημοσιεύθηκε σε ιατρική επιθεώρηση για τις μολυσματικές ασθένειες. Κι αυτό το διαπίστωσαν από ένα κείμενο του Πλουτάρχου, στο οποίο ανέφερε ότι ο Αλέξανδρος είχε δει ένα σμήνος από άρρωστα κοράκια όταν έφτασε στα τείχη της Βαβυλώνας λίγες εβδομάδες προτού πεθάνει. Τα πουλιά τσιμπούσαν το ένα το άλλο και έπεφταν νεκρά μπροστά του.

Διαβάζοντας το απόσπασμα, το μυαλό των ερευνητών πήγε στον ιό, καθώς τα κοράκια είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην ασθένεια. Ο ιός του Δυτικού Νείλου είναι συνηθισμένος στην Αφρική, τη Δυτική Ασία και τη Μέση Ανατολή, όπου εμφανίζεται χιλιάδες χρόνια τώρα, ενώ μετά το '99 μεταφέρθηκε και στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στη συνέχεια, ο Τζον Μαρ, επιδημιολόγος στο υπουργείο Υγείας της Βιρτζίνια και ο Τσαρλς Κάλισερ, ειδικός στα λοιμώδη νοσήματα στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, χρησιμοποίησαν ένα διαγνωστικό πρόγραμμα που ονομάζεται Παγκόσμιο Δίκτυο Λοιμωδών Νοσημάτων και Επιδημιολογίας. Καταχώρισαν εκεί τα συμπτώματα που παρουσίασε ο Αλέξανδρος δύο εβδομάδες πριν από τον θάνατό του - συμπτώματα του αναπνευστικού, διαταραχές της λειτουργίας του ήπατος και εξάνθημα - μαζί με την παρουσία των πτηνών. Το σύστημα απάντησε χωρίς δισταγμό «ιός του Δυτικού Νείλου».

Ο ιός μεταδίδεται στον άνθρωπο από τα κουνούπια και χτυπά κυρίως τους ηλικιωμένους και όσους έχουν αδυνατισμένο ανοσοποιητικό σύστημα. Όμως, ο Αλέξανδρος πέθανε σε ηλικία 32 ετών, το 323 π.X., κοντά στη σημερινή Βαγδάτη. H νεαρή του ηλικία προβληματίζει όσους διάβασαν τη νέα θεωρία για τον θάνατό του. Αρκετοί επιστήμονες και ιστορικοί έχουν διατυπώσει μέχρι σήμερα τη θεωρία ότι ο Μακεδόνας στρατηλάτης πέθανε από εμπύρετη ασθένεια, διαβάζοντας τις περιγραφές του Πλουτάρχου και του Αρριανού για τις τελευταίες ημέρες του. Οι αρχαίοι ιστορικοί βασίστηκαν στα βασιλικά ημερολόγια, που γράφονταν στην αυλή του Αλεξάνδρου. Από αυτά προκύπτει ότι προσβλήθηκε από κάποια ασθένεια στα τέλη Μαΐου του 323 π.X. και πέθανε στις 10 Ιουνίου. Τις πρώτες ημέρες η ασθένεια δεν τον επηρέασε καθόλου, αλλά γρήγορα επιδεινώθηκε και δεν μπορούσε ούτε να μιλήσει. Ούτε στην ασθένεια, όμως, συμφωνούν οι ειδικοί, προτείνοντας τυφοειδή πυρετό, γρίπη ή ελονοσία ως τις πιθανότερες εκδοχές.

«Παθολογική μέθη» ή δηλητηρίαση;

Παλαιότερα, επιστήμονες παρουσίασαν τον αλκοολισμό ως την αιτία θανάτου του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σύμφωνα με διάφορους ιστορικούς, ο Μακεδόνας βασιλιάς κατανάλωνε μεγάλες ποσότητες αλκοόλ σχεδόν κάθε ημέρα και η υγεία του κλονίστηκε πολύ, προτού πεθάνει. Έλληνες επιστήμονες, όμως, αντέκρουσαν πριν από λίγους μήνες αυτήν τη θεωρία, ανακαλύπτοντας ότι έπασχε από «παθολογική μέθη» επειδή του έλειπε ένα ένζυμο που μεταβολίζει το οινόπνευμα. Έτσι, πίνοντας ελάχιστη ποσότητα βρισκόταν υπό την επήρεια μέθης. Το στοιχείο αυτό φαίνεται να επηρέαζε τη συνολική εικόνα της υγείας του.

Άλλοι ιστορικοί, πάλι, κάνουν λόγο για δολοφονία με δηλητηρίαση χωρίς να συμφωνούν στον δολοφόνο. Σύμφωνα με μια εκδοχή, το δηλητήριο παρασκευάστηκε από τον Αριστοτέλη, ο οποίος θύμωσε όταν ο Αλέξανδρος σκότωσε έναν από τους αγαπημένους του μαθητές, τον Καλλισθένη. Άλλη εκδοχή κατηγορεί την παλιά αριστοκρατική τάξη των Μακεδόνων, που έβλεπε να χάνει την εξουσία και την επιρροή της πάνω στον Αλέξανδρο.